Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 18

આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' સૂત્ર-૪૩ ભગવન્! શું જીવ પોતાની મેળે જ કાંક્ષા મોહનીય કર્મને ઉદીરે છે ? આપમેળે જ ગર્હ છે ? આપમેળે જ સંવરે છે? હા, ગૌતમ! જીવ સ્વયં તેની ઉદીરણા, ગહ અને સંવર કરે છે. ભગવન્! જે તે આપમેળે જ ઉદીરે છે, ગર્હ છે અને સંવરે છે, તો શું ઉદીર્ણ(ઉદયમાં આવેલા)ને ઉદીરે છે? અનુદીર્ણ(ઉદયમાં ન આવેલા)ને ઉદરે છે? અનુદીર્ણ અને ઉદીરણા યોગ્યને ઉદરે છે ? કે ઉદયાનંતર પશ્ચાતુકૃત કર્મને ઉદીરે છે? ગૌતમ! તે ઉદીર્ણ, અનુદીર્ણ કે ઉદયાનંતર પશ્ચાત્ કર્મને નથી ઉદીરતો પણ અનુદીર્ણ અને ઉદીરણા યોગ્ય કર્મને ઉદીરે છે. ભગવન્! જો તે અનુદીર્ણ-ઉદીરણાયોગ્ય કર્મને ઉદીરે છે, તો તે શું ઉત્થાનથી, કર્મથી, બલથી, વીર્યથી, પુરુષકાર પરાક્રમથી ઉદીરે છે કે અનુત્થાનથી, અકર્મથી, અબલથી, અવીર્યથી અને અપુરુષકાર પરાક્રમથી ઉદીરે છે? ગૌતમ ! તે જીવ ઉત્થાનથી, કર્મ-બલ-પુરુષકાર પરાક્રમથી અનુદીર્ણ-ઉદીરણા યોગ્ય કર્મને ઉદીરે છે. અનુત્થાન, અકર્મ, અબલ, અવીર્યાદિથી નહીં. તેથી જીવને ઉત્થાન છે, કર્મ છે, બળ છે, વીર્ય છે, પુરુષકાર પરાક્રમ છે. ભગવન્! શું જીવ તે આપમેળે જ ઉપશમાવે, આપમેળે જ ગ, આપમેળે જ સંવરે ? હા, ગૌતમ ! અહીં પણ તેમજ કહેવું. પણ વિશેષ આ - અનુદીર્ણ કર્મને ઉપશમાવે છે, બાકી ત્રણે વિકલ્પોનો નિષેધ કરવો. ભગવદ્ ! જો તે અનુદીર્ણને ઉપશમાવે તે શું ઉત્થાનથી યાવત્ પુરુષકાર પરાક્રમથી ? કે અનુત્થાન આદિથી ઉપશમાવે ? ગૌતમ! પૂર્વવત્ જાણવું. ભગવન્! પોતાની જ મેળે વેદે અને ગર્વે ? ગૌતમ ! પૂર્વોક્ત પરિપાટી જાણવી, વિશેષ આ - ઉદીર્ણને વેદે છે, અનુદીર્ણને નહીં. એ પ્રમાણે યાવત્ પુરુષકાર પરાક્રમથી વેદે છે. ભગવનતે આપમેળે જ નિર્જરે અને ગર્વે ? અહીં પણ પૂર્વોક્ત પરિપાટી જાણવી. વિશેષ એ કે - ઉદયાનંતર પશ્ચાતકૃત કર્મને નિજેરે છે અને એ પ્રમાણે યાવત્ પુરુષકાર પરાક્રમથી નિર્જરે. સૂત્ર-૪ ભગવન્! શું નૈરયિકો કાંક્ષા મોહનીય કર્મ વેદે છે? હા, ગૌતમ! વેડે છે. જેમ સામાન્ય જીવો કહ્યા, તેમ નૈરયિક યાવત્ સ્વનિતકુમારો કહેવા. ભગવદ્ ! પૃથ્વીકાયિકો કાંક્ષા મોહનીય કર્મ વેદે છે ? હા, વેદે છે. ભગવન્! પૃથ્વીકાયિકો કાંક્ષા મોહનીય કર્મ કઈ રીતે વેદે છે ? ગૌતમ ! તે જીવોને એવો તર્ક-સંજ્ઞા-પ્રજ્ઞા-મન-વચન હોતા નથી કે અમે કાંક્ષા મોહનીય કર્મ વેદીએ છીએ, પણ તે વેદે તો છે. ભગવન્શું તે જ નિઃશંક, સત્ય છે, જે જિનોએ કહ્યું છે ? હા. બાકી પૂર્વવત્ યાવત્ પુરુષકાર પરાક્રમ વડે નિજેરે છે. એ પ્રમાણે યાવતુ ચઉરિન્દ્રિય જીવો પર્યત જાણવું. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો યાવતુ વૈમાનિકોને સામાન્ય જીવોની માફક કહેવા. સૂત્ર-૪૫ હે ભગવન્! શ્રમણ નિર્ચન્હો કાંક્ષા મોહનીય કર્મને વેદે છે ? હા, વેદે છે. શ્રમણ નિર્ગુન્હો કાંક્ષા મોહનીય કર્મને કઈ રીતે વેદે છે? ગૌતમ ! તે તે જ્ઞાનાંતર, દર્શનાંતર, ચારિત્રાતર, લિંગાંતર, પ્રવચનાંતર, માવચનિકાંતર, કલ્પાંતર, માર્ગાતર, મતાંતર, ભંગાંતર, નયાંતર, નિયમાંતર, પ્રમાણમાંતર વડે શંકિત, કાંક્ષિત, વિચિકિત્સિત, ભેદ સમાપન્ન અને કલુષ સમાપન્ન થઈને, એ રીતે શ્રમણ નિર્ચન્હો કાંક્ષા મોહનીય કર્મને વેદે છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 18