Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૯૮ ]
સરાડા કાલ
[31.
કોઈ પણ કરાર કરતાં પહેલાં સાલસેટ પાછે સોંપવા જોઈએ અને રાધેાખાને પણ પેશવાને હવાલે કરવા જોઈએ. એ અંગે કેાઈ જવાબ અપાયેા નહીં અને અંગ્રેજ પક્ષે વધુ લશ્કરી કુમક ખેલાવવામાં આવી.
અમદાવાદમાં સત્તા-પલટ
એનેા
જનરલ ગાડા ગુજરાતમાં આવ્યા અને મુંબઈ સરકારના લશ્કર સાથે જોડાયા, એ સમયે પેશવાના ૨,૦૦૦ ના પાયદળે ડભાઈને ઘેરેશ ધાહ્યા હતા. ગોડાર્ડે ડભાઈ તરફ કૂચ કરી. ભરૂચમાંથી મરાઠા અધિકારીને અંગ્રેજ લશ્કરની બીજી ટુકડીએ હાંકી કાઢવા અને અંકલેશ્વર હાંસાટ અને આમાદ ફરીથી લઈ લીધાં. ગાડાડે ડભાઈના કખજો પેશવાની ફાજ પાસેથી લઈ લીધા (જાન્યુઆરી ૨૦, ૧૭૮૦) અને હવાલે સેનાપતિ એ. કે. ફોર્બ્સને આપ્યા. એ પછી ગાડા` વડાદરા તરફ કૂચ કરી કે તુરત જ પેશવાના સવારદળે આવીને ડભાઈને ફરી ઘેરા ધાહ્યા, જો કે ફ્રાન્સે એના રક્ષણની પૂરતી તૈયારી કરી રાખી હતી એટલે તાત્કાલિક કોઈ અથડામણ ન થઈ. ખીજી બાજુ ફત્તેસિંહરાવે ગાડાને વડાદરા તરફ કૂચ કરતા જોઈ એની સાથે સંધિ–કરાર કરી લીધેા (જાન્યુઆરી ૨૦, ૧૭૮૦),૧૯ જે કૂ દેલા – વડાદરા ડભાઈ વચ્ચે આવેલા ફૂ ઢેલા ગામે કરવામાં આવ્યા. આ કરારમાં રઘુનાથરાવને ઉલ્લેખ કરાયા ન હતા. ડભાઈ એક અંગ્રેજ સનદી અધિકારીના તાબામાં લશ્કર સાથે મૂકવામાં આવ્યું. કુંઢેલા કરાર પ્રમાણે ગુજરાતમાંથી પેશવા હક્ક નાબૂદ કરવાનેા હતેા અને ખંડણી-વસુલાતના કાર્યમાં સરળતા રહે અને ગૂંચવાડા નિવારી શકાય માટે મહી નદીની ઉત્તરના ભાગ ગાયકવાડને અને તાપી નદીને દક્ષિણ ભાગ અંગ્રેજોને સાંપવાના હતા. સુરતના મહેલમાં ગાયકવાડના જે ભાગ હતા તે પણ ગાયકવાડને આપવાના હતા. મદદના બદલામાં એ જે ખંડણી પેશવાને આપતા હતા તે બંધ કરવાની હતી અને એ માટે નંદા પરનુ શિનેર અને ભરૂચની આસપાસ આવેલાં ગાયકવાડનાં ગામડાં અંગ્રેજ સરકારને આપવાનાં હતાં. આ બધું કબૂલ રખાતાં અને ફોસિંહરાવે સવારદળની મદદ આપતાં, ગાડાડે અમદાવાદ તરફ કૂચ કરી. કરાર પ્રમાણે અમદાવાદ જીતી લીધા બાદ એ ફોસિંહરાવને આપવાનુ હતુ. સમયે અમદાવાદમાં પેશવાના સૂબેદાર તરીકે બાપજી પંડિત હતા. ગાડાડે પાંચ દિવસ શહેર બહાર છાવણી નાખી છેવટે પાટનગર કબજે કર્યું. (ફેબ્રુઆરી ૧૫, ૧૭૮૦)૨૧ તે ફ્રોસિ ંહરાવને એ સાંપ્યું, એ દિવસ બાદ રોસિંહરાવે પોતાના સૂબેદાર તરીકે સદાશિવ ગણેશને નીમ્યા, ગાડાડે અમદાવાદને ઘેરે ધાલતાં
૨૦
આ
