Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara
Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034805/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthasALI zibira mATuMgA (muMbaI)nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnubaMdhI vizvadarzana pustaka : 2 anubaMdha vicAradhArA - mukhya pravacanakAra : munizrI saMtabAlajI - - - - - saMpAdaka : gulAbacaMda jaina - - - : prakAzaka: lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogya ne yogya sthAne . * saMpAdakIya * jagatamAM comera eka ja bUma saMbhaLAya che ke gyane yogya sthAna maLatuM nathI. ayogya loko yogya sthAne besI gayA che. jenA hAthamAM jJAna rahevuM joIe tene sattA maLI che. sattAvALAne nokarI maLI che; kazI paNa yogyatA vagara vaMzaparaMparAthI koI zeTha banI rahyo che ane AjJA ApavAnI lAyakAta na hovA chatAM te AjJA Ape che, ane jeNe Adeza ApavuM joIe te loko mAthuM namAvI tene Adeza pALe che ! divase divase A tatva vadhatuM ja rahyuM che, sAthe sAthe lokone asaMtoSa paNa vadhI rahyo che ane e asaMtoSanA kAraNe jemanA prati temane asaMteSa che, e lokomAM vyagratA paNa vadhI rahI che. pariNAma e AvyuM che ke jene nathI te paNa sukhI nathI; jene che te paNa sukhI nathI ! AvI paristhiti pedA thavAnAM kAraNe jyAre koIka AtmA zodhe che; te aMge maMthana kare che ane samAja sAme rajU kare che, jene sAra e ja hoya che ke je yogya hoya tene yogya sthAna Ape ! e ja jIvanane sukhI karavAne tALo che. pravRttione laIe.......! mANasane joIe keTaluM ? bahu ja DilaDalavALAne vadhumAM vadhu khAI zake ane suvA mATe vadhAremAM vadhAre je jagyA joIe tenuM mApa laIe! kharekhara eNe eTaluM ja meLavavuM joIe-rAkhavuM joIe. paNa tene e ghaNu sudravAta lAge che. eTale te vadhAre meLavavA ane sAcavI rAkhavA prayatna kare che. e bIjAnA bhAge paNa e rIte phugAtA jAya che. peTamAM ajIrNa thAya tyAM sudhI ThAMsIne bharanAra jevI tenI sthiti che; makAne eTalA badhA thaI gayA che ke bhADA upaje tevAM makAne to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThIka paNa sArasaMbhALa na laI tevI milakate paNa vadhI gaI che. pariNAme, phugAvAne balUna phUTe tema eka divasa e enI vadhAre paDatI ciMtA karato cAlI nIkaLe che. tenI jiMdagInA bhoge ane bIjAnAM zoSaNe bhegI thayelI enI mAla milakata bIjAo laI le che ane ghaNuM khaMDeronA avazeSe joIe chIe tema keTalAka avazeSe mAtra rahI jAya che. kAgaDAo paNa tyAM UDatA nathI. dIvAo paNa tyAM baLatA nathI..! eka bIjuM citra...! bIjAne, joIe teTaluMye maLatuM nathI. te jiMdagI AkhI pelA phugA pAmatAne jato rahe che. tenA zeSaNane e bhoga banatuM jAya che.dhIme dhIme tene asaMtoSa mAnavajAti tarapha tiraskAramAM pariName che...evI eka vyakti bIjAne maLe che. ToLuM bheguM thAya che... mANasanI mANasa jAti taraphanI dhRNa UbharAtI jAya che. te AgaLa vadhe che...pratihiMsAnA do UbhAM thAya che...! mANasane mANasa phanA karI nAkhe eTalI hade zaitAniyata enAmAM AvI jAya che... tyAre... e bacelAM avazeSomAMthI koI pracaMDa zakti UbhI thAya che. te mANasAIne jagADe che. mANasa mANasa vacce vizvAsa pedA karAve che. khapa pUratuM mANasa rAkhe e bhAvanAne phelAve che. haLImaLIne sahu rahe evo saMdeza Ape che.... eTaluM ja nahIM pelAM bhagna avazeSa dekhADIne kahe che ke ene pAmanArA paNa duHkhI hatA, na pAmanArA paNa du:khI hatA ! kAraNa... e pravRttine pAyo mATe hato. kAraNa ke bhautika sukhomAM mANase pitAnuM badhuM sukha mAnI lIdhuM hatuM. pelI phugAvA pAmelI vyakita; khoTI rIte lokajIvanane Adarza banI ane sahu enI pAchaLa deDyA.... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIkane jiMdagI pUrI thaI toye bhAna na AvyuM; keikane paNuM gaI tyAre khyAla Avyo to koIkane aMgArA hAthamAM letAM khyAla Avyo ke e Adarza khoTa che, jiMdagIne dajhADanAra che. teNe mane maMthano paryA, vicAra phelAvyA ane saceta karyA lekone....! eka ja mArga....! sAcuM sukha AdhyAtmikatAmAM che, saMyamamAM che, nyAyamAM che, nItimAM che, dharmamAM che ! ene ja jIvanamAM paheluM sthAna apAvuM joIe...! enA pracAraka ane preraka kharA saMtane paheluM sthAna maLavuM joIe. bIjuM sthAna che dharmanA mArge prerAIne cAlatI lokakalyANakArI pravRttionuM ane tenI preraNAe e mArge vadhanArA lokasevakonuM ane trIjuM sthAna che lokonuM ane temanI nyAyanItinA mArgonI pravRttionuM... ane chevaTe Ave che sattA-zAsana-rAjanIti tema ja enA sUtradhArenuM... A krama pravRttio ane vyakitaone ke vyakitaAnA saMgaThanone have joIe. A eka vicAradhArA ciMtana-maMthanamAMthI pariNamI che ane tene nAma ApavAmAM AvyuM che..... anubaMdha vicAradhArA. ane, enA vicAraka pU. saMtabAlajIe kevaLa ene vicAradhArA rUpe rahevA dIdhI nathI paNa ene sakriya prayogarUpe bhAlanaLakAMThAnA pradezamAM AcarI che ane tenAM suMdara pariNAmo tyAMnI janatAne e prayogamAMthI maLyA che. eTale tene deza ane duniyAnA dhoraNe vyApaka banAvavAnI jarUra vadhAre ne vadhAre AjanA yuge AvIne UbhI che. bhautika sukhonI paraMparA pAchaLa dIvAnA banIne jagatanA mAnavane pharato joIne tene tyAMthI pAcho vALavAnI anivArya agatya UbhI thaI che. anubaMdhanI zAbdika kalpanA te kaMIka aMze karI cUkyo hato paNa vadhAre spaSTa karavA jyAre pU. saMtabAlajIne meM kahyuM tyAre enuM rahasya mane bahu ja nAnI vAtamAM samajAvI dIdhuM keH "juo ! A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyuM che. tenAthI vicAravAnuM kAma thAya; paga che tenAthI cAlavAnuM thAya paNa mAthethI kAI cAle ke pagathI vicAre te te ayogya gaNAya eTaluM ja nahIM tenAthI saraLa-sahaja jIvana vahevAra na thaI zake. evI ja rIte mAthe pAghaDI zobhe ane page joDA zobhe tenA badale page pAghaDI ane mAthe joDA kevA lAge ? Aje jIvanamAM lokone ane pravRttione AvuM ayogya sthAna apAI gayuM che. tene vyavasthita karatI vicAradhArA e anubaMdha vicAradhArA..........enI preraNuM koI vyakti ApI zake paNa yogyAnubaMdha besADavA mATe lokonI saMgaThita zakti kAme lAgavI joIe. eTale susaMgaThana upara vadhAre bhAra mUkavAmAM Avyo che." ane kharekhara e keTalI jarUrI che tene khyAla to enA uparathI Avaze ke Aje sahune ema lAge che ke yogya - yogya sthAne nathI ! A muddAnAM pravacanenAM saMpAdanamAM mane kharekhara AnaMda Avyo che. enuM kAraNa e ke ItihAsa - anubhavanA AdhAre maMthanamAMthI pragaTelI jIvana mATenI ucca vyavasthAnuM AmAM vicAra - darzana mAtra nathI, paNa prayAgamAM tene DhALIne saphaLatA meLavelI e hakIkata che. ane e dRSTie pU. saMtabAlajI aMge mArI zraddhA ghaNuM vadhI che. emanA aMge mAre kahevuM e te dI sUrajane dharavA jevuM che ! pravacane aMte carcA - vicAraNAnuM paNa pitAnuM AgavuM mahatva che te sahu svIkAraze. madrAsa jene beDiga hama, saMvatsarI tA. 3 - 8 - 62 ) gulAbacaMda jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tame sau jANe che. teo eka krAntikArI jaina sAdhu che. teo A masAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe ahoniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagalene pagale azAnti dekhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMtoe sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A te ja banI zake je sAdhusAdhvIo, prANa pratiSThA ane parigrahane moha choDe ane sAMpradAyikatAmAMthI mukta banI, sarvadharmane abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoApa grAmajantAne ane AmajanatAno saMparka AvI jaze. Aje kaI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA UbhI karavI haze te mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra karavo paDaze. ane amala paNa saMsthA dvArA janatA vATe kare paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM, eTale ja bhAratanI saMskRti sarva zreSTha banI che, ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM gharanA dharmanI cokI strIo karatI eTale kuTuMba snehasabhara ane pavitra rahetuM. samAjanI cakI brAhmaNa karatA, teo kyAMya vyasana, apramANikatA ke gerarItio pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisabhara raheto. ane te AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI cokI akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjya paNa sate, brAhmaNone AdhIna rahIne cAlatuM. A badhAMnA kAraNe samAja zAntithI jIvate. ane adhyAtmalakSI rahI zakate; koI jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLato te rAjya tene yogya naspata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne deTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANI saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vizvarAjyomAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThane satata sAce rasta vikAsa karatAM rahe te mATe tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNo ke je racanAtmaka kAryakaro kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMtoe dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanAM rAjyanI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te kAraNe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gujaravADI) mukAme sAdhu sAdhvI ane sAdhaka sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avela. te satata cAra mAsa cAlyo, temAM je pravacane carcA che. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya te bIjAM sAdhu sAdhvI, sevaka ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAIbahenene lAgaNuM AvI. khAsa karIne pR. micaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANuM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja koIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lokhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khUba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmamAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke mahArAjazrInA A zibiramavacane pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtane apAya to tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM te thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo chakAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNuM upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tava jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chapAvavAnuM nakkI karyuM che. kula dazeka pustako taiyAra thaze evI dhAraNA che. A pustakanuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigato jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidyArthIgRhanA gRhapati zrI. gulAbacaMda jainanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA bolAvyA ane vAtacIta karI ane temaNe saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM te badala temane AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIvasAyaTImAM rahetA verA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI. padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che, te badala teozrIone AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema ? te savAla hato. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jaina ke jemaNe aneka javAbadArIo hovA chatAM A kAmane dharmakArya bhAnI samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. - zrI daMDI svAmI, zrI mATaliyA, vizva vAtsalya prAyogikasaMdha vageree paNa preraNA ApI che, tethI temane ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Apyo che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. - sAdhusaMta, sAdhvIo, sevako ane janatA A pustakone abhyAsa karI svapara kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. tA. 24-4-62 sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha anubaMdha vicAradhArA" zabda have to sArI peThe pracalita thaI gayo che. A "Amukha" lakhAya che tyAre dakSiNa bhAratane pravAsa ane madrAsane cAturmAsa pUro karI priya nemimuni dilhI bhaNI AvI rahyA che. bhAlanalakAMThA prayoganA pAyAmAM gAmaDuM che. paNa e gAmaDAM sAthe purakarUpe nagara ane AMtararASTrIya jagata raheluM che. muMbaI jevI AMtararASTrIya baMdararUpI nagarImAM traNa traNa cAturmAsa karyA. kegresa ane inTakanA kAryakarone saMparka nagarInI daSTie the. racanAtmaka kAryakarone . sAdhusanyAsIo paikInA keTalAka mukhiyAone tathA AkhyAnakAre tema ja bhakatane thaye. keTalIka bIjI saMsthAone thayo. traNacAra mAtasamAje racAyA. vizva vAtsalya prAyogika saMghane daDha pAye vepA. tyArabAda sAdhusAdhvI zibira yojA. pachIthI dakSiNa bhAratane nemimunine pravAsa thaye ane have huM ane teo uttara bhArata tathA bIjA bhArata pradeza mATe nIkaLyA chIe tyAre A pustaka naM. 2. tarIke bahAra paDe che e AnaMdaprada ghaTanA che. anubaMdha" zabdamAM mULe cAra to che (1) gAmaDuM, (2) kogresa, (3) e bannene sAMdhatI netika kaDIrUpa racanAtmaka kAryakare ane (4) krAtipriya sAdhusAdhvIo ke je upalAM traNe saMgaThanone dhArmika AdhyAtmika preraNA ApanArA che. Ane kama kharI rIte (1) rAjya, (2) rAjyane roja daravaNuM ApanAra grAma ane nagaranI prajA saMgaThane (3) rAjya ane prajAsaMgaThanane naitika daravaNI ApanAra sevaka saMgaThane tathA e traNeyane preraNA ke mArgadarzana ApanAra sAdhusaMta vyaktio. A jAtane che. temAM mukhya draSTi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmamaya athavA ahiMsaka-samAjaracanAnI che. Aje kAM te mUDIvAdI samAjaracanAnI bolabAlA che athavA te rAjyasattA dvArA aMkuzita samAjaracanAnI belibAlA jagatamAM cAlI rahI che. alabatta bhAratIya koMgresa lokalakSI lokazAhI dvArA uparanI jAgatika samAjaracanA badalavAmAM apUrva bhAga bhajavI rahela che. paNa ekalI rAjya saMsthA A kAma nahIM karI zake. tevI ja rIte AkhA jagatamAM dharmamaya samAjaracanA lAvavI hoya to ekalA krAMtipriya sAdhu-saMto paNa te bhagIratha kAma karI nahIM zake. janasaMgaThane suddhAM ekalA nahIM karI zake ane ekaladokala racanAtmaka sevakonI saMsthA paNa nahIM karI zake. A kAma te A cAreya ta anukrame anusaMdhAna pAme to ja karI zake tema che. sabhAge vijJAne jagatane sthULa rIte najIka lAvI mUkyuM che. rAjakIya rIte saMyukta rASTrasaMsthA mAraphata bhAratIya kogrese "ajAtazatru" jevI sakriya taTastha rAjanItine bhAratarAjya dvArA paMDita javAharalAlanI rAhabarI taLa apanAvIne trIju vizvayuddha thaMbhAvI vizvacakita kAryavAhI bajAvI che. paNa haju lokalakSI lokazAhI bhAratamAM ane jagatamAM asarakAraka nahIM banela hoI sAmyavAdI cIne dagAkhora AkramaNa karIne bhAratane kaparI kaTokaTImAM mUkI dIdhuM che. tevA vakhate paNa saddabhAgye bhArata rAjyasapATIe pitAnA prANadhA siddhAMte jALavI rahyuM che. A ja samaye je anubaMdha vicAradhArA bhArata dvArA jagatamAM amalI banavAne kAryakrama upaDe te kadAca jagatanI mAnavajAtane kAyamI zAMtinA rAhanI jhAMkhI thatAM vAra na lAge. A badhuM prajAkIya sapATIe pAra pADavA mATe gAmaDAM, mAtajAti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 tathA pAchaLa rahI gayelA pravargo ahiMsaka tikAra dvArA amasthAna pAme te vizvazAntine kAyamI thavAmAM kazI aDacaNa na rahe. ATalI mukhya bhUmikA samajavA mATe "anubaMdha vicAranI tAtvika bhUmikA, tene bhAlana kAMThA prayoga anvaye gUjarAta ane muMbaImAM thayelo amalI anubhava tathA jijJAsubhAve mukta mane zibirArthI bhAIbahenoe te paratve karelI carcA dvArA A pustaka saMgIna mahitI pUrI pADaze, e mane vizvAsa che. pustakanAM prakaraNe pote ja vigato ApI de che, eTale e viSe ahIM vadhuM lakhavuM jarUrI nathI. . A pustaka taiyAra karavAmAM saMpAdaka bhAIzrI gulAbacaMdabhAIe, tenA pUrtisa zodhaka tarIke priya nemimunie tema ja "geTaapa' va. taiyAra karavAmAM surata pratApa presanA kArIgare, pUpha tapAsanAra tathA kAryakaroe je zrama lIdhe che tene ahIM punaH ullekha karI levo jarUrI che. A badhAM pustakomAM mukhyatve Arthika madada svecchAe ati parizrama ane AdarabhAve bhAIzrI maNibhAI lokhaMDavALA temaja temanA sAthIoe karI che, te te vAcakonI jANamAM A pahelAM AvI ja cUkyuM che.. AzA che A badhA parizramane vAcaka varga jAte amala karI tathA pracAra dvArA amala karAvIne saphaLa banAvI mUkaze. bAvalA saMta Azrama, . tA. 20-12-62 saMtabAla? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nu kama Ni kA prakaraNa viSaya da je 4 2 2 2 2 - 4 110 128 1. anubaMdha vicAranI bhUmikA anubaMdha vicAradhArAnAM vividha pAsAMo - 1 3. , , , , - 2 4. , , , , - 3 anubaMdha vicAradhArAnAM aMge 6. anubaMdha vicAradhArAmAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna 7. anubaMdha vicAradhArAmAM rASTrIya mahAsabhAnuM sthAna 8. anubaMdha vicAradhArAmAM lokasaMgaThananuM sthAna 8. anubaMdha vicAradhArA ane grAmasaMgaThana anubaMdha vicAradhArAmAM naitika grAmasaMgaThana 11. grAmasaMgaThananI Arthika ane sAmAjika sthiti 12. grAmasaMgaThana vaDe mUlya parivartananI prakriyA 13. anubaMdha vicAradhArAmAM nagara-kasaMgaThana 14. sarvAgI anubaMdha dRSTivALuM lekasevaka saMgaThana 15. lokasevako ane krAMtipriya sAdhuvargane anubaMdha 16. anubaMdhakAranI yogyatA ane kAryakSetranuM pRthakkaraNa 17. vizvavatsala saMghanuM svarUpa 140 10. 155 166 14 206 218 242 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAranI bhUmikA [1] munizrI saMtabAlajI] [18-7-61 jagata-jIvanano prabaMdha prAcInakALathI Aja sudhI mAnava-jIvananA ItihAsamAM mukhyatve ane jIvasRSTimAM sAmAnya rIte mAnava-mAnava vacce, jIva-jIva vacce ke mAnava-jIva vaccenA saMbaMdho jIvananI daSTie bagaDatA hoya che, tyAre koIne koI krAMtipriya sAdhusaMnyAsI, vicAraka ke sarvAgI daSTivALA sevaka mahAtmAne AgaLa AvatA ane e saMbaMdhone sudhAravA mATeno AjIvana prayatna karatA jovAmAM Ave che. vizvanI jIvasRSTine eka krama che ane te krama pramANe dareke pitAnuM jIvana jIvavAnuM che. alagaalaga jIvasRSTi che ane temanI pAse temanA mAnasika ke bauddhika vikAsa pramANe amUka apekSAo paNa rakhAya che ane vivekapUrNa dareka pitAnA jIvanane jIve ane jIvavA de, e A samatulAnI pAchaLa hetu che. e rIte khAsa karIne mAnave A saMbaMdhe jaLavAI rahe te mATe ghaNI vicAraNA karI che ane jyAre jyAre A saMbaMdhe bagaDe che ke tUTe che tyAre tyAre vizvanuM jIvana bhaya, azAMti ane arakSitapaNamAM AvI paDe che. eTale A badhA saMbaMdhe saMdhAyelA ane saMkaLAyelA rahe, te mATenA baMdhane, maryAdAo ane hakka nakkI karavAmAM AvyA ane tene nIti kahevAmAM AvI. nItinuM khaMDana thatAM tenuM nirAkaraNa karavAmAM nyAya zabda Avyo paNa enAthI lokone je pavitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAbadArInuM bhAna thavu joIe te na thatAM je vicArasaraNI rajU thaI tene pavitra karAra ke dharma, nAma ApavAmAM AvyuM. A dharma zabdarUpe bhale game tyAre rajU thayA paNa bhAvanA rUpe aa jIva-sRSTimAM anAdikALathI cA Ave che. A AkhuM vizva eka, akhaMDa ane parasparanA saMbaMdhe badhAyeluM che. asakhya jIvasRSTi AgaLa mAnavajIvasRSTi teA jalAzayanAM TIpAM jevI che te chatAMye viveka, jJAna ane vicAranI dRSTie mAnavathI kAI pazu caDhiyAtu prANI nathI. A vizvanA badhAya prANIone paraspara sabaMdha che ane eTalA mATe ekakhIjAne paraspara vahevAra, upakAra ke prabhAva hAya te svAbhAvika che. A badhA prANIomAM paNa mAnavaprANI vicAravAna ane vivekazIla hAI te teNe samasta vizva tarapha eka khAsa pharaja bajAvavAnI hoya che, sAmAnya manuSye khIjAnA jIvanane bhayamAM na mUqIte ane sAthe ja pote paNa nirbhaya banIne jIvavAnu che. e ja rIte mAnava samAje ane mukhyatve sabhyaSTie tenI surakSA-saMbadhaMdhAnI jALavaNI, ane saMtulita vahevAra banyA rahe te jovAnuM che. A sabaMdhe bagaDatA hAya ! jema DAkaTara dInuM Aparezana karIne rAganu nidAna kare te rIte samAjanI viziSTa vyaktioe saDAne dUra karavA mATe prayatna karavAnA che. Ama vizva jIvananI samatulAne sAcavavI e temanI eka pavitra pharaja che. eka ghaDiyALa che. tenA nAnAmAM nAnAthI meATAmAM moTAM pUjAecakkarAtu peAtAnu mahatva che. jo eka bagaDI jAya te ghaDiyALa aTakI paDe ane jo tene pharIne cAlu na karavAmAM Ave te bIjA cakkarAne kATa lAge ane te paNa bagaDI jAya. zarIranA badhA aMgo che. gUmaDu eka ThekANe thayuM che. jo tene ilAja na karavAmAM Ave te tene cepa khIje prasare, ane pIDA AkhA zarIrane thAya. evI ja rIte vizva- jIvananI samatulA na jaLavAya te AkhuM vizva jIvana azAMta ane avyavasthita banI jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vyavasthAne sAcavI rAkhavA mATe upara batAvavAmAM Avela che te pramANe nIti-nyAya AvyAM ane pachI pavitrakarAnA nAme je vastu rajU thaI tene "dhama" evuM nAma ApavAmAM AvyuM. paNa A "dharmanuM pAlana te dhAmike-ke samAja vagara na thaI zake. eTale tenA parivAhana mATe saMgaThita-baLe racAyAM. A saMgaThita dharma ane nItinAM baLonuM kAma pavitra karAranuM pAlana thAya, loko e tarapha vaLe e jovAnuM rahyuM. anubaMdhanI bhUmikA : dharma thayo, dhArmika thayA, saMgati dharma-nItinAM baLe thayAM paNa A badhAnuM saMkalana karavA mATe eka kartavya-bhAvanA na hoya te kaMI paNa kArya na thaI zake. A bhAvanAnI rUe vizvanI samatulA jALavavAnI che, jagata-jIvananI vyavasthAne yathAyogya rAkhavAnI che, bagaDelA saMbaMdhe sudhAravAnA che, tUTelA saMbaMdhe sAMdhavAnA che ane lekajIvanane vizvavAtsalya saMbaMdha dvArA vyavasthita banAvavAnuM che. badhA dharmonI daSTie jyAre A bhAvanAne vyakta karatA zabdane prazna Ave che tyAre "anubaMdha" e ja zabda yogya ane vyAjabI lAge che. A zabda koI navo nathI paNa jyAre tene navI rIte rajU karavAmAM Ave che tyAre tenI cokkasa prakriyA ane zaktine khyAla Ave che. zabda-vyAkhyA : - roja ekanI eka prArthanA belAya che. te chatAM jyAre prArthanAne artha navI rIte rajU karavAmAM Ave che tyAre mANasane navI preraNA ane cetanA maLe che ane te navA utsAhane meLave che. evuM ja "anubaMdhanuM che. ' "anubaMdha' zabdanI vyutpatti pramANe te ene sAce ja artha vyakata kare che. "anu" ke "aNu" eTale vizvanA nAnAmAM nAnA kaNa sAthenAM "baMdha" eTale sabaMdha-e daSTie "anubaMdha" eTale vizvanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAmAM nAnA aNuone paraspara saMbaMdha-sAMkaLo evo artha spaSTa thAya . A sAMkaLa ja vizva-jIvanane TakAvI rAkhe che. eTale e saMbaMdhane TakAvI rAkhavAnI je bhAvanA che te anubaMdha che. e uparathI e svIkAravuM joIe ke vizvamAM jaDa ane cetananuM je sthAna che tene te pramANe mahatva ApavuM joIe. AmAM nagara vasati vagaranuM ujajaDa gaNAya. makAna rahenAra vagaranuM verAna gaNAya tema vizvamAM bhale jaDa padArtha bharapUra hoya paNa je AtmA na hoya-jIvasRSTi na hoya to tenI kazI kiMmata nathI. eTale ahIM anubaMdhane vicAra jIvasRSTi sAthe karavAnuM che. e daSTie ema paNa kahI zakAya - AtmA'nuphalo, dhyeyAnuphalo vA yaH sambandhaH so'nubaMdhaH - AtmAnukULa ke dhyeyAnuphaLa je parasparane saMbaMdha che te anubaMdha che. Ane bIjA zabdomAM ema paNa kahI zakAya ke - avyavasthitA vizvabandhAH (prabandhAH) vyavasthA'nuphalAH kriyante yenA'sau anubandhaH -eTale ke vizvanA (vyakti, samAja ane samaSTi) avyavasthita ke bagaDelA prabaMdho jenA vaDe sudhArI zakAya te anubaMdha che. A daSTie vyakti, samAja ane samaSTirUpa vizvanA zubhabaLone vyavasthita karavA, zubha guNone pratiSThita karavA, vAtsalya daSTie saMbaMdhita karavA enuM nAma "anubaMdha' che. anubaMdhanA ullekho: anubaMdha zabda navo nathI ke enI pAchaLanI bhAvanA navI nathI. paNa jyAre tene navA arthamAM rajU karavAmAM Ave tyAre te na lAge che ane Aje anubaMdhanuM nAma Ave eTale lo ke tarata kaheze ke e to " saMtabAlano anabaMdha" A zabda meM koI na kADho nathI e bhAre vinamra khulAso karI devo joIe. jyAre vyakti, samAja, samaSTi ane krAMtipriya sAdhu varga vaccenI pavitra dharma bhAvanAne UDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra Avyo tyAre ene vyakta karavA mATe je zabda yogya hatuM, te anubaMdha" eTale anubaMdhane rajU karavAmAM AvyuM. anubaMdha zabda ApaNe tyAM prAcIna kALathI vaparAte cAlyo Ave che. vaidika dharmamAM te tene ullekha ghaNuM sthaLe maLe che. jene sAmAM paNa anubaMdha zabda vaparAyelo che. tyAM anuprekSA ane anuga zabdo savizeSe mUkavAmAM AvyA che. A banne zabda eka yA bIjI rIte anubaMdhanuM kArya ja kare che. sAmAnya rIte jainagraMthamAM baMdha" zabdane upayoga eka yA bIjI rIte karmabaMdhanamAM ghaTAvavAmAM AvatuM hoIne anubaMdha' zabdane badale 'anuyAga ke anuprekSA zabdo jovA maLe che. eTale pahelI najare anubaMdha zabdathI jene jarA bhaDake. e svAbhAvika che. paNa A jIvananI dareka paLa koIne koI kriyA karatuM hoya che ane dareka kriyAmAM azubhakarmane ja baMdha thAya che, ema mAnavuM e jarA vadhAre paDatuM che. dareka kriyAnA pariNAma mATe traNa sUtre jainadarzanamAM batAvavAmAM AvyA che -(1) " kriyAta: kama" eTale ke kriyAe karma thAya che; (2) upage dharma': eTale ke emAM upayoga viveka rAkhyo hoya te dharma thAya che ane (3) "pariNAme baMdhaH' e kriyAnA pariNAme vaDe karmabaMdhana thAya che. Ane TuMka sAra e che ke kriyA karavI paDe che, paNa temAM upayoga rAkhavAmAM Ave-rAgadveSa rahitapaNuM jALavavAmAM Ave te te baMdhanakartA na thatAM, dharma bane che ane dareka kriyA jevA pariNAme karavAmAM AvelI hoya te pramANe te zubha ke azubha karma bane che. A traNe sUtre pAchaLano je Azaya che te eke upayoga pUrvaka kArya thavuM joIe. je bIjA zabdomAM anubaMdha bhAvapUrvaka karma karavuM joIe, e pratIti karAve che. gItAnA aDhAramA adhyAyamAM eka eka che - anubandhaM kSayaM, hiMsAmanavezya ca pauruzvam / mohAvArabhyate karma tattAma samudAhavam // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A adhyAyanuM nAma mekSa-saMnyAsa yoga che. tenA anusaMdhAnamAM kahevAmAM AvyuM che ke jene mekSa meLavavAne vicAra hoya tene karmanI zarUAta karatAM pahelAM-pravRtti ke puruSArthane prAraMbha karatAM pahelAM-vicAravuM joIe ke A karma mohathI UbhuM thayeluM te nathIne ? eTale ke dareka karma karavAnI sAthe eno anubaMdha, kSaya, hiMsA ane pauruSane vicAra karyA vagara koipaNa karma kevaLa mohavaza thaIne jaDavata, karavAthI tenuM pariNAma sAruM AvatuM nathI. keTalIka vAra ghaNA mANase dhamAla" karI mUke che paNa tenuM pariNAma kaMI paNa AvatuM nathI. e te pANIne valovIne mAkhaNa kADhavA jevI nirarthaka pravRtti che. mANasanI vyAkhyA hamaNAM ja karavAmAM AvI che "maravA zALa satata manuSyaH" eTale ke je vicAra karIne kArya kare te mANasa che. eTale ja "gItA' kahe che ke kArya karatAM pahelAM vicAravuM joIe ke A kAryamAM anubaMdha barAbara che ke nahIM ? te vizvanI samatulA jALavI rAkhanAruM ke saMskRtinI rakSA karanArUM che ke nahi? je saMskRti ke dharmaparaMparA cAlI Ave che tenA sAtatyanI rakSA A karmathI thAya che ke nahIM...? eno je sumeLa na hoya anubaMdha na hoya te te kevaLa zaktino kSaya che, hiMsA che ane e purUSArtha kevaLa mehavaza AraMbhAyeluM tAmasa karma che. anubaMdhanuM kArya : eTale anubaMdhanuM kArya e che ke je vizvanI samatulA che te jALavI rAkhavAnI; je sanAtana satya che tene satata TakAvI rAkhavuM ane jyAM e sAtatya tUTatuM hoya tene sAMdhavuM. A "anubaMdha' zabda dharma ane saMskRtinA sAtatyane TakAvI rAkhavA sAthe jyAre emAM saDo thAya tyAre tene dUra karavA mATenuM kArya karavA mATe vAparavAmAM Ave che. satyanI rakSA jarUrI che?: ahIM ghaNAne prazna thaze ke "satya" te sanAtana che. tene te nAza thato nathI. gItA paNa kahe che ke "nArA vidyAre ma nA mane vidyate sata :" te pachI satyanI rakSA karavAnI jarUra zI che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vAta kharI che ke satya jIve che. te maratuM nathI paNa te nIce paDI zake che. satya upara AvaraNa AvI zake che tenI pratiSThA ghaTI zake che ane asatyanI samAjamAM belabAlA thaI zake che e paNa hakIkata che. AvA vakhate satya sAthe anubaMdha joDIne je sAruM hoya tene rAkhavuM joIe ane je kADhavA jevuM hoya tene kADhavuM paNa joIe. eTalA mATe ja viziSTa vyaktionI pavitra pharaja tarIke izAvAsya paniSaddamAM kahyuM che - 'hiraNmayena pAtreNa satyasyApihitaM mukhaM / tattvaM puSannapAvRNu satyadharmAya dRSTaye // ' eTale ke satyanuM meM senAnA (mohamAyAnA) DhAMkaNathI DhAMkeluM che. he samAjapaSaka! tene (DhAMkaNune) tuM lokone satyadharmanA darzana karAvavA mATe udhADa. A zlokamAM satyanI rakSA dareka kSaNe satyArthIe karavI joIe, te tarapha IzAro karyo che. satya kharekhara maTatuM nathI, paNa tenA upara Avela AvaraNane dUra karavAthI ja te pragaTa thaI zake che. gharamAM kacaro AvI gayo hoya to tene vALIne sApha karavAnI jarUra rahe che. rojeroja kacaro vALavA chatAM khUNekhAMcare paDelA jALAM tathA kacarAne sApha karavAnI paNa jarUra rahe che, te mATe jema dIvALI vagere tahevAro ujavAya che. temaja samAjamAM Avela aniSTorUpI kacarAne rojeroja sApha karavAnI jarUra che, ane chatAM khUNekhAMcare rahI gayela jALAM-kacarA vagerenI sAphasUphI karavI jarUrI che, tene mATe tapa-tyAga-balidAna vagere karavAnI satyadhama lokonI pavitra pharaja hoya che. keTalIka vAra sArA zabdo kharAba arthamAM vaparAya che, athavA tenuM mUlyAMkana te rUpe rahetuM nathI. jemake "bhadra' zabda eTale kalyANakAranA arthamAM vaparAte have te "bhadrA'--eTale ke kharAbanA arthamAM vaparAya che. sAdhu ane bApA zabdo sArA che paNa jyAre te sAdhuDA ane bAvAnA arthamAM vaparAya che tyAre temAMthI chUNuM TapakatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ najare paDe che. tyAre enuM tatva rAkhIne, rakSaNa nimitte bAkIno saDe kADhI nAkhavuM joIe. bauddha dharmagraMthomAM cAra Arya samAM eka satyarUpe vijJAnane batAvavAmAM AvyuM che. A vijJAnanA be prakAro che -(1) Alaya vijJAna, (2) pravRtti vijJAna. Alaya-vijJAna eTale je satata cAlyuM Ave che te ane pravRtti vijJAna eTale ke eka kSaNe Take ane bIjI kSaNe nAza pAme te A banne zabda vaDe bauddha dharmo anubaMdhanI vAta karI che. dharma-sAtatyanI