Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 19

આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવદ્ ! તે જ નિઃશંક સત્ય છે, જે જિનોએ જણાવેલ છે ? હા, ગૌતમ ! તેમજ છે. યાવત્ પુરુષકાર પરાક્રમ કરે છે - ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૧, ઉદ્દેશા-૩નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૧, ઉદ્દેશો-૪ ‘કર્મપ્રકૃતિ ભગવદ્ ! કર્મપ્રકૃતિઓ કેટલી કહી છે ? ગૌતમ ! આઠ કર્મ પ્રકૃતિઓ કહી છે. પન્નવણા સૂત્રનો ‘કર્મપ્રકૃતિ પદનો પહેલો ઉદ્દેશો અનુભાગ સમાપ્ત થાય ત્યાં સુધી કહેવો. સૂત્ર-૪૭ કર્મ પ્રકૃતિ કેટલી છે?, જીવ કઈ રીતે કર્મ બાંધે ?, કેટલા સ્થાનેથી કર્મ પ્રકૃતિ બાંધે ? કેટલી કર્મપ્રકૃતિ વેદે ? કઈ કર્મ પ્રકૃતિનો કેટલો અનુભાગ-રસ છે ? આ બધું વર્ણન પ્રજ્ઞાપના સૂત્રથી જોવું. સૂત્ર-૪૮ ભગવન્! પૂર્વકૃત્ મોહનીયકર્મ ઉદયમાં આવેલ હોય ત્યારે જીવ પરલોકની ક્રિયા(ઉર્ધ્વ ગમન) કરે ? ગૌતમ! હા, તે ઉર્ધ્વગમન કરે. ભગવન્! તે ઉપસ્થાપન સવીર્યતાથી થાય કે અવીર્યતાથી ? ગૌતમ ! સવીર્યતાથી ઉપસ્થાપન થાય, અવીર્યતાથી નહીં. ભગવન્! જો સવીર્યતાથી થાય તો તે ઉપસ્થાપન બાલવીર્યતાથી થાય, પંડિત વીર્યતાથી થાય કે બાલપંડિત, વીર્યતાથી ? ગૌતમ ! તે બાલવીર્યતાથી થાય, પંડિત કે બાલપંડિત વીર્યતાથી ન થાય. ભગવદ્ પૂર્વકૃત મોહનીયકર્મ ઉદયમાં આવે ત્યારે જીવ અપક્રમણ કરે અર્થાત અધોગમન કરે ? હા, કરે. ભગવદ્ ! તે અપક્રમણ બાલવીર્યથી કરે, પંડિતવીર્યથી કરે કે બાલપંડિતવીર્ય થી કરે ? હે ગૌતમ ! બાલવીર્યતાથી અપક્રમણ કરે, કદાચ બાલપંડિત વીર્યતાથી કરે, પણ પંડિતવીર્યતાથી ન કરે. જે રીતે ‘ઉદીર્ણના બે આલાવા કહ્યા, તેમ ઉપશાંત સાથે પણ બે આલાવા કહેવા. વિશેષ એ કે - ત્યાં પંડિત વીર્યતાથી ઉપસ્થાપન અને બાલપંડિતવીર્યતાથી અપક્રમણ થાય. ભગવન્! તે અપક્રમણ આત્માથી થાય કે અનાત્માથી? ગૌતમ! અપક્રમણ આત્માથી થાય, અનાત્માથી નહીં ભગવન્! મોહનીય કર્મને વેદતો જીવ તે આ પ્રકારે અપક્રમણ શામાટે કરે ? ગૌતમ ! પહેલા તેને એ પ્રમાણે જિન કથિત તત્ત્વ રુચતું હતુંહવે તેને મોહનીયકર્મના ઉદયે રુચતુ નથી માટે અપક્રમણ કરે છે. સૂત્ર-૪૯ ભગવદ્ ! શું નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય કે દેવે જે પાપકર્મ કર્યું છે, તેને વેદ્યા વિના શું મોક્ષ નથી ? હા, ગૌતમ ! કરેલ પાપકર્મ વેદ્યા વિના નૈરયિક આદિનો મોક્ષ નથી. ભગવન્! એવું કેમ કહો છો કે - પાપકર્મ વેદ્યા વિના નૈરયિક આદિનો મોક્ષ નથી ? ગૌતમ ! નિશ્ચિતપણે મેં કર્મના બે પ્રકાર કહ્યા છે - પ્રદેશ કર્મ અને અનુભાગ કર્મ. તેમાં જે પ્રદેશ કર્મ છે, તે નિયમા વેદવું પડે, જે અનુભાગકર્મ છે તેમાં કેટલુક વેદાય છે, કેટલુંક નથી વેદાતુ. ગૌતમ ! અરહંત દ્વારા એ જ્ઞાત છે, સ્મૃત છે, વિજ્ઞાત છે કે આ જીવ આ કર્મને આભ્યપગમિક વેદના વડે વેદશે. આ જીવ આ કર્મને ઔપક્રમિક વેદનાથી વેદશે. તે કર્મને અનુસાર, નિકરણોને- દેશકાળની મર્યાદા અનુસાર જે-જે રીતે ભગવંત જોયેલ છે, તે-તે રીતે વિપરિણમશે. માટે હે ગૌતમ ! એમ કહ્યું કે - યાવત્ કૃતકર્મ વેદ્યા વિના નૈરયિકાદિને મોક્ષ નથી. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 19