Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
મરાઠા કાલ
[ પ્ર.
કેંદ્રમાંથી વધુ ફેલાવો ન પામે એવી પણ ઈચ્છા રાખતા હતા. ગોવિંદરાવે પેશવાને ચૂકવાની થતી રકમમાંથી હજી રૂ. ૩૯,૮૨,૭૮૯ ની રકમ બાકી હતી. અમદાવાદ આવ્યા પછી શેલૂકરના અમલદારોએ ગાયકવાડના તાબા નીચેનાં ગામડાંઓમાંથી ફરજિયાત રકમ ઉઘરાવવા માંડી. આવી લુંટ ગાયકવાડને પાછી આપવાની શેકરે ના પાડી, આથી ગોવિંદરાવના મંત્રી રાવજી અને ચિમાજીએ શેલકર પર હલે કરવા અને પિતાનો માર્ગ ચેખે કરવા તથા અમદાવાદ જીતી લેવા ગેવિંદરાવને અનુરોધ કર્યો. વળી આ સમયે નાના ફડનવીસનું અવસાન થતાં (માર્ચ ૧૩,૧૮૦૦) શેલારે મેટે આશ્રયદાતા ગુમાવ્યું હતું. શેકરને અમદાવાદમાંથી હાંકી કાઢવા અને અમદાવાદનો પિતાને ઇજારો જે હતું તે લઈ લેવા પેશવાએ ગોવિંદરાવને જણાવ્યું.
ગોવિંદરા શિવરામ ગારદીને લશ્કરી સામગ્રી સાથે અમદાવાદ જીતી લેવા મોકલ્યો. અમદાવાદને ઘેરો ઘાલવામાં આવ્યો અને અંતે શેકરને કેદી બનાવી, બેરસદ લઈ જઈ રાખવામાં આવ્યો, જ્યાં એ સાત વર્ષ કરતાં વધુ સમય એ સ્થિતિમાં રહ્યો. ૨૩
ગોવિંદરાવે અમદાવાદ લીધા બાદ પેશવાના ઈજારાવાળો ભાગ પિતાના અનૌરસ ખાસ માનીતા પુત્ર ભગવંતરાય માટે પેશવા પાસેથી મેળવી લીધો. પાંચ વર્ષ માટે દર વર્ષે પાંચ લાખ રૂપિયાના બદલામાં પેશવાએ ગુજરાતમાંના પિતાના બધા હક્ક આપ્યા હતા, જેમાં સૌરાષ્ટ્રની ખંડણી, પેટલાદ નાપાડ રાણાપુર ધંધૂકા અને ઘેઘાની મહેસુલનો તથા ખંભાતની અમુક જકાત અને અમદાવાદના મહેસૂલ ભાગને સમાવેશ થતો હતો. એ ધપાત્ર છે કે પેશવાએ પોતાના ભાઈ ચિમાજીની ગુજરાતના સૂબા તરીકે જે નિમણૂક કરી હતી તે રદ કરી ન હતી અને છતાં પણ ગેવિંદરાવ ગાયકવાડને હક્ક આપ્યા હતા !
* ગોવિંદરાવ ગાયકવાડે અમદાવાદમાં પિતાના નાયબ તરીકે સિંધિયાના મંત્રીના ભાઈ યાદવરાય ભાસ્કરને મોકલવા વિચાર્યું. એને હેતુ પિતાને મંત્રી રાવજી આપાછ રાજયમાં અધિક સત્તાધીશ બની થયો હતો તેની સામે એક પ્રબળ સત્તાબળ ઊભું કરવાનું હતું, પરંતુ ગોવિંદરાવ એમાં ફાવી શક્યો નહિ અને રાવજીએ પોતાના ભત્રીજા રઘુનાથરાવ ઉર્ફે કાકાજીની નિમણૂક અમદાવાદ માટે કરાવવામાં સફળતા મેળવી. સિંધિયાને પાંચ લાખ રૂપિયાની પહેલી રકમની ચૂકવણી કરવા વડોદરાના શાહુકાર હરિભક્તિને એ રકમ આપવામાં
