Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૧૦ ] મરાઠા કાલ
[ પ્ર. પડયું હેવાથી, એમાંથી માર્ગ કાઢવા અંગ્રેજ સત્તા સાથે નવા કરાર કરવામાં આવ્યા (જન ૬, ૧૮૦૨). એમાં બધી જાયદાદ આપવાની વિધિ જન ૧૮૦૩ સુધી મફફ રાખવામાં આવી, પરંતુ એ જ સમયે એવું નક્કી કરાયું કે ધોળકાનું પરગણું તથા નડિયાદમાંથી રૂ. ૫૦,૦૦૦ની જાગીર તુ જ આપવી. એની ખાતરી તરીકે સૌરાષ્ટ્ર અને કડીની મહેસૂલી આવક બાનમાં આપવામાં આવી. પહેલા વર્ષમાં કરેલ લકરી ખર્ચ ૭ લાખ અને ૮૦ હજાર થત હતા એને માટે ૯ ટકા વ્યાજનું એક ઋણપત્ર આપવામાં આવ્યું, પરંતુ જાન્યુઆરી ૧૮૦૩ સુધીમાં ધોળકા નડિયાદ વિજાપુર અને કડીને ટપ, જેની બધી મળી કુલ કિંમત ૭ લાખ અને ૮૦ હજાર થતી હતી તે, અંગ્રેજ સત્તાને આપવામાં આવ્યાં. વળી આરબેને પગારની બાકી રહેલી રકમ ચૂકવવા કંપની સત્તાએ જે રકમ અગાઉથી આપી હતી તે ૧૮૦૫ ના જૂન સુધીમાં ભરપાઈ કરી આપવાની હતી. અને એને માટે વડોદરા કોરલ સિનોર પેટલાદ અને અમદાવાદનાં પરગણુઓની ઊપજ બાનમાં આપવામાં આવી. રાવજીએ કરેલા કરારને મહારાજા આનંદરાવે બહાલી આપી (જુલાઈ ર૯, ૧૮૨).
રાવજીએ અંગ્રેજ સત્તા પ્રત્યે આપેલી સેવાઓનો બદલે મુંબઈ સત્તાએ આપ્યો. વડોદરા રાજ્યનું દીવાનપદ રાવજીના પ્રભુ-કુટુંબમાં ચાલુ રહે એવી બાબતને એક ખાનગી કરાર કરવામાં આવ્યો.૨૮
ગાયકવાડ અને મુંબઈની સત્તા વચ્ચે વધતા જતા સંબંધના કારણે, મેજર વોકરને વડોદરામાં રેસિડેન્ટ તરીકે મોકલવામાં આવ્યો (જુલાઈ ૧૧, (૧૮૦૨ )..
દીવાન રાવજી આપાજીનું અવસાન થતાં (જુલાઈ ૧૮, ૧૮૦૭) એની જગ્યાએ એને દત્તક પુત્ર તરીકે લીધેલ ભત્રીજો સીતારામ દીવાન બને. સીતારામ અપ્રામાણિક, બિનઆવડતવાળો અને આ પદ માટે લાયક ગુણે ન ધરાવતો હતા. એ મહારાજાને ખેતી સલાહ પણ આપતો હતો. મેજર વોકર જ્યારે વડોદરા આવ્યો ત્યારે એ પિતાની સાથે પુણેના હરિપંત ફડકેના આશ્રિત તરીકે રહેલ ગંગાધર શાસ્ત્રી પટવર્ધનને ગાયકવાડ મહારાજાના સલાહકાર તરીકે લઈ આવ્યો હતો. એ બ્રિટિશ સત્તાની નોકરીમાં જોડાયો હતો(૧૮૦૨). એણે વફાદારીપૂર્વક કાર્ય કરી સંમાનનીયતા પ્રાપ્ત કરી હતી.૨૯ ફત્તેસિંહરાવનું પુનરાગમન
આ વખતે હેળકર અને સિંધિયા વચ્ચે મધ્ય હિંદમાં ભારે ઘર્ષણ