rakSA sAthe Aje je vastu goThatI hoya ane kAle e na goThatAM teDavI paDe to tene teDavI. AvI parivartanazIlatA anubaMdha vicAradhArAnA pAyAmAM che. anubaMdhanI jarUra che kharI? A badhI carcA-vicAraNA pahelAM ghaNA ema paNa pUchI zake ke zuM anubaMdha"nI jarUra che kharI? tenA uttaramAM eTaluM ja kahevAnuM che ke tenI jarUra che; eTaluM ja nahIM paNa te Avazyaka che. "vizva rItaH prati " e veda vAkya ane "satyena dhAryate pRthvI" A smRti vAkya pramANe dharma ke satya e vizvanI AdhAra zilA che; paNa jo tene anubaMdha tenA pALanArA sAthe vyavasthita na hoya ke tene anubaMdha bagaDato hoya te ekalA dharmathI vizva vyavasthita thaI zakatuM nathI. eka rIte ema kahI zakAya ke samasta vizvanI samatulAmAM cetanAne saMcAra karanAra samagra vizvane vAtsalyanI zRMkhalAthI sAMdhI rAkhanAra, vizvasamAjanA dhAraNa-poSaNa-rakSaNa-satyasaMzodhana karanAra dharmane gati ApanAra e jIvana-tAra (Living wire) che. eTale anubaMdha vicAradhArA dareka kriyAnI pAchaLano upayoga joIne tene yathAyogya saMbaMdha dharma sAthe sAMdhe che ane je je saMyadhA nahIM tene choDavAnuM kahe che. bIjA zabdomAM je prakriyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe "dharma-saMbaMdha jaLavAtA hoya te vicAra e "anubaMdha vicAra" che. pApa-puNyane anubaMdha eTale ke mokSa : jaina vicArako keTalIka vakhata ema kahe che ke "puNyane cheTuM kare athavA to pApathI ja vegaLA raho nahIM te dharma Avaze nahIM." eTale ke mekSa maLaze nahIM. paNa emAMye je anubaMdhane vicAra nahIM heya te tema nahIM thAya. anabaMdha mATe jenAcArya kahe che ke - "puSTi puLyopayaH zuddhi pakSanA nirmAtA | anuvanvine dUmin mena muktiH para II -puNyane pahelo upacaya-saMgraha karIne samAjajIvananI puSTi karavI joIe, sAthesAthe samAjamAM paDelAM pApa ne aniTone nAbuda karIne zuddhi paNa sAthe karavI joIe. Ama bannene anubaMdha-eTale ke puNyanI puSTi ane pApanI zuddhi thayA pachI kramazaH parAmukita thAya che. A kahevAnuM kAraNa eTaluM ja che ke ghaNuM sAdhako, dharmanA nAme kevaLa evo pracAra karatA jovAmAM Ave che ke ame AtmAnI muktinA paMthe chIe ane evA ekAMta AtmavAdanA nAme temaNe je puNyanI puSTi ane pApanI zuddhi karavI joIe--samAjamAM karAvavI joIe tenAthI dUra rahe che. pariNAme dharma ane dhArmika vacce siddhAMta ane vyavahArane je anubaMdha (meLa) temaNe besADavo joIe tenAthI ataDA banIne vicAre che. anubaMdhakAra : uparanI vyAkhyA pramANe e spaSTa che ke dareka kriyA pApa (azubha) karma che ema gaNIne puNyane paNa choDI devuM ke choDavA lAyaka gaNavuMgaNAvuM e yogya nathI. zarIrane dharma pALavAnuM moTuM sAdhana mAnavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. eTale ja e zarIra vaDe puSyavRddhi mATe jainazAstra uttarAdhyayanamAM mAnavazarIra sAthe, uttama kuLa, AryakSetra, paMcendriya vagere daza bAbatonI puNyanI jogavAI batAvavAmAM AvI che. have e bAbata vaDe siddhAMta ane vahevArane meLa pADavAno che. mAtra pApakSayathI kAma cAlatu nathI--cAlavAnuM nathI. tyAM puNyanI puSTi paNa karavAnI raheze. samAjanI sAthe vahevAramAM AvatAM-ane AvavuM ja paDe che-tyo alaga alaga prakRtinA loko saMparkamAM Ave che. emanA krodhAdi ke durguNe jaIne kaMTALo Avaze paNa e kaMTALo na lAvatAM emanAthI dUra na bhAgatAM siddhAMta sAthe vahevArane meLa besADavA paDaze. jyAM emAM azuddhi haze tene dUra karavI paDaze. dareka dharma saMsthApakoe, krAMtikAroe ane samAjasevakoe A ja kArya karyuM hatuM ane karavAnuM che. A mATe eka vyakti vicAra prerakarUpe samartha banI zake paNa tenA vicAranA vAhanarUpe te judAM judAM eka ke saMgaThane mAraphate ja teNe kAma karAvavAnuM rahyuM. e saMgaThane vaDe Arthika, sAmAjika, sAMskRtika, zaikSaNika, rAjakIya, naitika, dhArmika vagere dareka kSetre dharmanItinI teNe puSTi karavI paDaze. e rIte puNya-saMcaya thaze. enI sAthe ja AvAM saMgaThanamAM keTalIka vAra azuddhi Ave che. Avaze tenAthI kaMTALIne nahIM paNa sAcA hRdayathI potAnAM tapa-tyAga ane AdhyAtmika zrama vaDe aniSTane dUra karavA paDaze. A anubaMdha haze te pitAnI mukti sAthe samAjamukti paNa thaI zakaze. mahAvIra ke buddhane kevaLa pitAnI ja muktine khyAla hota te Aje temanuM sthAna je rIte lekasamAjamAM che te na heta; ane teo samAja( saMdha)nI racanA na karata, zramaNa ane zramaNopAsakone anubaMdha anivAryarUpe na jaData ke na batAvata, eTale dharma (satyaahiMsAdi ) dharmasaMsthApaka ane samAja vacce A anubaMdha je jarUrI che. je vyakti Ave anubaMdha besADe tene ApaNe anubaMdhakAra tarIke oLakhAvazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdhakAra eTale dhamasArathI : jaina sUtra sthAnAMgamAM anubaMdhakArane dharmasArathI tarIke gaNALe che. "gha sArI" zabdane artha karatAM bhASyakAra kahe che ke - " dharmasya svaparApekSayA samyak pravartana-pAlana-damana yogata sArathitvam" -eTale ke anubaMdhakArane dharmasArathI eTalA mATe kahevAmAM Avyo che ke te sva ane para bannenI apekSAe dharmanI sAcI pravRtti kare che, karAve che. pote dharmanuM pAlana barAbara kare che, bIjAne dharmapAlana karAve che, dharmarathane barAbara calAve che. dhamarathanA gheDA barAbara na cAle te tenuM damana paNa kare che; reke paNa che. AvA dharmarathanA sArathI (anubaMdhakAra)nI javAbadArI ghaNI moTI che. je te rathane AgaLa rAkhe ane ghoDAne pAchaLa joDe to te ratha cAlavAnuM nathI. evI ja rIte samAjarathane doranAra dharmasArathI je sAdhupuruSo che. jo teo mArgadarzana ApavAmAM bhUla kare athavA barAbara na Ape to bhayaMkara nukazAna thaI jAya. dharmasArathIe sarva prathama to e jovuM joIe ke dharmaratha barAbara che ke nahIM ? pachI ja teNe besavuM joIe jethI ratha barAbara cAlI zake. anubaMdhakAranI moTI javAbadArI anubaMdhakAranI eka moTI javAbadArI rahelI che tenI nAnI bhUla paNa kSamya nathI. sarvAgI krAMtikAra tarIke bhagavAna RSabhadeve baLada anAja na khAya te mATe moDhA upara sIkuM bAMdhavAnuM sUcavyuM paNa pAchuM khelavAnuM na sUcavyuM. temanI A eka nAnI bhUla thaI paNa temane e bhUlanI bharapAI bAra mahinAnA varSItapa dvArA karavI paDI. koI ema kaheze ke baLada calAvanArA hatA to zuM temanAmAM eTalo vicAra na hato ke teo kAma pUruM thayA pachI sIkuM na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheDI zake ? teo vicAravALA to hatA paNa e karatAM ye zraddhAvALA prakhara hatA. eTale temanI buddhi khIlelI na hatI. eTale ja te vakhatanA loko ja ane jaDa kahevAyA. ahIM ja anubaMdhakAranI javAbadArI vadhI jAya che tema ja sAthe sAthe samaya samaya pramANe parivartanazIlatAne paNa anubaMdhakAra avagaNI zakato nathI e sUcave che. bhagavAna RSabhadeva temane jaDabharata kahIne na beThA paNa temaNe emane sakuM choDyA sUcavyuM eTaluM ja nahIM, potAnI bhUlanA kAraNe je prAyazcita karavuM paDyuM tyAre ema paNa kahyuM ke pelA jaDa lokonA kAraNe mAre A bhegavavuM paDyuM che. jujaDa leko pachInA lokone jukA eTale saraLa ane khilelI buddhinA; ane hamaNunA loko vaDhajaDa kahevAya che. kAraNa ke saraLatA ochI ane buddhimAM dareka vAte tarka ane dalIle te kharI ja. jainadarzana pramANe bhagavAna RSabhadeva pachInA bAvIza tIrthakarone to RjugArU loko sAthe sabaMdha rahyo paNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaDhajaDa loko sAthe panAro paDyo. te zuM bhagavAna mahAvIra temane mUkIne ke kaMTALIne pitAnA dhyeyathI haTI gayA ? temaNe te e karI batAvyuM ke anubaMdhakAe je yuge je tatva khUTe che tene joDavuM joIe. sArUM tattva umeravuM joIe ane nabaLI vastu dUra karavI joIe. anubaMdha vicArakane sarva prathama e jovAnuM che ke jagatamAM jUnuM zuM che? temAMthI zuM levAnuM che. zuM te AjanA samAjane upayogI che? Ama jovA jaIe te jagatanA sarvaprathama krAMtikAra bhagavAna RSabhadeva Ave che. temaNe jagatane zuM ApyuM te jarA joI jaIe. bhagavAna RSabhadevanI jagatane deNa: emanA vakhatamAM emaNe traNa zAsananA pAyA nAkhyA :- (1) rAjya-zAsana athavA kAnUna zAsana; jemAM kAyadA-kAnUna, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 baMdhAraNa ane varga vibhAge heya. (2) janazAsana; jemAM mahAjana eTale ke vezya-zudro mukhya hatA. ane (3) jinazAsana; jemAM sAdhu -sAdhvI ane zrAvaka (sAdhaka) ane zrAvikA (sAdhikA) -e mukhya hatA. e traNene suMdara anubaMdha emaNe sAdhyuM hatuM.' rAjyazAsana -sarva prathama e Ave che. te vakhate haju samAja ghaDAyo na hato. prajAne kAyade, vyavasthA vagere samajAvavAthI te pALavAno prayatna karatI hatI. eTale tene vyavasthita karavA mATe temaNe hakAra, AkAra ane dhikkAra rUpe sAmAnya daMDa rAkhe. bhale e sAmAnya heya te chatAM zikSAnuM dhoraNa te AvyuM ja, daMDa Avyo eTale thoDuMka hiMsAnuM tatva paNa AvyuM ja. kAraNa ke jyAM samAja Ubho thAya tyAM thoDAMka aniTo Ave, navA navA savAla Ave. AmAM aniSTone rokatAM koIne manaduHkha thAya eTalI hiMsA anivArya bane che ane te RSabhadeve paNa mAnya rAkhI hatI. eTale AvA aniSTo . rAjyakartA vargane prerIne dUra karAvavAnI javAbadArI hamezA sAdhusaMtanI rahevAnI che. paNa keTalAka sAdhako ekAMta AtmahitanI vAto karanArA enAthI dUra bhAge che e yogya nathI. jyAM samAja che tyAM kAyade-- vyavasthA ke zAsana AvavAnuM ja. kadAca koI vyakita eTalI hade mahAna bane ke te pitAnA upara thatA anyAyane sahana karI zake paNa samAja e hade aniSTone sahana nahIM karI zake. eTale ja bhagavAna RSabhadevathI mAMDIne vIsamA tIrthakara bhagavAna mahAvIra sudhI, tIrtha -saMdha sthApavAnI vAta thaI che ane tenA vaDe lokakalyANanI vAta rajU karAI che. dazavaikAlika sUtramAM kahevAmAM AvyuM che :'balaM thAmaM ca pehAe saddhAmAruggamathayo / khettaM kAlaM ca vinAya tahappANaM niuMjae / ' - eTale ke samAjanuM baLa, dhoraNa utsAha, zraddhA Arogya ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra, kALa joIne pachI dareka vAtamAM pravRtta thavuM joIe; pitAnA AtmAne temAM joDI devA joIe. ghaNA loko ane khAsa karIne saMta vinobA ane sarvodaya vAdI ghaNA loko kevaLa vyakti vikAsa ne mahatva ApI, samAja-saMgaThananAM aniSTothI DarI jaIne dUra bhAge che. paNa ema bhAgavAthI koI paNa artha sarato nathI. samAjane je navAM mUlyonAM krAMtinA kAryakramamAM na joDavAmAM Ave ke tenuM A rIte dhaDatara na karavAmAM Ave te bhale vyakti game teTalI mahAna kAM na hoya ke ghaDAyelI na hoya paNa saMsthAkIya baLanA abhAve te vyaktinA Adarzo koI paNa rIte upayogI thatA nathI. evI ja rIte koI paNa vyakita bhale sArAmAM sArI heya paNa je te ghaDatara pAmelI na hoya ke emAM saMsthAkIya baLa na hoya tevI vyakitane jAhera pratiSThA ApavAmAM jokhama raheluM che. ghaNuM cera ane bahAravaTiyAo sArA mANasa hoya che. saTTo karanArAo bhale meMDhathI liyA-diyA" kare che paNa napho nukazAna kareDanuM hovA chatAM pharatA nathI. e paNa nIti ane satya ja kahI zakAya che. te chatAM saTTAne vyavasAya nIti ke satyane che, ema koI svIkAraze nahIM. eTale rAjyazAsanathI sAce sAdhaka ke krAMtikAra kadi alaga na rahI zake. kevaLa rAjyanA aniSTo joIne alaga rahevAnI pravRttithI te rAjaya sAthe anubaMdha bagaDe ane aniSTone vikasavAnI taka maLe. janazAsana : rAjayazAsananI sAthe bIjuM je zAsana temaNe ApyuM te hatuM janazAsana jyAM sudhI prajAmAM anuzAsana na Ave e loke parasparanA lAbha mATe nIti dharmanI daSTie dhaMdhe vagere na kare tyAM sudhI lokajIvana na TakI zake. e mATe emaNe cAre varNonA kAryonI goThavaNa maryAdA, paddhati temaja khetI ane vividha udyoge, kaLAo lekone batAvyAM. jinazAsana : A pachI sAdhakone varga ane tenuM zAsana temaNe ApyuM. sAce sAdhaka kone kahevAya ? ene zuM joIe ane zuM na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 joIe? ene kevA prakAranI bhikSA joIe te emaNe jAte AcarIne batAvyuM ane pachI potAnA mArge janArane sAthe laIne emane paNa jina-zAsana, rAgadveSa rahita prakriyAo batAvI. Ama temaNe, rAjya, prajA ane sAdhaka traNene anubaMdha bAMdhyo. Aje paNa e traNene anubaMdha bAMdhavo paDaze. e vagara rAjya, prajA ke sAdhakanuM ghaDatara parasparane upayogI nahIM nIvaDe. anubaMdhane artha jaina bhASyakAre A pramANe kare che. - anuvA: avicchevaH saMtAna pravAH" vepAra karatI vakhate ke dIkarA-dIkarInA sagapaNa karatI vakhate kuLa ane khAnadAnIne vicAra pahelo Ave che. kuLa paraMparA sArI hoya teja lagna saMbaMdha baMdhAya che. junA mANaso enA aMge bahu vicAra karatA. jemAM eka kuTuMba sAthe saMbaMdha joDatI vakhate enA pUrvAdhikArane vicAra karavA paDe che tema AkhA samAja sAthe anubaMdha karavo hoya to enA ghaDatarane paNa khUba UMDANathI vicAra karaja paDaze. pUrva ghaDatarane khyAla karyA vagara, samAja, (saMsthA) rAjya ke sAdhakanA saMgaThane sAthe anubaMdha joDavAthI, krAMti karavAnI vAta addhara ja rahI jaze. eTalA mATe ja jainAcAryoe kahyuM che ke -"puNyathI kaMTALI jaze nahIM, pApano nAza karavAnuM hoya te puNyane upacaya-saMgraha karIne puSTi karavI paDaze." keTalAka sAdhake puNyathI kaMTALIne mAtra siddhAMtanI vAta kahI aTakI jAya che; vegaLA paDI jAya che. teo siddhAMta sAthe vahevArane meLa besADI zakatA nathI; e AzcaryanI vAta che. eka DokTara pAse koI dardI davA le che. e davAthI je pitAne roga na jato hoya te kAMte ene davA choDavI paDaze. nahitara DokaTare davA badalavI paDaze. je davA ne badale ane roga paNa na maTe te dardI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalA paisA kharcAyA tene jatA karIne davA baMdha karaze ke navo DokaTara zodhaze. evI ja rIte je sAdhuo pAse roja dhama sAMbhaLIe temAM pasA te paDatA nathI paNa kImatI samaya to Apa ja paDe che. je ATalo samaya ApyA pachI paNa tene amala na thato hoya te upadeza ApavAnI rIta badalavI joIze. upadeza ApavA chatAM lokonI amala karavAnI IcchA nathI, ema huM mAnavA taiyAra nathI. paNa kakSA ane bhUmikA joIne upayogI upadeza apAya; siddhAMta sAthe vahevArano meLa besADIne apAya te amala thavAmAM vAra lAgatI nathI. paNa, jayAM sAdhuo lokonuM dheraNa, ghaDatara joyA vinA kevaLa AdhyAtmika vAte ja vadhArIne samAjavyApI krAMti karavA icche che, temanA ahara upadezone amala kayAMthI thaI zake? gAMdhIjIe sarvaprathama rAjakAraNanA kSetrane lIdhuM. kAkA kAlelakara temane pUchyuM: "Apa mokSa mATe udyama karo te e samajAya paNa A rAjakAraNanA gaMdavADamAM zA mATe paDyA cho?" gAMdhIjIe kahyuM H A rAjakAraNanI gaMdavADa koIke te sApha karavI paDaze? je AdhyAtmika purUSa nahIM kare te bIjuM koNa karaze?" mAtA je kALajIthI bALakanA gaMdavADane sApha karaze te AyA nahIM karI zake. kemake tene bALakanI sAthe AtmIya saMbaMdha che. vaLI mA te bALakanA zarIrane khUNekhAMcare kyAMye paNa mela haze to te paNa sApha karaze. evI ja rIte anubaMdhakAre rAjya, samAja ke sAdhakanA jIvanane khUNekhAMcare mela na rahI jAya tene vicAra barAbara karavo paDaze eTale jema, dharma (satya ahiMsAdi) sAthe anubaMdhakArane anubaMdha che temaja samAjakAraNa ane rAjakAraNamAM paNa teNe dharma ane nItine praveza karAvavo paDaze. kAraNa ke je loko tame guNa-pradhAna che temane zikSA karavA mATe rAjayanI jarUra rahevAnI, temaja rajoguNa- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna mane sAmAjika naitika dabANa dvArA ThekANe lAvavA mATe samAjanI paNa jarUra rahevAnI ane sarvaguNa pradhAna lokonI bhUla sApha karavA mATe (AdhyAtmika dabANa vaDe ) sAdhusaMsthAnI paNa jarUra rahevAnI. temanI zuddhi karI, sattvaguNa pradhAnanI puSTi karI AgaLa laI javA mATe sAdhaka saMsthAnI jarUra raheze. eTalA mATe ghaDatara pAmelAM saMgaThane ke vyaktione tAravI tAravIne "tahuM agiLa nig " e sUtra pramANe pitAnI sAthe joDavA paDaze. eTalA mATe anubaMdha vicAradhArAnuM mahatva varNavatAM kahyuM che - A anubaMdha vicAra, jagatamAM A anubaMdha vicAra utAraze bhavapAra... ghaNA vicAronuM ema kahevuM thaze ke A rAjakAraNanI carcA kaI rIte bhavapAra utAraze ? e to bhavamAM DUbADe ema che ! paNa jyAM lokajIvananA uddhAranI vAta Ave che tyAM ene agara to mAnavajIvananA koI paNa kSetrane alaga rAkhI zakAtuM nathI. koI paNa avatAra, tIrthakara, sanyAsI ke sAdhakanI pAse je rAjA ke rAjya mArgadarzana mATe gayuM hoya to teo enAthI vegaLA rahI zakyA hoya, evuM jaNAtuM nathI. bahuke jaina bauddha zAmAM jyAM koI paNa sAdhakanI vAta Ave che, tyAM rAjAnuM svataMtra agara to temanI pAse AvavAnuM varNana anivAryapaNe karyuM che. gAMdhIjInI ja vAta . jo teo rAjakAraNamAM na paDyA hatA te jeTalA pramANamAM te vakhate zuddhi thaI teTalI zuddhi ke ghaDatara thAta ? ane racanAtmaka kAryakarone Aje je sthAna maLyuM che te maLata ? ekavAra gAMdhI-ropInuM pitAnuM mahatva hatuM. vArthI lokoe ene pitAnA svArthanuM sAdhana gayuM ane banAvyuM. Aje tenI pratiSThA eTale hada* sudhI ghaTI gaI che ke loko sapheda kapaDAMvALAne sapheda Thaga kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 .. gAMdhIjIe koMgresane ghaDIne eka prakAranI pratiSThA apAvI hatI eTale leAkeA tenI pAse amUka prakAranI apekSA rAkhe che. lokoe ekavAra AvIne mane kahyuM : koMgresanA rAjyamAM goLIbAra DrAya? ' me kahyuM H " kAMgresanA baMdhAraNamAM kayAM che ke loko taiphAna ane bhAMgaphADa karatA hoya teA geALIbhAra na karavA ? enA baMdhAraNamAM satya, ahiMsA zabda che ja nahIM. mAtra zAMtimaya khaMdhAraNIya rIte eNe AgaLa vadhavAnuM che." temaNe kahyuM : " gAMdhIjI enI pAchaLa hatA." eTale ja kAMgrese satya - ahiMsAnI dizAmAM vikAsa karyo hatA. lokA tevI tapatyAganA kAryakramavALI kAMgresathI TevAI gayA hAI te Ama mele che. Aje koMgresa je svarUpamAM hatI, tethIye divase divase nIce utaratI jAya che. paNa te mATe anubaMdhakAre, jenA mATe jagata saMtAnarUpe che--teNe zu AkhI duniyAnA rAjakAraNarUpa eka aMga jevI e saMsthAthI dUra rahevuM joie? zuM tenI gaMdakI dUra karatAM acakAvuM joie ? zuM uccasAdhaka evI dhaDatara pAmelI saMtati rUpa kAMgresane taracheDaze ke tenI zuddhi karaze ? bALaka gaMdu hAya tA mAtA tene tarahetI nathI. bALaka ga caze te TApalI mArIne pazu tene sApha karaze. eTale ja khAsa kahevAnu e ja che ke sAdhu-sanyAsIoe sava pahelAM mAnavajAtinI gaMdakI dUra karavAnI che; ane tene sApha sutharI banAvavAnI che. tethI khIjA prANIonI hiMsA ochI thaze, temaNe sarvaprathama mANasane preraNA ApavAnI che, jethI te meAkSamAga mAM AgaLa vadhI zake. atyArasudhI traNa zabdo ApaNI AgaLa rajU thayA che:--rAjya, leAka (jana) ane jina (sAdhaka) e traNenAM zAsane AmAMthI je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAratatva AjanA yugane anurUpa hoya te levuM ane AjanA yugane anurUpa dharmadaSTie A traNene anubaMdha joDavuM, e ja AjanA anubaMdha vicAradhArAnI cAvI che. samAja sAtheno anubaMdha: gharmagra svarUpekSA vartana-sTara-mana-yotiH kAratvam AmAM jyAM "para" eTale ke bIjAnI vAta AvI ke tyAM samAja AvyuM. A samAja dharmanuM pAlana sAmudAyika rIte karI zake ane parasparanI samatulA jALavI zake; temaja jyAM azuddhi Ave tyAM damana (dabANa) karI zakAya te mATe susaMsthAone anubaMdha kara dharmasArathI mATe jarUrI che, e ja sAcuM dharmasArathIpaNuM che ane tyAre ja dharmara vyavasthita rIte cAlI zake che. gAMdhIjIe pitAnA jIvananI krAMti mATe sarvaprathama vicAryuM ke "kone ge?" koNa mane sahAyaka thaze? AsapAsanA janasamUhamAM temane jaina sAdhuo yogya lAgyA. vaiSNava AcAryo te teo vilAyata javAnA hatA eTale temane nAstika gaNatA hatA. brAhmaNomAM mAlavIyAjI jevA hatA jeo vilAyata jaIne rUDhicustatAmAM mAnatA hatA. gAMdhIjIe vilAyata jatAM pahelAM traNa mukhya pratijJAo jaina muni becarajI svAmI pAse lIdhI hatI. jIvananA vyApaka anubhave pachI krAMtimAM sahAyaka thAya tevA koNa hatA? te mATe gAMdhIjIe cemera najara doDAvI ane temane svAmI AnaMda ane kAkA kAlelakara jevA maLyA. kAkA kAlelakara pahelAM sAdhu thavAnA hatA. emaNe veda joyA, upaniSad joyA, bhAgavata joyuM-badhA ja dharmagraMtho joyA paNa karavAnI vAtamAM koI A lokone preraNA ApatuM na hatuM. kizoralAla mazavALAe svAmInArAyaNanAM tapa-tyAga jemAM paNa karavuM zuM joIe, enI emane dhaDa besatI na hatI ! deza sevA karavA mATe paM. javAharalAla, rAjendrabAbu, mahAdevabhAI vagere aneka hatA paNa temane sAce rasta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaye e samajAtuM na hatuM. gAMdhIjIe A badhAne niSkAma karmayoga samajAvyo ane badhAne yathA sthAne goThavyA. temaNe saMnyAsane na artha badhAne samajAvyo - "pAnAM cAsaM saMsthA kayo viduH" -badhAM kAmya (Asaktijanya) karmono tyAga kare, eja kharo saMnyAsa che. eTale ke amuka kAma pratyenI Asakitane tyAga e ja sAcuM sAdhutva che. gAMdhIjIe e uparAMta sAdhusaMtane mahatva ApyuM ane badhA rASTra saMtane samAjanI sAthe anubaMdha joDo. Ama teo samAjanI jarejara vAtathI mAhitagAra rahevA lAgyA. Izvarane sarvajJa kahevAmAM Ave che. evuM ja siddha puruSonuM che. teo siddhazilAmAM rahIne jagatanI ghaTaghaTanI vAta jJAna dvArA jANe che. A siddha ane izvara avyakta che. paNa arihaMta, avatAra ke masIhA vyakta che-teo sarvajJa kahevAya che. enuM kAraNa e che ke teo samAjane ghaDe che eTale teo samAjanI jhINAmAM jhINI vAtathI barAbara mAhitagAra rahe che. eTale siddha Izvara karatAM arihaMta ke avatAranuM mUlyAMkana vadhAre gaNavAmAM Ave che. vinebAjIe eka vakhata eka vAta karI hatI ke "Izvara bhale vyApaka heya paNa te avyakta che. eTale tenA vyakti svarUpane lAvavuM paDaze ane te che sAdhu-saMnyAsIonA rUpamAM."Izvara jema niSpakSabhAve, badhAne, pApI, pIDita, duHkhI, padadalita, rAya ane raMka badhAne sarakhI rIte apanAve che ane yathA yogya nyAya Ape che tema ja dareka kSetramAM kArya karanArane tenI preraNuM maLyA kare che tema ja A vyakta IzvaraesAdhusaMnyAsIoe kArya karavuM joIe. jenasamAM paNa " mAvaMto "HvA' vagere kahIne sthavirakahapI sAdhuone bhagavAna ane dharmadeva tarIke batAvyA che, kAraNake teo samAjanI vacce rahIne potAnI sAdhanA kare che eTale temaNe samAjanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatividhithI barAbara mAhitagAra rahevuM joIe, evI temanI pharaja che. eTalA mATe ja munizabdanI vyutpatti karatAM eka jainAcArya kahe che - 'manyate trijagataH sarvAvasthAyAH svarUpaM tasvaM veti muniH' je traNe jagatanI badhI avasthAonA svarUpa ke tatvane vicAra kare che, manana kare che, te muni che. eka vakhata eka AzramamAM bha. buddhanA ziSyoe mAsuM gALyuM. e mAsAmAM badhA mauna rahyA. emAM teo pitAnI mahattA ane pratiSThA vadhAre gaNatA hatA. comAsuM pUruM karIne teo bha. buddha pAse AvyA, jANe bha. buddha temane khUba zAbAzI Apaze. bhikSuoe kahyuM -"ame A comAsuM mauna rahIne gALyuM." bha. budhe kahyuM "A mogha puruSoe pazuonI sAthe sahavAsa karyo, pazunI jema rahyA." pachI temaNe eka gAthA kahI- "na monena doti .................! yo manati ume loke, munI tena pavuccati // ' eTale ke "mAtra mauna rAkhavAthI koI muni nathI thaI jata, mauna te pazuo paNa rAkhI zake che. je banne lekonuM manana ciMtana kare che, ane lokonA sArAM-narasAM tane vicAre che, tethI te muni kahevAya che." bha. buddhanI vAta sAMbhaLIne te munione pitAnI javAbadArInuM bhAna thayuM. Aje paNa jaina bauddha zrama ane saMnyAsIo jagatanI vyavasthitine vicAra karI, yathAyogya gaThavaNa karI samatulA sAcave, e temanI javAbadArI che. gAMdhIjIe AvA sAdhusaMnyAsI AtmAonI avyakata cetanAne vyakata karI ane pariNAme AkhA dezanI kAyApalaTa sAthe rAjakAraNanA gaMdavADane paNa ulecI nAkhe. jethI carcila jevAne meDhAmAM AMgaLA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhavA paDyA. janarala smaTsane kahevuM paDyuM ke: "gAMdhIjI te gajabanA mANasa che. kharAbamAM kharAba, paradezI bhASAvALA aziSTa kedIne paNa teo potAnA banAvI zake che." rAjakAraNa ke samAjakAraNa game tyAM pravRtti karatI vakhate pitAnI jAte ane lokoThArA (lokacarcA) DuM Atma nirIkSaNa jarUra karavuM joIe. ethI satata jAgRti rahevAnI sAthe aniSTo roTI javAne, ke pisI javAne adeze nahI rahe ane tene dUra karavA satata-pravRtti AtmAnI raheze." ATaluM pALyuM, ATaluM bhUlAyuM tenuM prAyazcita lauM chuM." e vRtti haMmezAM rahevI joIe. prArthanAmAM chelle chelle belAya che - "chatAM thAya gaphalata je kaI te, kSamA mAgI haLavA thaIe; sarvakSetramAM rahIe te paNa, AtmabhAna nahIM vismarIe" pitAnI aMgata bhUlo ja nahIM. samAjanI bhUlo, samAjanA ghaDatara mATe sthApAyelI susaMsthAonI bhUle-e pitAnI bhUlo che ema mAnIne jAte prAyazcita karavuM paDaze. kAraNa ke ApaNe samAja sAthe saMkaLAyelA chIe. ApaNe samAjanA doSothI lIpAzuM nahIM paNa samAjamAM je doSo paDyA che tenAthI kaMTALIne bhAgazuM to nahIM ja. mAnavajIvananA ekeeka kSetramAM doSo kAM na hoya, to paNa niSkAma bhAve pitAnA ja samAjanA che, ema mAnIne tenI zuddhi karavA prerAvuM paDaze. A ja sAcA dharmasArathI anubaMdhakAranI pavitra pharaja che. anubaMdhakAranI coksa daSTi sana 1935-36nI A vAta che. e vakhate mAruM comAsuM muMbaImAM cIcakalI khAte hatuM. te vakhate hiMdu-muslima hullaDa cAlatuM hatuM. loko chApAmAM vAMcatA hatA ke keTalA hiMdu mAryA gayA? keTalA musalamAna mAryA gayA ? mane vicAra Avyo ke A te vaLI kevo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicitra bhAva che? je ahiMsAmAM vizvAsa heya te hiMdu musalamAnane bheda jevAne na hoya ane keTalA mANaso hiMsAnA bhegA thayA hoya, e jovAnuM hoya, tenuM prAyazcita karavAnuM hoya ? pAkistAnathI, bhAgalA paDyA bAda komI ramakhANo phATI nIkaLatAM sAdhuo kema nIkaLI AvyA ? kAraNa ke temanA manamAM vyApaktA na hatI; saMkucitatA hatI. "vasudhaiva kuTuMbakama" ke "svadeze bhuvanatrayam "nI je ahiMsaka vRtti hevI joIe te na hatI. eTale temane lAgyuM ke bhArata amAro deza che; pAkistAna nahIM. hiMduo ke jene amArA che; musalamAne ke jainetare nahIM. anubaMdhakAranI daSTie te AkhA vizvanI sAMkaLa sabhara che; enI evI zraddhA hovI joIe. pachI teNe emAMthI sArI sArI vastu laI levI joIe ane khoTI vastuone mUkI devI joIe; ane e rIte tenI yathAsthAne teNe goThavaNa karavI joIe. krAMtikArI anubaMdhakAra aniSTonAM TAM mUlyAMkanane nivArIne. navA sAcA mUlyane sthAne nahIM joDe te e enI gaphalata kahevAze. enI e gaphalatanA pariNAme je aniSTa UbhA thAya tenI javAbadArI paNa maTAbhAge tenA zire ja Ave che. anubaMdhakAranI to cokkasa dRSTi e ja hevI joIe ke aniSTone nivAre, navAM mUlya joDe ane vizvanI samatulA jALavI rAkhe. A kArya dareka samaye cAlu ja rahevAnuM che. jema mazIna cAle te ene tela-grIsa bharavAM joIe; tenAM badhAM cakkare tapAsavA joIe; ghasAyelAM cakra badalavA joIe evuM ja mAnavasamAjanuM che. yuge yuge anubaMdhakAraH ghaNuM e prazna karaze ke te zuM je "januM che tene ja satya mAnIne zA mATe na cAlavuM ? e paraMparA zA mATe na TakAvI rAkhavI? sAmAnya rIte badhA dharmone ItihAsa zuM te jaNAze ke samayanI sAthe mUlya badalAtAM hoya tyAre koI navA dharma sArathIeanubaMdhakAre kArya karavAnuM hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vA jenomAM vIza tIrtha kare AvyA. temaNe samAjane na ghATa Ape. je eka tIrthakarathI patI jatuM hoya to pachI bIjA trevIsanI zI jarUra hatI? eTaluM ja nahIM, A eka evIzI pahelI ke chellI nathI enI agAu paNa anaMta vIzIo hatI ane bhaviSyamAM paNa anaMta covIzIo thaze evuM kahevAmAM AvyuM che. evuM ja hiMduonA avatAranuM che. pahelAM avatArathI ja kAma pUrNa na thayuM ane dazamA avatAra tarIke buddhane paNa gaNuM levAmAM AvyA. bauddhonA dIpaka, isAionA masIhAo ane musalamAnonA payagaMbaronuM paNa evuM ja che. gItAmAM e ja vastune puSTa karavA mATe kahyuM che - yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavatibhArata ! / abhyutthAnama dharmasya tadAramAnaM sRjAmyaham // -jyAre jyAre samAjamAM aniSTo ane khoTA mUlyo phalatAM kUlatAM hoya tyAre tyAre avatAre ane tIrthaMkaro sAcA mUlya sthApavA ane dharmanI unnati karavA ane adharma ke aniSTanI pratiSThA teDavA, tene khaseDavA Avaze ja. emaNe aniSTo joine kaMTALavA nuM nathI paNa dUra karavAnuM che, mA pitAnA bALakane chI chI karatuM joIne gabharAtI nathI. bALaka mAne bhAMDe, rIsAya, raDe te paNa te bALakanA sAmuM na joIne pitAnuM kartavya vicAre che ane sAphasUpha karatI rahe che. te jANe che ke bALaka jema jema moTuM thatuM jaze tema tema tenAmAM gaMdakI jAte sApha karavAnI zakita ane Teva vadhaze. eTale bacapaNamAM te game tyAM chI chI kare te tene kSamya gaNIne mA sApha kare che. pachI tene eka sthAna batAvI de che ke "tyAM chI chI kara !" paNa bALaka moTuM thaI gayA pachI te te pite ja saMDAsamAM jAya che ane sAphasuphI karI le che. evI ja rIte samAjanI bAlyAvasthAmAM bha. aSabhadevane badhuM jAte zIkhavuM paDyuM. te jamAnAnA loko ghaNI bhUlo karatA. tenuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. prAyazcita bhagavAna RSabhadeva pote letA. dhIme dhIme jyAre samAjavyavasthA sarakhI rIte goThavAtI gaI tyAre pitAnA putra bharatane rAjyavyavasthA soMpI. bharate brAhmaNa varNane-(vRddha ane ghaDAyelo varga) samAjanA zikSaNa saMskAranI javAbadArI ane vyavasthA seMpI. e ja rIte vaizya-zudrone utpAdana ane vinimaya va.nI vyavasthA saMpI ane bha. aSabhadeva jAte sAdhu-dIkSA grahaNa karIne alipta thaI gayA. pachI temane dareka kArya zIkhavavuM ja nahotuM paDyuM. mAtra IzAre ja basa hato. evI ja rIte samAja pahela vahelAM vadhAre gaMdakImAM sapaDAyeluM hoya tyAre tenI zuddhivRddhi karavA mATe jAte anubaMdhakAre UMDA UtaravuM paDaze. dhIme dhIme loko pote ja potAnI bhUla sudhAravA mAMDaze tyAre kevaLa eka ja izAre basa thaze. have je rAjakAraNa gaMdu haze ane tenAthI kaMTALIne tenI sAphasuphI na karavAmAM Ave to ene cepa lokone lAgaze ane e peselI gadakIne cepa sAdhuone lAgyA vagara nahi rahe. e game te samajI vicAraka vicArI zake che. mArI pitAnI ja vAta kahuM