Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
[ .
૧૦૨ ]
મરાઠા કાલ સમય ૧૭૮૧ થી ૧૭૯૪ ને આપે છેપરંતુ એ સમય ખરેખર ૧૭૮૯ થી ૧૭૯૨ ન હોવો જોઈએ. ૧૯૩ માં કશનરાવ ભીમરાવ શેલૂકર સુબેદાર હોવાનું એ સાલના ખતપત્ર પરથી જણાય છે. એ ઈ.સ. ૧૮૦૦ સુધી સૂબેદાર રહ્યો. એ વર્ષ ગાયકવાડને ચાર વર્ષ માટે શિવાના પ્રદેશનો પહેલે ઈજા મળે, જે પછી દસ વર્ષ માટે તાજો કરી આપવામાં આવતાં એ ૧૮૧૪ સુધી ચાલ્યો. ઈ.સ. ૧૮૦૦માં ગાયકવાડ તરફથી રાવબા દાદા ભદ્રકોટમળે સૂબેદાર થઈ આવ્યો, પણ એ સાલના અંતમાં એને સ્થાને રઘુનાથ મહીપતને નીમવામાં આવ્યો. “કાકાસાહેબના હુલામણા નામથી કપ્રિય થયેલ આ સૂબેદારનો અમલ ઈ.સ. ૧૮૦૦ થી ૧૮૧૦ દરમ્યાન રહ્યો હોવાનું મગનલાલ વખતચંદે નોંધ્યું છે, પણ ઈ. સ. ૧૮૦૯ ના ખતપત્ર પરથી જણાય છે કે એ સાલમાં અમદાવાદમાં ગાયકવાડ વતી ભદ્રકેટમાં બાલાજી આપાજી વતી વિઠ્ઠલરાવ બાલાજી અને હવેલીમાં આબાજી ગોવિંદ વહીવટકર્તા હતા. શ્રી મગનલાલ વખતચંદે ગાયકવાડી સૂબેદાર વિઠ્ઠલબાલાજી, રામચંદ્ર કશન અને નારાયણરાવ ટાચકાને સમય અનુક્રમે ૧૮૧૧થી ૧૮૧૩, ૧૮૧૩-૧૪ અને ૧૮૧૪-૧૫ આપ્યો છે, જ્યારે શ્રી રત્નમણિરાવે એ અવધિ અનુક્રમે ૧૮૧૦ થી ૧૮૧૨, ૧૮૧૨-૧૩ અને ૧૮૧૩-૧૪ આપ્યો છે. • ટાચકા પછી ગાયકવાડી સૂબેદાર થયેલા રાઘુ રામચંદ્ર(બહેરા)ને સમય શ્રી મગનલાલ રામચંદે ૧૮૧૫ અને શ્રી રત્નમણિરાવે ૧૮૧૪ નો આ છે, પણ ૧૮૧૩ ના ખતપત્રમાં ગાયકવાડ વતી ભદ્રકોટમાં રાધુ રામચંદ્ર અને હવેલીમાં આબાજી હોવાનું નોંધ્યું છે, તેથી ઈ. સ. ૧૮૦૯ થી ૧૮૧૩ વચ્ચેના ગાળામાં વિઠ્ઠલરાવ બાલાજી, રામચંદ્ર કશન અને નારાયણરાવ ટાચકા ત્રણેયને વહીવટ વીતી ગયા હોવાનું જણાય છે. ઈ. સ. ૧૮૧૪માં ઈજારાની મુદત પૂરી થતાં યંબકજીડેંગલેએ પેશવા વતી અમદાવાદને હવાલે સંભાળ્યો. ૧૩ અંગ્રેજોએ અમદાવાદનો કબજે નવેમ્બર, ૧૮૧૭ માં કર્યો ત્યાં સુધી યંબકજી ડેગલ સૂબેદારી સંભાળ રહ્યો હોવાનું જણાય છે. ગુજરાતમાં સિંધિયા અને હેળકર
અંગ્રેજો સામે ગુજરાતમાં સિંધિયા અને હળકર પિતાનાં લશ્કર સાથે પ્રવેશી નર્મદા ઓળંગી ડાઈ સુધી આવ્યા, પણ ફેન્સે ડભોઈના બચાવ માટે મજબૂત વ્યવસ્થા ગોઠવી હતી. ગોડાર્ડ એમના તરફ આવતાં, તેઓ છેવટે ચાંપાનેર તરફ જતા રહ્યા અને સપાટ મેદાનો પર સામનો કરવાનું ટાળ્યું. સિંધિયાએ સમય વિતાવવા ગડાર્ડ સાથે રઘુનાથરાવ બાબતમાં વાટાઘાટે ચલાવી. એણે રઘુનાથરાવના પુત્ર બાજીરાવને સગીર વયના પેશવા માધવરાવના
