Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૯૦ ] મરાઠા કાલ
[ પ્ર.. કરી લીધો અને પિતાનું અવસાન થયું હોવાથી “સેનાનાસખેલ પદ પણ મેળવ્યું. એમ છતાં એ ૧૭૬૮ માં પુણે છેડી વડોદરા જઈ શક્યો ન હતે અને એવી રીતે ફત્તેસિંહરાવ, જેણે ૧૭૬૮ માં વડોદરાનો કબજો મેળવી લીધો હતો, એણે પિતાના મોટા ભાઈ સયાજીરાવના ગાદીહક્ક માટે બે વર્ષ સુધી પેશવા સમક્ષ રજૂઆત કરી ન હતી. સંભવ છે કે ગોવિંદરાવ ગુજરાતમાં જઈ પિતાને પ્રદેશને કબજો મેળવી લે અને પછી પેશવા વિરોધી ખટપટ કરે એ બીકે એને જવા દેવામાં આવ્યો નહીં હોય! આખરે સયાજીરાવ ગાયકવાડે ફત્તેસિંહરાવને પિતાનાં હિતોનો મુખત્યાર બનાવી, ગોવિંદરાવને અપાયેલી માન્યતા રદ કરાવવા શવા પાસે મોકલ્યો.
પેશવાએ સમય પારખી જઈ સયાજીરાવના ગાદીહકક-દાવા માટે પ્રશ્ન પિતાના દરબારના ખ્યાતનામ ન્યાયશાસ્ત્રી રામરાવ શાસ્ત્રીને સુપરત કર્યો અને ચુકાદો આપવા જણાવ્યું. રામરાવ શાસ્ત્રીએ સયાજીરાવને કાયદેસર હક્કદાર કરાવ્યો અને “સેનાનાસખેલ’ના બિરુદ માટે કાયદેસર હક્કદાર જાહેર કર્યો.૮ એ પરથી પેશવાએ ગોવિંદરાવની તરફેણમાં આપેલે નિર્ણય રદ કર્યો અને સયાજીરાવને હકક સ્વીકાર્યો, પરંતુ સયાજીરાવ નબળા મનના હેવાથી, એના મુતાલિક અથવા નાયબ તરીકે ફતેહસિંહને નીમ્યો. ગોવિંદરાવની સદંતર, અવગણના ન થઈ શકે માટે, એને વાર્ષિક બે લાખ રૂપિયા અને પાદરા જાગીર તરીકે અપાયાં, પરંતુ એ ગાયકવાડના પૂર્વજોના ગામ દાવડીમાં રહે એવું નકકી કરવામાં આવ્યું, પરંતુ એ ઉકેલ ગોવિંદરાવને મંજુર ન હતો તેથી, બંને ભાઈ એકબીજાના શત્રુ બની અંગ્રેજ-મરાઠા વિગ્રહમાં સામસામી, છાવણીમાં ભાગ લેતા રહ્યા. સૂબેદારની હેરફેરી (૧૭૭૦ થી ૧૭૮૦)
પેશવાએ ગોપાળરાવને સ્થાને પુનઃ આપાછ ગણેશને સૂબેદાર નીમી. અમદાવાદ મોકલ્યો. એની સૂબેદારી બે વર્ષ (૧૭૭૦ થી ૧૭૭૧) સુધી રહી હોવાનું જણાય છે. ત્યારબાદ એને સ્થાને યંબક નારાયણ સૂબેદાર થયા. યંબક નારાયણને અમલ ૧૭૭૧ થી ૧૭૭૪ સુધી ચાલ્યો જણાય છે. અહીં સુધીના પાંચેય સુબેદારના વખતમાં ગાયકવાડ વતી નાયબ તરીકે ચુંબક મુકુંદ અમદાવાદમાં ચાલુ રહેલ હોવાનું જણાય છે. ૧૭૭૪ માં આપા ગણેશ. ત્રીજી વાર સૂબેદાર થયો. એનો પુત્ર અમૃતરાય ૧૭૭૭-૭૮ માં સૂબેદાર હતા, જયારે ૧૭૮૦ માં ફત્તેસિંહ એ પદ પર હતે.•