ke huM te uparanA niSkarSa upara pahoMcI cUkyo chuM. eTale jAte nirlepa rahI, pitAnI maryAdAmAM rahI, rAjya saMsthA, jana saMsthA ane sAdhaka saMsthA traNenI sAthe anubaMdha rAkhuM chuM ane ene tIrthakaro ane avatAroe prazasta karela anukaraNIya mArga mAnuM chuM. anubaMdhakAranI kasoTI : Ama karavAthI mAre paNa bIja anubaMdhakArInI jema sahevuM paDyuM che anubaMdhakAre keTaluM sahevuM paDe che tene eka dAkhalo mArA uparathI ApuM; jethI e aMge cesa khyAla AvI zake. sana 1946 mAM jayAre amadAvAdamAM hiMdu-muslIma hullaDa cAlatuM hatuM tyAre cArebAju churAbAjI cAlatI hatI. meM manamAM vicAryuM ke huM ahiMsaka kahevaDAvuM chuM. le ko mANasenI hiMsA karatA hoya tyAre mAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane ahiMsAnI vAta samajAvavA javuM ke nahI? paNa sAcuM kahuM te prAraMbhamAM manamAM Dara hato ke koi charI hulAvI deze to? sAthIo taraphathI paNa eja aMdeza sevA hatA. koIke kahyuM ke "lattA nakkI karI le pachI jA." "sAdhuone vaLI zuM lattA nakakI karavAnA heya ?" manamAM vicAryuM. paNa, eka vicAra Avyo ke je lattAo hullaDa grasta che tyAM ja javuM joIe ne? jema bhagavAna mahAvIre abhigraha karyo, tyAre caMdanabALA jevA pAtra ne gotavA temane javuM paDyuM ne? evI ja rIte huM lattAne abhigraha karI upaDyo. manane majabUta karyuM ke charIne ghA paDe to te paNa sahI le. paNa sAthIone samajAvavA rahyA. eka dalIla e AvI ke ApaNe kAnUna bhaMgamAM mAnatA nathI mATe karaphyu vakhate pharavA mATenI paramITa laI levI joIe. priya choTubhAI sAthe thayA ke temane ekalAne na cheDAya. ame sIdhA kalekaTaranI ophise gayA. meM kahyuM: "lA paramITa ! " kalekaTara bicArA muMjhAyA ke A vaLI koNa che? zAMti samitinA sabhya paNa nathI. te paramITa kaI rIte ApIe ? sagavaza tyAM ja zAMti samitinI beThaka cAlatI hatI. temAM morArajIbhAI paNa hatA. temaNe badhuM pUchayA pachI, kalekaTarane kahI mane paramITa apAvI. temaNe mane kahyuM: "zAMti samiti ne saMbodhIne kaMIka kahe...pachI jAo!" meM temane saMbodhIne kaMIka kahyuM. pachI tyAMthI late late pharavA lAgyo. zAMti samitine saMbaMdhita hato tyAre mArA manamAM bhayane a85 saMcAra hato paNa te mana makakama thatAM pAchaLathI cAlyo gayo. Ama prANa choDavAnI je bIka hatI te nIkaLI gaI. parigraha choDavAnI bIka to pahelAMthI ja hatI nahIM. pratiSThA cheDavAne prazna AvIne Ubho rahyo. mANasa mATe parigraha ane prANa pratiSThA mATe choDavA saraLa che, paNa pratiSThA choDI zakAtI nathI. mArA upara vyaktigata AkSepa thavA lAgyA A to rAjakaraNanI vAta kahe che. emAM dharmanI vAta kayAM che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA upara AkSepe AvyA ene vyaktigata sahI levAmAM te huM makkama rahyo ane sahevAmAM mane kAMI lAgyuM nahIM. paNa, vyakitathI AgaLa vadhIne enA sAthIo ane saMsthAo upara AkSepa Ave tyAre anubaMdhakAra cUpa na rahI zake che te vakhate to dharmasArathI ke anubaMdhakAre AgaLa AvIne kaMIka karavuM ja joIe.. bhagavAna mahAvIre strIo ane zudrone uddhAra karAvyo ja..! Izue gulAma ane kacaDAtI prajAne naitika rasto batAvyo ja! jo ema na thAya te pachI samAjamAM koNa naitika hiMmata TakAvI zake? je strIo. gharanI cAra divAlo vacce rahetI hoya te mAMDamAMDa bahAra nIkaLIne kAma karavA AgaLa Ave ane rUDhicusta samAja AkSepa mUke te samAjamAM kAma karavA koNa AgaLa Avaze ? samAjanI gaMdakI nahIM hailecAya te vadhatI ja jaze. eTalA mATe, AvA khoTA AkSepa ane aniSTone to sAmudAyika pratikAra karI khALavAM joIe. enA mATe pavitra saMsthAo ane naitika saMgaThanonI vAta AgaLa mUkvAmAM AvI che. samAjamAMthI sArAM sArAM to zodhavA paDaze. evA puNyazALI lokasevaka-sevikAne saMgraha karIne puSTi karavI paDaze ane pachI saMgati rIte anyAyaatyAcAro ke aniSTono ahiMsaka pratikAra karIne saMsthA ane samAjanI zuddhi karavI paDaze. Ama puSTi ane zuddhi bannene anubaMdha thatAM samAjanI parAyukti thaze. sadA saceta anubaMdhakAra pitAnI vAta raju karatAM saMkoca thAya e svAbhAvika che paNa anubaMdhakAre keTalAM kaSTo ane AphatomAMthI pasAra thavuM paDe che ene samajAvavA pUratI A vAta rajU karavAmAM AvI che. haju to mAre ghaNuM tabakkAe pAra karavAnA che. paNa, eka vastu cokkasa che ke jema kAdavavALo mArga hoya tyAM sAcavI sAcavIne paga mUkavAthI, ghera AvIne paga dhovA mATe pANI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ochuM vAparavuM paDaze. temaja anubaMdhakAranuM che. te sadA saceta thaIne ane sAcavIne cAlaze to tene zrama ocho karavo paDaze. samAjane aniSTamAM sabaDate joIne, dravya, kSetra kALa, bhAva joIne samAjane jeTalo sAcavaze, teTale ja kAdava ocho cuMTaze ane tapatyAgarUpa pANI paNa tene ochuM vAparavuM paDaze. anubaMdhakAranI e vizeSatA che ke te rAjya, janatA ane sAdhaka traNeyanI saMsthAo jeze. tyAM je pavitra athavA ghaDatara pAmelAM saMgaThane haze tenI sAthe anubaMdha cheDaze; tevAM saMgaThane nahIM hoya te navAM UbhAM karaze ane te saMgaThanamAM jyAM jyAM anubaMdha bagaDato ke tUTato joze ke tarata ja tene sudhAravAnuM ke sAMdhavAnuM kAma karaze. TuMkamAM anubaMdhakAra je je sthAne hovuM joIe tene e sthAne mUkaze ane tema karavA jatAM samAjanuM samULuM parivartana thatuM hoya te tema karavAmAM cUkaze nahIM. carcA vicAraNuM anubaMdhana kene kahe che? anubaMdhana vicAradhArA aMge sahaciMtana, carcA-vicAraNAno prAraMbha karatAM zrI pUjAbhAIe kahyuM : "rANA pratApa ane bhAmAzAne anubaMdha thaye, te sainikone samayasara sahAya maLI. cittoDa bacyuM, deza bo, ema anubaMdha thavuM joIe." zrI devajIbhAIe cekhavaTa karatAM kahyuM: "vyakitanuM vizva sAthe yogya rIte anusaMdhAna thAya te ja anubaMdha kahevAya; ema mane lAge che. vaziSTha guru vanamAMthI rAmacaMdrajIne pAchA lAvavA gayA chatAM teo pAchA na ryA kAraNa ke temane jagata sAthe anubaMdha karavAne hate. mitro ane kuTuMba sAthenA saMbaMdha thAya e saMbaMdha kahevAya. tethI AgaLa jatAM prabaMdha kahevAya. paNa vizva sAthe saMbaMdha thAya e ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha kahevAya. bhagavAna rAme hanumAna, sugrIva, jAvaMta, zabarI ane chevaTe rAkSasamAMthI ratna zedhIne jagahitArthe mahAsAdhanamAM joDI dIdhAM. 3. maNibhAie kahyuM : "dheyane anulakSIne karelI kriyA te anubaMdha gaNAvI joIe. vadhAre eTaluM kahI zakIe ke dhyeyanI sAthe "su" Avo joIe; eTale ke dhyeya sAro hovo joIe." zrI mATaliyAe kahyuM : "pazcimamAM paNa AvI eka sAyaTI che. hamaNuM meM "hema hAusa'nA lekhakanuM "sosAyaTIjha enDa jasTIsa nAmanA pustakamAM tevuM vAMcyuM che. temAM lakhyuM che ke bALakanA vikAsa mATe hAlaraDuM joIe tema samAjanA badhA aMge tAlabaddha hoya (anubaMdhita) te samAjanI pragati thAya." anubaMdha kyArathI?: pUjAbhAie kahyuM: "A rItane anubaMdha prayoga ahIM pahela vahelo ja lAge che." teno khulAso karatAM sabhyae kahyuM : "nA, e te gAMdhIjIe ja karyo che. aspRzyatA nivAraNanI dizAmAM gAMdhIjIne mATe jema narasiMha mahetA ane svAmI dayAnaMdajIe vAtAvaraNa taiyAra karI ApyuM, tema gAMdhIjIe anubaMdha prayogane mATe mArga udhADe karI Ape che. anubaMdhakAranI yogyatA: pU. zrI nemimunie anubaMdhakAranI yogyatA varNavatAM parigraha, prANa ane pratiSThA choDavAnuM kahyuM. je gRhastha sAdhakonI ATalI taiyArI na hoya tyAM zuM?" e viSe carcA AgaLa cAlatA devajIbhAIe be udAharaNe TAMkayA :- (1) eka vakhata guMDAonuM jora hatuM evI vAta gAmamAM phelAyelI. huM bahAragAma gayo hato. tyAMthI pAchA pharyo tyAM sudhI mArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mA tArA vInA nirA putrIe khAdhuM nahIM. huM AvyuM ke mane kahyuM? kAM te havethI bahAra -jaze nahIM. jAva te amane sAthe laIne jazo." meM kahyuM : "khuzIthI sAthe cAlaze, huM rAjI thaIza." - (2) huM mArA eka mitrane haMmezAM kaheto ke lagna na kare ane kuMvArA rahIne khUba kAma karI zakAze. chatAM vaidika dharmanA saMskAranA kAraNe gRhasthAzrama mAMDyo. eka kheDUtanI carcA uparathI temane lAgyuM ke ekalA hAthe bhavasAgara tara kaThaNa mATe bhale be thavuM. paNa eka saMtAnathI vadhAre nahIM. Aje cAra varSa emane paraNe thayA chatAM e brahmacarya nibhAvI rahyAM che. eTale anubaMdhakArane raMga lAgaze te parigraha, prANu ane pratiSThA Apa Apa chUTI jatAM hoya che. pUjAbhAI: "A zibira prayoga vahelo thAta to kharekhara keTalAMye aniSTo ochAM na thayAM hatA?" anubaMdha vicAranuM sAcuM rahasya have samajAyuM che. je ApaNe A rIte anubaMdha pravega karIe te kudaratI rIte avyakta baLenI madada maLI rahevAnI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAnAM vividha pAsAMo munizrI saMtabAlajI] [25-7-62 anubaMdha vicAranI pUrva bhUmikA upara A agAu vicAraNuM thaI cUkI che. sArAnI pratiSThA karavI ane kharAbane sudhAravuM e saMskRtine jano krama rahyo che, ane cAlu raheze. enA vaDe ja jagata-jIvananI samatulA barAbara rahe che. je, je sthAne hovuM joIe tene te sthAne sthApavuM-rahevA devuM ke te sthAna ApavAmAM madada karavI ane ayogya tara je koIpaNa kAraNasara yogya sthAne ghUsI gayA hoya temane dUra karavA ene ja bIjA zabdomAM anubaMdha kArya kahI zakAya. anubaMdha vicAradhArAnI pUrva bhUmikA aMge vicAra ane chaNAvaTa karatAM temAMthI tAravI zakAyuM ke enA judAM judAM pAsAMo che. anubaMdha praga mATe ApaNe pAMca mukhya pAsAMo laIe chIe. te pAMca pAsAMo A pramANe che:(1) zuddhi ane puSTi. (2) susaMsthAo ane susaMgaThana dvArA samAja ane vyaktinuM ghaDatara. (3) viziSTa vyaktionI sAthe anusaMdhAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAcAM mUlyanI pratiSThA ane kheTAM mUlyanI apratiSThA (sAcuM mUlyAMkana). [aSTone pratiSThA ApavI, aniSTanI pratiSThA taDavI ] (5) yogya vyakti ane susaMsthAne yathAkrame yogya sthAna ApavuM. A badhAM pAsAMonI chaNAvaTa karatI vakhate emAM jaina dharmanA pramANe ke daSTAMte vadhAre Avaze kAraNa ke e dharma guNane pradhAnatA ApanAro dharma che; koI amuka vyakita vizeSane e pradhAnatA Apate nathI. jina eTale kaI vyakti vizeSa ja nahi, paNa rAgadveSane je jite te jina; pachI bhale tenuM nAma buddha, mahAvIra, hari, hara ke bIjuM game te he. AcArya hemacanTe kahyuM che. 'yatra yatra samaye yo'si so'syabhizcayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH saced eka eva bhagavannamo'stu te|| je je samaye je je nAmothI je je vyakitao thaI haya, je te doSothI (rAgadveSathI) rahita heya te te eka ja che, te bhagavAnane mArA namaskAra he. vItarAga paNa koI vyakita vizeSa nathI, e paNuM guNavAcaka zabda che. jaina dharmamAM devo (dharmadeve) ne vaMdana (namaskAra) karavAnuM Avaze te tyAM koI eka vyakita vizeSanuM nAma nahi Ave, paNa guNavAcaka zabda Avaze. jemake jainane mukhya maMtra A che - 'namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvammIyANaM, namo loe sabvasAhaNaM / ' / emAM arihaMto, siddho, AcAryo, upAdhyAye ane jagatanA sarva sAdhusAdhvIone namaskAra karavAmAM Avela che, ane te badhA guNavAcaka nAme che. jyAre bIjA dharmomAM moTe bhAge vyakitaonuM nAma Ave che. dA. ta. " namaH zivAya" "3 namaH vAsudevAya" emAM eka ja vyakita vizeSane namana karavAmAM AvyuM che. eTale jainadharma guNapradhAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 33 che. guNane IjA to je rAkhe tene hoya che. e uparAMta amAre uchera paNa jaina paraMparAmAM thayo che, mATe jainadharmanI vAto vAraMvAra Ave che. zrImad rAjaca ke prathama vaiSNava kaMThI bAMdhelI, paNa pachI temaNe jainadharmane abhyAsa karyo, emAM UMDA UtaryA; ane jaina vibhUti tarIke Aje paNa oLakhAya che. (1) zuddhi ane puSTi-upara batAvelA pAMca pAsAMo paikI paheluM pAsuM che. zuddhi ane puSTi. e aMge pahelA pravacanamAM kahevAyuM che; chatAM vizeSa khulAso karI laIe. je kharAba ta, aniSTa ke aniSTakArI baLo che, temanI ane je susaMsthAo che, temAM paNa koI saDo te aniSTa pesI gayuM hoya to tenI zuddhi karavI ane temAM sAcAM mUlyo nIti-dharmanAM to dAkhala karIne tenI puSTi karavI. bIjI rIte vicArIe te jyAM sudhI vyakti ke te vyakti prerita susaMsthAo zuddha na thAya ke na rahe tyAM sudhI tevI sAdhaka vyaktine parAmukti nathI maLatI. eTalA mATe sAdhaka vyakitae susaMsthAone preraNA mArgadarzana ApIne, temAM pesatAM aniSTone tapa-tyAga dvArA dUra karI-karAvIne zuddhi dvArA pApane kSaya kare ane susaMsthAo dvArA sArAM kAryo karAvI puNya vRddhi karavI joIe. Ama pApanI zuddhi ane puNyanI puSTi thAya to krame krame te mokSane pAmI zake. (2) saMsthAo ane susaMgaThana dvArA vyakti ane samAjanuM ghaDatara have bIjA pAsA upara vicAra karIe. A vizvamAM sauthI agatyanuM aMga mAnavasamAja che. ene ja ApaNe samAja kahIe chIe. paNa e vizALa samAjanuM ghaDatara nahi thAya to enA dvArA samaSTinI rakSA ke samAjavyavasthAnI surakSA nahi thaI zake, vizvamAM azAMti phelAye. samAjanA ghaDatara mATe kuTuMbathI mAMDIne phaLIyuM, latto, grAma, nagara prAMta saMpradAya, jJAti susaMsthA ane rASTra e badhAnuM ghaDatara jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e badhAM sArAM heya, keemAM vadhAre mANasa sArA hoya tethI kAma cAlatuM nathI, paNa e badhAnuM agara te vyaktionuM ghaDatara hovuM jarUrI che. AkhA samAjanuM ghaDatara susaMsthAo dvArA ja thaI zake che. ekalI vyakitanA ghaDatarathI samAjamAM pUrNatA AvatI nathI. kAraNa ke vyakita samAjanI sAthe saMkaLAyelI che; eTale susaMsthAo dvArA ja vyakitao ane samAjanuM ghaDatara thAya te jarUrI che. gaIkAle eka bhAIe prazna kareH "kogresamAM jema sArA mANase che tema bIjA pakSamAM paNa che." meM javAbamAM kaheluM: "jema vyaktinA ghaDataranI jarUra che. tema samAjanA ane samAjamAM rahelI saMsthAonA dhaDataranI paNa jarUra che." jyAre sAmAjika mUlyonI vAta karIe tyAre vyakita sAthe samAjane jevo paDaze. sutarano Dhagalo mUkavAthI kAMI kApaDha nahIM bane; tenA tANA, vANuM gaThavavA paDaze, tema vyaktiono samUha athavA vyaktionuM ToLuM bheguM karavAsa samAja banI jato nathI ke ghaDA paNa nathI. ToLAne niyama te e hoya che ke je bAju vadhAre loko bolatA hoya te bAja te DhaLI paDe; sArA mAThAno vicAra te nahIM kare. eTale samAjane ghaDe hoya te te ghaDatara saMsthAo mAraphate thAya. A saMsthAomAM ApaNe traNa saMsthAo mukhyatve laIe chIe rAyasaMsthA, lokonI saMsthA ane sAdhakonI saMsthA sAdhaka (dhama) zAsana, janazAsana ane rAjyazAsana: AmAM sAdhusaMte (mukhya ucca sAdhako) che. ene jina-zAsana kahevAya che. jinazAsanamAM zrAvake (gRharatha sAdhako) ane sAdhuo (mahAvratI sAdhake) jena leko jena zAsananI jaya bole che kAraNake - sAdhusatinuM gRhasthasAdhakanuM A jinazAsana; sAdhuone, jina zAsana eTale ke dharmazAsana, janausana ane rAjyasAsana sAthe joDe che. jenAmAmAM pAMca vrato batAvyAM che:-ahiMsA, satya, brahmacarya asteya ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. aparigraha. vaidika dharmamAM paNa emane pAMca "yama" kahyAM che. jenoe jarA jhINavaTathI A badhuM joyuM che. mANasa mAtra bhUlane pAtra bane zake che eTale tene sIdhe raste cAlavA mATe niyamo ApyA. sAdhuo mATe kaDaka ane badhI rIte doSarahitatAne Adeza ApavAmAM Avyo che paNa gRhastha sAdhaka te rAjA hoya ke prajA tenA mATe amUka niyamo dareka vratamAM ApelA che. te pramANe trIjA vratamAM "virUddha rajannAIkame " -rAjya virUddha karmane anicAra doSa gaNavAmAM Avela che. ahIM zrAvakane spaSTa Adeza che ke " rAjyane vaphAdAra raheje." A vicAravA jevI vAta che. rAjya, prajA ane sAdhuo ekamekathI saMkaLAyelA che. rAjyane vaphAdAra nahIM rahe to lokazAsana barAbara nahIM rahe, lokazAsana barAbara nahIM hoya to sAdhaka zAsana barAbara nahIM rahe ane sAdhaka zAsana barAbara na rahe to dharma-zAsana kyAMthI sAruM rahe? eTale traNenI sAMkaLa hovI joIe. Aje enI sAMkaLa tUTI gaI che, tene pharIthI sAMdhavI paDaze. samAja rAjyanuM dhyAna rAkhe, sAdhako samAjanuM ane rAjyanuM dhyAna rAkhe to ja A sumeLa banyo rahe. jainenA sAmAyika vratamAM samatvabhAva rAkhavAnuM hoya che. ene vyApaka artha karIe to ema thAya ke samAjanI samatulA barAbara che ke nahIM. rAjyazAsana, janazAsana ane jina zAsana barAbara che ke nahIM, e jovAnuM kahyuM che. A sAmAyikanA samabhAvane AkhA vizva upara, samAja upara ghaTAvI zakAya che. "vikathA nA karIza !" ema paNa enA doSamA kahevAmAM AvyuM che. vikathA eTale kheTAM mUlyone pratiSThA ApavAnI vAta che. kaI paNa karatAM beTI vAtonuM samarthana na thaI jAya e jovA mATe kahevAmAM AvyuM che. "rAjA nA karIza!" ema kahevAmAM AvyuM che te A ' rAjakyA kaI? je kathanathI rAjyamAM arAjakatA prasare, janajInanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti bhayamAM mUkAya, yuddhonI AzaMkA rahe, rASTra uttejita thaIne hiMsaka yuddho kare ke hiMsaka zastro banAvI bIjA rASTrane satata bhaya ane trAsanA vAtAvaraNamAM mUke. A badhI kathAo "rAja-vikathAmAM AvI jAya che. rAjyamAM aniSTa phelAya, hiMsA phATI nIkaLe, atyAcAre ke anyAyo phelAtA heya to tene dUra karavA mATe, rAjyanI zuddhi karavA mATenI vAta "rAjakathA" nathI. je e rAjakathA heta te jainagraMthomAM TheraThera rAjAone pratibodhavAnI ane rAjyazuddhi karavAnI vAta Ave che te na Avata ! A badhAne kahevAne bhAvArtha eTalo ja che ke rAjakathA eTale rAjavikathA na karaje paNa sukathA karaje. bauddhonuM saMghama zaraNamAM bauddha dharmamAM zaraNanI vAta Ave che. temAM traNa zaraNe javAnuM kahevAmAM AvyuM che - buddha zaraNuM gacchAmi, saMdha zaraNaM gacchAmi, ghamma zaraNaM gacchAmi. buddha eTale sAdhunA guNavAcaka zabdamAM, saMgha eTale samAja ane dharma eTale sAra tattva enA zaraNe javAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. saMghamAM, rAjya, loko ane lokasevako badhAye AvI jAya che. eTale-suzAsana ke zaraNe javAmAM saMgha-samAjane samAveza tyAM paNa che ane emAM eka bIjAne parasparane anuM baMdha rahe che. saMgha - saMsthA-samAja samAja anukaraNazIla hoya che. tene ghaDavAmAM be vAtanuM dhyAna rAkhavAnuM che. eka to emAM kAma karatI je saMsthAo che tenI aMdara sAcAM ane sArAM tane pratiSThA maLe. ahIM samAjamAM "saMya'nA nAme susaMsthA - dharma bhAge janArI upara bhAra mUkavAmAM Avyo che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. eTaluM ja nahIM tenA zaraNe javAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. khoTAM tane apatiSThita karavAM e paNa ghaDataranI bIjI bAju che. tyAre ja samAja kharI rIte ghaDAya. e mATe su-saMsthAonI jarUrane svIkAravAmAM AvI che. Ama jovA jaIe to vizva paNa eka saMsthA che; deza paNa eka saMsthA che; samAja paNa eka saMsthA che ane ghara potAnI aMdara eka saMsthA che. saMsthA hovAthI mANasa upara ApoApa naitika baMdhana Ave che ane tene amU ke maryAdAmAM rahevuM ja paDe che. kuTuMbanI ja vAta laIe. tyAM pitA, mAtA, bahena, patnI bhAI bhAbhI, vagerenI maryAdAo sAcavavI paDe che. darekane keTalAka satya ahiMsAnA niyamomAM rahevuM paDe che. evuM ja saMsthAnuM che. temAM paNa mANasane amuka niyamo pALavA ja paDe che. e rIte tenuM ghaDatara thAya che; vikAsa thAya che, Akhe mAnavasamAja eka sAthe sudharato nathI paNa pahelA tabakake amUka vyakitao sudhare che; pachI temanI preraNuM pAmelI amUka saMsthAnA saMsthAbaddha mANaso sudhare che. ane teo mAnavasamAja. sAme Adarza rajU karI samAjanI kAyApalaTa kare che. sArI-narasI saMsthAo: have e prazna Avaze ke kaI saMsthA sArI che? bha. rAme rAjyane jhaDe lIdhe tyAre emaNe joyuM ke amuka rAjyasaMsthAo-rAjyo bagaDI gayela che. eka bAju vAlIne bhagavAdI rAjya hatuM ane bIjI bAju rAvaNanI saramukhatyArazAhI hatI. kikiMdhAmAM vAlI nAnA bhAInI vahune rAkhIne beTho hato. e bhogavAdI rAjya hatuM. bIjI tarapha rAvaNa rUpALImAM rUpALI strI mArI ema mAnato hato. e pramANe teNe sAdhune veza paherIne paNa sItAjInuM haraNa karyuM. rAvaNanI sAme tenA rAjyamAM koI bolI zakatuM na hatuM. anyAya sAmano karavAnI koInAmAM tAkAta na hatI. prajA rAvaNanI saramukhatyArazAhI nIce kacaDAyelI hatI. yuga pUrve A sthiti hatI. rAme rAvaNane harAvI sItAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mukta karyA ane rAjya vibhiSaNane soMpyuM. vAlIne harAvI temaNe sugrIvane rAjya soMpyuM. Ama rAjya saMsthAmAM thayela bagADane temaNe sudhAryo. evI rIte dareka anubaMdhakAra pitAnA samayanA saMgaThane ane samAjamAM sudhAro kare ja che. zrIkRSNa nAnapaNamAM vaizya samAjane sudhAryo. gopAlakone temaNe saMgaThita karyo ane e rIte te vakhatanI AsurI zakitaone nAza karyo. samAja zuddhimAM sauthI vadhu phALo Akhyo hoya te bhagavAna mahAvIra ane buddha bhagavAne. temaNe sAdhakonI zramaNa saMsthA UbhI karI ane zramaNe pAsaka saMdhanI paNa sthApanA karI. sArI saMsthAo UbhI karavAnuM bIjuM eka kAraNa e paNa che ke saMsthAo UbhI thAya eTale saMsthAnA sabhyo vadhe ane sAcAM mUlyanI pratiSThA vadhe ane sAthe ja susaMsthA khaDI thatAM, narasI saMsthAonI zuddhi mATe kSetra khulluM thAya. (3) vyakti vizeSa ane saMsthAe ene artha evo nathI ke saMsthA UbhI thAya eTale koI viziSTha vyakti hoya tenI sAthe anubaMdha toDI nAkha. vyakti vizeSa sAthe anusaMdhAna jALavI rAkhavuM e anubaMdhanuM trIjuM pAsuM che. sAmAnya mANaso karatAM keTalIka vyaktio ucca kakSAnI hoya che. teo svecchAe sahaja bhAve badhAja niyama ane vrato pALatAM hoya che. samAjanI kakSA karatAM temanI kakSA UMcI hoya che. AvI vibhUtio saMsthAnA ekaThAmAM rahI zakatI nathI. evI vibhUtione anubaMdha rahevo joIe jethI temane lAbha saMsthAne, ane saMsthA dvArA samAjane maLI zakaze. tIrtha kare tIrthanI sthApanA kare che, paNa kevaLIono te e tIrthoe saMghee lAbha levAno ja rahe che. evI vyaktio pitAne gheDa nahIM besavAnA lIdhe kadAca susaMsthAmAM na gaThavAya te paNa temanI sAthe anubaMdha rAkhavo joIe. udAharaNa rUpe ravizaMkara mahArAjanI vAta laIe. saMta vinobAjInI taMtra mukitanI vAta sAMbhaLI teo bhA. na. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 kAMThA prAyogika saMghanA pramukha padethI rAjInAmuM ApIne chUTA thayA paNa prAyogika saMgha sAthe mITho saMbaMdha hajuye rAkhatA rahyA che. sAcAM mUhanI pratiSThA ane beTAMnI apratiSThA e sivAya paNa amUka vyaktio saMsthA sAthe joDAtI nathI. tenI pAchaLa temanA ahaMnuM piSaNa ke svacchaMdatA vadhavAnuM kAraNa heya che. keTalIka vakhata eka susaMsthAmAM joDAyela vyakti koI sabhyanI, adekhAI IrSA ke dveSanA kAraNe te saMsthAmAMthI chUTI paDI jAya che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM AvI be vyaktio temanAthI chuTI paDI ane temanI sAme thaI. eka hato gozAlaka je pahelAM pitAne bhagavAnane ziSya gaNatuM hatuM ane bIjA hatA jamAlimuni je saMsAra pakSe bhagavAnanA jamAI hatA bhagavAna mahAvIranI putrI priyadarzInA je sAdhvI thaelI te paNa pitAnA pati sAthe jamAli muni sAthe gaI. vahevAra je bAjue hoya te tarapha loko vadhune vadhu DhaLe. eTale te sAdhvI paNa te bAju DhaLI gaI. pAchaLathI sAcuM samajAtAM te pitAnA pitA - bhagavAna mahAvIra svAmI pAse pAchI AvI gaI. jamAli munie to bhagavAna mahAvIranI vAta vahevAranI daSTie beTI che ema kahyuM. "mANe " eTale je kAma cAlu thayuM che te thaI gayuM che ema samajavuM; ema bhagavAne kahyuM. temaNe ema paNa kahyuM ke vahevAra ane nizcaya baMneno meLa rAkhavo joIe. "ekavAra vastranA cheDAne Aga lAgatAM te te saLagI gayuM; have te e nahIM dajhADI zake!" e rIte kahIne jamAlinI vAtane khoTI TharAvI hatI. jamAline virodha kevaLa zabdo sudhI hatuM ane je kriyA cAlu heya tene pUrNa kahevI ema temanuM maMtavya hatuM ane tenA pratipAdanamAM teo rojanI vaparAtI bhASAne TAMkatA. tyAre, gozAlakane virodha kevaLa virodha na banIne dveSa rUpe hato. teNe bhagavAnanI vAtane chaDecoka virodha karyo eTaluM ja nahIM Avaka nAmane navo paMtha paNa kADho eTaluM ja nahIM ge zAlake sAme AvIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna upara telesyA pheMkI. te temaNe zItala lesyAthI sAmane karyo. bhagavAna mahAvIre jamAlino tatvathI virodha karyo paNa gozAlaka age to temaNe kaDaka javAba Apyo ane tenAM bhavitavya vAda" (eTale ke thavAnuM che te thazeja mATe eja sAcuM che. bIjuM kaMI na karavuM) ne khullo pADo ene aMte tenA ja prakhara anuyAyIo jemAM zakapALaputra hato temanI pAse gozAlake bhagavAna mahAvIranI mahAzramaNa, mahAbrAhmaNa, mahAtAraka vagere prazaMsA karIne bhikSA mAgavI paDI. bhagavAna mahAvIra mATe evuM che ke temaNe kadi koInI binajarUrI TIkA karI nathI. bhagavAna buddhanA darzanazAstranA siddhAMtane mata temano virodhI mata hato paNa temaNe kadi buddhanI TIkA karI na hatI jamAlinane paNa virodha kevaLa siddhAna: pUrato jUja karyo ane gozAlakane te sAme paDyuM tyAre virodha karyo. . anubaMdhakAre sAcA tarIke TakI rahevA mATe paNa A rIte virodha te karavo ja paDe che. pArzvanAthe te vakhate nAgajAti (pachAta jAti)nA uddhAra mATe purUSArtha karyo. vyartha kriyAkAMDe ane aMdha vizvAsano virodha karyo tethI kamaTha temanI sAme thayo. kamADanI sAme yoTo janasamUha hato ane pArzvanAthanI paDakhe gharaNeka ane padmAvatI (nAga-yugala) bane hatAM. chatAM teo virodhanI sAme TakI rahyA. pote sAcA hatA eTale temane vijaya thayo, Aje jamAli ke gozAlakane koI yAda karatuM nathI. paNa bhagavAna mahAvIrane sahu yAda kare che. - A uparathI anubaMdhamAM virodhanI maryAdA samajI levI joIe. jyAM sAmAnya khulAsAthI virodha TaLato hoya te tema karavuM; kadi mauna sevatAM sAmAnI vAta nirarthaka thatI hoya to kaMIpaNa na bolavuM temaja samAja ane saMsthAnA ghaDataramAM virodhI ADe Avato hoya to kaTTara sAmane kare paNa jarUrI che. - anubaMdhakAra kadi kheTA saMgaThanane Teko ApI zake nahIM. gAMdhIjI sAcAM ane sArAM saMgaThanane Teko ApatA hatA. beTI vyakti ke beTI saMsthAno Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virodha karatA. Aje susaMgaThanathI ataDI ghaNuM vibhUtio che. vinobAjI jevI pavitra vyaktio che paNa teo saMgaThanane Teko ApatI nathI. sarvasevA saMdha badhA pakSane Teko ApavAmAM mAne che. eTale beTAM mUlyone paNa pratiSThA maLI jAya che ane sArAM-narasAne gUMcavADe thaI jAya che. | sarva sevA saMghe jyAre bhUla karI che tyAre pAchaLathI khabara paDatAM tene sudhArI che e kabUla karavuM joIe. paNa ekavAra sArA ane narasAM tane "sahu prabhunAM" che kahIne sarakhAM mUlavIe to e samatulA tUTI jaze. ekavAra gaNetiyA jamIna kheDatA hatA paNa pahANa patramAM nAma jamIna-mAlikonuM hatuM. jamInadAroe ethI e mane kahyuM ke tame jamIna cheDI de. gaNetiyA sarva sevA saMdhavALA pAse salAha levA gayA. tyAre temaNe salAha ApI ke tamAre jamIna choDavI nahIM. pariNAme mAthA bhAre jamInamAliko temane polisa mAraphate pakaDI gayA tophAna vadhyuM. je rAjyane na mAnIe to vikaTa paristhiti UbhI thAya; koInI salAmati na rahe. je avejImAM saMrakSaNa baLa UbhuM karyuM heya to judI vAta che. paNa te thayuM na hatuM. pAchaLathI saMghe e bhUla sudhArI. jagannAthapurImAM vinobAjI bolyA hatA ke "Aje koMgresanuM rAjya che. racanAtmaka kAryakare koMgresane upayoga karIne tene virodha kare che. eka vakhata kadAca e paNa Ave ke koMgresa ja ahiMsAnA bhAgamAM vacce ADe AvIne UbhI rahe." ahIM je TIkA thaI che tene sAmAnya prajA durUpayoga ja karaze. kAraNa ke deDatA baLadane camakAro ghaNo paNa mAThA baLadane jema tene phaTakAra tema te tophAnI banI jAya. ahIM koMgresane bIjI sAmAnya saMsthAo jema gaNavAthI prajamAM ene tarapha virodha jAgavAne ane koMgresa paNa AvI TIkAthI bhaDakI jAya e svAbhAvika che. pArvatIbene kahyuM hatuM ke "brAhmaNa ane saMto e samAjanuM | mukhya che. paNa temaNe samAjanI khevanA rAkhI nathI." AjanA yuganA brAhmaNe racanAtmaka kAryakaro che. teo kaI saMsthA sArI che ane kaI narasI che tene abhyAsa karI lokone mArgadarzana nahIM Ape to ghaDatara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 42 adhurUM raheze. virodha-Teka e anubaMdhakAranA sUkSma vivekane mAgI le che ane anubaMdha vicAra dhArAnuM A cothuM pAsuM eTalI ja bArIka samajaNanI apekSA rAkhe che. sArAM-narasAM tane eka ja tele mUkatAM kevAM mAThAM pariNAma Ave che te joIe. muMbaImAM bhUdAna anukrame sarvapakSIya sabhA yojAI hatI. zrI kedAranAthajI pramukhapade hatA. sArA sArA netAe emAM hAjara rahyA hatA. paNa samAjavAdI pakSanA zrI jezI ane sAmyavAdI pakSanA zrI DAge nahotA AvyA. eTale lokoe virodha karyo dhAMdhala karyuM ane sabhAne cAlavA ja na dIdhI. pariNAma e AvyuM ke bhUdAnane saMdeza lokone na pahoMcADI zakAze. ghaDataranA badale avarodha tha. gujarAtamAM paNa AvI eka sabhA yojAI hatI. bhUdAna samitivALA taraphathI ravizaMkara mahArAja pramukhapade hatA. temAM jillA koMgresa samitinA pramukha ke jeo jillA bhUdAna samitinA pramukha hatA teo AvyA. temane maMca upara besADatAM tephAnI lokoe virodha karyo ane kahyuM ke "pelo upara beTho che tene nIce utAre, nahIM to sabhA nahIM cAle." raviza kara mahArAje vicAra karyo ke sabhAmAM dhAMdhala thaze eTale temaNe saMkocAtAM saMkocAtAM kahyuM ke tame jAva te sArUM. babalabhAI mahetA paNa A vakhate hAjara hatA. e banene khUba ja duHkha thayuM. te vakhate koIne dhyAna na AvyuM ke pelA pramukhazrIne koMgresI tarIke nahIM paNa bhUdAna samitinA pramukha tarIke besADyA che ane temane nIce javAnuM na kahI zakAya. pachI bhUla samajAI ane babalabhAIe prAyazcita rUpe traNa upavAsa paNa karyA. bhUdAnavALAoe koMgresanI samajyA vagaranI je TIkA karI hatI tenuM ja A pariNAma hatuM. enAthI virUddha kyAreka kegresavAdIo makkama valaNa dAkhave tyAre bhUdAnavALAne paNa muMjhavaNamAM mUkAvuM paDe che. vaDodarAmAM eka sabhAmAM pramukhapade vajubhAI zAha hatA. lokoe tophAna zarU karyuM. vajubhAIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 64 spaSTa karyuM. " tamAre je kaI karavuM hoya te kare ! sabhA aTakaze nahIM, huM khasavAne