Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૬૮ ] મરાઠા કાલ
[ પ્ર. અને અમીર પાસે પૈસા પડાવવા માટે થતી કનડગતથી ડરીને ઝાહેદ અલીબેગ, મીર નજમુદ્દીન, મુહમ્મદ હાશમ બક્ષી અને મલેક રેઝા જેવા રાજ્યના આધારસ્તંભરૂપ ગણાતા પુરુષે કુટુંબ પરિવાર અને માલમિલકત સાથે છૂપી રીતે ખંભાતમાંથી નાસી છૂટયા. પેટલાદના મરાઠા કેજદાર સદાશિવ બલ્લાલે એમને સહાય કરી. ઝાહેદ અલી અને મીર નજમુદ્દીને અમદાવાદ આવી પહેલાં નાયબ નારૂ પંડિત પાસે અને ત્યારબાદ સદાશિવ રામચંદ્ર જનાગઢથી આવી પહોંચતાં તેની પાસે મેમિનખાનથી પિતાને બચાવવા માટે ધા નાખી. સૂબાએ તેઓને દિલાસો આપી, પિશાકથી સંમાન કરી એ બંનેને મુહમ્મદ હાશમ સાથે મળી ખંભાત બંદર જીતી લેવા પેટલાદ રવાના ક્ય. સદાશિવ બલ્લાલે પણ એમાં સાથે રહેવું એવો આદેશ મેકલવામાં આવ્યા. ઝાહેદ અલીએ ૧૪ પેટલાદ જઈ ખાનગી રાહે ખંભાતના સિપાઈ વર્ગને પૈસાથી લલચાવવા પ્રયત્ન કર્યો. એને એમાં થોડી સફળતા પણ મળી. થોડા સિપાઈઓ ખંભાતની સેનામાંથી શ્યા થઈ સામા પક્ષમાં ભળ્યા. ઘણા સિપાઈઓએ ઝાહેદ અલી તરફથી મળતી રકમને રોજનું સાધન ગણી લીધું. મેમિનખાનને આખા કાવતરાની જાણ થતાં એ સાવધ બની ગયું ને બહારથી આવેલી રકમ એણે જપ્ત કરી લીધી. આથી નાસીપાસ થયેલ ઝાહેદ અલી અમદાવાદ ગયે, જ્યારે મુહમ્મદ હાશમ મિયાગામના જમીનદાર રણમલને આશ્રયે જઈ રહ્યો. ૧૫
આ વખતે વડોદરામાં કેદ રખાયેલા શંભુરામ અને તેના પુત્રને પેશવાના હુકમથી પુણે મોકલી આપવામાં આવ્યા. ૧૬ સદાશિવરાવની ખંભાત તરફ કૂચ
પેશવા તરફથી દમાજી ગાયકવાડને પુણે બેલવવા માટે વખતોવખત પત્ર આવતા હતા. સદાશિવ રામચંદ્રને એ સલાહભર્યું નહિ લાગવાથી એણે ગાયકવાડને અમદાવાદ રહેવા દેવા પેશવા બાલાજી બાજીરાવને લખ્યું. પણ પેશવાએ એની વિનંતીને અસ્વીકાર કરી દાજીરાવને લઈ આવવા માટે જનકજી નામના ઇસમને લશ્કરી ટુકડી સાથે અમદાવાદ મોકલ્યા. આથી નછૂટકે સદાશિવ રામચંદ્ર પિતાની સાથે માજીરાવને લઈને પેશકશ ઉઘરાવવા નિમિત્તે નીકળી ગયા (તા. ૩૧, ઓગસ્ટ, ૧૭૫૮). એણે કાંકરિયા તળાવ પાસે છાવણી નાખી. એણે પહેલાં મેમિનખાન સાથે હિસાબ પતાવવાનું નક્કી કર્યું. આ અરસામાં મેમિનખાને હું પેશવાને મળવા ઇચ્છું છું એ ઇરાદે વ્યક્ત કરતે પત્ર પુણે પાઠવ્યો. શિવાએ પ્રત્યુત્તરમાં એને પુણે જવા અનુમતિ પાઠવી અને સાથે
