Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૪ થું] પેશવાઈ અમલ (ઈ.સ. ૧૭૬૧ થી ૧૭૮૦) [ ૯૦
રધુનાથરાવને મદદ કરવા બ્રિટિશ ફેજ મોકલવામાં આવી (નવેમ્બર ૨૫, ૧૭૭૮), પણ નાના ફડનવીસ અને મહાદજી સિંધિયાએ એનો મજબૂત પ્રતીકાર થઈ શકે એવી વ્યવસ્થા ગોઠવી. છેવટે બંને પક્ષો વચ્ચે વડગાંવ ખાતે સંધિ કરવામાં આવી (જાન્યુઆરી ૧૭, ૧૭૭૯). થયેલા કરાર મુજબ માધવરાવ પેશવાના સમયથી એટલે કે ૧૭૭ર થી અંગ્રેજોને ગુજરાતના પ્રદેશો સહિત જે જે પ્રદેશ મળ્યા હોય તે પરત કરવામાં આવે એવું નક્કી કરાયું. એ પ્રદેશોમાં સાલસેટ ઉરણ અને બીજા ટાપુઓનો સમાવેશ થતો હતો. રઘુનાથરાવને સિંધિવાના તાબામાં સોંપવામાં આવે અને એક અલગ કરારથી સિંધિયાને ભરૂચ સર્વોપરિ સત્તા સાથે સાંપવામાં આવે એવું કબૂલ રખાયું ૧૮ એ બાબત નેધપાત્ર છે કે મુંબઈ અને કલકત્તાની સરકારોએ વડગાંવના આ કરારને બહાલી આપી ન હતી, પરંતુ મુંબઈની કાઉન્સિલે સિંધિયાને ભરૂચ આપવા સિવાયની બીજી બધી બાબતને સ્વીકાર કર્યો હતો. વધુમાં ગવર્નર હોનબીએ કલકત્તાની વડી સરકારને સૂચવ્યું હતું (જૂન ૧૪, ૧૭૭૯ ) કે ફત્તેસિંહરાવ ગાયકવાડને પેશવાની તાબેદારી સ્થિતિમાંથી મુક્ત કરાવવો આપણ લાભમાં છે. કલકત્તાથી ગવર્નર-જનરલે એની અનુમતિ આપવા ઉપરાંત જે ગુજરાતમાંથી પેશવાનો હિસ્સો પડાવી લઈ શકે તે એમ કરવાની પરવાનગી પણ મુંબઈ સરકારને આપી. વળી મુંબઈ સરકારની મદદે જનરલ ગોડાર્ડને બંગાળથી લશ્કર સાથે રવાના કરવામાં આવ્યો (ડિસેમ્બર ૧૫, ૧૭૭૯). રઘુનાથરાવનું પલાયન અને સંઘર્ષ
ઉપર્યુક્ત બનાવ બને તે દરમ્યાન રઘુનાથરાવ, જેને વડગાંવની સમજૂતી નીચે સિંધિયાને સોંપવામાં આવ્યો હતો અને જેને બુંદેલખંડમાં ઝાંસી ખાતે રાખવા લઈ જવાતો હતો તે, રસ્તામાંથી પલાયન કરી ગયો ને ભરૂચ આવી પહએ. એમ કહેવાય છે કે એ સિંધિયાની પરોક્ષ સંમતિથી છુટકારો મેળવી શક્યો હતે.
જનરલ ગડાડે વડી સરકાર અને મુંબઈ સરકાર વતી રઘુનાથરાવ સાથે વાટાઘાટો ચલાવી અને એને રૂબરૂ મુલાકાત પણ આપી (જૂન ૧૨, ૧૭૭૯), પણ એની સાથે સીધા કરાર કરવા માટે ઇચછા ન દેખાડી. એ વર્ષમાં ચેમાસાના અંતભાગમાં એવી ખબર આવી કે અંગ્રેજો વિરુદ્ધ મરાઠા નિઝામ અને માયરના હૈદરઅલીએ મળી એક સંઘ રચ્યો છે.
એ સમયે નાના ફડનવીસે અંગ્રેજ સરકારને જણાવ્યું કે એની સાથે ઈ-૭–૭