nathI." anubaMdhakAra mATe Ama sAcI vAtane vaLagI rahevAnA ane khATI vAtane cheDI devAnA guNa hovA joI e. teNe susaMsthAomAM dASA pravezyAM hoya te| tene dUra karavA mATe kahevu joIe; jarUra paDe peAtAnA vrata tyAgathI zuddhi karavI joI e. paNa puSTi na karatAM TIkA karatAM gALa-khALa kharAbara karavA jatAM tenAM mAThAM pariNAma teNe ja bhAgavavAnAM che. evI ja rIte tene TekA khATAM mUlyAne maLatA nathI ne e paNa teNe dhyAna rAkhavuM rahyuM. anubaMdha joDavA ane sudhAravAmAM eka vastu dhyAna rAkhavAnI ke tenuM pariNAma samAjanA dhaDataramAM thavuM joI e. e mATe susasthA joIe; susa'sthAonuM vibhUti sAthenuM joDANa joI e. hAhA karanArAonA kaTTara sAmane paNa samaya Ave karavA joIe. khATAM vAdA--sAmyavAda, mUDIvAda, keAmavAda vagerenA virodha karavA joI e. rAmAyanama: ane rAvaNAyanamaH ema badhAne vadana karavAthI samAjanu dhRDatara nahIM thAya. te mATe te yAgya samAja racave paDaze ane tenA dhaDatara mATe yeAgya saMsthAene pratiSThA ApIne AgaLa vadhavu joie. anu. dha vicAradhArAe zu karavuM joie H anubaMdha vicAradhArAe mukhya cAra vAta upara dhyAna ApavAnuM cheH (1) sArU khAkI na rahe. (2) nakhaLu na praveze. ( 3 ) gati aTake nahIM. (4) vyakata--avyaktanA tALA meLavave. e cAra khAkhatA vistArathI joI e. ( 1 ) anubaMdha vicAradhArA pramANe jagatamAM je kaMI sArU che; temAMnuM kAI paNu bAkI na rahI jAya te jovu joI e, jo kaI paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 AAkI rahI jAya te badhAnuM je rIte sagaThana karavu joI e te rIte karI zakazuM nahIM. anubaMdha vicAradhArAnuM mukhya khaLa jyAM jyAM sArUM che te zodhIne tenuM saMkalana karavu joIe, jema dhULa dhAyA mATImAMthI rajakaNA zeAdhIne cAkaThAM kare che tema anubaMdhakAre badhAM sArAM tattvAne bhegA karavAnA rahe che. ( 2 ) sArAM tattvA bhegA karavAnI sAthe emAM kAI nabaLA na pesI jAya tenuM ene dhyAna rAkhavuM joie, ghaNIvAra sArAM sAthe nabaLA pesI jAya che tyAre anubaMdhakAranA dhyAnamAM tA rahevuM joIe ke nabaLA pesI gayA che. (3) anubaMdhane sAdo artha baMdha-joDANu che. e joDANunI gati aTakI na jAya te jovAnu che. gati tA hoya ja che paNa te anuadhita gati hovI joI e. sAdI bhASAmAM lADhuM tapeluM Aya tyAreja ghA mAraveA joi e. jarAka moDu thAya teA dhArelI vastu tarata na khatI zake. eTale anubaMdhanA kAya mAM cekasAI rAkhavI paDe che. (4) ceAthI vAta che vyakta ane avyakta jagatamAM kayAM karyo sArAM tattva che ane kayAM kayAM nabaLAM tavA che tenA paNa anubaMdhakAre vicAra karavA paDaze. vyakata jagatamAM te pratyakSa jaNAI Avaze pa avyaktamAM zeAdhavA mATe UMDA utaravuM paDaze. temaja vyakta ane avyakata jagatane tAla meLavavA paDaze. satya melyA paNu, satyanA AcAra karIne tALA meLavavA paDaze. A vArtA jhINI che. eTale tene draSTAMtathI joie. vyakti samAja saMsthA ane samaSTine dravya kSetra kALa bhAva pramANe kasI kasIne vivekapUrvaka vicAra karavA joI e. anubaMdha vicAranI vAtA aMge vadhu vivecana : (1) jagatamAM sArUM bAkI na rahI jAya te mATe vAte te vizvanI lIdhI paNa ApaNe nAnuM kSetra rAkhyuM. bhAla naLakAMDhA nAnuM kSetra che paNa tenA baMdhAraNamAM vizvanA bhAva che. jyAre vizvanI vAtA karIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 tyAre saheje koI ema kaheze ke zuM tamane vizvane anubhava ke abhyAsa che? - tyAre ene javAba eTalo ja che ke vigatone abhyAsa nathI, paNa tane che. mULa tattva jANue te bIjAM to AvI jAya. mAnava jIvanano UMDo anubhava che. yunene keTalAM varSa thayAM. kevu svarUpa baMdhAyuM ene abhyAsa nathI paNa anubaMdhamAM vizvasaMsthA tarIke enI jarUra paDaze ene khyAla che. (2) nabaLuM dAkhala na thaI jAya te mATe komavAda, sAmyavAda ane mUDIvAdane virodha sUcavAya che te ene abhyAsa che? vigatane abhyAsa na hoya paNa raziyAnI krAMtimAM sAMskRtika baLe saMgaThita nahetAM thayAM eTale tyAM je kaMI rAjyanI uthala-pAthala thaI temAM hiMsA thayA vagara na rahe e cokkasa pAye baMdhAya. mAnavanI nabaLAIone nAme je kaMI ghaDAya che temAM ekane ucca ane bIjAne nIca gaNuM, bIjAne kacaDI mArI nAkhavo e atyAcAra thAya ja che. komavAdanA pariNAme najara AgaLa jovA maLyA ja che. sAmyavAda ane mUDIvAda tarapha najara nAkhIe. mUDIvAda haju ghaDAya che. ene lokazAhInI jarAka bIka lAge che, eka vyakita nabaLuM kAma kare paNa te prabhu, samAja ke nItithI Darato hoya to tene samAjanI bIka lAge eTale te ocho deSa karaze. tema mUDIvAdane sudhAravAne avakAza che. paNa pAyA vagarane sAmyavAda ghusI na jAya tenI ciMtA vadhAre che. sAmyavAdIonuM kahevuM che ke dharmanA nAme mUDIvAda poSAya che paNa sAmyavAdIoe samAnatAnA nAme mANasane je svataMtratA ApavI joIe te ApI ja nathI. mukta ciMtana upara paNa pratibaMdha mUkyA che ane sAmyavAda bhayamAM che e nAme jagatanA abajo rUpiyAne bhayaMkara saraMjAma sarajI pote bhayamAM mUkAI-badhAne bhayamAM mUkyA che. eTale tyAM mAnavamAM UMDI zraddhA nathI, paNa tene jaDasAdhanee sukhI thavAnI kalpanA vicAramAM zraddhA che. eTale e nabaLuM tatva che. te na pese tenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALajI rAkhavI joIe ane nAstikatA upara racAyela A pratiSThA pAmelo sAmyavAda na praveze tenI vadhu kALajI rAkhavI joIe. sAmyavAdane nabaLuM gaNavAnuM kAraNa e che ke virodhIo-dezabaMdhuo hoya to paNa tenI kaleAma karavAmAM ke tene yaMtraNA ApI pADavAmAM e loko pAchA rahetA nathI ane Aje jagatanA keTalAye dezamAM bhAI-bhAI vacce premathI samAnatA ANavAne badale hiMsA pragaTAvI khunAmarakI enA nAme cAle che. (3) trIjI vAta joDANa aTake nahi ke gati dhImI paDe nahi, ghaNIvAra keTalAka bhAI bahenene AkSepa hoya che ke "saMtabAlanI vAta sAcI hoya che paNa e utAvaLa bahu kare che." emanI e vAta sAcI che. paNa huM tapyuM hoya tyAre ja ghA mAravo joIe. utAvaLa eTalA mATe ke anubaMdhanI gati aTakI na jAya. ethI kadAca bhUlo thaI jatI haze paNa saMsthAkIya vAta hovAthI saMzodhana thaI jAya che. keTalIka vAra Aveza AvI jAya che. paNa te susaMsthA upara prahAra thAya che tyAre. enA kAraNe Aveza utAvaLa thaI jAya che ane e hiMsAne deNa che. paNa, huM satya ane nyAyane jouM chuM. sAmudAyika rIte jouM chuM te nyAya pahelo Ave che eTale jarAka kuNI najare jouM chuM. eTale saMsthAne mAnatA hoya tevAM keMdhI ane AvezavALA mANasane jouM chuM te paNa teo mane game che. (4) thI vAta che vyakta avyakta jagatane tALe meLavavAnI e saMbaMdhamAM huM eka varasa mauna sAthe ekAMtamAM rahyo. ekabAju ekAMta ane bIjI bAju AkhA vizvane baje laIne pharavuM emAM ghaNuM mAnatA nathI. paNa, anubaMdhakAra tarIke RSabhadeva, mahAvIra, buddha, dayAnaMda, rAmakRSNa gAMdhIjI vagere darekanA jIvanamAM mauna ekAMta ane vizva vicAraNuM mukhyatve rahyAM ja che. dhoLakAmAM cAturmAsa praveza karatAM ja sArA upavAsa karyA; kAraNake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 huM je anubaMdha vicAramAM mAnatA hatA te anubaMdha joDAtA na hatA. kaDI khUTatI hatI. naitika leAkasaMgaThana (grAma saMgaDhana ); racanAtmaka kAryakarAnuM saMgaThana (leAkasevaka-saMgaThana) rAjya saMgaThana ( kAMgresa) ane krAMtikArI satA e cAreyanI kaDIne anubhadha avyakata jagatamAM eTale ke siddhAMtamAM joDAyelA lAgatA hatA; paNa vyakta jagatamAM eTale ke vahevAramAM ethI UlaTuM banatuM hatuM. eTale prabhu prAthanA mATe e upavAsa hatA. A anubaMdha vyakata jagatamAM sAdhave! keTalu adhara che te anubhavI jANI zake che. paNa A jagatanA anuSaMdha vagara vizvazAMti zakaya nathI evuM paNa spaSTa lAge che. eTale keTalIka vAra racanAtmaka kAyakarAne duHkha thAya tevu koMgresa mATe lakhAyu haze, keTalIka vAra gAmaDAMne AMcakA ApavAnA AvyA haze. sAdhu-saMtA te A jUnI chatAM navI rIte rajU thayela vicArasaraNIthI bhaDakI ja jAya che. teo ema mAne che ke " A badhA jagatanA anubaMdha zA mATe? ApaNe te| AtmAnI ja vAta karavAnI ? ApaNe ane rAjyane zuM lAge vaLage ?" Ama arasaparasa savAdI virodhI sUra nIkaLavAnA kAraNe kAi najIka Ave che teA kAI dUra bhAge che. keTalIka vAra najIka AvelA dUra gayA che ane dUra gayelA najIka AvyA che. paNa AzA che ke jyAM sudhI dharmAM--saMbadhanA anubaMdhanI vAta nahIM vicAravAmAM Ave tyAM sudhI vizvanI samatulA nahIM jaLavAya ane pariNAme vizvazAMti jokhamamAM mUkAya che. carcA vicAraNA vADhakApa ke sAphasuphI AjanI carcAnA prAraMbha karatAM pU. naiSi munie kahyuH " anubaMdha vicAradhArAnA pAsAMomAM vADhakApa zabda AvyeA che. tenA kho. jo mUkAya te sArU nahIM ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 De. maNibhAIe kahyuM: "bIju to ThIka paNa subhASa bejha jevA netAjIne paNa koMgresamAMthI chuTA karavA paDyA athavA temane thavuM paDayuM e vADhakApa nahIM te bIjuM zuM? Aje to vyakitaone chUTI pADavI; AkhI koMgresanuM vistaraNa karavuM tema ja rUpAMtara karavuM, e traNe koMgresa aMgenA kAryo ApaNuM mATe anivArya che. kAraNa ke anubaMdha vicAradhArAmAM koMgresanuM agatyanuM sthAna rakhAyuM che. noMdhaH saMpAdanamAM "vADhakApa"nI sAphasUphI thaI gaI che. saM. kegresanuM anubaMdhamAM sthAna kharU ? pU. munizrI saMtabAlajIe kahyuM: "muMbaImAM eka Tuko zibira yojAyelo temAM bhAga levA AvelA sUrata prArthanA saMghavALA zrI. svAmI bhadra kahetA hatA ke ApaNe anubaMdhamAM koMgresane sthAna na ApIe te sArUM. A bAbatamAM hAjara rahelA zibirAthI bhAI bahene zuM mAne che?" tarata baLavaMtabhAIe kahyuM: "koMgresa saMsthA rAjakIya che e kharUM chatAM keTalAka sattAvAdI koMgresIjanoe evI te pakaDa jamAvI che ke je tenI sAthe anubaMdha nahIM rakhAya te te bagaDatI jaze ane sattAvAdIo potAnI pakaDa evI jamAvaze ke e pakaDamAM AvelI koMgresa prajAnuM koI kAma ja svataMtrapaNe nahIM karavA de ane na koI bIjI saMsthAne zAMtithI kAma karavA deze." A bAbatamAM badhA sabhyo sahamata thayA hatA. tarata gujarAtanI sahakArI pravRtine, vidyApIThane tAjo tema ja navajIvana baMdha thayAne dAkhalo rajU thayA hatA. . pUjAbhAIe kahyuM: "amuka koMgresIe to rAjya vArasA hakkamAM maLyuM hoya e rIte varte che?" - munizrI saMtabAlajIe Takora karI: "ApaNe nisaMkecapaNe saha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana karIe temAM rokaToka nathI paNa aMgata, ke saMsthAgata athavA koI jUthagata vAto samAjamAM na karIe to sAruM ?" rAjakIya saMsthAnI zudhdhi ane saMgInatA hovAM joIe. zrI dulerAya mATaliyAe kahyuM: "huM tAvika rIte thoDI vAta karuM. sana 1932 mAM yuropanI ane sana 1800 pachI bhAratanI audyogika krAMtinI vijJAnane lIdhe je sthiti thaI che te jotAM rAjakAraNa Aje AgaLa AvI gayuM che. A se varSane yuga paripAka heI, rAjakIya saMsthAnI zuddhi ane saMgInatAne vicAra cheDI ja na zakAya. mArA namra mata pramANe koIpaNa saMsthAne cakAsavA mATe traNa kasoTIo ThIka paDe che: (1) satyanI kasoTI (2) karuNa (ahiMsA) nI kasoTI (3) caitanya vikAsanI kasoTI. rAjakIya saMsthAnI pasaMdagImAM ApaNe e kasoTIo lAgu pADIe te satyano prayoga karanAra saMsthAone je rAjya saMsthA Teko ApatI hoya athavA kamamAM kama sahiSNutA tenA tarapha hoya - tevI saMsthA hevI joIe. bIjI kasoTIe kasatAM e saMsthA maMDaLone (Arthika saMgaThano) svataMtrapaNe khIlavA devAmAM mAnatI hoya, eTale ke sAMskRtika, zaikSaNika, Arthika ane sAmAjika kAryakramo nAnAM nAnAM ghaTako jema kAryakSama bane tema tema tene ApatI jatI heya. rAjakIya paribhASAmAM kahuM te te (1) lokazAhI, (2) samAjavAda (aMgata mAlikI maryAdA) ane ' (3) vidrIyakaraNamAM (uparathI nahIM paNa TheTha nIcethI svataMtrapaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 / taiyAra thatAM ghaTakone sattA saMpAya e jAtanuM) mAnatI heya. A dezamAM A daSTie koMgresa sivAya koI paNa saMsthA e kasoTIe pAsa nahIM thAya. paNa. koMgrese je je vAta baMdhAraNamAM, chevaTe TharAvamAM paripatramAM svIkArI che paNa vahevAramAM mUkI nathI; tene vahevAramAM mUkAvavI paDaze. bAkI komavAdI, sAmyavAdI baLo te A traNa kasoTImAMthI pAra utaraze ja nahIM. te ja rIte lazkara zAhI baLo paNa pAra nahIM utare. lokazAhImAM mAnanArAM chatAM je samAjavAdI nahIM hoya te AmAMthI pAra nahIM utare. uparAMta vikedrIkaraNamAM deza-paradezanA samAjavAdIe paNa pAra nahIM utare. eTale bhale pAyAnI lokazAhIvALI paMcAyata racavAnI vAta pAkistAnanA ayubakhAna kare paNa tyAM lazkara zAhI hoIne e bhalAmaNa zabda nakAmAM che. evuM ja dareke dareka rAjyonuM ane rAjya saMsthAonuM lAge che." vacce pU. daMDI svAmIe kahyuM: "sAmyavAdane bhaya to nakAmo che" zrI mATaliyAe khulAso karatAM kahyuM: "Aje te duniyAnI prajAne bahu moTo bhAga lazkaravAda ane saramukhatyArazAhI taLe che." ema kahI temaNe eziyA khaMDamAM, bhArata sivAyanA apavAdane bAda karatAM badhA bhAgo gaNIne batAvyA ane kahyuM: "A badhI prajAo, raziyA vagere gaNatAM mArI A gaMbhIra vAtane khyAla AvI jaze. A badhA pAse daMDa zakita, kAnUna vagere to che ja. e na bhUlAvuM joIe. uparAMta have te ghaNuM rAjya pAse aNuzakti paNa che. AvI sthitimAM loko niHzastra jevA che athavA nAnA hathiyAra hovA chatAM rAjyo caDhI Ave tyAre temane jotAM rahevAnuM che. A badhA sattAzALI rAjyone nAthavAM ja rahyAM." pUMjAbhAI: "bhAla naLa kAMThA prayoganI pharajiyAta bacatanI yojanAne munizrIne amala karanArI sahakArI maMDaLIo saddhara banatI jAya che; eno badhe ya amala thaze joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA mATaliyAe kahyuM: "e te vigatanI vAta thaI tene na laIe te ThIka raheze. prathama rAjya saMsthAnI ja vAta carcAe." - pUjAbhAI kahe: mArA khyAla pramANe gu. ka kAMgresanA hAlanA pramukha eka pravacanamAM kahetA hatA ke saMtabAlanI pUrakanI vAta mane samajAya che paNa prerakanI vAta samajAtI nathI." mATaliyAe kahyuM: "saMta vinobAjInI vAta huM je rIte samajyo chuM. te A pramANe che ke saMta bAlAjInI vAta sAcI che paNa kegresane sudhAravAmAM to ghaNI zakita veDaphAI jAya. pachI, janazakitane jagata kyAre karI zakAya? gAMdhIjI jevA paNa thAkI gayA, pachI ApaNuM zuM gajuM? dAdAdharmAdhikArIe ekavAra pravacanamAM kaheluM ke, koMgresanuM pUchaDuM choDI devAya te sAruM paNa saMtabAlajI te kahe che ke e pUchaDuM barAbara pakaDI rAkhavA jevuM che. nahIMtara, badhuM bALI nAkhavAmAM ene durUpayoga thaI jAya. matalaba ke rAjazakitane barAbara ghaDavI paDaze ane e kAma janatAe ane janasevakoe karavuM ja paDe te ja saMtabAlanI vAta sahue svIkAravI paDaze. emanI paribhASA jarAka kaThaNa che. te je rAjakIya netAo samaje tevI paribhASAmAM goThavAya te tarata sau tene apanAvI le ema mane namrapaNe lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAnAM pAsAMo - 2 munizrI saMtabAlajI ] [ 1-8-61 anubaMdha eTale beyane anurUpa (vizva vAtsalyane anukULa) yogya joDANa e aMge vicAra thaI gayo che. A joDANa karatI vakhate kaI kaI vastuonuM dhyAna rAkhavuM joIe enI chaNAvaTa tenA vividha pAsAMo upara vicAra karatAM karavAnuM che. be mitro maLe, be kuTuMba baMdhAya, be vepArIo maLe ane saMbaMdha bAMdhe tyAre teo paNa keTalI takedArI rAkhe che. ane jeo vicArI, parasparanI sagavaDa-agavaDa sAcave che. teo pote paNa sukhI thAya che ane jagata paNa temanI vAhavAha kare che. tyAre, A to AkhA vizvanA parasparanA joDANane prazna che. te mATe UMDI ane vyApaka vicAraNA hevI joIe. jagatanA badhA sArAM tattvone joDavA e mATe ghaNuM bArIkAIthI vicAravAnuM rahe che ane e che anubaMdha vicAradhArAnAM alaga alaga pAsAMo. pAsuM prathama : zuddhi ane puSTi enA pahelAM pAsAM tarIke zuddhi ane puSTine levAmAM AvyuM che. e sArAM taronA joDANamAM bahu jarUrI che. dA. ta. ghaNA mANase bhegA thAya che eTaluM ja jarUrI nathI. vyAkhyAna cAlatuM hoya te tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 sAMbhaLavA ghaNA leAkA Ave paNa temanI zuddhi na hoya te te kevaLa sAMbhaLIne cAlyA javAnA. saMta tukArAma ane ekanAthanu milana thavAnuM hatuM. eTale moTA samudAya bhegA thayA. pelA e jaNAe mugI pArasI karI ke A leAkeA tA tAla tAzA jovA bhegA thayA che; emane jIvananI phinsurInI kaMI paNa paDI nathI, eTale banne mauna rahIne chuTA paDyA. leAkeA kacavAyA paNa tyAM tattvajJAna mATe tee bhegA nahAtA thayA. Aje dhamasyAnAmAM vAratahevAre je vyAkhyAnA thAya che te paNa kaMIka AvA svarUpamAM che. pariNAme leAkA sudharatA nathI. mAtra leAkeAne bhegA karI devAthI ke koI saMsthAnA bhrUNA sabhyA banAvI devA mAtrathI anuba Mdha thatA nathI. paNa temAM zuddhinuM tattva DhAvuM joie. zuddhi eTale pApano kSaya thAya; ane puSTi eTale puNyane saMcaya ( saMgaThana ) thAya; tyAre mAnavuM ke pAye maDAyA che, Ama jozuM tyAre saMkhyA taraph nahIM paNa tattva tarapha jovAze. saMskRtinuM mApa saMkhyA uparathI nathI nIkaLatu. eTale anubaMdha mATe traNa aMge kalpyA che. samAja hoya tyAM samAjamAM judI judI jAtanA leAkeAne svecchAe ke parecchAe aMkuzamAM rAkhavA mATe, vyavasthA mATe rAjya joie; ane te paNa sArU rAjya hAvuM joIe. rAjya heAya eTale te kevaLa hiMsAthIja kAma na le e mATe vicAra thayeA ke sAmAjika saMsthA ( janasa MgaThana ane janasevaka saMgaThana ) joI e. temAMthI cAra varNInI ApaNe tyAM utpatti thaI, A cAra varNAnuM rAjyazAsanamAM pratinidhitva hatu ane rAjya temanI salAha-sUcanA pramANe kAma karatuM hatuM. Ama lAkasagaThana ane leAkasevaka sa MgaThana e banne preraka-pUrakanuM ( rAjya saMgaThananA ) kAma karatA hatA. Ama zuddhi ane puSTinI vAta thaI ke kharAkha tattvAne zuddha karavAM ane sArAM tattvAnI puSTi karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 pAsuM-bIju: samAjanuM ghaDatara - saMsthA : bIjo muddo Ave tyAre savAla e thayo ke badhuye cakakhuM thaI zuddha thaI jAya te mATe zuM karavuM? tyAre kahevAmAM AvyuM ke jema vyaktinuM ghaDatara thavuM joIe tema samAjanuM paNuM ghaDatara thavuM joIe. eTale samAjanA ghaDatara mATe saMsthAo AvIne UbhI rahe che. vyakti game teTalI mahAna kema na hoya paNa prajA ene vibhUti tarIke nahIM svIkAre. tyAMsudhI enuM anukaraNa nahIM thAya; paNa saMsthA thAya te tenuM anusaraNa kare che. gAMdhIjI gayA, rAma gayA, mahAvIra gayA paNa saMsthAo rahI gaI che. A bIjuM pAsuM vicAryuM. pAsuM trIju : vyakti vizeSanuM anusaMdhAna : bIjA pAsAMne jyAre UMDANathI vicAra karavAmAM Ave tyAre saMsthA sthApyA pachI je bahAra rahyA hoya tenuM zuM karavuM? e vicAra AvIne praznAtmaka rIte UbhuM rahe che. A aMge bhagavAna mahAvIrane dAkhalo laI ghaNI carcA karI hatI. bhagavAna mahAvIre saMdha sthA tyAreja pitAnA jamAI jamAlI muni chuTA paDyA. gozAlaka te saMghanI sthApanA pahelAM ja chuTA paDI gayA hatA temaNe te bIje saMdha sthApe hate. A aMge uDANathI vicAra karatAM lAgaze ke bhagavAna mahAvIra be rIte vicAra karyo che. te vakhatanA temanA samakAlIna buddha bhagavAna TA vicaratA hatA paNa temane virodha bhagavAna mahAvIre kadi karyo nathI paNuM, temaNe jamAli-gozAlakane virodha karyo che. emAM paNa emaNe kALajI rAkhI che. gozAlakane kadara virodha karyo paNa jamAline saumya dhImo dhIme-virodha karyo. gozAlaka pAMcaso ziSyo laI gayo pachI rajA levA Avyo tyAre bhagavAna mahAvIra kaMI belyA nahIM. eNe pitAne jade coko jamAvyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI rIte emanA saMsAra pakSanA jamAI jamAlie paNa na siddhAMta sthApita karyo. temanI sAthe paNa thoDAMka sAdhu-sAdhvI thaIgayAM. emAM bhagavAnanI saMsAra pakSanI dIkarI priyadarzana-sAdhvI paNa thaI jamAline virodha zabda vAparavA aMge vahevAra saMbaMdhamAM hato. bhagavAna kahetA ke koI kAma zarU thayuM to te "thayuM" ema kahI zakAya tyAre jamAli kahetA ke e pUruM thAya tyAreja thayuM" kahevuM joIe. - ekavAra temanAM patnI priyadarzanA sAdhI DhaMka nAmanA eka kuMbhArane tyAM jAya che. tenI dharmazALAmAM utare che. e DhAMka zramaNopAsaka pUche che ke "tame bhagavAna mahAvIranA matane mAne che ke chUTTA paDyA che ?" priyadarzanA sAdhvI (bhagavAna mahAvIranAM putrI) jamAla ne paraNyAM ane anurAganA kAraNe, jamAli sAthe dIkSA paNa lIdhI. vikAra to cAlyo gaye paNa anurAga rahI gayo hato. pitA karatAM patine anurAga vadhAre heya. Dhaka kuMbhAranA pratyuttaramAM priyadarzanA kahe cheH "vaNakara kapaDuM banAve che. te banI gayA pachI ja kahevAya ne ke kapaDuM banI gayuM che? bhagavAna kahe che ke jyArathI kapaDuM bane che tyArathI banIja gayuM che. eTale jamAli muni sAcA che." Dhaka kubhAra eka yukti kare che. DAhyA mANaso vAtane samajAvavA kaMIka yukti paNa kare. eNe nIMbhADAmAMthI eka taNakho kADhI priyadarzanAe pacheDI kADhI hatI tyAM mUkI dIdho. priyadarzanAe bUma pADI: "mArI pacheDI baLe che. " eTale Dhaka kuMbhAre kahyuM: "zA mATe bUma pADe che? AkhI baLe tyAre ja baLI gaNAya ne! haju te cheDo ja banyuM che ne!" sAdhvI priyadarzanAne khyAla Avyo ke bhagavAna nizcaya ane vahevAranA meLa rUpe vAta kare che. teNe kahyuM: "tamArI vAta sAcI che. thoDuM baLyuM eTale vadhAre baLI javAnuM -bhagavAnanI A vizeSatA che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale A prasaMga uparathI jANI zakAze ke vyaktinuM anusaMdhAna rAkhavuM. tene virodha keTalA pramANamAM karavA ke cUpa rahevuM? ' eka AzramavAsI bhAIe eka AzramamAM akhataro karyo. teNe kahyuM: "ahIM AzramamAM je bhAI bahene che te nirvikArI thaI gayA che. mATe bhedabhAva rAkhave nahIM. sAthe suvAmAM paNa zuM vAMdhe che?" temaNe gAMdhIjInI salAha pUchI. kharI rIte pahelAM pUchavuM joItuM hatuM. paNa pachI pUchyuM. gAMdhIjIe virodha karyo "samAjamAM karavA je A prAga nathI. devatA sAthe bAtha na bhIDAya !" e bhAIne gAMdhIjInI vAta gaLe na UtarI. paNa anubhava thaye ke samAja virodha thayo. game te kAraNe e cAlyuM nahIM, Ama chatAM gAMdhIjIe temanI mitratA choDI nahI. teo saMparka rAkhatA rahyA. e bhAIne potAnI bhUla samajAI gaI ane mitra banI gayA. Ama priya darzanA paNa samajI gaI ane pitAnA raste AvI gaI gAMdhIjInA paNa ghaNuM prasaMge che. temanI pAse traNa jaNa besatA. saradAra, yAjJika, ane benkara. yAjJika judA paDayA paNa gAMdhIjIe kadi temane jAhera virodha naka, eTale yAjJika kAyama temane namatA rahyA. nAnAlAla kavi gAMdhIjIne sakhta virodha karatA paNa gAMdhIjIe kahyuM: nAnAlAla gujarAtanI kAmadhenuM che." suidhI vyakti samajI karIne IrAdApUrvaka nukazAna na kare tyAM sudhI tenI sAmAjika pratiSThA na tUTe e jovuM rahyuM. evI ja rIte bhAla naLakAMThAne prayoga jotAM e khyAla Avaze ke zrI. ravizaMkara mahArAja prAyogika saMghathI chUTA paDI gayA te paNa temanI sAthe mIThA saMbadho to cAlu ja che. sarvodayanI vAta cAle che tyAre eTaluM ja kahevAnuM che ke vicAramAM bhale matabheda heya, paNa vinobAjI taraphanI zraddhA DagavI na joIe; tevuM karavuM. temanI sAthenuM anusaMdhAna teDavuM nahIM, te sivAya bIjI eka vAta jarUra yAda rAkhavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 paDaze ke vibhUti game tevI moTI hoya te paNa e vibhUti koi siddhAMta vagaranA rAjakIya pakSamAM joDAi hoya te tene virodha karavo joIe. je virodha na karIe te khoTAM sAmAjika mUlya sthapAI jAya. jaina sutra sUyagaDAMganA pahelA adhyAyamAM eka gAthA Ave che. - saMdhae sAhUdhammaM ca pAvadhammaM niraakre| urvahAnavIrie bhimkhU kAhaMmAnaM patthae / ene artha e che ke sAcA dharma (saMgaThana) athavA sAcA dharmavALA lokonuM anusaMdhAna (anubaMdha) karaje. temanuM samarthana karaje, paNa je pApa-dharmI heya (aniSTa karanArI vyakita hoya) tenI pratiSThA toDaje. tenuM nirAkaraNa karaje. A badhuM koNe karavAnuM che? to, tevI vyaktio sAdhu-sAdhvIo bhikSAjavIo che. temaNe upAdhAna (tapa-tyAganI zaktithI A badhuM karavuM joIe. temanI pAse tabaLa che. te vaDe temaNe apratiSThA lAyaka to, pratiSThA meLavI rahyAM hoya temane aTakAvavAno vicAra karavo joIe. ene virodha karatAM, potAnAmAM krodha, ke bhAna te nathI AvatAM tene khyAla rAkhavuM joIe. "A eka sUtramAM anubaMdhakAre keTalI kALajI rAkhavI joIe te batAvI ApyuM che. ApaNe tene vistArathI vicArIe. jyAre gautama RSie ahalyAne bahu Thapako Avyo tyAre tene khUba AghAta lAgyo. te sunamuna banI gaI. zAstrakAro kahe che ke te patthara jevI banI gaI. AvuM banI zake kharUM ? ghaNIvAra bane che. eka chokarAne enA bApe e mAryo ke cheka hebatAI gayo. Akho vakhata te prajyA kare, bhAna paNa te bhUlI gayo. A prayoga karavA jevo nathI, chatAM be vAta UbhI thAya che ke kaThora thavAthI mUlya sacavAya che, ane prema karIe to mUlya khovAI jAya che. to je satyArthI che te uparathI kaDaka lAge che, paNa aMdarathI komaLa hoya che. ahIM RSipatnI ahalyAnuM paNa ema ja thayuM. te kaMI khAya nahIM, pIe nahIM, acetananI jema paDI rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 paNa, rAmanuM te tarapha Agamana thayuM. temane caraNasparza thaze ane jhabakAro thAya tema tenA aMtaramAM prakAza patharAI gayo. ahIM zubhasaMga e bane che ke himAlayamAMthI gautama RSi paNa padhAre che. avyakta jagatane je tAra che te pahecI jAya che. gautama-ahalyAne meLApa thAya che. Ama kuTuMbanuM anusaMdhAna karyA pachI, vizvanuM anusaMdhAna thAya che. matalaba ke bane tapa karavA cAlyA jAya che. banne vibhUti hatI eTale na joDAyAM hota to bhedabhAva rahI jAta. rAme evuM kAma karyuM jethI, tUTelo anubaMdha joDAI gayA. jemane kAma na maLyuM hoya te jaDa jevA banI jAya, temane kAma maLe eTale cetanavaMta banI jAya. cAthuM pAsuM yogyanI pratiSThA ane agyanI apratiSThA (sAcuM mUlyAMkana ) - kAmanI vAta AvI eTale rAjya tarapha najara jAya te svabhAvika che. hamaNuM cUMTaNI AvI rahI che ane sau te kAmamAM lAgyA che. kahe che ke amane mata Apaje paNa sAmyavAdIne nA Apaje. A dezamAM, anubaMdha vicAradhArA pramANe virodha karavA jevA mukhya be baLe che. eka to dharmane dhatiMga gaNAvate sAmyavAda ane bIje mAnava mAnava vacce bhedabhAva karAvate komavAda. e bannene koI paNa rIte pratiSThA na maLe te jovuM jarUrI che. ravIndranAtha ThAkora zAMtiniketana mATe phaMDaphALA karavA nIkaLe che. teo nATaka pote kare ane bhAga paNa bhajave. gAMdhIjIe kahyuM tame nATaka bhajavo te te ThIka paNa temAM A ummare, tamArI saMsthA mATe abhinaya karavo paDe e to zarama che. temaNe tarata biralAjIne bolAvI joItI rakamane kavivarane prabaMdha karAvI Apo. vahu besI besIne joyA kare ke sAsu kAma kare te sAruM che, Teva paDe ane zarIra sAruM rahe. paNa pote beThI rahe te derANIne tene cepa lAgyA vagara na rahe. eTale gAMdhIjIe ravibAbunA prasaMgamAM kevaLa cUpa besI rahevuM ThIka na gamyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 paNa sAthe ja temaNe temanI pratiSThA jaLavAI rahe, evuM karI ApyuM. gAMdhI, tilaka ane ravibAbunI pratiSThA jALavatA ane temane mahAna gaNatA. vyakitane kyAM sAcavI levI? kaI saMsthAne pratiSA ApavI ? e aMge gAMdhIjI zuM karatA tene khyAla A uparathI AvI zake che. have e ja rIte ayogya vyaktinI pratiSThA. AcArya narendradevane lAgyuM ke koMgresamAM ugradaLa rahevuM joIe. eTale teo IcchatA ke gAMdhIjI mavALa jUthanA netA maTIne amArA netA bane. svarAjya AvyuM. 