Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૧૫૦].
મરાઠા કાલ આ વખતે ફરસિંહરાવ વડોદરામાં એકલે હતે. ગોવિંદરાવે કર્નલ કીટિંગને વડોદરા તરફ કુચ કરવા અને એને ઘેરે ઘાલવા કહ્યું, પરંતુ ગોવિંદરાવ એના ભાઈ કરતાં મુત્સદ્દીગીરીમાં ઊતરતો હતો; જો કે લડાઈના મેદાનમાં એ ફત્તેસિંહરાવ કરતાં ચઢિયાત પુરવાર થતું. કર્નલ કીટિંગે એની સલાહ સ્વીકારી નહિ, એટલું જ નહિ, પણ એણે તથા રધુનાથરાવે ગોવિંદરાવને પક્ષ છોડી દીધે, જેથી તેઓ ફત્તેસિંહરાવ સાથે મસલત કરી શકે. કર્નલ કીટિંગ ફરસિંહરાવને ડભોઈ-વડોદરા વચ્ચે ઢાઢર નદીના કાંઠે મળ્યો અને એમની વચ્ચે સમજૂતી થઈ.
આ સમજૂતીમાં ફત્તેસિંહરાવે એના ભાઈ સયાજીરાવ વતી રઘુનાથરાવને વર્ષે ૮ લાખ રૂપિયા તથા ૩,•• નું સવારદળ આપે તથા ૬ ઠ્ઠી માર્ચના રોજ શિવા અને અંગ્રેજ સરકાર વચ્ચે થયેલા કરાર અનુસાર ભરૂચ પરગણાનું મહેસૂલ આપે તેમજ ચીખલી, સુરત નજીક વરિયાવ અને નર્મદા નદી પરનું કેરલ પરગણું આપે એમ નક્કી કરાયું. ગેવિંદરાવ હવે પછી પોતાના ભાઈ પર કોઈ હકદાવો રજૂ કરે નહિ અને એના બદલામાં રઘુનાથરાવને એણે દખ્ખણમાં ૧૦ લાખ રૂપિયાની જાગીર આપવાનું કબૂલ્યું. ખંડેરાવને દયાજીરાવે જે આપેલું તે બધું એને પુનઃ સોંપવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું. વધુમાં કરસિંહરાવ રઘુનાથરાવને ર૬ લાખ રૂપિયા ૬૦ દિવસમાં આપે એવી તાકીદ કરવામાં આવી. હકીકતમાં આ રકમને મેટ હિસ્સો કર્નલ કીટિંગ લેવા માગતું હતું, જેથી પિતાના લશ્કરને ચડેલે પગાર ચૂકવી શકે. આટલી મોટી રકમની આટલી ટૂંકી મુદતમાં ચુકવણી કરવી એ ફરસિંહરાવની શક્તિ બહારની વાત હતી, છતાં એના પર દબાણ લાવવા દારૂગોળા ફેંકવાની કે બીજી ધમકીઓની વાતે પહોંચાડવામાં આવતી. આથી ફત્તેસિંહરાવે ૩૦ મી ઓગસ્ટ સુધી અંશતઃ રકમ તરીકે રૂપિયા ૧૦ લાખની કિંમતનાં રત્નો, હાથીઓ અને ઈતર ચીજવસ્તુ આપ્યાં. પેશવા અને ફતેસિંહરાવ
૧૭૭૮ ના ફેબ્રુઆરી સુધી શું બન્યું એ અનિશ્ચિત છે, પણ પેશવા હવે ફરોસિંહરાવના ટેકા માટે ખૂબ આતુર હોવાથી એણે ખંડણીમાં અને લશ્કરી સેવા આપવાની બાબતમાં ઘણું ઘટાડો કરી ફરસિંહરાવને લાભ કરી આપો. આ સમયે સયાજીરાવનું અવસાન થયું. એના સમયમાં વડોદરાની રાજગાદી સોનગઢથી બદલી વડોદરા આવી. સયાજીરાવ પછી ફરસિંહરાવને ગાદી આપવામાં આવી. પિતાના હક્કને સ્વીકાર કરાવવા ફરસિંહરાવ પેશવાના
