________________
૪૯
હાથમાં નામઁડી આવ્યું, એટલે દેશપરદેશમાં તેની પ્રતિષ્ઠા વધી. ઇ. સ. ૧૪૨૦માં ફ્રાન્સ જોડે આ પ્રમાણે સંધિ થઈ; ફ્રાન્સને રાજા જીવે ત્યાં સુધી હેનરી રાજ્યરક્ષક રહે, અને તેના મરણ પછી ફ્રાન્સના રાજા બને. હેનરી ફ્રાન્સી રાજકુંવરી જોડે પરણ્યા, અને તે ણુંખરૂં ફ્રાન્સમાં રહેવા લાગ્યાઃ હવે તે માત્ર કામ પ્રસંગે ઈંગ્લેન્ડ આવતા. ઇ. સ. ૧૪૨૧માં તે ઈંગ્લેન્ડ આવ્યો, પણ તેને ખબર પડી કે સ્કાટ લોકાની મદદથી ફ્રેન્ચાએ લડાઈ શરૂ કરી છે, અને તેના ભાઈ કપાઈ મુએ છે. એકાએક હેનરી ફ્રાન્સ પાછે ગયો, અને ત્યાં તેણે અનેક ધેરા અને લડાઇઓમાં ભાગ લીધા; પણ ૩૫ વર્ષની વયે અપૂર્વ કીર્તિ મેળવી તે મરણ પામ્યો. તેણે યુદ્ધવિદ્યા અને સૌજન્ય માટે કીર્તિ મેળવી હતી, પણ તેના વંશજોને એ નામના માટે ભારે દંડ આપવા પડયો.
હેનરી છઠ્ઠોઃ ૧૪૨૨–૧૪૬૧.
ફ્રાન્સ જોડે યુદ્ધ: હેનરી પ્રમાના મરણસમયે તેનો પુત્ર બાર મહીનાનોએ નહોતા. હેનરીએ દીર્ધદષ્ટિથી પેાતાના એક ભાઈ ડયુક આવ્ ખેર્ડને ફ્રાન્સના, અને ખીજાને ઇંગ્લેન્ડનો ‘રાજરક્ષક ’ નીમ્યો હતા. ખેડફર્ડે ફ્રાન્સમાં અંગ્રેજોનો પગ મજમ્રુત કર્યાં. પરંતુ ફ્રાન્સનો રાજા મરણ પામ્યો, એટલે તેના પુત્રે ચાર્લ્સ ૭મા તરીકે ગાદીનો દાવા કર્યાં, અને લોકોએ તેને હકદાર વારસ તરીકે સ્વીકાર્યું પણ ખરા. ખેડફર્ડે એલિઅન્સને ઘેરા ઘાલ્યો, પણ પછી બાજીનો રંગ બદલાયો. ફ્રાન્સને એક અણુચિતવી મદદ આવી મળી, જોન આવ્ આર્ક નામની નમ્ર, ધાર્મિક, યાળુ અને કામળ હૃદયની એક ફ્રેન્ચ ખેડુત કન્યાનો આત્મા પોતાના દેશનું દુઃખ જોઈ બહુ અકળાઈ ઊઠયોઃ તે સ્વપ્નો જોવા લાગી, અને તેને ગેબી પ્રેરણા થવા લાગી કે “ ઊઠ, ફ્રાન્સનો ઉદ્ધાર કર. ” તેણે સિપાઈઓને કહ્યું, કે મને રાજા પાસે લઈ જાઓ. ત્યાં તેણે પોતાનાં સ્વપ્ના અને પ્રેરણાની વાતા કહી. રાજાએ ધણી ખુશીથી તેને લશ્કર આપ્યું. સફેદ બખ્તર પહેરી હાથમાં ફ્રેન્ચ ઝંડા ફરકાવતી, સાનેરી સાજવાળા ઘેાડા ઉપર બેસી, આ અદ્દભુત વીર બાળા એર્લિઅન્સ આવી પહેાંચી. તેને જોઈ નિરાશ થઈ ગએલા ફ્રેન્ચ સૈનિકામાં જેમ તે શુરાતન આવ્યાં. ભય ને આશ્ચર્યથી સ્તબ્ધ થઈ ગએલા અંગ્રેજોએ તેને માર્ગ આપ્યો, અને
''
૪