1948 nI jAnevArImAM muMbaInI koMgresamAM samAjavAdI gRpa alaga rIte cUMTaNI laDyuM. te vakhate teo koMgresathI chUTA nahotA paDyA. sANaMdamAM e ja vakhate kAryakarone eka cAturmAsika varga cAlato hato. amadAvAdamAM jayaprakAza nArAyaNanI jAhera sabhA thaI ane sabhyone javAnI carcA cAlI. lAlAkAkAe kahyuM : koMgresIoe emAM bhAga na le joIe. meM kahyuM ke "gresIoe kAkAnuM mAnavuM joIe." emane bhAva e haze ke kadAca prakAza koMgresathI chUTA paDe te ? paNa, racanAtmaka kAryakaroe sArAsArane vicAra karIne vartavuM joIe. mAro pitAne mata spaSTa rIte e hatuM ke jyAM sudhI spaSTatA na thAya tyAM sudhI na javuM. AcArya naredradeva vagere samAjavAdIo dilhImAM bApu pAse gayA ane kahyuM ke "have ame koMgresamAMthI chuTTA paDavA mAgIe chIe." - gAMdhIjIe kahyuM : "A saMjogomAM chUTA paDavuM te barAbara nathI. chatAM chUTA paDaze te bhagavAna paNa tamane mApha nahIM kare." ahIM gozAlaka ane jamAlI sAthe mahAvIranA virodhanI vAtane taphAvata dekhAI Avaze. samAjavAdI pakSa alaga nahoto thayo tyAM sudhI gAMdhIjIe ene Teko Apyo paNa pakSa alaga thatAM AzIrvAda na AyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punAnA TharAva vakhate gAMdhIjI pote koMgresamAMthI chUTA paDyA chatAM temaNe kahyuM: "huM nIkaLI gayo, kadAca saradAra nIkaLI jAya ane javAhara paNa kadAca nIkaLI jAya te paNa koMgresa maranAra nathI." e ja gAMdhIjIe svarAjya maLyA pachI kahyuM ke "grese lokasevaka saMghamAM palaTI javuM joIe." A vAkyane artha dareka pitApitAnI rIte karaze. jyAM jyAM keMgresanuM anusaMdhAna racanAtmaka kAryakaro sAthe rahyuM che tyAM enI jIta thaI che. jyAM saMparka tUTayo che tyAM hAra thaI che. koIpaNa saMsthA sAthe anusaMdhAna thAya eTale tenI khUbIo ane khAmIo bane AvavAnI. eTale te aMge kALajI rAkhavI paDe. jema DokaTara dardI pAse jAya eTale teno cepa paNa lAge te mATe te kALajI rAkhe evuM saMsthAonA anusaMdhAnanuM che. samAjavAdI judo pakSa racavA gayA to gAMdhIjIe temane kahyuM ke tamane bhagavAna mApha nahIM kare, paNa koMgresI ne bIjI saMsthAlokasevaka saMgha jevI-UbhI karata to bApu nA na pAData. kAraNa ke te vyakitae pitAnI saMsthA sAthenA anubaMdhapUrvaka te navI saMsthAne UbhI karata. saMsthAne laIne mANase sIdhA cAlavuM paDe che. eTale ja cUMTaNImAM koMgresa taraphathI Ubhelo mANasa deSa pAtra hoya ane bIjI bAju virodha pakSane sAre mANasa Ubhe hoya te paNa, saMsthAne dhyAnamAM rAkhI delavALAne Teko Apavo joIe. enuM kAraNa saMsthAnI jALavaNI che. banAsakAMThAnA eka bhAI bahu sArA kAryakara che. patipatnI baMne sevAnA kAryomAM rasa le che. ekavAra kheDUta maMDaLamAM joDAvA AvyA. mane kahe : "A koMgresanA rAjakIya mAtRtvanI vAta cheDI do te bhaLuM !" meM kahyuM: "e te na bane paNa tamAre jAte koMgresanA sabhya thaI javuM joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI kahe: "te eTaluM kare ke emAM joDAnAre koI paNa pakSamAM na bhaLe te cAle !" meM kahyuM : "je virodha pakSamAM hatA temaNe eka vAra koMgresanA sabhya thavuM joIe." temane e vAta gaLe na utarI. paNa hamaNuM temaNe pita prakAzya. prAyogika saMdhamAM joDAvAnI vAta AvI tyAre kahe--matabheda paDe te chevaTane nirNaya koMgresano ja mAnave joIe. prAyogika saMdha cetI gaye ke A bhAI mAtra sattA mATe kAma karI rahyA che. A badhI bAbato kahevAne sAra e che ke dareka bAbatamAM vyakita, samAja ane samaSTino anubaMdha hoya to ja te saMpUrNa saphaLatA prApta karI zake. carcA-vicAraNA paise ane pratiSThA zrI baLavaMtabhAIe anubaMdha vicAradhArA viSe carcA upADatAM kahyuM : "amara caritAmAM kahyuM che, Aje uparano Izvara deva che ane nIcene Izvara zrImaMta che. game tevI paisAne dharmasaMsthAo laI le che ane hasathI takhtIo mUkI de che." nemimunie paNa kahyuM : "paisA ane sattAne pratiSThA na ApanArI saMsthAo virala che. tethI tevI virala saMsthAonuM krAMtinuM kAma AgaLa calAvavAmAM muzIbata paDe che." pUjAbhAI kahe: "dhaniko paNa ApaNumAMnA che. temane je sAcuM mArgadarzana maLe che teo paNa sudhare che. tenA tAjA dAkhalA tarIke zaMkaralAla beMkara, anusuyAbena vagerene rajU karI zakAya che. kharekhara te Aje sAcA prerakanI kamI che. loko beTI vAtane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakaDI rAkhe che. eka vALaMdanA chokarAne dAkhalo ApuM. te eka konTrAkaTarane tyAM raho. dhIme dhIme te aMdaranI pola jANI gayA ane majUronI peTI dAnakI lakhI paisA mArI AvyA hatA. uparathI pitAne A kRtyane bhagavAnanI dayA (maherabAnI) gaNAvatA hatA. AvAone samajAvanArAonI khAsa jarUra che. anubaMdha vicAradhArAnI vAta vyApaka thavI joIe: devajIbhAIe kahyuM : "bhacAunA mAmalatadArane kApaDanA kavATA saMbaMdhane prasaMga paNa A hate. eka bAju te svAmInArAyaNane bhakta hatA ane bIjI tarapha lAMca khAvAnI vAta hatI. paNa AvuM bane che. aMte te, anubaMdha vicAradhArAnI vAta vyApaka thaze tema tema zrImaMta ane sattAdhArIo doDatA Avaze evI mane zraddhA che. ApaNe dhanikone paNa sAthe rAkhyA che, koMgresane anubaMdha paNa joDI rAkhyo che chatAM te baMne karatAM ApaNe janatA ane janasevakane je AgaLa rAkhIe chIe te ja sAmyavAda ane mUDIvAda tathA komavAdathI ugaravAne rasto sApha jaNAze. ciMtako paNa tene apanAvaze. carcila kaheH "ame vijaya mATe chIe." tema ApaNe abhimAnathI nahIM, paNa namratAthI kahIe chIe. avyakata jagatane ApaNe mAnIe chIe te kayAre ane zuM palaTA leze te nakkI na kahI zakAya nAnapaNamAM ame sAva garIba hatA. mArI bahenane e kAraNe kacchamAM paraNAvela eTale ame nAtabahAra hatA. e kAraNe nAtIlAoe mane vAgaDamAMthI nAtIlAne tyAMthI nekarIthI paNa haTAvyo. te ja vakhate muMbaIne teDAne kAgaLa Avyo ane mArA AMsu harSamAM palaTAyAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAtamAM paNa huM levA jagatanuM che. ane lagna paNa thayAM. AvuM avyakata avyakata jagatanI madadanI vAta pachI judA judA dAkhalAo zibirAthI bhAIe avyakta jagatanI madada agenA TAMkaLyA hatA. pUMjAbhAIe navalabhAIne jarUra vakhate avyakta jagatanI madada zI rIte maLI hatI ane baLavaMtabhAIe khare vakhate mahemadAvAdamAM mANasa zI rIte Avelo ane madada maLI hatI te prasaMge kahI batAvyA. gAMdhIjIne paNa AzramamAM aNu vakhate madada maLI hatI. rANA pratApane bhAmAzAhanI madada maLI hatI. avyakata jagatanuM baLa kema vadhe? pU. daMDI svAmIe kahyuM: "muMbaImAMja karoDa rUpiyA, dharma saMsthAnA zrImate vApare che. chatAM dharmaguruo kaI bolI zakatA nathI. tenuM kAraNa e ke temaNe eTaluM vyaktitva keLavyuM nathI ke teo paDakAra karI zake. temane ema thAya che ke bolavA jazuM to kyAMka roTalo-oTalo ane sAhebI baMdha thaze te ? e mATe dharmaguruo ane lekasevako banee tyAga vRtti keLavavI joIe; temaNe vizALa draSTi paNa keLavavI joIe. nisarga niSThA je keLavAya te gAmaDAMmAMthI dAMDa tonuM ane zaheramAMthI rAjakIya sattAvAdI tathA mUDIvAdIonuM prabhutva ghaTI jAya. saMskRtinuM prabhutva vadhatAM avyakata baLane vivekapUrvaka jAgRta thayeluM jagatamAM tarata joI zakAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAnAM pAsAMo - 3 . munizrI saMtabAlajI ] [4] [ 8-8-61 atyArasudhI anubaMdha vicAradhArAnAM cAra pAsAMo aMge vicAraNA thaI cUkI che. anabaMdha zabda e che ke tene jyAM sudhI pharI pharIne tenA kharA arthamAM nahIM besADIe te te hRdaya ane manamAM sthAna nahIM pAme eTale pharIthI saMkSepamAM joI jaIe. anubaMdha eTale yathAyogya anusaMdhAna. paganuM kAma pagathI ja levAya, hAthanuM kAma hAthathI, peTanuM peTathI ane magajanuM magajathI. e aga yogya ThekANe na hoya to tene goThavavA rahyA to ja zarIra suDoLa bane; ane tenI pAse kAma laI zakAya. evI ja rIte vyaktine samaSTi sAthe vizva vAtsalyanI rIte anubaMdha bAMdhavA mATe paNa vyakti, samAja ane rAjyane tenAM yogya sthAne goThavavAM joIe. te pramANe sArI vastuo ane saMskRtinI jALavaNI mATe vyakti tarIke krAMtipriya sAdhuonuM prathama sthAna Ave che. tenAthI preraNA pAmIne susaMsthA tarIke lekasaMgaThana, lokasevaka saMgaThana ane rAjyasaMsthAnuM kramazaH sthAna Ave. A aMge ApaNe AgaLa upara vistArathI vicAra karazuM. atyAre A cArenA anubaMdhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyA kayA pAsAMo anubaMdha vicAradhArA pramANe Ave che tenI vicAraNuM karavAnI che. (1) nimaLatA ane puSTi : pahelAM pAsAM tarIke jaina AgamanI gAthA pramANe joI gayA ke zuddhi ane puSTi thavI joIe. jaina paribhASA pramANe puNane saMcaya thAya tevI kriyA karavI joIe ane bhAvanAmAM zuddha tattva rahevuM joIe. jethI puNya baMdhanakartA na thaine mukita ApanAruM pariName. jyAM saMgaThanane vicAra Avyo, tyAM zakti to vadhavAnI ja. zakti vadhI eTale-je sAthosAtha zuddhi nahIM hoya te eno durupayoga paNa thavAne ja. zakita ane sadupayoga hovA chatAM bIjA susaMgaThane sAthe saMkalana nahIM hoya to enuM zuddha saMgaThana jagatane doravA mATe nAnuM paDavAnuM. vijJAna ane rAjakAraNe jagatane najIka ANuM mukAyuM che. tethI Aje jagatane doravuM paDaze. AthI ja saMgaThana, zuddhi ane saMkalana (anubaMdha) AjanI yugamAgaNI che. anubaMdha vicAranI paribhASAmAM kahIe to dareka saMgaThane zuddha banavAM joIe, azuddha thayAM hoya te zuddha karavA joIe; tema ja tevAM saMgaThananI saMkhyA nAnI hoya to te vadhAravI joIe. AthI ja zuddhi ane puSTi-saMgInatA zabdono prayoga karavAmAM Avela che. A aMge traNa mukhya saMsthAo upara prAcInakALamAM jera ApavAmAM Avela che - ( 1 ) rAjya saMsthA ( 2 ) leka saMsthA ( 3 ) sAdhaka saMsthA sAdhaka saMsthAmAM te sAdhu saMsthA mukhyatve Avaze, paNa abaghaDIe. te lokasevaka (gRhastha sAdhaka = zrAvaka) saMsthAne dharmanItipradhAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvI AgaLa vadhAravI paDaze. tethI AgaLa jatAM krAMtipriya bahAra paDelA sAdhu-sAdhvIone saMkalita karavAnuM saraLa paDaze. (2) vyakti ane samAjanuM ghaDatara-saMsthA vaDe : bIjA muddAmAM vyakita ane samAjanA ghaDataranI vAta lIdhI. samAjamAM mAnava samAja Ave e dekhItuM che. AvA mAnavasamAjanuM ghaDatara susaMsthA dvArA ja thaI zake. (3) vyakti-vizeSanuM anusaMdhAna : jevI susaMsthA UbhI thAya ke susaMsthA UbhI thaI zake tevI heya, tene AkAra ApavAmAM AvatAM (6) evI vyakitao chuTI paDI zake jemane saMsthAmAM naphAvatuM hoya paNa te vibhUti heya. AvI vyaktinA anusaMdhAnane lAbha na khAvo joIe(3) je vyaktio vicAra bhede chUTI paDe chatAM jyAM lagI saMsthAo ke sayAjane bAdhaka na thAya, tyAM lagI temane virodha na thavuM joIe. nahIM te nAhaka evI vyaktio cheTI to paDI hoya che, te vadhAre che. thaI jAya che ane temane lAbha maLavo baMdha thaI jAya che. e draSTie jamAline bhagavAna mahAvIre prathama virodha karyo nathI. pariName sudarzanA sAdhvI ane jamAli sAdhunA sAthIo pitAnI bhUla samajatAM pAchAM mahAvIra saMghamAM dAkhala thaI zakyA. kezamuni paNa mahAvIra saMghamAM bhaLI zakyA. sAdhu jamAlie jaina zAstro pramANe nihara UbhuM karyuM paNa tene prabaLa virodha ke TIkA kadi na karI, paNa gazAlakane karavA yogya virodha temaNe jorazorathI karyo. kAraNa ke virodha na kare te gozAlakanA ekAMkI nivRttivAdathI jagatane nukazAna thAya tema hatuM. Ama vyaktinA anusaMdhAna sAthe, Teke, virodha ke mauna aMge paNa kALajI rAkhavI e paNa trIjA pAsAMnI vicAraNA hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 (4) icchanIyanI pratiSThA ane anicchanIyanI apratiSThA : cothAM pAsAM tarIke vicAravAmAM AvyuM ke anicchanIya vyakti ane anicchanIya saMsthAonI pratiSThA samAjamAMthI teDavI ane IcchanIya vyakti ane IcachanIya saMsthAonI pratiSThA UbhI karavI joIe. A pAsAMnA anvayeja vizva vAtsalya prAyogika saMdha, keMgresa jevI saMsthA ane racanAtmaka kAryakaromAMnI cunaMdI vyakitaonI pratiSThA satata kare che. evI ja rIte sAdhu saMsthAne TakAvI rAkhavAmAM mAne che. gAmaDAo, nArIjAti ane pachAta jAtine paNa AgaLa lAvI jagata mATenA hitamAM emano upayoga thAya teTalI hade pakSapAtapUrvakanI pratiSThA paNa ApavAmAM mAne che. evI ja rIte anicchanIya ta tarIke sAmyavAda mUDIvAda ke komavAda ke tevA dhoraNe ghaDAyelI saMsthAo ane saMsthAo sAthe saMkaLAyela vyaktionI pratiSThA toDavI joIe. enI sAthe bhUtakALamAM evI saMsthAo sAthe saMkaLAyela vyaktionI cakAsaNI karI levI joIe. dharmanA nAme cAlatAM pAMkhaDe, saMkIrNatA camatkAro, bhaya ane lAlacono virodha karavo joIe. vizva vAtsalya prAyogika saMdha A rIte kArya karI rahyuM che e vinamrapaNe jaNAvavuM rahyuM. (5) yogya sthAne yogya sthApavAM : uparanAM cAra pAsAMo aMge ghaNuM ghaNuM kahevAI gayuM che. atyAre pAMcamAM pAsAM aMge vicAra karavAne che. tenA anvaye ema kahI zakAya ke susaMsthAomAM paNa jemanuM je sthAna che teja sthAne temane mUkavI joIe. jenuM AgaLa sthAna joIe ane te pAchaLa rahI gaI hoya tevI saMsthAone tenuM sthAna pAchuM apAvavuM joIe e anubaMdha vicAra dhArAnuM pAMcamuM pAsuM che. enA kAraNe gya vADhakApa ane rUpAMtaranI kriyAo karavAnI paristhiti UbhI thAya to te pramANe karavuM rahyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMde kahyuM che : jyAM jyAM je yogya che tyAM samajavuM teha........ e ja pramANe zuM joDavuM ane zuM teDavuM te aMge ThANAMga sUtramAM kahevAmAM AvyuM che - catAri jAnA panattA taMjadA :(2) gurUM nAma gutte (2) gurUM nAma majutte (3) ajutte nAmamege jutte (4) ajutte nAmamege ajutte -eTale ke cAra prakAranA vAhana batAvyA che - (1) baLadagADAM vagerethI yukta ane badhI sAmagrI yukta, (2) baLada-gADuM vagerethI yukata paNa sAmagrIthI ayukta, (3) baLada-gADuM vagerethI ayukata paNa sAmagrI yukta, (4) baLadagADuM vagerethI ayukta ane sAmagrIthI paNa ayukta. evI ja rIte purUSanA paNa cAra prakAra hoya che -(1) dhana, suMdara zarIra sAdhanathI yukta ane dharmAnuSThAnathI paNa yukta (2) dhanAdithI yukta paNa dhamathI vimukha (3) dhanAdithI ayukata paNa dharmAdithIyukta (4) dhanAdithI paNa vimukha ane dharmAdithI paNa vimukha. uparanI daSTie ApaNe jagatanI pratinidhi saMsthAne laIe. teNe jagatanA badhA praznane pitAne hastaka rAkhyA che, ane jagatane Teko laIne beThI che. pariNAme peTa moTuM thAya ane hAtha paga deraDI jevA thatAM, jalodaranA dardInI hAlata jevI tenI hAlata thaI che. Aje tenA hAtha paga majabUta karIne jalodaranA pANIne bahAra kADhavAnI jarUra che. vizvasaMsthA yUne mAM je keMdrIkaraNa rAjakAraNanuM thayuM che tenA kAraNe ghaNuM badhuM gula thaI javA beThuM che. eka vakhata bhAlanI khADImAM moTo magaramaccha AvyuM hatuM. oTamAM pAchuM na jaI zakatAM te bUma pADI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADIne marI gaye. DokaTaree tenA peTane cIyuM te hAjarImAM pacA vinAnA ghAsaleTanA DabbA vagere ghaNuM nIkaLI paDyuM. AvuM ja kendrIkaraNanuM che. je pote vikRta rUpe thaIne AkhA kalevarane niprANa banAve che. tyAre vikedrIkaraNa thAya to koI paNa prakArane mela na jAme. kIDI marI jAya to paNa tenA peTamAM koI pacyA vagarane kaNa nahIM rahe. eTale jagatanI saMsthAe vikedrIkaraNa karavuM ja paDaze to ja te sakriya-saphaLa thaI zakaze nahIMtara yeya sAruM chatAM vizvane joIe eTalI upayogI nahIM banI zake. have rAjayasaMsthA tarIke koMgresane vicAra karIe. sadbhAgye e vikedrIkaraNamAM mAne che. teNe to cAreka varSa upara e TharAva paNa karyo hato-potAnA pArlAmenTarI borDa mAraphata-ke "Arthika, sAmAjika, zaukSaNika ane sAMskRtika kAryakramomAM koMgresIoe koMgresa saMsthAne upayoga na karavo." TharAva te pasAra thaI jAya che paNa tenI pradeza samitie tenuM hArda pALe che ke kema te savAla che. mATe navI saMsthAo zuddhinA pAyA upara taiyAra karI-karAvIne, temanI mAraphata uparanA kAryakramo rAjya saMsthA pAse levaDAvI levAM joIe. kadAca khuzIthI na Ape to ahiMsaka laDatane AMcakA ApI parANe AMcakI levAM joIe. vibhUti karatAM A aMge saMsthAne mahatva ApavAnuM paNa kAraNa che. be ekaDA bhegA thAya che tethI agyAra banatA nathI. be ekaDA bAjhe to te eka ane zUnya paNa thAya. temano saravALo thAya te beja thAya; paNa bannenuM sahayogI ghaDatara thAya to ja agyAra thaI zake che. AthI ja mAnavanAM sahiyArAM jIvananI mahattA che. mAnavamAMthI samAja ane saMsthA banI zake che. saMsthA haze te vyaktio jatAM paNa kAma cAlaze paNa vyakti tarIke vibhUti jatAM koI temanuM kAma AgaLa nahIM dhapAve. . eTale ja mAnavane mahatva ApyuM che ane te saMsthA dvArA ghaDatara karI zake ene mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. bIjA prANIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 amuka hada sudhI vyakitagata vikAsa karI zake che; paNa, sva5ra kalyANane mArga ane sAcAM sAmAjika mUlyonI rakSA te mAnava ja karI zake che. tethI mAnavane ja kevaLa mekSano adhikArI gaNyo che, tene sAdhusaMsthAne sarjaka paNa kahyo che. jenAgomAM tIrthakaro kSatriyo ja hoya che ane sAdhusaMsthAmAM pravezyA pachI, tevA saMghe sarjI zake che ema paNa batAvyuM che. alabatta ahiMsaka krAMti Ama te vyakita dvArA thAya che paNa saMsthAone sahAre laIne kArya karatAM saphaLatA vadhAre maLe che. AvA krAMti purUSa ja mAyALu sarjananI jema vADhakApa ane rUpAMtara karI zake che. rAja saMsthAnuM kalevara moTuM thaI gayuM che tema dharmasaMsthAonuM kalevara sAMkaDuM banI gayuM che. eTale ja moTA pheraphAro karavA paDaze. huM je saMpradAyanuM chuM, te saMpradAyanA ahIMnA eka saMghanA AgevAna thoDA vakhata pahelAM AvyA hatA. vAta nIkaLatAM temaNe kahyuM : "Apa jevA samarthanI vAta judI che. bAkI amArA jevAe te pahelAM amArA nAnA vartuLamAM jovuM joIe. meM kahyuM : "bhale, nAnA vartuLamAM juo ane rahIne satata kArya karo paNa daSTi ane anusaMdhAna mATe vizALa vizva rAkhaje. nahIM te jainadharma vizvadharma ke ahiMsApradhAna dharma nahIM rahe!" evI ja rIte mAre sArA evA sAdhaka jevI keTinA ucca puruSane dA. ta. morArajIbhAI desAI jevAne-e ja kahevAnuM cheH "bhale tame rAjakIya kSetramAM rahe, paNa rAjakIya saMsthAnA heddedAro rahI, racanAtmaka kAmo ke zikSaNa athavA saMskRtinI saMsthAone tamAre vaza na karaze. nahIM te badhI bAbate rAjakAraNanI nIce AvatAM jema kRSNa-yugamAM jhaMkhAyuM tema thaze." je chogya sthaLe yogya saMsthAo mukAI jAya ane na hoya te UbhI thaIne yogya mahattA pAmI jAya che. vizvazAMtinuM kAma jhaDapI ane vyavasthita thaI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 bhAratamAM anubaMdha vicAradhArAnA prayoganI ajoDa bhUmikA eTalA mATe che ke ahIM (1) vyakti, (2) samAja, (3) saMsthA ane (4) samaSTine ekIsAthe vicAra thayo che. mAnava samAja sughaDatarane pAme te vizvanAM prANImAtrane zAMti maLe te svAbhAvika che. nAnAM nAnAM saMsthAkIya ghaTake potapotAnA sthAne vizALa vizvanI daSTi rAkhIne kArya kare te jagatanAM ThaMDA-garama yuddho ApoApa aTakI jAya. anubaMdha vicAradhArA dareka yugamAM bhAratamAM A anubaMdha vicAradhArA ane tene anurUpa saMsthAo aMge have vicAra karIe. upara vicAra karI gayA te pramANe vizvanA anubaMdha mATe A yuge cAra saMsthAone paraspara anubaMdha hovo joIe te ja vizvanI samatulA rahe evA nirNaya upara AvIe chIe. A mATe cAra saMsthAo che : (1) rAjyanI pratinidhi tarIke = rAjyasaMsthA (2) lokonI pratinidhi tarIke = lokasaMsthA (3) lokonA netAonI pratinidhi tarIke = sevakasaMsthA (4) krAMtipriya sAdhu-sAdhvI saMnyAsIonI pratinidhi tarIke = sAdhusaMsthA A cAre ya pratinidhi saMsthAone parasparane anubaMdha jyAM sudharelA rahyo che tyAM tyAM rAjyamAM zAMti ane lokomAM saMtoSa rahyo che. e sAthe dareka saMsthAne tenuM yogya sthAna maLyuM che tyAre paNa lokonI sukhAkArI ja kevaLa vadhI nathI, jagatanA prANImAtrane paNa sukhazAMti vadhyA che. eTale cAre saMsthAonA anubaMdha aMge alaga alaga yuganI sthiti joI jaIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmayuga - kRNayuga : rAma yugamAM banne prakAranI saMsthAonI vyavasthA hatI. jema rAjyasaMsthA tarIke rajA hatA tevI ja saMsthAnA pratinidhi rUpe lokasaMsthA (mahAjananuM saMgaThana) hatI tene paca kahevAtuM. lokasevaka saMsthA (brAhmaNanuM saMgaThana) paNa hatI. te vakhate rAjA (rAjayasaMgaThana) brAhmaNanA aMkuzamAM rahetA. ane lokasaMgaThane paNa brAhmaNonI preraNA taLe cAlatA. rAmacaMdrajIne dazarathamahArAja potAnI haiyAtImAM rAjya ApavA mAgatA hatA. eTale pite nirNaya nahi laIne vaziSTha gurune bolAvyA ane pUchyuM. vaziSTha gurue kahyuM " jo pAMcadi maha lAkA nIge to raghuvarasana krdehuttiikaa|" guru vaziSTha (brAhmaNa-rAjaguru) rAjadazarathane kahe che ane emAM kAMI vAMdho nathI paNa paca (loka saMgaThana) ne pUcho, tene A vAta gaLe utare, sArI lAge to rAmacaMdrajIne rAjyAbhiSeka ApavAmAM mane kAMI bodha jaNAtA nathI." RSabhanAtha (jaina) yuge te mAnavo saraLa heI traNe saMsthAo ThIka UbhI thaI gaI (1) rAjyasasthAnA pratinidhi tarIke pote pUrvAzramamAM rAjA hatA. (2) khetI-zikSaNa ane zastro badhAM lokone seM pyA ane lokasaMsthA banAvI. (3) ane tIrthakara banI temaNe sAdhaka (ghama) saMsthA UbhI karI. paNa saMsthAo UbhI thAya ane ghaDAya te banne judI vAta che. rAmayugamAM rAjya saMsthA ghaDAI cUkI hatI, tethI te : " raghukula rIta sadA calI AI prANa nA kara vana na rA" -guru vaziNa eTaluM bole te pahelAM prANapriya putrone dazaratha rAjA kaSi vizvAmitrane havAle karI de che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 paNa, rAja ane loka saMgaThana (paMca) saMsthA bane ja ghaDAyela hoya te kAma na cAle. rAmayugamAM lokasaMsthA rUpe loko keLavAyelA na hatA. nahIMtara dhobInA vacanathI sItA vanavAsa na Avata. kAraNa ke jema prajA rAmane cAhatI hatI tema sItAne paNa cAhatI hatI. paNa bebIne samajAvavA nato lekasevako gayA ke na loko gayA. pariNAme, kRSNayugamAM lokasevako (brAhmaNa) rAjyAdhIna banI gayA. temane cepa paNa lAgyo ane teo lokothI vegaLA paDI gayA. nahIM te, dropadI cIra-haraNa prasaMge ghutamAM harAelI strIone athavA dhRtamAM jitelAne evI strI para haka keTalo evI carcAmAM na rAcata. sApha sApha rIte parigraha, prANu ane pratiSThAnA bhAge paNa duryodhanane saMbhaLAvI deta. Aje paNa lokasevako; are sAdhu- sAdhvIo paNa nAhakanI ane atyAre nakAmI evI carcAmAM amUlya samaya gumAvI de che, ane pite je sva-para kalyANanA kArya mATe badhuM mUkIne jagatanA prANImAtranI anukaMpA mATe nIkaLyA che te mULavAta ja vIsarI jAya che. buddha-mahAvIrane yuga: eTale ja bhagavAna budde spaSTa kahyuM: "A vAgeluM tIra kADhe che te vakhate e ghAyalane ema pUchavAmAM AvatuM nathI ke A tIra zAnuM banyuM che ? koNe mAryuM che ? vagere. te vakhate te paheluM kAma tarata e tIrane kADhavAnuM che. te kADhIne malamapaTTI karI che. tema AjanA trasta jagatane sanmArge doratA tamArA jIvanamAM sAvadhAna bano te paNa jarUrI che." Ama e yugamAM rAjya karatAM prajA moTI, prajAmAM dharma moTo ane e dharmane deva-devIo paNa name che e vAta siddha karI batAvI. prema sattAnuM Adhipatya rAjya sattA para sthapAyuM. alabata rAjAo kheMcAyA-prajA kheMcAI te mATe. jyAre rAjAo tarapha kheMcAyA eTale lokasevako IdrabhUti-gautama jevA paNa saMpUrNa kheMcAyA. ethI virodha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 paNa eche thayA hoya evuM nathI. te paNa ghaNA thaye. tethI ja jaina sUtrAmAM H-- ne savayA tuccha pappA.......' [eTale ke je susa MskRta kahevAya che, paNa mAtra vAtemAM ke khIjAnI niMdAmAM ja rAcI rahe che; te leAkA mukti sAdhI zakatA nathI. ] jevAM vAkaye| maLe che eTalu ja nahIM, devAnadAnI kUkhamAMthI trizalA kSatriyANInI *kSImAM bhagavAna mahAvIratA jIva laI javAnI vAta karIne brAhmaNeAne halakA pADavAnA prayAsa thayA che. digambara jaina sUtreA A vAtane mAnatA nathI. huM A vAtane pete e rIte ghaTAvu chuM ke mAtra brAhmaNa-jJa nathI kAma na cAle. jJAna pAyAmAM joI e paNa pachI kSatriya eTale ke vIratA-cAritrya sAthe ja umeravu joI e. TuMkamAM mAtra zikSaNu na cAle paNa sAthe ghaDatara-cAritrya paNa hovuM joI e. A dRSTie te vakhatanA lekasevakA-brAhmaNoe buddha ane mahAvIrane prAraMbhamAM pAchA pADavA prayatna karyo paNa leAkA ane rAjAe banne kheMcAvAthI temane paNa aMte kheMcAvu ja paDayuM. janmachata brAhmaNa-jemanA mATe gRhasthAzrama jarUrI ja nahIM. paNa satAna vagara mukti nathI. ema mAnanArA varga mAMthI jagadguru zakarAcAya sanyAsa grahaNa kare che te prabhAva khatAvI de che sAdhu saMsthAne. Ama chatAM te kALe paNa leAkasaMsthA vyavasthita na banI zakI te kAraNe khuda bhagavAna mahAvIranA samayamAM ahiMsA ATalI jhINavaTathI ( mana, vacana ane kAyAe hiMsA na karavI, na karAvavI ane anumeAdana na ApavuM ema navaprakAre) vicAryA bAda paNa ceTaka jevA mahAzrAvaka rAjAne potAnI AgevAnI taLe eka karoDa esI lAkha mAnava haNAya evAM mahAyuddho-anAsakatabhAve khelavAM paDayAM che. yuddhanI vAtane mudde kevaLa hAra-hAthI hateA ane Aje vicArakane ema lAgaze ke zuM ATalI najIvI bAbata mATe paNa yuddha thaI zake kharU? paNa, te thayu. enu kAraNa TukamAM gaNIe te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 loko ane lokasevake vacce saMgaThita ane vyavasthita, anubaMdha nahato eTale ja A yuddha thavA pAmyuM. bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhanA kheDANane lIdhe darzana kALe vAdavivAda meMthI thAya che. temAM ugratA ochI Ave che. te vATAghATe ane vAdavivAda paNa kevA ? maMDana mizra temaja zaMkarAcArya tathA madhyastha banelA maMDana mizranA dharmapatnI bhAratI suMdara udAharaNa raju karI jAya che. bhAratInuM udAharaNa bhalabhalA nyAyAdhIzane anubhava janya preraNA pUre tevuM che. gAMdhI yuga: A rIte gAMdhIjIne bhAratIya lokonI lagabhaga taiyAra bhUmikA dakSiNa AphrikAmAM maLI, ahIM vizALa pAyA para maLI. koMgresa saMsthA dvArA apUrva taka maLI. e bhAratanuM sadbhAgya gaNavuM joIe. tevI ja rIte tapa tyAga vaDe ghaDAyelI e saMsthAne rAjakIya sattA na chUTake levI paDI te durbhAgya paNa thayuM. nahIMtara koMgresa jevI saMsthAne keTalAka virala sAdhu saMsthAnA sabhyonuM (amArA dIkSAguru nAnacaMdrajI ma. jevA) tapatyAga pUrNa sahAnubhUtibharyuM baLa maLyuM; vinobA, kizoralAla jevAnAM jJAna-tyAga maLyAM; AkhA dezanI bhakti maLI vizvapriya paM. javAhara jevI ne lokhaMDI saradAra jevI netAgIrI maLI chatAM deza ane duniyAnuM rAjakAraNa e saMsthA koMgresa dvArA zuddha ane pavitra kema na thayuM ? na lokonI saMsthAo na lokasevakonI saMsthAo na jAgRta ane vizALa daSTivALA sAdhu-sAdhvIonuM saMkalana, vi. kema na thavA pAmyuM ? gAMdhIjI te lokasevaka saMgha ane loka saMgaThanane banne IcchatA hatA, paNa je temanI hAjarImAM na thayuM te have sone sahakAra laI banAvavuM paDaze. A che anubaMdha vicAradhArAnI bhUmikA ane rahasya. tethI ja anubaMdha vicAra dhArAnAM pAMca pAsAMone kALajIpUrvaka vicArIne bhAlanaLa kAMThA prayogane AcaravAM paDe che. ane jarUrI kApakupa ke sAphasUphI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane rUpAMtara karavA jatAM kayAreka darekane khopha vahera paDe che. jo ke badhAnuM pariNAma te aMte sArUM ja AvyuM che ke Aje dezamAM ene Adara dhIme dhIme vadhate jaI rahyo che. gAMdhIjIe svarAjya pachI paNa sAmudAyika ahiMsAnA prayogono cIlo jAne ne AkhalI jaI cAlu rAkhI batAvyo ja che. temanI haiyAtImAM khristI, muslimo vagere badhA dharmonAM anuyAyIo bhaLyAM. temaNe je prayoga karyA temAM jema sAdhu saMsthAnA sabhya bhaLyA tema zarUmAM virodha paNa karyo. chatAM loke e mahAtmA purUSa gAMdhIjInI paDakhe hatA eTale saune khecAvuM paDyuM. gAMdhIjI kahetAH "huM dharma ane dharmagraMtho baMnene mAnuM chuM. paNa je pratyakSa anubhavanI sAthe na maLe tyAM tenuM saMzodhana karavAmAM paNa mAnuM chuM." AmAM gAMdhIjInI haiyAtImAM sAdhuo saMsthArUpe alipta rahI gayA. gAMdhI nirvANa bAda lokasevako paNa saMsthAgata rIte alaga rahyA, eTaluM ja nahIM paNa sAmyavAda, komavAda. mUDIvAda, dAMDAIvAda ane bhraSTAcAra vadhatA gayA te na rokI zakyA ke na kogresane zuddha, saMgIna ane rAjakIya kSetranI maryAdAvALI banAvavAmAM rasa laI zakyA. have mAtra avyavasthita loko zuM karI zake? avyavasthita loko to "ToLAMne gADariyA pravAha jevA che. temane rAjakIya pakSo ane pUchavAdI hitenAM saMgaThane hAthA banAve temAM zI navAI che. sadbhAgye zaherI majUronAM saMgaThanane nAne dIvaDo majUra-mahAjana rUpe bApu mUkI gayA che. paNa teneye anubaMdhamAM joDavAnI jarUriyAta AvIne UbhI che. eTale loka saMgaThananI vAtane sthAna ApavAmAM Avela che. susAdhuo pravRttithI alipta rahevAmAM mAnatA thayA che, ane te paNa je saddapravRttinA saMgha nirmAtA bhagavAna mahAvIra svAmInA nAme ! e paNa keTaluM vicitra gaNAya. saddabhAgye zrI hemacaMdrAcAryajIe rAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNamAM UMDo rasa laI dhama, rAjya ane lokasaMgaThanane samanvaya sAdhI, jene sAcuM satya batAvI dIdhuM. te chatAMye Aje pAMcamA ane chaThThA ArAne nAme akarmaNyatAne- jaina darzananI paraMparA virUddha - piSavAmAM Ave che eTaluM ja nahIM anicchanIya saMgaThanene teDI nAkhavAnA badale tene pratiSThita banAvI mUke che. krAMtipriya sAdhu-sAdhu saMsthA sarvathI prathama : eTale anubaMdha vicAradhArAmAM krAMtipriya sAdhu sAdhvIonI pharaja pahelI mAnavAmAM AvI che. A dizAmAM prAraMbhika saphaLa prayoga vyakitagata rIte karyA bAda A sAdhu-sAdhvI zibira yojavAmAM AvI che. Aje sAdhu-saMsthA loka-pUjya bhale rahI hoya paNa te lokamAnya rahI nathI. enA kAraNe e saMsthAnuM saMsthAna iluM thaI gayuM, chatAM tene prathama naMbare lAvavI paDaze. bIjo naMbara : lekasevaka saMsthA - tyArabAda jenuM sthAna che te lokasevakonuM che. krAMtipriya sAdhuo pAse preraNA pAmI anubhava ane ghaDatara pAmelA lokasevako ja lokone saMgaThana karI zake. AvA sevakoe sagaThita thaIne saMsthArUpe kAma karavuM joIe; jethI jUnA sevakonA loka saMgaThananA kAryanI sAthe navA sevaka taiyAra karavAnuM kArya paNa cAlu rahI zake. trIjo naMbara-leka saMgaThane : tyArabAda lokonA gAmaDA ane zaheranA saMgaThanane mUkavA joIe. saMgaThita lokazakita eja kevaLa mAnavajIvananI nahIM, paNa vizvanI . AbAdInuM pratIka che. cothA naMbara-rAjya saMsthA cethe naMbare deza ane duniyAnI rAjya saMsthAone mukavI paDaze. A bhagIratha kArya che ane te mATe sarvAgI krAMtikAre hevA joIe e AjanA yuganI mAMga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 aDacaNe : (1) rAjakAraNe Aje duniyAbharamAM aDDo jamAvyuM che, tene bApue dharmane je puTa Apelo te lopAI javA beThe che tene pharI vadhAre draDhatApUrvaka pAcho lagADI devo joIe. (2) duniyAnA vahevAramAM Aje mUDIvAdanuM varcasva spaSTa jaNAI Ave che. mUDIvAdI deza ke mUDIvAdI to duniyAmAM mAla saMgrahI le, to madhyama varganAM mANaso ane nIcalA thare temAM taNAya ane dabAya te svAbhAvika che. magaphaLI khUba ja pAkI heya chatAM ekadama telano bhAva vadhI jAya e mUDIvAdI pakaDanuM pariNAma che. (3) gAmaDAMmAM dAMDa tatvonuM jora ane apho che. tenA kAraNe jana saMgaThane karavAmAM paNa pArAvAra aDacaNe che. ghaNIvAra amaladAre, dAMDatA ane mUDIvAdIonuM saMkalana-eTale ke beTo anubaMdha thaI jAya che. eTale mANasa vyaktivAda ane rAhatanAM kAmomAM paDe che. A yugamAM je anivArya ane tAtkAlika taddana saraLa chatAM mahatvanuM kAma kherabhe mUkAya che. keTalAka to vaLI evA mahatvanAM kAma karanArAMo prati napharata karatA thaI jAya che. Aje suavasara che abaMdhana : paNa, jagatamAM jema jema dAMData, svArthahita ane hiMsakato vadhatAM jAya che tema tema loko paNa jAgRta thatAM jAya che ane anubaMdha vicAradhArA pramANe AjanI kaTokTImAM kArya karavAnA saraLa suavasara che. baTrenDa rasala jevA philsaphara ane AgevAna sAhitya-ciMtaka AgevAnI laI "aNu"ne virodha karavA taiyAra thayA che ane e mATe hajAre svayaMsevako paNa maraNiyA banIne nIkaLavA taiyAra che. AphrikAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 raMgabheda nivAraNa mATe Aje gAMdhIjI jevA satyAgrahI netAne tyAMnA loko jhaMkhe che. avakAzayAtrAnI siddhio hAMsala karyA bAda paNa raziyA ema mAne che ke lokazAhI tarapha vaLavuM paDaze ane te mATe e zAMti ane vATAghATo vaDe prazno patAvavAnI vAto game te kAraNe paNa taiyAra thayuM che. avakAzamAM raziyAe gegarina pachI paNa bIjA avakAza yAtrIne mokalyo che ema amerikAe paNa kepTana kArapeTarane mokalI Apela che. te chatAM zAMtinI cAhanA karatA tyAMnA pramukha keneDIe zAMti mATe raziyA sAthe vATAghATo karavAnI hamezAnI taiyArI batAvI che, matalaba e ke Aje ahiMsAne kAma karavAnA ajoDa saMyego UbhA thayA che. paNa, e tyAre thaI zake jyAre rAjya ke je Aje moTuM peTa laIne (jalodaranA roga jevuM) beThuM che, tenI pAsethI Arthika, sAmAjika, zaikSaNika ane sAMskRtika kAryakramo AMcakI laIne lokonA saMgaThanone havAle tathA lokasevakone havAle karAvavAM joIe. kevaLa rAjakIya kSetra koMgresanA hastaka rahevuM joIe ane tenuM sthAna deza ane duniyAmAM e kSetramAM eTale ke rAjakAraNamAM mahatvanuM hevuM joIe; karAvavuM joIe. jo ke ene artha evo nathI ke rAjakIya kSetranuM sthAna paheluM haze; tenuM sthAna te anubaMdha krama pramANe cothuM ja haze. paNa jyAM rAjakIya ke AMtararASTrIya prazno AvyA tyAM koMgresa vinA, duniyAne saMsthAnavAda, komavAda, sAmyavAda, mUDIvAda va.ne kaI paNa yogya sthAna batAvI zake tema nathI. "yunene paNa e ja rIte vizvanA prazno aMge mahatva ApavuM paDaze kAraNa ke duniyAbharanA rASTrone saMkalita karI niyaMtrita rAkhanAruM rAjyabaLa e eka ja che. paNa koMgresanuM baLa-prabhutva vadhArI tenA anusaMdhAne bhArata ane duniyAnI prajAonAM ane prajAsevakanAM temaja AdhyAtmika baLonuM jora yUne mAM vadhAravuM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadbhAgye koMgresanA baMdhAraNamAM te vikendrIkaraNanI vAta che ane te aMge teNe TharAva paNa pasAra karyo che paNa teno amala vilaMbamAM mUkAyo che-te jaldI karAvavAnuM che. Ama anubaMdha vicAra dhArAnAM vividha pAsAo upara vicAra karI (1) krAMti priya sAdhu saMsthA, (2) loka sevaka saMsthA (3) leka saMsthA ane (4) rAjya saMsthA ene e nA yugya sthAne mUkavA jatAM prAraMbhamAM virodhano vaMToLa paNa UDI zake. sAdhuo, lokasevako, koMgresIo, dAData sthApati hite ane takavAdIo pitapotAnuM sthAna jatuM joIne jarUra baLa kare, paNa, tenI vacce zraddhA, dhIraja ane prANa-parigraha temaja pratiSThAne bhege tapa-tyAgathI TakI rahevuM paDaze. e mATe anubaMdha vicAradhArAnAM pAMcamAM pAsAM "gyane yogya sthAna ane pratiSThA ane agyanI apratiSThA " ene khUba ja UMDANathI anubaMdhakAre vicAra karIne AgaLa vadhavAnuM rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcA-vicAraNa dAMData ane lAMca sAme jhuMbeza zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM zibira sAme prazna mUke : "anubaMdha vicAradhArA mATe ApaNe gAmaDAmAM dAMData sAme ane zaheramAM lAMca sAme je khUbeza upADIe to?" tenA javAbamAM temaNe ja kahyuM : "vedavAdIo yajJanI carcA karatA rahyA ane buddha bhagavAne karUNa ane bhagavAna mahAvIre ahiMsAne mATe yajJanI hiMsA nivAravAnI kriyA jhaDapI lIdhI. temAMthI "devane yajJa" to e deva kaI che ja nahIM e vicAra vyApaka thayo. tyAre temaNe kahyuM: zabda pramANa nahIM, paNa anubhava pramANu ja sAcuM pramANa: e ja prakAre nirNayakartA janme nahI paNa guNe brAhmaNa have joIe. bhASA saMskRta nahIM paNa lekabhASA. e badhA ya jhIlI zake mATe saunAM saMgaThana !" ema AkhI vyavasthA pheravI nAMkhI. gAMdhIjIe paradezI sAmenA ahiMsaka yuddhathI AkhI deza-prajAne ekAgra karI nAkhI. ema A anubaMdha vicAradhArAnI vizALa vyApti mATe ApaNe koI evI kriyA laIe ke jemAM se ekAgra thAya ane pachI ApoApa enuM zAstra ghaDAtuM jaze ane prajA upADI leze." balavaMtabhAi: jema amaladAro lAMca le che tema sAme cAlIne pitAnuM svAthI kArya sAdhavA jAte loka lAMca ApI amaladArone bagADe che tenuM zuM?" mATaliyA : "badhAne e deSa sAle che eTale e deza-nivAraNa saheje sarva svIkRta thaze !" pUMjAbhAI: "khAnagI cAle tyAM zuM karavuM ?" daDIyA: "saMgaThana majabuta thAya. to jarUra ene paNa nivArI zakAya !