Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૫૦ ]
મરાઠા કહે
[પરિ
મદદ કરવા વાટાઘાટ કરી અને મદદના બદલામાં ગુજરાતની ચોથ આપવા કબૂલાત આપી. મરાઠાઓની મદદ લઈ એણે અમદાવાદ નજીક મુઘલ લશ્કરને હરાવ્યું( ૧૭૨૪), જેમાં મુઘલ સેનાપતિ શુજાતખાન માર્યો ગયો. એ વખતે સુરત શહેરના સૂબા તરીકે શુજાતખાનનો ભાઈ રુસ્તમઅલી ખાન હતો. સુરત નજીક એની અને પિલાજીની વચ્ચે સંઘર્ષ થયેલો, પરંતુ પિલાજીને સફળતા મળી ન હતી. પિલાજી પિતાનું સ્થાન દઢ કરવા પ્રયત્નશીલ રહે ને પ્રયાસ ચાલુ રાખતે. પિલાજ કરનાળી (વડેદરા જિલ્લો) જતાં ત્યાં એની સાથે વડોદરા જિલ્લાના પાદરા છાણી અને ભાયલી ગામના દેસાઈ (પટેલો) જોડાયા. એ દેસાઈઓ મુઘલ સત્તાવાળાના વિરોધી બન્યા હતા. એમણે પિલાજીને એ વિસ્તારની સ્થળસ્થિતિથી માહિતગાર કરી સલાહસૂચન આપ્યાં ને મહી નદી સુધી જવા મદદ કરી. તેઓ પિલાજીના પક્ષે રહ્યા.
પિતાના ભાઈ શુજાતખાન માર્યા ગયાના સમાચાર જાણી, રુસ્તમઅલીખાને પિલાજી સામે વેર લેવાનું માંડી વાઢ્યું ને એનો સાથ લેવાનું નક્કી કર્યું. એણે પિલાજી પાસે હમીદખાન અને કથા કદમ બાંડે સામે મદદ કરવા માગણી કરી ને નજરાણું તરીકે એક લાખ રૂપિયા આપ્યા. એ પછી બંનેએ સાથે રહીને કુચ કરી. બીજી બાજુ હમીદખાન અને કંથાજી હતા. બંને પક્ષો વચ્ચે અડાસ ખાતે લડાઈ થઈ (૧૭૨૫). લડાઈ અગાઉ પિલાજી અને હમીદખાન વચ્ચે ગુપ્ત સમજૂતી થઈ હતી, જેમાં પિલાજીએ સક્રિય ન રહેવાનું કબૂલ્યું હતું. લડાઈ દરમ્યાન કંયાજી અને પિલાજીએ લડવા કરતાં પિતાપિતાના પક્ષકારોની છાવણીમાં લૂંટફાટ કરવાની પ્રવૃત્તિ ચલાવી. લડાઈમાં રુસ્તમઅલીખાનનો મહામુશ્કેલીએ વિજય થયો. હમીદખાનને નાસવું પડયું. હતાશ બનેલા રુસ્તમઅલીખાને વસે ખાતેની બીજી લડાઈમાં આત્મહત્યા કરી લીધી (૧૭૨૫).
આ પછી કુંભાજી અને પિલાજી વચ્ચે ખંડણી લેવાના હકક બાબતમાં ખંભાત ખાતે વિવાદ થતાં ઝગડો થયો. હમીદખાને છેવટે પિતાના બંને ટેકે. દારામાં ઝગડો વધુ ન ચાલે તે માટે દરમ્યાનગીરી કરી સમાધાન કરાવ્યું. એ અનુસાર કંથાજીને મહી નદીની ઉત્તરે અને પિલાજીરાવને મહી નદીની દક્ષિણનાં પરગણુઓમાંથી ચેય ઉઘરાવવાની સત્તા પ્રાપ્ત થઈ.° પિલાજીરાવને અપાયેલાં પરગણુઓમાં વડોદરા ચાંપાનેર ભરૂચ સુરત અને નાંદેદને સમાવેશ ચત ક. ૧૭૨૫ના વર્ષની આખરે કંયાજી ખાનદેશ જ રહ્યો. પિલાજી સેનગઢ જતો રહ્યો.