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUMjAbhAI: "Arthika ane saraLatAthI ukelAya te bIju badhuM saraLa thAya. " nemimunie dhyAna kheMcyuM : ekalo upadeza ke korI vAte khapa nahIM lAge. Aje mukhyatve sAmAjika dabANanI kriyA joDavI paDaze." devajIbhAIe kahyuM : "paNa, rAjya ke rAjakIya pakSanAM mANaso evuM karatAM hoya che, e uparathI enAM mULa keTalAM UMDAM che ane kevI rIte che tene khyAla Ave te mATe eka be prasaMga TAMkuM : (1) pradhAna gAmamAM AvavAnA hatA. keTalAye moTA moTA amaladAro tyAre AvyA hatA. badho kharca mAmalatadArane bhagava paDaze. have enA manamAM thavAnuM ja ke A paisA kayAMthI kADhavA? eTale kAM te jamIna aMgenA kAmomAM e lAMca leze athavA paramITonA kaTA ApavAmAM lAMca levA lalacAze. . AvA samaye mAruM mAnavuM che ke je pradhAnazrI pitAnA Agamanane kharca jAte upADe ke rAjya taraphathI thAya tenI vyavasthA kare te Ama na bane. (2) evI ja rIte eka gresI kAryakara che. teo dhArAsabhAnA sabhya paNa che. temaNe eka dhanavAna pAse koI rAhata kAryamAM paisAnI mAMgaNI mUkI. e mUDIdAre kahyuM: "A cekabuka...lakhavI hoya te rakama lakho." temaNe kahyuM : "hamaNAM eka hajAra basa che. paNa cUMTaNI vakhate pAMca hajAra joIze." * have AvI paristhitimAM aniSTo jAya zI rIte ?" balavaMtabhAie kahyuM : "huM paNa eka dAkhale TAMkuM, ekavAra nyAyAdhIzanA kArakUne reLe pAMca rUpiyA pheMsalAnI nakala mATe mAgyA. meM nA kahI. tyAre vakIla kahe : "to tamane pheMsalAnI nakala kaDhAvatAM divase nIkaLI jaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM kahyuM : "nA, lAMca na apAya." pele kheDUta kahe : "mArI khetI bagaDe ane evA dhakkA khAvAne mane zokha nathI" huM alaga rahyo; paNa kheDUte lAMca ApI dIdhI." devajIbhAIe kahyuM : "eka gAmamAM khAMDanI paramITa chatAM, mAmalatadAranA nAnA nokare pacAsa rUpiyA vepArIo pAse mAgyA. vepArIoe arajI karI chatAM aniSTa na aTakyuM. meM mAmalatadArane kahyuM : "tamArA nokare Ama kare temAM tamAre jAgRti rAkhavI joIe, nahIMtara karaze e loko ane nAma tamArUM Avaze !" enI ghaNuM asara thaI." caMcaLabahena : "sevake pitAnI pratiSThA evI jamAvavI joIe ke nAnAthI mAMDIne moTA lagI asara paDe." che, maNibhAIe kahyuM : "sAdhaka chIe, e khyAla haradama rahevo joIe." mATaliyA : ApaNuM ucca Adarzo mujaba ApaNuM cAritrya, bhASA, mIThAza ane saMsthAbhakti rahe to e badhuM thaI zake ?" sanyAsajI : "paNa loko pharI jAya to?" , badhI carcAnuM tAraNa e nIkaLyuM ke satyane cakAsI, pUrI tapAsa pachI ja zuddha sAdhana vAparavAthI muzkelI TaLI jAya che. munIzrI saMtabAlajIe kahyuM : "muktacarcA chatAM Apa saunI sAvadhAnI sArI che. jIvatI vyaktionAM nAmo vakhANamAM paNa ochAM Ave te sAruM. kAraNa ke mRtyu vakhata sudhI te vyakti kevI raheze tenI kone khabara ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhAranAM aMge [5] munizrI saMtabAlajI ] [ 15-8-61 anubaMdha vicAradhArAnAM alaga alaga pAsAMo upara atyAra sudhI khUba ja vicAraNA thaI cUkI che ane e pAsAMo upara vicAra karatAM tenA aMgono paNa ADakatarI rIte ulekha thaye che. e aMge upara have vadhAre vicAra karavAne che. A cAra aMge A pramANe che: (1) loko (gAmaDA ke narenI kheDUta, majUra, pazupAlaka, madhyavargIya prajA ane mAtAo) nAM saMgaThane. (2) rAjakIya saMgaThana (hAle koMgresa). (3) racanAtmaka kAryakaro (lekasevako)nuM saMgaThana. (4) krAMtipriya sAdhusaMsthA eTale ke sAdhusaMnyAsIe. Amato sAdhu - saMsthAmAM jaina, baddha, hiMdu sarve sAdhuo AvI jAya che paNa temAMye jeo nava nirmANa ane anubaMdhamAM mAnatA hoya evA krAMtipriya sAdhuo che tene alaga mUkvA rahyA. anubaMdha vicAradhArAnAM pAsAMo upara vicAraNA karatAM e paNa vicArAyuM che ke rAjya, loko, lokasevaka ke sAdhuo, jyAM sudhI temanuM saMsthAkIya rUpe ghaDatara na thAya tyAMsudhI teo vizvanI samatulA jALavI rAkhavAmAM madada rUpa na thAya. eTale anubaMdhakAra kAMtipriya sAdhuo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI ghaDatara pAmelI saMsthAne anumodana Ape ane na hoya tyA evI saMsthAo UbhI kare ane jarUra paDe tyAM e arthe prANa pratiSThA ane parigrahane paNa tyAga kare; ene paNa vicAra thayo che. uparanA judA judA aMgone rajU karavA mATe saMsthArUpe nIce jaNAvela pratinidhi saMsthAone gaNavAmAM Avela che - (1) lokasaMgaThana : lokonAM zuddha naitika saMgaThanene AmAM samAveza karavAmAM Avyo che. eTale enI aMdara gAmaDAMnAM kisAna, majUra, pazupAlaka lokonAM saMgaThana (grAma - saMgaThana) nagaranA madhyavargIya loko, majUro ane strIonAM saMgaThanone samAveza nagarasaMgaThanamAM karavAmAM AvyuM che. (2) rAjyasaMgaThana : AmAM atyAre rAjyanI bahu ja vizALa saMkhyaka, ghaDatara pAmelI ane gAMdhIjIe paNa mAnya karela evI pratinidhi rAjyasaMsthA tarIke koMgresane levAmAM AvelI che. rAjya saMsthA tarIke koMgresane levA aMge A agAu ghaNI vicAraNA thaI cUkI che. (3) sevakasaMgaThana : vyApaka ane sarvAgI daSTivALA racanAtmaka kAryakare ( janasevake--kasevako)nI saMsthAo, jeo vizvane anubaMdha sAMdhavAnI daSTie kAma karatAM hoya tevAonI pratinidhi saMsthAone AmAM gaNavAmAM AvelI che. (4) kAMtipriya sAdhusAdhvIo : evA sAdhuo je A traNeya saMgaThanene anubaMdha sAMdhavA-sudhAravAmAM mAnatA hoya tevA, game te saMpradAyanA prANapratiSThA-parigrahanA tyAgI sAdhuo-jemanI viziSTa javAbadArI raheze ane jeo anubaMdhakAra tarIkenI pavitra pharaja bajAvaze. AvA sAdhu-sAdhvIone AmAM samAveza karavAmAM Avyo che. A cAre aMgane anubaMdha rahevo joIe eTale ke temane temanuM yogya sthAna maLavuM joIe. A aMge anubaMdha vicAradhArAnAM pAMcamAM pAsAM aMge vicAraNA karatAM UMDANathI carcA thaI cUkI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enuM bIjuM kAraNa e che ke Aje rAjakAraNa ke rAjakIya saMsthAonuM jora AkhA jagatamAM vadhI rahyuM che ane tenA moTA prabhAva nIce loko, kAryakaro ane bIjAone sahana karavuM paDe che. ene joIe tenA karatAM vadhu mahatva apAI gayuM che. eTale enAthI nilepa to na ja rahI zakAya. vizva vAtsalyanI daSTie samAjaracanAne khyAla karatAM rAjyasaMsthA ke rAjakAraNane alaga rAkhI zakAtuM nathI. bhagavAna RSabhadeve te samAja vyavasthA pachI rAjya kareluM ane rAja saMsthAne prAraMbha karelo. rAma ane kRSNa, buddha ane mahAvIra, rAjakumAro ane rAjAo hatA. teo kadi tyAga - tapanA nAme rAjakAraNathI alaga rahI zakyA na hatA. te kSetra emane aDyuM ja paDeluM. gAMdhIjI paNa rAjakAraNamAM paDyA tyAre ghaNAne lAgyuM ke teo gaMdakImAM utarI rahyA che. gAMdhIjIne ghaNAe e aMge prazna karelo ane gAMdhIjIe temaNe jaNAveluM ke:-"adharmane vadhAremAM vadhAre aDDo jAmyo hoya te te rAjakAraNamAM che. duniyAnuM asarakAraka baLa rAjakAraNa che, eTale tame ene palaTo nahIM tyAM sudhI koI paNa kAma karazo te uparathI ADuM AvIne UbhuM raheze." jaina sAdhuonI vAta laIe. teo ema ja kaheze ke ApaNe rAjakAraNa sAthe zuM ? ene choDe ! paNa hamaNa cerITI TrasTane kAyado AvyA. te badhAne lAgu paDyo eTale bIjA badhA to ThIka paNa jaina sAdhuo virodha karavA lAgyA. ema kahe ke emAM sAdhuone zuM? te javAba maLyo ke "rAjya badhAmAM Dakhala kare che. maMdiranA paisA sArvajanika kAryamAM kharce-Ama kare tema kare evuM kahe che" paNa koInuM kaMI cAlyuM nahIM. jovA jaIe te sAdhuone avAja bulaMda hovo joIe paNu rAjyane khoTuM mahatva apAI jatAM tenA prabhAvamAM sAdhuone avAja dabAI jAya che. bIjI eka vAta laIe matsya (mAklAM) udyoganI. A bhAratabhUmimAM buddha ane mahAvIra jevAoe ahiMsAnuM kheDANa karyuM che. hemacaMdrAcArya jevAoe paNa ahiMsAnuM kheDANa karAvyuM che tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhArano pracAra thAya ane te sarakAra dAkhala kare tyAre te jarUra UbhI thAya cherAjakAraNanA A prabhAvane ghaTADavAnI ane te mATe rAjakAraNamAM praveza karavAnI. kasturabhAI jevAne kahyuM ke tamAro virodha nahIM cAle. paNa AvA rAjakAraNane te gaMdu che ke roja barojanI DakhalanA kAraNe koIne temAM rasa levAnI IcchA na thAya ane paDatuM mUkAya to A dezanI ahiMsA pradhAna kheDAyelI saMskRti bhUMsAI jaze. joDA paherIe te DaMkha ke che tenI khabara paDe tevuM A rAjakAraNane che. hA, sAdhuo rAjakAraNamAM paDIne koI heddo ke pada, pratiSThA nahi le, saMsada sabhya nahi bane, paNa rAjakAraNanI zuddhi ane puSTi te temaNe karavI ja paDaze, nahitara rAjya dhama upara caDhI vAgaze. Aje yogAnuyoge 15 mI oNgasTa che. rAjakAraNa aMge jeTalo UMDe vicAra karazuM teTaluM spaSTa samajAze ke tenI khAmIo dUra karyA sivAya vizva zAMti ANavI kaThaNa thaI paDaze. 14 varSa upara je AnaMdanuM mojuM hatuM te Aje osarI gayuM lAge che tenA ghaNA kAraNomAM vizvanuM rAjakAraNa paNa eka che. Aje jagatanA prazno vimAnanI gatie TuMkAvI nAkhela jagatanI laMbAI enI daSTie vicAravA paDaze. amane zuM che? ema kahI sAdhuo tenAthI alaga na rahI zake. mArUM te ema cokkasa mAnavuM che ke videzamAM Aje bhAratIya jIvana ane saMskRti mATe vyApaka bhUmikA taiyAra che. gaIkAle raMgUnavALA bhAIo AvyA hatA. mane kahe : "A pa raMgUna padhAro! paga raste che. loko IcchI rahyA che..." - svAmI rAmatIrtha ane svAmI vivekAnaMda paradeza gayA. tyAMnI prajA mugdha banI gaI tyAMnI prajA te Ladies & Gentlemen sannArIo ane sajajane vApare! vivekAnaMda ne bolyA "bahene ane bhAIo... " Sisters and Brothers of America! badhAye tALIone gaDagaDATa karyo. tyAMnI prajAmAM AvuM vizvabaMdhutva kyAM jovA maLe? eTale tyAM kaMIka adhyAtma jovA mATe loko tarase che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raziyAe je vAta pakaDI temAM phIDama phemilI phaDa ane pheItha hevAM joIe te vAta AvI paNa dharmabhAvanA je hevI joIe te tyAM nathI. bhAratanA je koI kuTuMba saMsthA tyAM nathI. kuTuMba che te saMyukata bhAvanAzALI kuTuMba nathI. bhogapradhAna kuTuMbe che. bALaka moTo thAya eTale judo thaI jAya. te ghara mAMDe. paNa kuTuMba na hoya. kuTuMba hoya te tyAM nagara vyavasthA na maLe ane kuTuMbavAtsalya ke nagara vAtsalya agara te vizvAsabhya to e chuM ja jovA maLe. jisasa krAIsTane e le ke khIlA bheMke che ane jisasa temanA mATe prArthanA kare che ke " he prabhu! tuM emane mApha karaje !" evA dharmavALA dezanA lokoe hIrozImA ane nAgA sAkI jevAM zaherone baba varSoThAra nAza karyo paNa dharmanuM naitika dabANa tyAMye AvyuM ane Aje jagatanA prazno ukelavA mATe zAMtimaya vATAghATo karavA dabANa AvyuM che. dharma-saMsthA tarIke sAdhu sAdhvIo ke game tevA sevako rAjakAraNathI alaga na rahI zake. temaNe enI sAthe anubaMdha jeDa ja paDe. je lokone dharma pamADe che-sudhArave che temanA zAsana aMge eTale ke rAjya aMge udAsa na rahI zakAya. bhAratamAM briTIzaro AvyA ane gayA emAM ApaNe zuM ? ema kahIne besavuM e upayukta nathI. briTIzaro AvyA temAM ApaNu mATe sArI vAta e ke paradeza sAthe saMbaMdha vadhyA. ApaNe AjhAda thayA. ApaNe itihAsa-saMskRti bahAra vakhaNAvA lAgyA ane ApaNI ahiMsaka nItie jagatane yuddha vagara zAMtie vAte karatAM zIkhavI dIdhu che. raMgabhedanI jabara nIti hovA chatAM bhArata rASTrasamUhanA sabhya tarIke pote ane bIjA raMgIna dezane rAkhI zakaryuM ane dakSiNa AphrikAne khasI javuM paDyuM. enuM kAraNa eka to A dezamAM ahiMsAnuM je kheDANa thayuM che te che, ane bIjuM kAraNa gAMdhIjI ane gAMdhIjI pachI javAharalAlajInI vizvanA rAjakAraNane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApelI doravaNI che. jene "ahiMsA' zabda ghaNo sAre paNa rAjakAraNamAM gAMdhIjIe UtarIne ene vyApaka na karyo hota to tenI mahattA koNa svIkArata? jaina gRhastha mATenAM vratamAM che ane dazamuM vrata dizAvata ane dezAvakAsika vrata che. teno artha e che ke tuM jyAM janmyA hoya tyAMthI piTa (roTalo) paheraNa ane pathArI meLavaje paNa saMskRti mATe bIje jaje ! paNa ApaNuM kamanazIbe ApaNe bahAra gayA dhana kamAvavA ane briTIzare ahIM AvyA te paNa dhana kamAvavA mATe. temaNe pitAnI sAthe zikSaNa kSetramAM vilAsitA ANa. moTA zaheromAM TApaTIpa ane sidaryanA prasAdhane lAvyAM. pariNAme zikSaNa jIvana keLavavAnuM sAdhana banavAne badale vilAsanuM sAdhana banavA lAgyuM. je dezamAM brahmacaryanAM guNo gavAyAM che, jyAM paccIsa varSa pahelAM kAMsathI eka bAI (misa mArgAreTa ) saMtati niyamanane pracAra karavA AvI ane gAMdhIjI jevAe virodha karyo ke bAI tuM cAlI jA. te dezamAM Aje sarakAra e kAma karavA mATe karoDa rUpiyA kharce che. have dharmanA nAme brahmacarya upara jora AvavuM jarUrI che tyAre zuM rAjakAraNanA nAme ene paDato mUkI zakAze? ene upekSA sevavAthI zuM pariNAma Ave che tene eka dAkhalo joIe. eka koleja kanyA bahenapaNIne tyAM gayelI paNa pAkITa bhUlI gaI. eTale e loko pAkITa ghera ApI gayA. pitAe sahajabhAve pAkITa khelyuM, te pustakonA badale saMtati niyamananAM sAdhano jayAM. khAnadAna kuTuMba, kumArI kanyA ane A sAdhana ! eTale pitAne khUba lAgI AvyuM. dIkarI AvI eTale temaNe pUchyuM: "beTA ! A zuM che? te kahe bApA, Apa na samajo ! e te jIvananI jarUriyAta che." - have je AvI rIte samagra rAjyanuM-vizvanuM naitika dhoraNa utaratuM jatuM hoya te te na sudhare te sAdhuo ke lokasevako mATe sAdhanA agharI thaI paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAreya aMgeno anubaMdha: A badhuM kahevAno artha eTalo ja che ke Aje jagatanA prazno ke dezanA prazno prati upekSA rAkhI zakAtI nathI. eTale anubaMdha vicAradhArAnAM rAjakIya aMgo tarIke dezamAM "kAMgresa" ane vizvamAM yU" ne mahatva ApIne temanuM anusaMdhAna loko sAthe karavuM rahyuM. rAjakAraNanI vAta cAle che eTale eka vAta kahI dauM ke ghaNA lo ke kahe che ke "tame rAjakAraNane zuM samaje?" kharekhara rAjakAraNa vAMcIne tenA vidyArthI ame thayA nathI paNa amAruM rAjakAraNa lokasaMparkamAMthI AvyuM che. rAjakAraNanI zuddhi mATe sarva prathama prajAnAM nAnA nAnA dhaMdhAdArI naitika pAyA upara saMgaThane racIne tene rAjakIya kSetre anubaMdha gresa sAthe joDavo paDaze ane rAjakIya saMsthAo kevaLa rAjakIya prazno ukele e rIte tenI pAsethI kSetre ochA karAvavAnuM kArya karavuM paDaze. anubaMdha vicAradhArAnAM A cAra aMgonI racanA vyakita, samAja, saMsthA ane samaSTine pratinidhitva ApavA mATe thayela che. vyakita eTale parAkASTAvALI vibhUti. samAja eTale vyavasthita vicArathI banelI judI judI saMsthAone samUha, saMsthA eTale samAjanAM ghaDatara mATe vyavasthita maMDaLa. ghaDatara pAmatuM pAmatuM mAnavabaLa AgaLa jAya te maMDaLa. ane samaSTi eTale samagra vizvanI jIvasRSTi A badhAne TakavAnA sthAne. eTale, rAjya saMsthA lokasaMsthA, lokasevaka saMsthA ane krAMtipriya sAdhu saMsthA che. e ja rIte emane parasparane vahevAra goThavavA mATe cAra aMgo levAmAM AvyAM che te lokonI saMsthA (gAmaDA, nagaranA), racanAtmaka kAryakaronI saMsthA rAjakyi saMsthA ane krAMtipriya sAdhu saMte. A alaga alaga aMge, ane temane anubaMdha kevA prakAranA hovo joIe te aMge have pachI vicAra karazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcA-vicAraNA anubaMdha e svAbhAvika che zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "Aje savAranA munizrI saMtabAlajIe rAjakIya saMsthA tathA anubaMdha vicAradhArAnAM cAra aMge upara ThIka ThIka kahyuM che. huM enI tAvika bAju rajU karUM chuM. anubaMdhanI vAta svAbhAvika nathI ema koI mAnatuM hoya te mAre e Agraha che ke Ama mAnanAre sauthI pahelAM pitAnA zarIrane ja vicAra karavo joIe. garbhAdhAnane pahele ja divasathI AMkha, lIvara, hADakAM racAya che. cAmaDI, vALa vagere badhuM eka jIva chatAM sUkSmadarzaka yaMtrathI joIe to hajAre jaMtuo e kAmamAM lAge che. anubaMdhapUrvaka, tAlabaddha thaI A badhA ya jaMtuo kAma kare che. jaina paribhASA pramANe to manuSyanA eka dehamAM khuda samU Iima manuSpo keTalA badhA hoya che ? lALa, lITa, maLa, mUtra vageremAM karaDe che che. makAnanI ITa maMDAIne makAna banAvAya tema A badhuM racAya che. zakitanI dRSTie joIe to tamAma prakAranI zaktio che. Ama badhAM to eka sAthe eka manuSya-dehamAM vyavasthita kAma kare che. vizvaracanAmAM manuSya eka nAnA koSa jevo che. jIvasRSTinuM kAma vyavasthita thAya che. sUrya maMDaLa ane tArA maMDaLa, graho ane nakSatro paNa kramabaddha cAle che. A tAlabaddhatAmAM jarAka pharaka paDyo to bhayaMkara ukApAta ane pralaya thaI jAya. jaLa hoya tyAM sthaLa ane sthaLa hoya tyAM jaLa thaI jAya. evI ja rIte phephasa, kIDanI, ane cAmaDI jarAka kAma choDI de tyAM lakavA vagere rogothI zarIra gherAI jAya che. tyAre kuzaLa vidha upacArathI ThIka karIne tene sarakhuM karI de che. temAM je anubaMdha svAbhAvika che, to kAcA mAlanuM utpAdana, A grAmasamAja kare, hRdayanI jema zahere mAlane vinimaya kare ane rAjya magajanI mAphaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUka vastunuM niyamana kare te e rAjya tathA A badhA samAjane -zuddha rAkhavA vaijJAnika DhabanI naitika saMgaThanenI vAta asvAbhAvika kema lAgavI joIe? mArA vinamra mata pramANe anubaMdha vicAradhArAnI vAta bhAratanI dharatI sAthe vadhumAM vadhu susaMgata ja che. deza ane jagatanI rAjya saMsthA tarIke kesa devajIbhAIe kahyuM : "deza ane duniyAmAM rAjya saMsthA tarIke keMgresa ja ekamAtra AzA che, te enI zuddhi ane puSTi mATe prayatna karavA ja rahyA. kAraNa ke vizvanI dRSTie jotAM rAjyakSetre satya ane ahiMsAnA mArge e ja baLa najIkanuM bane che. te ja vizvanI (rAjakIya kSetre) pratinidhi saMsthA che, ahiMsaka madhyasthabaLa tarIke AMtarASTriya kSetre ahiMsaka preraNA ApI zake che. hamaNAM svataMtra pakSanA eka AgevAna sAthe bhAre carcA thaI hatI. eka bhAIe temane mAro paricaya ApatAM kahyuM: "A bhAI, kacchanA eka tAlukAmAM saMtabAlajInI anubaMdha vicAradhArA pramANe eka kheDUtamaMDaLa calAve che. te mujaba teo koMgresane saddhara Teke Ape che. koMgresa game tevA dAMDa ke mUDIvAdI umedavArane Ubhe karaze to ye tene mata apAvaze. mahAna koMgresI karatAM paNa keDa bAMdhIne vadhu daDhatAthI koMgresane jitADaze." AvI oLakhANa pachI e AgevAne mane pUchyuM: "kema, A bhAI kahe che te sAcuM che ?" meM emane pUchayuM : "je deza ane duniyAmAM Aja baLa rAjyakSetre anukULa hoya to AkhA deze ene bacAvavuM na joIe ? tame paNa emAM hatAja ne ? Aje temAM je saDe che tene ApaNe kADho heya te tenA dene ApaNuM gaNane sudhAravA joIe na ke judA vADA karIne besI javuM joIe. sAthe rahIne ja ApaNe tene sudhArI zakazuM ema tamane nathI lAgatuM?" temaNe e svIkAryuM ke "ame badhA daMbhI chIe. khurazI mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayAsa karIe chIe. kogresane pAchI pADavAmAM majA nathI. tene sudhAravAmAM majA che. rAjya karatAM praja moTI ane prajA karatAM satya moTuM e tamArI vAta yathArtha che. prajAsevakonAM saMgaThanoe ahiMsAsatya nItinAM prajAghaDataranAM kAmamAM lAgI javuM joIe." Ama huM to sahu maLe che tyAre emane kahuM chuM; spaSTa karuM : "ahIM varNavyavasthAnI dharatI heIne anubaMdha vicAradhArA dhArA, sarvAgI krAMti mATenAM bI bhAratamAM ja che. jema ghAsanAM bI hoya jyAre vRSTi paDe tyAre te pAMgare, tema rAmayugathI A bI phelAtAM gayAM che ane gAMdhIyugamAM te vadhu avasaro UbhAM thayAM che. A aMgonuM saMkalana karI anubaMdhakAra tarIke nispRhI saMto jagatane bhArata dvArA AnaMdamaya banAvI zake tema che. Ama mArI mAnyatA dine dine daDha thatI jAya che." svArtha vihIna saMgaThane, yogya sthAne : pUMjAbhAIe kahyuM: "gharamAM pati bahAranuM kAma kare che ane patnI vizeSa rUpe aMdaranuM kAma kare che. te ja rIte gAma, nagara ema dareka ThekANe kAma cAle ja che paNa e badhAM saMgaThane svArthane pAyA upara che. eTale e badhAM nisvArthatAnA pAyA upara ane pitApitAnA yogya sthaLe goThavAvAM joIe. luhAranI koDhamAM aMkoDA (loDhAnA) paDyA hoya paNa sAthe na joDAya tyAM lagI sAMkaLa na banI zake. tevI ja rIte judI judI saMsthAone anubaMdha na baMdhAya tyAM sudhI vizvazAMti ke samatulA na AvI zake. dharmanetAonI vicitra dazA che. eka abhaNa brAhmaNane TIpaNuM jotAM na AvaDyuM. tethI teNe pitAnA svArtha mATe "gabalA -cetha" karAvI hatI. tevI ja rIte dharmanuM hArda na samajI, dharmaguruo Aje pitatAnA vADAmAM rahI, bhedabhAvanI-svArthanI "gabalA-cetha" karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokone beTe mArga deravAmAM lalacAI jAya che. AthI je vastu jyAM jyAM zobhe tyAM ja te mUkavAnuM kAma anubaMdhakAra ane tenA sAthIoe vyavasthita saMgaThano dvArA karavuM paDaze. alagatA mUkavI rahI: baLavaMtabhAIe kahyuM: "vaDIle, dAMDa, sthApita hito tathA rAjakIya pakSonAM taDAM bhAIbhAIthI mAMDIne sarva alagatA ja UbhI kare che. meM khokharA mahemadAvAdamAM joyuM ke majUra mahAjananA kAryakaroe 'majUra-dina' ujavyo to tyAM khuda koMgresIo ja gayA na hatA. eka bhAInI patnI majUra mahAjanamAM hAI tenA kAryakrama hatuM, chatAM bIje kAryakrama koMgrese rAkhyuM hatuM. eTale aMdaranA vera-jheranA kAraNe keTalAka koMgresIo ja kegresa saMsthAne nukazAna pahoMcADe che. bhAla naLakAMThAnI saMsthAo dareka rIte koMgresane Teko Ape che, tene zuddha ane majabUta banAve che, chatAM je kogresIo enA upara dhULa urADe che tene koMgresa mevaDIe paNa rokI zaktA nathI. Ama koMgresa madhyama varga ane gAmaDAMthI alaga thatI jAya che. bIjI bAju, jJAtivAda, sAmyavAda ane komavAda ene teDe che. dharmasaMsthA tarapha joIe te sAdhuo pitAnA abhimAnanA kAraNe kAM te paraspara maLatA nathI, kAM te mUDIvAdIo ane rUDhicUnI pakaDane laIne AgaLa AvI zakatA nathI. teo kriyAkAMDonA tone mUkI tenAM bAbAne vaLagI rahe che. rAjya ane prajA vacce anubaMdha rAjakIya pakSo teDatA rahe che." sarvAgI kAMtine mArga kaThaNa : devajIbhAI: "ete pratyakSa che ja. eTale ja te kahevAyuM che ke sarvAgI krAMtino mArga kaThaNa che. bhAvanaLa kAMThA prayoganI cemerathI kasoTI thAya che. jeTalI je kiMmatI cIja, tenI kasoTI teTalI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu thAya. sarvAgI krAMtinA AvA kAryomAM kArya karavAne ja AnaMda mANavo joIephaLanI AzAthI nahIM. koMgresa paNa dhIme dhIme bhAla naLakAMTho prayoganI najIka AvI rahI che. saMbhava che ke vahele meDe satya samajAyA vagara nahIM ja rahe. satya ApameLe prakAze che. satyane vaza saune thavuM paDe che. cAreya aMgane anubaMdha : pU. nemimunie kahyuM : "ApaNe mAnIe chIe ke bhAratamAM sarvAgI krAMtine badhA masAlA paDe che. paNa jyAre rAjya saMsthA Dakhala karavA mAMDe tyAre ja dharmasaMsthAo saLavaLe che. rAjyasaMsthA upara loko ane lokasevakonI pakaDa jAmavI joIe ane loko ane lokasevako sAthe dharmaguruone preraNuM sabaMdha baMdhA joIe. Ama na thAya tyAM sudhI rAjya upara sAcA dharmaguruonI paNa asara zI rIte paDe?" AMdhaLA ane pAMgaLA banemAM zakti hatI. paNa nokhAnakhA hatA tyAM lagI bane herAna thaI gayA. bhegA thayA ane sahue pitApitAnuM kAma saMbhALyuM ke kAma patI gayuM. ApaNe paNa chellAM baso varSonI gulAmIthI TevAyelA chIe eTale vAra te lAgaze paNa have samaya pAyo che. sAdhusaMsthAe ekAMta sAdhanAnA nAme janasaMparka ane janajAgRti bane bhUlAvyAM che. te mATe sarva prathama sAmAnya chatAM samaju ane cAritryavAna sAdhuo anubaMdha vicAradhArAnA pathe AgaLa vadhatA thaze eTale temanA temaja samAjanA dabANane laIne dharmAcAryo moDe paNa jarUra jAgaze. balavaMtabhAI: "paNa saDe comera khUba che." brahmacArIjI: "ApaNuM zibira so upara ghaNI moTI javAbadArI che. janatA ane janasevakonA pIThabaLathI rAjya para tarata dabANa lAvI enuM sthAna ene nakakI karI ApavuM joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devajIbhAI: "e limathI nahIM, paNa kartavyathI thaze." mATaliyA: "AjanA pakSamAM je lokazAhI, samAjavAdane - pAye laI racanAtmaka kAryakaro ATaluM kare to ghaNuM thAya:- (1) pite saMgaThita thaI jAya. (2) janatAne jagADe ane saMgaThita kare. (3) khAnagI mAlikI aMtarAyarUpa che te samaje ane hiMduvAda ke muslimavAda jokhamI che tema mAne (4) rAjyasattA prajAmAM vilIna thAya tema mAne. (5) ane A badhuM mAnavA chatAM, svataMtra pakSane Teko na Apavo, pAkistAna pratye AMkhamIMcAmaNA karatAM sAmyavAdI ane komavAdI baLAne sIdhI ke ADakatarI rIte samarthana na maLe tenI harahaMmeza takedArI rAkhe ! " ethI teo AcAra, vicAra ane siddhAMtamAM spaSTa thaI lokazAhI samAjavAdI baLane taTastha bhAve eka karI zakaze eTaluM ja nahIM koMgresamAM ghUselAM ke ghUsavA mAMgatA anicchanIya tatvone rokI zakaze. ane koI pakSa azuddha sAdhana na vApare tevuM vAtAvaraNa pedA karI zakaze. samaya pUro thatAM sabhyonA mata aMge vAta paDatI mUkAI hatI. ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAmAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna [6] munizrI saMtabAlajI ] [ rara-8-61 anubaMdha vicAradhArA mATe vizva-samAjanA cAra aMge levAmAM AvyA che ke temane parasparane anubaMdha (vAsalya saMbaMdha) hevo joIe. e che (1) loko eTale ke gAmaDAM ane nagaranA loko ane temane saMgaThana-arthAta janasaMgaThana ke lokasaMgaThana, (2) vizvanA rAjakIya kSetrane anubaMdha ahiMsA ane satyanA ghaDatara sAthe sAMdhI zake evI ghaDatara pAmelI rAjya saMsthA-tenA pratinidhi rUpe A dezamAM evI saMsthA rUpe koMgresa, (3) jagatanA zeSita, pIDita ane trasta lokonI sevA karanArA prajAnAM saMgaThana ane rAjyasaMgaThana (koMgresa)ne naitika preraNA ApanArA prajAsaMgaThanenuM saMcAlana karanArA lekasevakonuM je saMgaThana te lokasevaka saMgaThana, ane (4) anubaMdha vicAradhArAne laIne upalA traNeya aMgene sAMdhavA mathanArA vizva vAtsalya pragaTAvavA mATe AgaLa nIkaLI paDelA krAMtipriya sAdhu- sAdhvIo ane bhaviSyamAM temane rayAto saMdha. AmAM sarva prathama lokone lIdhA che paNa vizvanA saMparkamAM UMDA UtaravA mATe je saMsthAnI jarUra che te rAjya saMsthA che. eTale ahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAmAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna zuM che? te aMge vicAraNA karavAnI che. A rAjakIya saMsthAomAM anubaMdha vicAradhArA pramANe evI ja rAjakIya saMsthAo mAnya rahI zake jenuM lakSa prajAnuM dharmalakSI ghaDatara heya. A lakSane rAkhIne je saMsthA kAma karatI hoya tevI dareka rAjyasaMsthA sAthe anubaMdha bAMdhavo ja rahyo. e aMge eTaluM paNa cokhavaTa karI laIe ke kadAca taddana koI zuddha ane saMgIna saMsthA na maLe, te tenI zuddhi ane puSTi karavA mATe tene anubaMdha karavo paDaze. rAjya saMsthA tarIke kegresane sthAna zA mATe? Aje ahiMsA ane satyanA prayogoe ghaDAyelI A dezamAM koI rAjakIya saMsthA hoya to te keMgresa che. jo ke "ahiMsA-satya" zabdo tenA baMdhAraNamAM nathI chatAM paNa gAMdhIjI jevA yugapurUSe tenuM ghaDatara ahiMsaka rIte thavA dIdhuM che. tenA vaDe gAMdhIjIe jagata samakSa ahiMsaka kAMtine prayoga karIne dekhADyo che. eNe dezane svataMtratA vagara lohI raDe ke zastro pakaDyA vagara, kevaLa mAnava manobaLanI bhavyasiddha rUpe ahiMsaka satyAgrahathI apAvI che. sAthe ja sarva mAnava samAna thAya te mATe uMcanIcanA bhedo haTAvyA che, komavAdane ukheDyo che ane mAnavatAnI pratiSThA karI che. nArI jAgRti ane pachAta varganI unnati teNe karAvI che. teNe tapa-tyAga vaDe lekonuM dhoraNa uMcuM AvyuM che ane racanAtmaka kAryakaronI hAramALA UbhI karI che. gAMdhIjI pachI temanA adhyAtma vArasa tarIke saMta vinobAjIe paNa "bhUdAna" prayoga vaDe ahIMnI ahiMsaka zakitane pragaTAvI che. tyAre koMgresanA mevaDI tarIke ane rAjakIya vArasa tarIke paMDita javAharalAla neharUe aNuzastronA nirmANanA kALanI vacce paNa bhAratanI naitika zakti ane madhyasthatAnuM bhAna UMcuM karAvyuM che ane badhAM rASTrane zAMtimaya vATAghATo karavA mATe preraNA ApI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI e preraNAnuM kSetra mUna" banyuM che. eTale rAjakIya saMsthAomAM vizvanI pratinidhi saMsthA tarIke anubaMdhamAM tene sthAna apAyuM che. kAraNa ke "yuna nI sthApanAnA chellAM paMdara varSanA ItihAsamAM pachAta dezanI unnati; gRyuddhomAM zAMti mATe madhyasthI tema ja saMsthAnavAdanI nAbudI jevA mAnavajAtinA gaurava samI ghaNuM sakriya vicAraNA thaI che. raziyA ane amerikA jevI be sazastra, aNuboMbathI susajaja chAvaNIo vacce bhAratanI lokazAhI TakI che tenuM kAraNa ke gresa, tenuM ghaDatara ane tene maLelI bhavya netAgIrI che. paMDita neharUnI netAgIrI : Aje paMDita neharU kevaLa ekalA bhAratanA netA nathI, paNa teo vizvazAMtinI nItinA prakhara preraka ane parAkSa ghaDavaiyA manAya che. AMtararASTriya rAjakAraNamAM vizvazAMti ANavA mATe temaNe-paMDitajIepaMcazIla eTale ke pAMca siddhAMto mUkyAM che. A pAMca siddhAMto pAchaLa spaSTapaNe ahiMsA ane satyanI chApa jevAze. paMcazIla : prAraMbhamAM pacazIlane loko pAMca zIlAo samajavA lAgyA. zIla eTale AcAra jeno A zabdane sArI rIte jANe che. jaina ane bauddha graMthomAM tene Thera Thera ullekha maLe che. paMcazIla eTale vizvanA dezonA parasparanA AcAranA pAMca siddhAMta. (1) sArvabhaumatva : AmAM paheluM che sArvabhaumatva. A sArvabhaumatva eTale dareka rAjya lokazAhI prajA zAsananuM pitAnuM sarvasva tenA upara te nAnuM rAjya che karIne koInuM dabANa nahIM. briTIzaroe rAjAone sArvabhaumatva ApI temane niraMkuza banAvI prajAnuM zoSaNa karAvyuM hatuM. AvuM sArvabhaumatva eka vyaktinuM nahIM, paNa prajAkIya rIte zAsana thatAM rAjyanuM sArvabhaumatva e ahIM svIkAravAmAM AvyuM che. bhAratanA sArA nazIbe saradAra paTelanI AgevAnI heThaLa badhAM nAnAmAM rAjyo bhAratamAM bhaLI gayAM che. kevaLa kAzmIrano prazna mujhave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 che. amerikA pAkistAnane madada kare che ane te enI mane bhArata sAme upayAga kare che. eTale bhAratane tenI sAme madbhUta khanIne UbhA rahevA kharcanA aMdAjapatranA trIjo bhAga sarakSaNamAM vAparave paDe che. te enI patAvaTa zAMtithI karavA mAge che Ama be deza vaccenA sArvabhaumatvane svIkAravA vizvasaMsthAnI paNa eTalI ja jarUra rahe che. (2) sahaastitva : khIjuM tattva che saha-astitva, sA'- bhaumatva sahaastitvanA siddhAMta vagara na TakI zake. badhAM rASTro sAthe raheze ane temane vizvasaMsthAmAM sthAna maLavuM joI e. A aMge bhAratanA prayAse keTale hada sudhI cAlu che. tene khyAla cInanA prazna uparathI Avaze. cIna jo ke ApaNI ja sarahada pacAvI javAnI khATI dAnata rAkhe che te chatAM tene paNa vizvasasthAmAM sthAna maLe te mATe bhAratanA prayAse| suvidita che. bhArate sadbhAgye kAlabe pariSada yojI, temAM cAra pAMca rASTra banyA che. khADuga pariSada e paNa eziyAI rASTronA sahaastitvanI vicAraNAne amalamAM lAvavA mATe jANItI che. (3) paraspara Arthika sahukAra : badhA rASTroe paraspara Arthika madada karavI sahakAra karavA. jethI vikasita ane chatavALA rASTrA aNuvikasita ane achatavALAM rASTranA vikAsamAM madadarUpa thaI zake ane jagatanI tamAma prajAnuM Arthika dhoraNa UMcuM Ave. bhAgyayeAge Arthika madadanA A siddhAMtanuM mUlyAMkana amerikA, raziyA, briTana, jarmanI, jApAna, keneDA, osTreliyA vagere zaktizALI ane samRddha dezoe AMkayuM che ane aNuvikasita dezAne unnata karavAmAM A badhA rASTrA peAtAnA mahatvane kALA ApI rahyA che. enA kAraNe paNa vizva--vigraha ocho thatA jAya che. (4) anAkramaNa nIti : Arthika sahakAranI jema A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta paNa mahatvanuM che. A anAkramaNa eTale pitAnA sArvabhaumatvanA bhoge cUpa rahevuM e nathI. jyAM satata upekSA sArvabhaumatvanI thatI hoya ane aMte pratiSThAno savAla Ubhe thato hoya te bhArate dIva-damaNa-govAmAM lIdhelAM pagalAM e vyAjabI che. je bhArata e pagalAM tAtkAlika na leta te tyAM bhAratane kevaLa dhIkhatI dharA jovA maLata. paMcazIlanI A anAkramaNa nItinI asara vizvasaMsthA upara jambara thaI che ane gRhayuddhone bAda karatAM paraspara dezanI laDAI ochI jovA maLe che. (5) AMtarika Dakhala nahIM : eka rASTra bIjA rASTranI AMtarika bAbatamAM Dakhala na kare e pAMcamo siddhAMta che. bhArata pitAnA e siddhAMta upara aDaga che ane jyAM gRha-vigrahamAM evI vAto bIjA dezamAM juve che tene taTastha rIte khullI pADe che. enA kAraNe bhAratane ghaNuM zeSavuM paDe che. jagatanI be azakta zakitao vacce taTastha chatAM eNe pitAnuM gaurava bharyuM sthAna jamAvI rAkhyuM che eja ahIMnI rAjya saMsthA koMgresanA mArgadarzananI bhavya siddhi che. cIne paMcazIlane mAnya rAkhyuM ane have te bhAratanI sImAne pacAvI besavA prayatno karI rahyuM che. bhAratanA sAmyavAdIomAM paNa takavAdIo, tophAnavAdIo ane gUMDAto pesI gayAM che. tyAM paNa cInanA prazna aMge matabheda cAle che. paNa dareka dezanA vAsIoe AvA lokone uttejana ApavuM na joIe. jagatane zAMti mATe mArgadarzana : AvA suMdara pAMca siddhAMto paMcazIla rUpe paMDitajI jagatane kaI zakyA. tenI pAchaLa tapa-tyAga vaDe ghaDAyela temanuM jIvana che ane tapa-tyAga vaDe ghaDAyelI saMsthA koMgresanI netAgIrI che. e ja kAraNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 teo briTIza rASTra samUha, yUne ane anyatra bhAratanuM nAma UMcuM karI zakAya che. Aje itihAsa jhapATAbaMdha badalAI rahyo che. jagata e jhaMkhI rahyuM che ke mAnavanA hAthe racAyela zastro vaDe mAnava vinAza kaI rIte aTake ane te mATe tene kaI evI preraNA ke netRtvanI jarUra che je ahiMsA ane zAMti tarapha badhAM rASTrane vALI zake. sArA nazIbe bhArata evA rASTra tarIke dAvo karI zake che ane tenI pAse keMgresa jevI e rIte ghaDAyelI rAjya saMsthA che. vizvanA tamAma loko upara bhaya jhajhUmato hoya tyAre kevaLa ApaNA pitAnA ja lokone potAnA prAMtanA ane temAM paNa jillAne vicAra na thaI zake. eTale ja rAjakAraNa ane tenuM pratinidhiMtya karatI saMsthAne anubaMdhamAM sthAna ApavAmAM Avela che. A saMsthA rUpe koMgresane mahatva ApavAnuM eTalA mATe ja jarUrI che. tene maLelI paMDitanI netAgIrIe vizvane ghaNuM vastuo Adarza rUpe bheTa karI che. paMcazIlanA pAMca siddhAMta, eziyA, AphrikAnA saMbaMdhomAM sudhAra; eziyA AphrikA ane amerikAnA sudharatA saMbaMdha. A badhI bAbate mahatvanI aitihAsika siddhio che. eka rIte kahIe te jagatanI prajAnA sudharatA saMbadhonA mArgadarzaka rUpe bhArata rahI zakyuM che te koMgresa ane tenI videzanItine AbhArI che. bIjI kaI saMsthA? ghaNA kaheze ke zA mATe anubaMdhamAM kevaLa koMgresane mahatva Ape cho ? anubaMdha vicAradhArAmAM to prajAnA hita mATe, tene dharmAnulakSI banAvatI koI paNa rAjya saMsthAne vicAra karavAmAM Avyo che ane tene e vicAradhArAnAM aMga rUpe gaNavAmAM AvI che. AvI rAjakIya susaMsthA Aje kaI che? sAmyavAdIone bhAratanA lokonI kaMI paDI nathI. teo hiMsA ane khUnAmarakI temaja bhAMgaphamAM mAne che. temaja teo bhAratanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 AdhyAtmika saMskRtinI vicAradhArAmAM nathI mAnatA paNa paradezI AyAta karelI sAmyavAdI praNAlikAmAM mAne che. te uparAMta temAM paNa phATaphUTa che. eTale e saMsthA dezanuM bhaluM karaze ema mAnI na zakAya. evuM ja komavAdI saMsthAonuM che. bAkInI rAjakIya saMsthAonuM koI vizALa pratinidhitva nathI. rAjakIya saMsthA aMge anubaMdha vicAradhArAmAM evI ja saMsthAone sthAna ApavAmAM Ave che je vizALa pratinidhitva dharAvatI hoya, tapa-tyAga vaDe ghaDAyelI hoya ane lokazAhInA paMthe javAmAM mAnatI heya e mukhya bAbata kadi paNa na bhUlAvI joIe. e rIte kevaLa koMgresa ja hAlanA tabakake eka mAtra susaMsthA dekhAya che. lAMbI najara karIne joIe te vyakti tarIke ghaNuM yegya vyaktio jovAmAM Ave che paNa siddhAMta ane Adarza upara ghaDAyelI saMsthA tarIke to koMgresa eka ja AgaLa Ave che. AcArya kRpalAnI, jayaprakAza nArAyaNa, rAjAjI, azoka mahetA vagerenuM vyakti vizeSa tarIke anusaMdhAna rAkhavuM joIe paNa saMsthA tarIke cheDavA joIe. evuM ja saMta vinobAnuM che. temanuM vyakti vizeSa tarIke mahatva kadApi bhUlavuM na joIe paNa rAjakIya saMsthA rUpe, temane sthAna na ApI zakAya. ApaNA dezanI kogresa sivAya koI paNa saMsthA nathI je gharaAMgaNe ane gharabahAra "dhUno"mAM pitAne prabhAva pADI zake. te uparAMta vizvanA praznomAM je preraNA ApI zake tevuM aMga kevaLa rAjakIya saMsthA ja che. dharma saMsthA e dizAmAM sarvAgI kAma na ApI zake. lokasaMsthA pitapotAnA vartuLa pUratuM ane lokasevaka saMsthA pitAnA kSetra pUratI saphaLa kAmagIrI bajAvI zake. eTale ke gresane sthAna ApavuM paDe che kAraNa ke teja A dezanI jUnI, pIDha, tapa-tyAga vaDe ghaDAyelI ane vizALa janasamUhanuM pratinidhitva dharAvatI saMsthA che. e paNa kharuM che ke keMgresa Aje sarvAgI zuddha nathI. svataMtratA maLyA bAda sevAnA badale tenA kAryakaromAM sattAe aDDo jamAvyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sattA ane dhananAM pralobhane temAM pravezyAM che. eTale e aMge e vicAra karavAmAM Avyo che ke susaMsthA tarIke tene je bhAga che ane kSetra rUpe rAjakAraNanuM kSetra ne rAkhavuM ane bAkInAM badhAM kSetre-sAmAjika, Arthika, sAMskRtika ane zaikSaNika kSetra-svataMtra rAkhavA. sArA nazIbe koMgresa paNa e je halakI karavAmAM mAne che ane rASTraghaDataranA prazna sAthe A dareka prazna svataMtra rahe ema svIkAre che. teNe zikSaNanA kSetramAM kAma karatA dareka vizvavidyAlayanuM sArvabhaumatva svIkAryuM che. Arthika ane udhoganA kSetramAM svataMtra udyogane paNa svIkAryo che. paNa, svataMtratAnI pahelAMnA samayamAM koMgresane dezane sarvodaya karavAnuM bhagIratha kAma karavAnuM AvI paDyuM hatuM, ane dareka kSetramAM tenuM mArgadarzana mAMgavAmAM AvatuM. AnuM bIjuM eka kAraNa e paNa hatuM ke aMgrejI zAsana samaye teNe A badhAM kSetrane kacaDI nAkhavA mATe pitAne kAje rAkhelA. svataMtratA maLyA pachI A rIte koMgresane badhA kSetre maLyA ane agAu te e badhAM kSetramAM kAma karatI hoI tene kAma cAlu rAkhavuM paDyuM. dezanI AjhAdI bAda bhAgalAnA praznothI laIne rASTraghaDatara ane vikAsanAM kAryo vacce, jyAM sudhI egya saMsthAo taiyAra na thAya tyAM sudhI te kAryo bIjAne se pavA e paNa aTapaTo prazna hatA. have dhIme dhIme badhA kSetranuM vikendrIkaraNa karavuM e nIti upara koMgresa AgaLa vadhI rahI che, eTale have tene anubaMdha vicAradhArAnA aMga rUpe svIkAravI ja rahI. vizvasaMgha tarIke "yunene daravaNuM A uparAMta rAjakIya saMsthA tarIke vizvasaMdhamAM "dhUne mane koIpaNa mahatvanuM nirdezana karI zake te te bhArata che ane bhAratanI videzanIti koMgresanI ghaDelI che e rIte paNa koMgresanuM mahatva che. saMyukta rASTrasaMgha--e vizvanuM pitAnuM AgavuM pratinidhi baLa che. Aje te ThelaNa gADI rUpe raziyA, amerikA, briTana ane phrAMsanA vITa pAvara rUpI paiDA upara cAle che. te chatAM Aje te cAra rASTrane ane jagatane khyAla Ave ke keTalIka sArI vAtone teo rekI rahyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 che. Ama vizvanuM rAjakAraNa jAgRta karavA aMge bhArata ja javAbadAra che. Aje bhale vITo pAvara cAra moTA rASTro pAse rahyA, paNa vizvasaMghamAM anya dezonuM naitika dabANa vadhI rahyuM che ane te vizvanA dareka praznone mAnavatAnI daSTie vicAre che; eTaluM ja nahIM, tenA vaDe vizvamAnavavikAsane sAmUhika kAryakrama paNa aneka sthaLe racAI rahyo che. - ghaNA loko kahe che ke rAjakAraNane zA mATe mahatva ApavuM joIe ? eka vAta vicArIe ke Aje bhArate dhUnamAM jaIne vizvane ahiMsaka daravaNa na ApI heta te zuM thAta? parasparanA saMhAra mATe zastra nirmANanI hariphAImAM uttejanA vadhI jAta ane je yuddha phATI nIkaLata to Aje ApaNe badhA je carcA karI rahyA chIe te na karI zakata. eTale ja janasaMgaThane e (prajAnAM susaMgaThanee) anubaMdha vicAradhArAmAM koMgresa jevI rAjakIya susaMsthAonuM mAtRtva svIkAravuM joIe ema kahevAmAM Ave che. koIpaNa prakAranuM saMgaThana hoya tene eka yA bIjI rIte rAjakIya pakSa sAthe joDAvuM paDaze. koipaNa vyakti ke saMsthA rAjakAraNathI para rahI zakatI nathI to pachI jene e bhAga bagaDelo hoya tevI saMsthA sAthe joDANa karI tenI zuddhi ane puSTine kAryakrama mUka e ja anubaMdhakAranI pharaja banI rahe che. rAjakAraNa mATe loko e rIte ja ghaDAze. satyane jyAM vahevAra siddhAMta Ape tyAM rAjakAraNa AvIne UbhuM ja rahe che. deza ane videza bannenI dRSTie paNa jagatanI cAlu ghaTanAothI vimukha na rahI zakAya; eTale koMgresane rAjakAraNuM kSetranAM baLa rUpe svIkArIne vizva sAthe anubaMdha joDavAmAM madada rUpe thAya te rIte sakriya kArya karavuM rahyuM. be prazno-jagatanA sAthe sAthe AvyA. te vakhate bhAratanI sakriya taTasthatAnI AkarI kasoTI hatI. paNa temAM sAro bhAga bhajavyo. eka prazna hato suejha naherane. temAM bhAratanI vAtane vizvane Teke maLyA ane vizvanA dabANa AgaLa vaTa pAvara dharAvatAM briTanane namatuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mUkavuM paDyuM. te vakhate khAtrI thaI ke kegresa saMsthA vizvanuM sakriya taTastha baLa bane to suMdara kArya thaI zake. - bIje prazna AvyA haMgerIne emAM bhArata thoDuM moDuM paDyuM eTale jayaprakAzanArAyaNa, samAjavAdIoe dezamAM AkSepa karyA ane videzamAM amerikA vagerene lAgyuM ke bhArata sAmyavAda tarapha te DhaLatuM nathI ne? AvA AkSepa mATe navAI na lAgavI joIe. e bIjI rIte batAve che ke jagatane bhAratanI sakriya samayasaranI taTasthatA joIe che. A taTasthatA eTale kayAreka mUDIvAdI deza tarapha kuNI najara thAya te kyAreka menana upara jhaDI paNa varase. kAraNa ke tene taTasthatA keLavavA sAthe saMrakSaNa aMge paNa majabUta kArya karavAnuM che. taTasthatAnA nAme dezanI svataMtratA ke saMrakSaNane na vecI zakAya. temaja e paNa takedArI rAkhavAnI che ke kayAMka kuNI najaranA kAraNe hagerI jema na thAya. evuM cInanuM che. te paMcazIla ane hiMdI-cInI bhAI bhAInI bhale vAte kare paNa jarAka gaphalata thatAM moTuM saMkaTa banI rahyuM che, te na bhUlavuM joIe. Aje to rAjakIya saMsthAonAM sthAna aMge vicAraNuM karavAnI hatI ane temAM rAjakAraNathI nirlepa na rahI zakAya temaja deza ane videzanA rAjakAraNa aMge keMgresa jevI rAjayasaMsthAnuM pitAnuM mahatva vizva-anubaMdha mATe svIkAravuM rahyuM. jo ke koMgresanI amUka kSatio chatAM, tenA itihAsa tarapha judI vicAraNA karazuM to tenI upayogitAne paNa svIkAra karavuM paDaze. te have pachI vicArazuM. carcAvicAraNuM jagatanuM taTasthaLa : zrI, mATaliyAe anubaMdhI vicAradhArAmAM rAjakIya saMsthAonuM sthAna viSe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : IglAMDanI majUra sarakAre joyuM ke eka bAju lokazAhI tarapha DhaLeluM amerikana jUtha che chatAM te mUDIvAda tarapha vaLeluM che ane bIjI bAju raziyA-cIna baMne dezanuM jUtha che je vyaktitva vikAsanI pAyAthI ja avagaNanA karIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 majUrone uce lAvavA mathe che. eTale bhArata je lokazAhI samAjavAdanA bhAge jAya to jagatamAM taTastha baLa UbhuM thAya. eTale teNe rAjasattA, bhAratane seMpI. hamaNuM majUra pradhAnamaMDaLanA eka pradhAnanuM pustaka vAMcyuM. tyAM rAjakIya pakSathI svataMtra dhaMdhAdArI maMDaLe ( TreDa-yuniyano) racAya che. paNa teo rAjya sAthe besIne nIti ghaDe che -(1) milaktanI sthiratA, jenA kAraNe jIvananI sthiratA Ave. (2) pharajiyAta bacata (3) vejanApUrvaka dezanuM arthataMtra. paNa briTanamAM majura sarakAra na AvI ane rUDhicUsta (karaveTiva) sattA upara pAchA AvyA. amerikAnA mUDIvAdI jUthane tenA kAraNe saddhara baLa maLyuM ane jagatamAM eka pachI eka jovA jevI ghaTanAo thaI. amerikAe avikasita rAjyonI prajAne Arthika ane rAjakIya madada ApI. ane tyAMnI prajAne jJAti ane dharmanI dizAmAM vALI. AphrikAmAM bejIyama gayA pachI je bhedo kegamAM paDyA ane AjanI pAkistAnanI sthiti; e bane mUDIvAdI madadanA namUnA rUpe che. mUDIvAdI mAnasa icche che ke kAzmIrane jhaghaDe saLagato ja rahe ane komavAdI, dhanike ane vargavigrahIo mUDIvAdI aMkuza nIce dabAyelA paDyA rahe. tethI "komavAdI baLa na joIe !" evuM javAharalAlanuM maMtavya uDADI devAze; ema mAnavuM ane te nimitte amerikA-briTananA rUDhicUsta jUthe je kaMI karyuM te eka bhayaMkara bhUla hatI. bIjI tarapha raziyA, cIna vageree AvuM na hoya te kAgaDo cAMca mAre tevuM kArya karyuM. kariyA, inDoneziyA, ane pharate (barmA) bhAga gaLI javo vagere kAryo te nItinAM pramANarUpa che. teo paNa takane zodhatAM ja phare che. senApati TaskIne jarmana sAthe vATAghATo karatAM raziyAe saMdeza Apela ke ghAgharI paheravI paDe che te paherIne paNa, samAdhAna karI lejo A taka che. Ama banne jUthanI cAlacalagata joIne 5. javAharalAla sakriya taTastha rahevA mAge che. bhUta ke palita bane ya na jAgavA joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 amerikAnA hiMda khAtenA bhU.pU.elacI celTara bAulsa jevAne paNa A vAta samajAI che tyAre jagatane paNa samajAze. mArA vinamra mata pramANe A che anubaMdha vicAradhArAmAM koMgresa tarIke rAjakIya saMsthAnA AgrahanuM rahasya." gAmaDAMthI kesane bharI do : pUMjAbhAI kahe: "munizrI saMtabAlajInuM gAmaDAMthI koMgresane bharI do"--e sthana pAchaLanuM kharuM mULa have samajAya che. mahAgujarAta - saMyukta mahArASTranI laDatamAM paradezI sAmyavAdane hAtha ane jabalapura jevA komI ramakhANamAM paradezI mUDIvAda ke kAma kare che, te samajAI Ave che. (1) Athika sAmAjika kSetre gAmaDAMne ghaDI ne bhAra upADavA devuM joie ane jUnA jAgI paDelA koMgresIoe te kSetramAMthI khasI javuM joIe; (2) zikSA ane saMskRtinA kSetre racanAtmaka kAryakaronI saMsthAe ghaDAine kAma karavuM joIe. (3) tyAM jAmI paDelA lokoe khasI jaIne kAMte tenA prati vaphAdArI sAthe rahIne kAmane AgaLa vadhavA devuM joIe (4) grAma paMcAyata, sudharAI lokala borDa vi.mAM gAmaDAnAM lokasaMgaThane ke inTaka jevI kegresa sAthe joDAyelI saMsthAnuM cAlavA devuM joIe (5) salAhakAra paNa bhale rahe paNa koMgresanuM mukhya kSetra AMtararASTriya kSetra hevuM joIe - A badhI bAbate have bahubahu spaSTa dekhAya che. durbhAgya eTaluM ja che ke koMgresI jUthamAMthI amUkane A vAta samajAtI nathI, te kadAca A cUMTaNImAM prajAkIya saMgaThanonA virodhIone dhArAsabhA ke lokasabhAmAM mUkaze. te chatAMye anubaMdha vicAra dhArA pramANe te koMgresane ja madada karavAnI raheze ane lokone gaLe e vAta utaraze nahIM. keMgresamAMthI saDe dUra karavuM joIe : gosvAmI : "eka dAMDa kuTuMbane mANasa sapheda TopI oDhIne, BgresamAM ghUsI lokalaborDane pramukha banI gayA che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 baLavaMtabhAI : koMgresa sivAyanA pakSe svArtha jue che paNa jAmelA koMgresIo keMgresanA hAdane paNa samajatA nathI. AvI sthitimAM keMgresanA rAjakIya mAtRtvane A kALa sArI peThe gharSaNe janmAvaze paNa te sAtvika haze. eTale satya, prema, nyAyane sAme rAkhIne A badhuM pAra karavuM paDaze.. nemi muni: "munizrI saMtabAlajIe savAre pravacanathI ApaNane spaSTa samajAvyuM che ke "yu" ne sudhAravAnuM kAma ane na sudhare to tenuM sthAna levAnuM kAma bhAratIya koMgresane eka di Avaze. je vizvanI vyAsapITha upara rAjakAraNanI zuddhi na jaLavAya te vizvazAMtinI AkhI kapanA bhUMsAI jAya. dezamAM rAjya saMsthA prathama naMbare AvI gaI che. tenuM kAraNa rAjakAraNane vadhato jate prabhAva che. tene tapa-tyAga vaDe lekazAhIne jAgRta karI ghaTADavo paDaze ane ethe naMbare mUkavI paDaze. Ama rAjaya duniyAmAM ja rahe che to koMgresanA ghaDataranA siddhAMto mATe koMgresane pakaDI zuddha-puSTa rAkhavI ja joize ane rAjakIya kSetro sivAyanA badhA kSetre koMgrese bhaya-moha dUra rAkhIne, choDavAM ja paDaze to ja te vizvanA rAjakAraNamAM yogya anubaMdha karI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAmAM rASTrIya mahAsabhAnuM sthAna munizrI saMtabAlajI] [7] [ 29-8-61 anubaMdha vicAradhArAnAM mahatvanAM aMge rUpe mAnavasamAjanA pratinidhi rUpe rAjya, loke, lokasevako ane uccasAdhakone laIne temanAM saMgaThitabaLa rUpe lokasaMsthA, lokasevakasaMsthA, rAyasaMsthA ane krAMtipriya sAdhusaMsthA ema cArane sthAna ApavAmAM AvyuM che. loko te rahevA joIe temanA saMgaThananuM saMcAlana-preraNuM karavA mATe lokasevako paNa joIe ane temane sumArge vALavA mATe krAMtipriya sAdhuo paNa rahevA joIe. paNa anubaMdha jevI vicAradhArAmAM rAjya saMsthAnuM sthAna zA mATe ? te aMge vistArathI vicAra thaI cUkyuM che. e vicAraNA daramyAna e paNa sAra nIkaLyo ke kesa jevI dezanI pratinidhi saMsthA ane " yune" jevI vizvanI pratinidhi saMsthAonuM rAjya saMsthA rUpe AgavuM mahatva che ane tenI upekSA sevIne AgaLa na vadhI zakAya. ahIM vizeSa rUpe kegresa-rASTrIya mahAsabhAnuM anubaMdha vicAramAM sthAna zA mATe? ane tenA vikAsamAM kyA kyA toe bhAga bhajavyo che ane hAlanA tabakake tenAmAM zuM zuM khAmIo che tene vistArathI vicAra karavAmAM Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kesane itihAsa: sarva prathama tene ItihAsa joIe. tenI sthApanA 1885 mAM keTalAka aMgrejI ane hiMdI zikSita sajajanenA hAthe dezamAM zAMti sthapAya te nimitte thaI misTara hyumana tenA saMsthApaka tarIke mAnavAmAM Ave che ane A sajana aMgreja hatA. " sana 1857mAM baLavo thayo te pahelAMnA keTalAMka rAjakIya banAvo e koMgresanI sthApanA pAchaLanI bhUmikA hatI. baLa niSphaLa gayo enuM kAraNa ahIMne megala ane marAThA rAjyo vacce parasparane TheSa hato ane bhArata nAnA nAnA rAjyo vacce vahecAyuM hatuM. 1857 mAM baLavo dabAI gayA bAda bhAratanA ItihAsa mATe ullekhanIya be bAbato thaI ( 1 ) hiMda pahelI vAra, azaka pachI eka akhaMDa gulAma rASTra tarIke briTIza zAsana nIce AvyuM (2) lokomAM parataMtratA na joIe, paNa svataMtratA joIe te bhAvanA AvI. gulAma rASTra tarIke aMgrejoe parokSa rIte bhAratane akhaMDa bhAratanI kalpanA ApI; A eka suMdara tatva AvyuM. paNa svataMtratA meLavavI kaI rIte ? A dizamAM bhAratIya loko pAchA hiMsAne raste na vaLe te mATe dezanI zAMtinA nAme je prayAso thayA tenI prazcAdabhUmikA sAthe meMgresane janma thaze. sAmAnya rIte svataMtratA aMge lokonI je prabaLa bhAvanA hato te paNa eka yA bIjI rIte koMgresamAM paDaghA rUpe paDavA lAgI. svataMtratA meLavavA mATe be rastAo hatA. eka to hi sAne, upadravano hato jene na to sarakAra pasaMda karatI hatI ke na to lokone eka vizALa samudAya. bIjo rasto hato zAMti-ahiMsAnI rIte javAna..! kegresano ItihAsa jotAM, teNe prAraMbhathI ja zAMti ane ahiMsAnI rIne lokakalyANa tarapha javAnuM nakkI karyuM hatuM te jaNAyA vagara nahIM rahe. aMgrejoe bhAratane gulAma banAvyA chatAM jemAM bhAratanI akhaMDa. ekatAnA svapnane sAkAra karavAmAM pakSa rIte madada karI, tevI ja rIte prAraMbhamAM zAMti ane ahiMsAnI vAte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kevaLa hAsyAspada ja badhAne lAgatI. te AgaLa jatAM itihAsane pAne eka jambara naitika zakti rUpe parivartita thaIne raheze tene keIne khyAla nahatA. dhArmika ane krAMtikArI pUraH 1885 mAM sarahayama sAthe koMgresanI sthApanAmAM je vyakti mukhya hatI te dAdAbhAI navarojI. temaNe je bIja ropyuM temAM spaSTa khyAla e hato ke "je kaMI karavuM te sArI rIte karavuM, ane sArI rIte karavuM te sAcuM karavuM, temAM azo jarathostane phALe che." zAMtithI kAma levuM zAMtimaya sAdhana vaDe ja zAMtinA kAryo karavAM. e siddhAMtamAM pArasI dharmane phALo hato. Ama keMgresanI prAraMbhanI netAgIrImAM dhArmika pUTa jovA maLe che. rAjyane keTalI hada sudhI svIkAravuM ane dhamanI chAyA hoya tevuM netRtva svIkAravuM e vicAra pAyAmAM hatA. pArasIo sAthe je sudharelA hinduo koMgresa tarapha vaLyA temAM svAmI zraddhAnaMda, lAlA lajapatarAya vi.ne phALo mukhya che. A netAo ane temanAthI prerAIne bIjI bhaLelI vyaktio hiMdusamAjanI sudhArelI zAkhA AryasamAjanI hatI. AryasamAje hiMdu samAjanI sudhAraNamAM mahatvano bhAga bhajavyuM che. eTale udAra dhArmika vicAraNA kahI zakAya tenuM baLa dharAvatI netAgIrI paNa koMgresane maLI. eTale tenA pAyAnA ghaDataramAM dhArmika udAratA ane zAMtimaya sAdhano vaDe lokakalyANanI bhAvanAo daDhapaNe hatI. pariNAme bhaviSyamAM koMgresa kayAreya paNa azAMtimaya sAdhana vaDe sazastra hiMsaka laDatathI bacatI rahI. tenI laData zAMtimaya ahiMsaka sAdhano ane naitika dabANanI rahI. kAMtine jusso ane lAla-bAla-pAlane triveNuM saMgama : eka tarapha kegreisane zAMti ane udAratAnI nItine pUTa maLe. tyAre bIjI tarapha temAM baMgALa, paMjAba ane mahArASTranuM je jUtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 AvyuM, temAM jera ane jase banne khUbaja hatAM. A netAgIrIvA kAraNe "game te bhoge svarAjya meLavavuM, bhale pAsanuM balidAna ApavuM paDe!" AvI phanA thaI javAnI bhAvanA zahIdI bhAvanA paNa AvI. jayAM sudhI koI kAryanI siddhi mATe phanA thaI javAnI bhAvanA na Ave tyAM sudhI e phaLIbhUta na thaI zake. bagabhaMga ke bIje maraNiyA prayAsamAM jovA jaIe te temane mahatvane phALe hato. lAla-pAla ane bAla gaNenI jeDIe kegresa ne vadhu jussAthI kAma karatI karI mUkI. lAla eTale lAlA lajapatarAya, pAla eTale surendranAtha pAla ane bAla eTale bAlagaMgAdhara tilaka, paMjAba, baMgANe ane mahArASTranI prajAnA jassAnA pratinidhi rUpe A triveNI saMgama thatAM ja te vakhate kahI zakAyuM: "zAMtimaya baMdhAraNathI svarAjya maLe te te sarvottama che paNa je sIdhI rIte na maLe to AvI rIte paNa levuM te kharUM ja !" vinIta netAgIrI : te vakhate koMgresamAM vinIta-mavALa leko paNa ghaNA hatA. A buddhivAdI varga koIpaNa prakAranA racanAtmaka ke jussAtmaka kAryomAM ochuM mAnato hato. temanuM mAnavuM hatuM ke prastAva karavA matalaba ke vANIthI jeTaluM meLavAya teTaluM meLavavuM. bIje varga sakriya ane ugra (hiMsaka) kAryavAhImAM paNa mAnato hato. gAMdhIjInI netAgIrI : AnA kAraNe eka vastu lokamAnasamAM cekasa thaI ke svataMtratA jarUrI che. briTIzarone loko samajI gayA ke A loko te badhuM dhana paradeza laI jAya che. teo lokonuM zoSaNa kare che. koMgresanA ahI sudhInA itihAsamAM gAMdhIjIne kyAMye ullekha nathI. temaNe AphrikAmAM raMgabhedanI nIti sAme laData calAvI ane tyArathI temane duHkhI haridranArAyaNanA uddhAranI kalpanA sAkAra karavAnuM mana thayuM. gAMdhIjI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bahu moDe hiMdamAM AvyA. te vakhate gekhale sajana ane pratApI purUSa gaNAtA. gAMdhIjI temanA sAnidhyamAM rahyA. temaNe samagra bhAratamAM pharIne bhAratanA praznone abhyAsa karyo ane temaNe dezavyApI balidAna ane tapa-tyAganA kAryakramo ApyA. eka te bhAratanI bhUmimAM utsarganI bhAvanA zarUAtathI rahelI che, temAM udaLe lokamAnasane svataMtratA mATe phanA thavAnI jagAvelI bhAvanA-A bane taiyAra kheDANa hAIne gAMdhIjInA kAryakramoe rASTravyApI saphaLatA prApta karI. lokone temanAmAM zraddhA AvI ane je ke gAMdhIjI koMgresamAM moDA joDAyA ne chatAM temaNe 1920 pachI je ajoDa netAgIrI svIkArI tenA kAraNe teo tarata AgaLa AvI gayA. koMgrese vinIta netAgIrI vakhate ane prAraMbhathI deza sAthe vizvanI bAbatone paNa najara sAme rAkhI che. AnuM eka kAraNa te bhAratanI saMskRti che ke ahIM kayAre paNa vyakti, prAMta ke dezanA sImADA paNe ciMtana thayuM nathI. vizva ane samaSTinAM nAnAM chone samAveza karatI vicAraNuM thaI che. eTale bhArata pitAnI sAthe vizvanI bAbate tarapha dhyAna Ape e svAbhAvika hatuM. te vakhate prAraMbhamAM koMgresa nAnuM maMDaLa ja hatuM. netAo bhegA thAya, vAta kare TharAva kare ane yogya ThekANe mokalI Ape. dezanI svataMtratA paNa je siddha na hatI, te mATe keMgresa prastAva pArita karatI. te vizvanA prazno aMge vAto kare te mazkarI jevuM ghaNAne lAgatuM. jo ke ghaNAe A vAtanuM mUlyAMkana karyuM nathI, paNa bhAratanI vizvanA prazno aMgenI te vakhatanI mazkarI jevI lAgatI nItinuM pitanuM mahattva hatuM. Aje bhArata vizvanA praznomAM sakriya taTasthaLe kAma karI zakayuM che ane karI rahyuM che, te e nItinuM pariNAma che. ' , - gAMdhIjI AvyA pachI je vAta hatI. karA hatA, temAM temaNe racanAtmakarUpa ApavuM zarU karyuM. A pahelAM temaNe sAmudAyika krAMtinA prayoge AphrikAmAM karyA hatA. temane te vakhatanA prakhara krAMtikAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 ravIndranAtha TAgora, raskina, liMkana, ziMgTana ane ToTroyanA jIvana caritramAMthI kAryakramone ghaNo masAlo maLyo hato. tethI temanA kAmane vega maLe. phinIkasa Azrama paNa cAlu rahe ane temanuM jIvana rASTravyApI thayuM eTaluM ja nahIM paNa dhIme dhIme vizvavyApI banatuM gayuM. tyArabAda gAMdhIjInA kAryakramanuM baLa koMgresa banI gaI. A AkhIye pRSTha bhUmikA raju karavAnuM kAraNa eTaluM ja ke enA uparathI khyAla AvI zakaze ke rAjakIya saMsthA tarIke rASTrIya mahAsabhAne zA mATe sthAna anubaMdha vicAradhArAmAM ApavAmAM Avela che. ' bIjuM kAraNa, tene vadhu janasaMkhyAne Teko che. rAjakAraNamAM agAu joI gayA tema tene ubhava vyavasthA ane daMDazakita mATe thayelo che. A daMDazakitanA ThekANe have janazakita AvI che. eTale prathama saMkhyA keTalA lokonuM kone samarthana che te jovAze. saMkhyA eja lokazAhImAM pradhAna vastu che. A saMkhyA TeLAnI hoya ke ghaDAyelAMnI hoya teno bheda jovAmAM Avato nathI. jene vadhu mata maLyA te jItyA kahevAya che. AmAM keTalA samaju lokoe ke ghaDAyelAe vicArIne mata ApyA. ke keTalA dArU pAIne, ke paisAthI meLavyA te koI jotuM nathI. eTale e daSTie paNa bhAratamAM lokazAhImAM vadhu janasaMkhyAnuM pIThabaLa dharAvanAra heya te te koMgresa che. lokone keLavavA e paNa rAjyanI pharaja che. temAM paNa vadhAre mahatva te sAdhu saMsthAnI lokone maLatI preraNuM eja temanA ghaDatara mATe jarUrI che. rAjakAraNamAM jyAre saMkhyA mahatvanI che tyAre dharma kAraNa ke dharmasaMsthAmAM satya ahisA vagerenI daSTie thayela ghaDatara ke guNavattAnuM mahatva che. tyAM vyakitatvane vikAsaja dhyAnamAM rAkhavuM paDe. kesanI keTalIka truTio ane bhayasthAne? kaeNgresane anubaMdha vicAradhArAmAM sthAna ApavA jatAM tenI khAmIo ane bhayasthAnene paNa vicAra karavo paDaze. temAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvaprathama e che ke gesanI atyAra sudhInI nItinuM moTuM bhayasthAna che tenI sAmyavAda tarapha lekhAtI kuNI najara. A kUNI najaranuM eka kAraNa e che ke mAnavajIvananA prAthamika tabakake te dareka mAnavane reTa, oTalo ane mAvajata ApavAnuM svIkAre che. eTale pachAta dezanA loko te tarapha AkarSAya tema te tarapha AkarSaNa rahI zake. sAmyavAdane bhaya e che ke tenA pAyAmAM vyaktine bhegasukhe ApavAnuM che. tenA vikAsane bAMdhI levAmAM Avyo che. svataMtra vicArane tyAM sthAna nathI, temaja bhUtakALanI ke vartamAnanI koI paNa mahatvanI vyaktinI kArakirdInuM phoI mUlyAMkana nathI. ApaNe tyAM khUzreva sAthe pramukha bulgAnIne AvyA hatA. Aje e bulgAnIne kayAM che tenI koIne khabara nathI. je sTAline raziyAne lekhaMDI saMrakSaNatA ApI tenA maDadAMne paNa pheMkI devA jeTalI pUchatA tyAM thaI zake che. marelAne badhA mApha kare che paNa sAmyavAdamAM e mApha nathI. jo ke kahevAya to e ja che ke " vyakti mATe, vyakti vaDe vyaktionuM zAsana" paNa temAM vyaktinA svataMtra vikAsane, svataMtra vicArane ke svataMtra virodhane jarA paNa sthAna nathI. hajAre ane lAkhonI saMkhyAmAM virodhIonI mAnava-hatyA karI nAkhavI e tyAM zakya che. eTale ja anubaMdha vicAradhArAmAM ene virodha che. A te lokonuM eka samUha maLIne saramukhatyArazAhI bhagave che ane badhAne baMdhanamAM jakaDe che tyAre mUDIvAdamAM eka vyakti pitAnA bhoga-sukho mATe bIjAnI avagaNanA kare che eTale tene paNa anubaMdha vicAradhArAmAM svIkAra karavAmAM AvyA nathI. evI ja rIte komavAdI pakSe mAnava-mAnava vacce jhera-vera raDe che, bhedo UbhA kare che, bhAratIya saMskRti mATe e kalaMkasamA che, eTale temane paNa sthAna ApavAmAM AvyuM nathI. paNuM, sAmyavAda tarapha kahevAtI kuNI najara rAkhanAra koMgresane dhyeya samAjavAdanuM che; ane je ke hagerInA praznamAM tenI saheja vilAsa payelI, paNa koMgenA praznamAM te eNe makkamatA dAkhavI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 temaja tenI sakriya taTasthatAne paricaya Ape che, te chatAM e bhayasthAna to che ja. sAmyavAdane dUra karanArI athavA te macaka na ApanArI evI rAjakIya saMsthAomAM amerikA tarapha dhyAna jAya che. bIjI che vizvasaMsthA yUne. paNa te be jUthomAM aTavAI gaI che. eTale bhAratane sakriya taTastha baLa banavAmAM koIkanuM sakriya mArgadarzana joIe. bALakane ThelaNagADInI jarUra paDe tema rAjya hoya tyAM sarakAranI paNa jarUra paDe. bhAratamAM keMgresa sarakAra rahe-te sAmyavAdathI alaga rahe tema IcchIe, tenI sAthe e paNa bhaya khare ke kayAMke te mUDIvAda sAthe na joDAI jAya. kyAre paNa te komavAda sAthe hAtha na meLave. eTale sarakAra upara aMkuza lAvavAnI pharaja, loko ane lokasevakonA naitika saMgaThane UbhAM karI temane soMpavI joIe. tema na thAya te badhA svAthI to bharAI jAya. sAmyavAda koIne gamato nathI. jyAre sAmaMtazAhI atyAcAre ane zeSaNa vadhyAM che tyAre lokonA aNudhaDa ToLAMoe meLavelI e rAjya sattA che. tene koI pAye nathI. vadhu pIDita lokone tAtkAlika jIvananI jarUratAnI javAbadArI svIkAre che te mATe lokonI kuNuM najara che ane temAM koMgresa paNa bAkAta nathI. koMgresanA uMcAmAM uMcA racanAtmaka kAryakarone pUchavAmAM Ave te teo kaheze ke "sAmyavAda ThIka che-tene sAmya-ga kaheze. dhIme dhIme sudharI jaze. ApaNe irSA rAkhyA sivAya sAruM hoya te levuM." paNa sAmyavAdamAM kyAMka pAyAnI mahatvanI bhUla rahI jAya che. nahItara Aje 45 varSanA ghaDatara bAda tenA netAone bhUtakALanA netAonI kArakirdIne bhaya temanuM nAmonizAna bhUMsI nAkhavAnI hada sudhI na lAge; temane vartamAna sAthIone paNa vicArapharaka asahya eTale hada sudhI na bane ke temane padabhraSTa ke ayogya sthAne goThavavAmAM Ave ane abajo rUpiyAnA bhAge aNunI saMrakSaNanI vADa sAmyavAdane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 TakAvI rAkhavA karavAmAM na Ave. zuM sAmyavAda eTale badhe nabaLA che ke tene bhUta, vartamAna ane bhaviSya sAme Avo satata bhaya haI zake? te pachI enA ghaDataramAM kharekhara kyAMka bhUla che-ane te moTAmAM meTI bhUla e che ke teNe vyakitavikAsa ke mAnava vizvAsa be tane pAyAmAM rAkhyA nathI. nIti vagarane koIpaNa vAda satata bhaya ane saMkAmAM jIve che ane te Aje spaSTa rIte sAmyavAda aMge temaja mUDIvAda aMge kahI zakAya che. je bhaya sAmyavAdane che te ja bhayo mUDIvAdane che. dilhInI rojanIzImAM sAmyavAda aMge pyArelAle gAMdhIjInuM eka mahatvanuM maMtavya rajU karyuM che. gAMdhIjIne savAla pUchavAmAM AvyuM : "sAmyavAdamAM hiMsAne sthAna na hoya te tame sAmyavAdane svIkAraze ?" tyAre gAMdhIjIe kahyuM che ke "sAmyavAdanuM je rIte ghaDatara thayuM che! te jotAM tene pAye sAva DhIla che. kAla mAkarse bhale te (sAmyavAda) Apyo hoya paNa rAjya dvArA krAMti e sUtra lagabhaga tenAmAM vaNA gayuM che." tyAre siddhAMta pramANe rAjya dvAra (sattA dvArA) krAMti e kharekharI krAMti nathI-te te prajA vaDe thavI joIe. sAmyavAda eka tarapha te kahe che ke rAjaya chevaTe sUkAI jaze. bIjI bAju yenakena prakAreNa sattA meLavavA prayatna kare che e banene tALa (meLa) maLato nathI. pRththava sTAlinane nahIM mAne ane jarA jeTalA virodhane dabAvavA potAnA grupa vaDe prayatna karaze. e saramukhatyArazAhI che jene artha e thAya che ke pote je kahe te ja sAcuM ane te ja pramANe badhAye vartavuM joIe. pAzcAtya dezamAM saMgaThana-saMsthAo: pAzcAtya dezamAM-khAsa karIne yuropamAM lokasaMgaThanane pAye hamezAM gauNa rahyo che. eTale kharI lokazAhI tyAM kadi AvI nathI. komalanI krAMti bAda paNa IglAMDamAM rAjAzAhInA guNa gAtuM rAjyabhaktinuM gIta gavAya che Long live our gracious King-kAsamAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 iTAlImAM, jarmanImAM lokazAhI saramukhatyArazAhImAM badalI ane nepaliyana, musalinI, hiTalara vagere jevA pAkyA jemaNe lAkhonI nRzaMsa hatyAmAM bhAga lIdho. tyAM rAjya sattAzAhImAM cAlyuM gayuM. evuM ja cInanuM paNa thayuM. bauddha dharma hovA chatAM, tyAM varNAzrama jevAM saMgaThane na heIne cAMgakAI zakanuM kAMI paNa na cAlyuM. - tyAM dhamasasthA rUDhicustatA tarapha DhaLI gaI ane temAM paNa madhyayugamAM eTalI badhI pila paTTI papa lIlAnA nAme cAlavA lAgI ke sudhAravAdIo proTesTeDa rUpe ane temAM paNa ugra sudhAravAdIo preeTerIyana tarIke nIkaLyA. te chatAM dharmasaMsthAnuM svarUpa na badalAyuM ane tene rAjAzAhIne Teko hAI--dharmanA nAme loko upara rAjA ane jamInadAronAM julma thatAM, lokoe rAjyadvArA lohiyALa krAMti karI. ane temAMthI sAmyavAda Avyo. Aje pachAta lokonI prAthamika jarUratone svIkArato e eka ja mArga hoI ane sAmAnya lokonI pitAnI jarUra pramANe enAmAM zraddhA heIne matasaMkhyA nizcita bane te mATe e tarapha bhAratamAM ghaNuM kAryakare kUNa najara rAkhe che. ema paNa hoI zake ke mUDIvAdanuM varcasva na vadhe te mATe paNa evuM banI zake. A aMge sUejha ane haMgerInI vAta rajU thaI cUkI che. bhAratanI utAvaLa ane dhIraja H bhArate vizvanA aneka praznomAM bhAga lIdhe che. temAM kayAreka utAvaLa paNa thaI haze ane dhIraja, ati-dhIraja paNa rAkhI che. kayAreka ghara AMgaNenA praznonA kAraNe paNa evuM banavA pAme e paNa saMbhava che. eTale saheje bhUlo thAya e paNa svAbhAvika che. paNa A bhUlonA kAraNe tenuM mahatva ghaTI jatuM nathI. dezanuM ghaDatara ane vizvamAM sakriya taTasthatA jALavavI. A bane kaparAM kAma che. dezanA ghaDataramAM kyAreka koMgresane mUDIvAda tarapha DhaLelI batAvAya che to kayAreka sAmyavAda tarapha. Aje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 nizcita mata saMkhyA meLavavA mATe gresa nacina nathI. koMgresa sAme mUDIvAdI varcasva na vadhe tene paNa prazna che ane sAmyavAda ne pese tene bhaya paNa che. AvA samaye ghaDAyelI saMsthAnI TIkA ke utArI pADavAnI nIti apanAvavAmAM bhUla thaze. AvA vakhate tene Teko Apa tenI sAcI vAtane pragaTa karavI ane bhUlono virodha karI tene sudhAravI. ane janasaMgaThanoe mata ApI tene nacina banAvavI e dharma banI rahe che. kesane rAjakIya mAtRtva maLavuM joIe : sAmyavAda ja saMpattinI vaheMcaNI kare che evuM nathI. A bhArata dezamAM dharmadaSTie (varNAzramadhamanI rUe) je samAjavAda ghaDAya che temAM saMpattinI vaheMcaNa AvI ja jAya che. eTaluM ja nahIM, tene dharma saMskAramAM mAnavatAnA nAme paNa dAna karI javAnuM paNa Ave che. eTale e te ahIM saraLa che. jarUra che janasaMkhyA koMgresanI paDakhe rahe tenI. teja te TakI zake ane vizvamAM pitAne prabhAva Ubho karI zake. chellI cUMTaNI vakhate e spaSTa joI zakAyuM che ke jagatanI mahAna zaktio paNa bhAratanI sakriya taTasthatA ane prabhAvane sAMkhI zakti nathI ane koMgresane toDI pADavA mATe eka vizALa pAyA upara aMdarakhAnenI taiyArIomAM videzIone paNa hAtha hato. gresa tyAre ja prabhAva pADI zake jyAre tene mata nizcitatA hoya ane tethI karIne tene mananI nizcitatA maLe. A mATe ja koMgresanI sAthe janasaMgaThane rAjakIya mAtRtva saMbaMdha hovo joIe ema anubaMdha vicAradhArAmAM kahevAmAM Ave che. A aMge gAmaDAnAM naitika lokasaMgaThane Ubho na thAya tyAM sudhI ane racanAtmaka kAryakaronAM naitika saMgaThane lekasevaka saMgaThano na thAya tyAM sudhI prajAne sahana karavuM paDaze. vinobAjIe eka vAra kaheluM ke gesa kadAca ahiMsaka kAryakramamAM ADakhIlI UbhI kare khaDakasamI UbhI reDa bhAla naLakAMThAnI pravRttimAM ApaNane paNa tyAMthI ja muzkelI Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 che. paNa A badhu thavAnuM kAraNa mananI anizcitatA che. mananI nizcitatA nahIM Ave tyAM sudhI sthAnika koMgresIo mUDIvAdI ke dAMDa ne jora ApavAnA, uMcI kakSAe aMgragaNya netAo sAmyavAdane pUNI najare jovAnA ! A badhuM dUra karavA mATe kogresanI sAthe janasaMgaThane rAjakIya mAtRtva saMbaMdha lokasevako ane krAMtipriya sAdhuoe gaThavavo joIe. svarAjya bAda koMgresane itihAsa ane nitika ravaNIH svarAjya pahelAM koMgresane ItihAsa tapatyAgano hato. svarAjya bAdane ItihAsa tapa tyAga ane sevAne nathI rahyo kAraNa ke sattA AvI che. eTale koIpaNa judAM lokasaMgaThane UbhAM na thAya, koI prazranI patAvaTa enA dvArA jaladI na thAya evI kAryavAhImAM thatI jovA maLe che. hamaNAM eka custa koMgresavAdI bahena AvelA. temaNe kahyuM ke "A alaga mahilA saMgaThana (mAtRsamAja ) thAya tenA karatAM keMgresanI nIce thAya te zuM khoTuM ?" temane samajAvyuM ke "mAtasamAja che te eka rIte koMgresanuM baLa che. paNa je mAtRsamAja koMgresamAM samAI jaze te rAjakAraNa mukhya banI jaze. zikSaNa, saMskRti ke sAmAjika, Arthika e badhAM kAryo mAtasamAjanA kSetranAM che te gauNa banI jaze." jAmanagarathI eka bhAI AvelA teo kahetA hatA ke "IndukanI sAthe majarane joDavA ke nahIM ? IndukanI sAthe joDe te koMgresa sAthe tene saMbaMdha hovAne kAraNe bIjA majUre temAM bhaLatA aTake che ! "temane kahyuM : " emane koMgresane saiddhAMtika ItihAsa samajAvo joIe. majUrone nyAyapuraHsara ane zAMtimaya mArge rejI joItI hoya te enuM saMdhAna svIkAryA sivAya cAle tema nathI. jemanA manamAM kaMIka cIja che teo koMgresanA nAmathI Dare che. eTaluM kharuM ke koMgrese badhAM pramomAM mAthuM na mAravuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 meM inTrakane paNa kahyuM che: "tamAre haDatAlanI avejI karavI paDaze. tame haDatAla pADaze ane sAmyavAdIo pADaze to kenI asara thavAnI ? eTale enA badale avejImAM zuddhi prayoga Apa joIe. ane te thAya tyAre tenI cokI karanAra asarakAraka baLa paNa jeze." khaMDubhAI vasAvaDA vagere gAMdhI vicAranA ane ghaDAyelA sevaka che; teo che tyAM sudhI ThIka che. paNa majUrone je sattA ane dhana tarapha vadhAre dhyAna raheze te aMte te tenAM pariNAmo khataranAka nIvaDaze. je saMskRti tarapha dhyAna ApavuM hoya te naitika cakI UbhI karavI paDaze.' gujarAtanAM tephAne vakhate kurezIbhAIe upavAsa karyA tyAre bhAla naLakAMThA prAyogika saMghe doravaNInuM kAma upADI lIdheluM. samAjane TakavAnuM asarakAraka sAdhana, koMgresane rAjakIya rIte nizcita karavI joIe. sAthe sAthe gAmaDAmAM kAma karavA mATe, keTalAka kAyadA gAmaDAMne sparze che, mATe gAmaDAnuM pratinidhitva svIkArAya te mujaba kArya karavuM joIe. grAma saMgaThane (loka saMgaThanane eka bhAga)no svIkAra thaye che paNa haju keTalAka koMgresIone gaLe A vAta utarI nathI. te chatAM grAma paMcAyata rUpe gAmaDAMnuM kArya gAmaDAM kare ane tenuM pratinidhitva jillA samitimAM Ave te aMge ghaNAM prAMtomAM kArya thaI rahyuM che. je ke paMcAyatemAM grAma saMgaThanoe javuM ke nahIM te prazna che? - A dizAmAM mAruM mAnavuM che ke lokonuM naitika dharaNa sudhAravA nimitte sattA te hAtha dharavI joIe nahIMtara vijAtIya tara pravezI jAya tevo khataro rahe che. ekavAra zaheranI sudharAIomAM koMgrese bhAga na le e TharAva Ave tyAre meM ene virodha karela. - sAMskRtika ke zikSaNanA kSetre koMgresa pitAne upayoga hariphAImAM na kare ane te saMbaMdhanAM saMgaThanane svataMtrapaNe vikasavA deze te suMdara pariNAma Avaze. A saMskRti ane zikSaNanA kSetramAM paNa naitika puTa maLe te tenuM bhaviSya ghaNuM sAruM thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 zaheramAM madhyama varganI bahene dvArA mAta samAje pachAta, vargo, ane zramajIvI majUre dvArA IndukanI eka zakti UbhI thaI che. Arthika prazno AMtararASTrIya kSetre sudharyA che eTale sAmyavAdane na pesavA devo hoya to vepArI saMgaThane ja nahIM, badhA dhaMdhAdArI (madhyama vargIya lokonA) nitika saMgaThane upara jora ApavuM paDaze. dezanI mukhya vastI gAmaDAmAM che eTale temanuM naitika saMgaThana sAdhavuM joIe ane temane Arthika sAmAjika kSetre svataMtra rAkhavA joIze. tenI sAthe A grAma saMgaThanoe koMgresane mata nizcitatA ApavI joIe ane e rIte tenuM rAjakIya saMdhAna keMgresa sAthe. thavuM joIe. A dizAmAM grAmya prAyogika saMdhe sakriya doravaNa ApavAnI raheze. koMgresane matanizcitatA AvatAM, tenI je zakti e dizAmAM veDaphAI jAya che. te nahIM veDaphAtAM te chelle AMtararASTrIya kSetre kAma, karI zakaze ane jagatanI prajAomAM naitika jAgRti ANI sakriya vizvazAMti lAvI zakaze. A aMge pAyAthI kArya karavAnuM che. te che gAmaDAM. tenuM pIThabaLa maLatAM koMgresanuM baLa vadhe. dezanAM prazno ane zAMti mATe zAMti sainiko taiyAra karavA, te na thAya tyAM sudhI lazkara rahe; paNa zAMtisenA tenA taiyAra thatAM dezanI zAMti aMge teNe loka ghaDatara karavAnuM sakriya kArya upADI levuM paDaze. Ama gAmaDAM, koMgresa ane daravaNI mATe prAyogika saMghane anubaMdha jarUrI che. zuddhi prayogo dAMDatara ane lAMcarUzvatane dUra karavA joIe ane tene vizvaphalaka upara laI javA joIe to tenI autika chApa jagata upara paDyA vagara nahIM rahe. chellI paccIzImAM zAMtimaya vATAghATo, ahiMsaka sahaastitva vagere bAbato vizvanA rAjakAraNamAM pravezI cUkI che ane tenuM udgama bhAratanI rAjya saMsthA kogresa ane tene tapa tyAga sevAnA kAryakramothI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bharapUra itihAsa che. teja mAge enuM baLa vizvazAMti mATe vaparAya e mATe anubaMdha vicAradhArAmAM tene mahatva ApavAmAM Avela che. carcA - vicAraNA W vizvavAsalya sarvodaya ane koMgresa zrI baLavatabhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : mArI dRSTie sarvAMgI krAMti mATe e sasthAe ( 1 ) vizvavAsabhya (2) sarvediya dekhAya che. Ama e bannenAM dhyeyane upara uparathI jotAM eka ja dizA lAge che. bApunuM adhUruM kArya A banne saMsthAe AgaLa dhapAvavA mAMge che. 3 maiyAnA pratIka dvArA jagatanA tamAma kSetre, saMsthA ane leAkA vizvavAsatyanI sAme che. jyAre sarvodaya sAme kevaLa thADI vyakti che. rAjya (koMgresa ) banne vacce AvaraNu rUpa dekhAya che. chatAM traNeya saMsthAoe kAkrame ApI, pote zuM che ? te batAvI ApyuM che. A koMgresa sivAyanA khIjA kAI rASTrIya pakSa pAse haDatAla, tAphAna, ane hiMsA sivAya kAI kAryakrama nathI. sattA para beThelA pakSanA deSA batAvavA sivAya temaNe kAMI ja racanAtmaka kArya karyuM nathI. A badhuM janatA jANe che. tethI sattA, svArtha ane setu temaja dharmanA nAme bhedA dUra karavAmAM jo vizvavAsaNya, sarvodaya ane koMgresa traNeya anusaMdhAna karIne kAma kare teA vizvamAM sarvAMgI zAMti ane krAMti thaI zake. A kAma jhaTapaTa thavuM joI e. eTale ja anubaMdha zabda khUba agatyanA thaI paDe che. lAphA ane rAjya vacce nikaTatA ane aMtara : "" lerAya mATaliyA : "meM racanAtmaka samiti saurASTrane eka patra lakhyA che. temAMnA " pakSAtIta " bhAga vAMcu te pahelAM rAjya, leAkA ane saMrakSaNa aMge thoDuka kahu prathama hAthI, UMTa, gheADA vagere sAdhanAM rAjya pAse hatAM. te saMrakSaNanuM mukhya kAma karatuM. zaomAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 kevaLa talavAra baMduko jevAM sAdhane hatAM. eTale prajA pAse hatuM tevuM ja rAjya pAse hatuM. paNa, Aje samaya badalAI gayo che. Aje rAjya pAse rekeTa, jeTa vimAna ane boMba jevI zaktio vadhavAthI zastra zakti khUba ja vadhI gaI che. paisA meLavavAnI cAvI ane sAdhane paNa rAjya pAse vadhI paDyAM che. eTale rAjya dareka rIte pitAnI sarvopari sattA calAvavA mAge che. lokazAhImAM mAnatuM hoya to te badhAM kSetre, Arthika, sAmAjika, sAMskRtika zaikSaNika kAryakramo pote ja laI levA mAge che. pariNAme vyaktigata saramukhatyArazAhI athavA pakSIya saramukhatyArazAhI AvI che. Ameya rAjya ane prajA vaccenI nikaTatA. haTI gaI che ane aMtara vadhyuM che. saMsthAonI sthiti: eTale rAjyane pitAne sthAne mUkavAnuM kAma atyaMta jarUrI che. dharmasaMrayA Aje karmakAMDa lagI ja maryAdita banI che. mahAjana saMsthA pAMjarApoLa saMbhALanAra jevI banI che. saurASTranI racanAtmaka samitimAM, khAdI, zikSaNa, loka saMgaThana vagere aneka kAryo karatI saurASTranI saMsthAo joDAI gaI che. ke saMdhAI gaI che. tenA rAjya saMsthA sAthe mIThA saMbaMdho che. bIjI bAju sarvasevAsaMdha sAthe paNa tenA mIThA saMbadhe che. AthI meM AjanA yuge koMgresane Teko Apavo, tene ghaDavI, ane zuddha-saMgIna banAvavI, tathA je rAjakIya pakSa lokazAhI samAjavAdamAM mAne che temane kogresa sAthe joDavA ane bIjA pakSane virodha kara, temaja aniSTa sAme satyAgraha-zuddhiprayoga karavo vagere jaNAvata, vinavato lAMbo patra lakhyuM che. pakSAtIta eTale? emAM "pakSAtIta" eTale pakSathI alaga rahevuM ema nahIM paNa jema triguNAtIta ke dehAtIta eTale deha chatAM nirlepa rahevuM, te bApunuM udAharaNa ApIne kahyuM che. bApue vidyApITha sthApI, Azrama sthApyo ane ha. aMdara jaI koMgresane upara ANI-pratiSThita karI, chatAM siddhAMta khAtara alaga thayAM toye 194ramAM saramukhatyAra banyA. sAdhue dIkSA levA chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha sAthenA saMbaMdhe te rAkhe ja che. eTale koMgresanI sAthe rahI prajJAvAna saMte ane tava ciMtakonI daravaNI ane saMparka rAkhI, keMgresane mAtra rAjya kSetre mUkI vizvarUpa banAvavI jarUrI che. keMgresane saDe: Aje koMgresamAM A saDe dekhAya che: (1) ghaNuM kSetro kajo karI vyApti deSa haryo che. (2) vahIvaTI kSetranA doSo potAnA upara oDhI avyApti deSa vahoryo che, (3) ane sattA temaja moha mATe dAMDa to, mUDIvAdI, komavAdI bane te paMpALavA maMDI paDI che. A dezone nivAravA mATe kevaLa uMTavaida nahIM paNa dharamULathI ukhADavA mATe sAcA ilAja karavA paDaze. nahIMtara lokazAhI uparanI mAnava zraddhA DagI jaze ane senApatizAhI ke pakSIya saramukhatyArI Avaze. mATe koMgresane AMcako ApIne tathA te potAnuM kAryakSetra yogya rIte nakakI na kare to tenI pAsethI, prajA ane nitika baLa tathA AdhyAtmika baLane sAthe laIne bIjA kAryakSetra paNa AMcakI levAnA satyAgrahanA prAge, kAnUna bhaMga ane rAjya saMsthAne teDavAnuM kArya karyA vinA karavA ja paDaze. -ghaDAyelI saMsthA kesa: devajIbhAI : "ghaDAyelI saMsthA kesa ja che. rAjakAraNa je AjanA vizvamAM anivArya che te tapa tyAganA ghaDataravALI te saMsthA taje nahIM cAle. A aMge jainenA graMthomAM AvatuM zilaka sarSinuM dRSTAMta ApavA jevuM che. zailaka DhIlA paDe che tyAre 48 ziSyo temane tajI de che paNa paMthakamuni temane tajatA nathI. teo vicAre che ke mArA upara gurune upakAra che. gurutatvanI Aje jagatane jarUra che. je DhIlA paDyA te sthira paNa thaze. potAnI bhaktithI gurusevA karatA rahyA ane enI asara guru upara thaI ane teo sthira thayA. Ama guru-ziSya banenAM nAma ujajavaLa thayAM; pilA 484nAM nahI. evI ja rIte kesathI alaga thaIne paNa, saMta vinobAjI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 jayaprakAza, nArAyaNa, rAjAjI, kRpalANajI vageree koMgresane sIdhe ke ADakatarI rIte phaTako mAravAnA badale tenI zuddhi ane puSTimAM rasa levo joIe. virodha pakSathI zuM phAyado? pUMjAbhAI : "AjanA lokazAhI yugamAM A samAja eka arthamAM rAjakIya pakSa che. eTale virodha pakSanI kayAM jarUra che? virodhapakSothI A dezamAM kazo phAyado thayo nathI. nukazAna pArAvAra thayuM che. - mahAgujarAta janatA pariSada bilADInA TopanI jema phUTI nIkaLI tethI khAdI TopInI, koMgresanI ane gAMdhIjInI bhaktine dhakko lAgyo, kaMI paNa lAbha na thayo. dA. ta. pattA ramanAra pahelAM DaratA hatA temane tophAna pachI Dara na rahyo. eTale virodha pakSonI A dezamAM kazI jarUra nathI. temane sattA sivAya kAMI paNa jotuM nathI. eTale koMgresamAM paNa bhaLelI anicchanIya vyakitao kAMto dUra thavI joIe ane kAMte sudharavI joIe tevo janatA ane janasevakono kAbU jarUrI che." rAjakIya pakSone samanvaya-eka bhrama : pU. zrI nemimunie kahyuM: "ApaNuM dezamAM keTalAka loko mAne che ke rAjakIya pakSone samanvaya thavo joIe mArA namra mate e zrama che. kAraNa ke dharmono samanvaya thaI zake tenuM kAraNa darekanA pAyAnAM sArA to samAna che -ahiMsA, satya, sadAcAra vagere. pakSomAM evuM nathI. keTalAkane pAya janatA paNa nathI sattA che. sevA, ahiMsA, satya vagere to paNa nathI. enuM ja pariNAma che ke lokazAhImAM mAnanAra pakSa paNa komavAda, mUDIvAda, sAmyavAda ane dAMDa tane thAbaDavA maMDI paDe che. ' e mATe ja pU. munizrI saMtabAlajI ApaNuM sAme be traNa vAta spaSTa kare che-(1) koMgresane matathI naciMta banAvavI. (2) kesine anya pakSo sAthe bAMdhachoDa na karavI paDe te mATe, parigraha, prANu ane pratiSThAnAM bhege kesine zuddha saMgIna banAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI saMsthAo sAthe joDavI. AmAMthI ja pUraka ane preraka saMsthAonI vAta AvIne UbhI rahe che. lokasaMgaThane koMgresanAM pUraka che. leka sevaka saMgaThane tenAM preraka rahevAM joIe. naitika pAyA upara racAyelAM grAmasaMgaThane koMgresanuM rAjakIya mAtatva svIkAre, tema zaheranI Induka madhyamavargIya saMgaThana ke mAtasamAje paNa e mArga svIkAre te kegresa naciMta bane. gAmaDAmAM grAma prAyogika saMghe ane kasabA tathA zaheromAM vizvavAtsalya prAyogika sa naitika deravaNI Ape te koMgresa, Inka ane janatA zuddha, dhaDAyela ane saMgIna bane. racanAtmaka kAryakaroe vANune ati saMyama sAdha jarUrI che temaja temaNe rAjayAzrita banavA karatAM bApune tapa-tyAga sevAne mArga levo joIe, te ja teo sakriya taTastha ane satyAgrahI banI tejasvI banI zakaze. mahAgujarAtanAM tephAne vakhate gAmaDAMmAMnI ajoDa grAma TukaDIoe tathA zaheronI tapasyAe koMgresane ugArI, zuddha ane saMgIna banAvI zakI hatI. koMgresamAM mUDIvAdI ke sAmyavAdI ke komavAdI koI paNa baLa na pese tenI pUrI kALajI rAkhavI joIe ane te rAjakIya kSetre kAma karI zake te mATe tenI pAsethI, Arthika, sAmAjika, zaikSaNika ane sAMskRtika kSetre lakasaMgaThane ane lokasevaka saMgaThanane ApavAM joIe. ekapakSanI vAta kyAre thAya ? mATaliyA : anubaMdha vicAradhArA eka pakSanI vAta janatAnI tAkAta upara kare che. Araba jUthanI jema rAjyanI tAkAta upara nahIM ane jema dharma ne sadAcArano pAyo svIkAre to tene samanvaya thaI zake tema je pakSe lokazAhIne AcaraNa(vA) nA pAyA upara svIkAre te ja temane koMgresa sAthe meLavI zakAya; e vAta ApaNe svIkArIe chIe." munizrI satabAlajIe kahyuM ke nemimuni ane mATaliyA bannenI vAta vastu tavarUpe eka che eTale anubhave baMdhanuM sAcuM satya pragaTa thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAmAM loka saMgaThananuM sthAna [8] munizrI saMtabAlajI] [ 19-9-61 anubaMdha vicAradhArAnAM cAra aMge gaNavAmAM AvyA che. AmAM gAmaDuM prathama Ave che. paNa AnI agAu rAjakIya saMsthAnuM zuM sthAna che ane temAM paNa koMgresane zA mATe mahatva ApavAmAM Ave che. te aMge vicAra thaI cUkyo che. enuM kAraNe rAjya saMsthAnAM AjanA loko upara vyApaka prabhAva ane pakaDa che. rAjya pAse vijJAna che. buddhizALI loko, dharmasAdhake e badhAM paNa sIdhI ke ADakatarI rIte temane vaza che. loko pAse jANe keAI rasto na hoya tema kiMkartavyavimUDha jevA thaI gayA che. rAjyanI AvI pakaDathI moTo bhaya e che ke tenA kAraNe sattA ane sAsana cAle paNa lokonI je naitika jAgRti thavI joIe te thAya nahIM. AvA samaye eka AzvAsana maLe che ke je janasaMgaThana (lokasaMgaThana) thAya ane tene pAyo nItine hoya to A badhuM nItipUrvaka Take. janasaMgaThana zI rIte thAya? te vicAryuM ke temAM gAmaDAM prathama levAM. A gAmaDAMnA naitikapAyA paranAM lokasaMgaThane koI paNa rAjya saMsthAne pUrakabaLa hovAM joIe. A lokasaMgaThane na hoya te lokasevakasaMgaThane TakI na zake. lekasevaka saMgaThane sAmAnya rIte prerakabaLa che paNa te konAmAM preraNuM jagADe ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 tyAre emanuM e prerita karavAnuM sthAna lokasaMgaThane ane rAjyasaMgaThana che. gAMdhIjIe rAjakAraNane sarva prathama lIdhuM paNa lekasaMgaThanenAM abhAve, lokasevaka saMgaThanene vicAra karavA chatAM te kArya adhUruM rahyuM. Aje e kArya pUruM karavAnI jarUra che. kAraNa ke vizvanA rAjakAraNanI zuddhi mATe bhAratane sakriya taTasthabaLa banAvavA mATenI agatya che. ane e mATe rAjayasaMsthA tarIke koMgresane naciMta karavA mATe, tene zuddha ane saMgIna banAvavA mATe preraka ane pUraka baLanI jarUra che. - lokasaMgaThanamAM paNa traNa saMgaThane levAmAM AvyA che : (1) grAmasaMgaThana (2) nagaranA madhyamavargIya ane majUronAM saMgaThane ane (3) mAtRsamAja. AmAM sarva prathama gAmaDAMne levAmAM Avela che. Aje gAmaDAMnI sthiti zuM che te aMge vicAra karIe. dezamAM yaMtro vadhyA che eTale gAmaDuM cUMthAI gayuM che. moTA moTA zaheranI vasati vadhatI cAlI che ane gAmaDAM bhAMgI paDyAM che. A badhuM hovA chatAMye bhAratane prANu kahIe te te gAmaDAM che. enuM eka kAraNa te e che ke ahIM vasati vadhAre che ane te pramANe darekane nyAya purasara rojI apAvI zake to te gAmaDAM che. eziyAmAM vadhu vasati vALAM be deza che bhArata ane cIna. bhAratane pitAnI vasatine jIvana mATe khetI upara AdhAra rAkhavAnuM che. ahI khetI mATe vadhu avakAza che. cIna te sAmyavAda, tarapha DhaLI gayuM che eTale tene prazna raheto nathI paNa bhArata mATe gAmaDAmAM vasatI 82% prajAnI naitika jAgRti mATe lokasaMgaThanene avakAza rahe che. gAMdhIjIe be vAta rajU karelI. (1) bhAratanuM ekama gAmaDuM raheze ane (2) bIjI vAta e karI ke kisAna (kheDUta) e ja keMgresa che. Aje gAmaDuM ane khetI ene vicAra karIe. yaMtronI dhamAla, vijJAnanI doTa-ane zaheranAM AkarSaNe A badhA vacce gAmaDuM aTavAI gayuM che. te chatAM tene ja jagADavuM paDaze ane bahAra kADhavuM paDaze kAraNa ke gAMdhIjIe nAda vahete karyo che ke bhAratanuM mULa gAmaDuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 gAmaDuM saraLa che koI paNa na vicAra mUkatAM te tarata apanAvI zakaze nahIM, paNa tenuM haiyuM saraLa ane komaLa che eTale tyAM navA vicAronuM vAvetara thaI zakaze. te uparAMta janasaMkhyA pramANe Aje paNa potera TakA uparAMta vasati gAmaDAMmAM che. eTale lokazAhInI rIte TakavAmAM gAmaDAMne prathama vicAra karavo paDaze. lokazAhImAM je satya ane ahiMsAnI zakyatA che. te saramukhatyArazAhImAM nathI. eTale be vikalpamAM lokazAhIne ja pasaMda karI che. lokazAhImAM loko mukhya raheze. duniyAnA bIjA bhAgomAM che te pramANe pakSIya lokazAhI, je AgaLa jatAM saramukhatyArazAhInuM ja svarUpa le che tevI lokazAhI jotI nathI. Aje je rItanI bhAratanI samAjavAdI lokazAhI che tene ja jagatamAM preraNA pAtra banAvavAnI che. te ekalI rAjya saMsthA koMgresathI nahIM thaI zake paNa te mATe samAja kArya karI zakaze. A samAja gAmaDAMmAM paDe che. Aje gAmaDAM sAme moTo bhaya zaherane che; paNa gAmaDAMnuM saMgaThana thatAM te TakI zake ane Adarza paNa banI zake. gAmaDAMne TakAvI rAkhavAnu jIvADavAnuM bIjuM kAraNa e che ke te jIvavA mATenI sAmagrI, khorAka, poSAka vagere Ape che. kAco mAla tyAM ja taiyAra thAya che. chellAM dAyakAmAM kevaLa 15 thI 20 TakA jeTalI vasati gAmaDAmAMthI zaheramAM jatAM, kAcA mAlanA utpAdanamAM moTo pharaka paDI gayo che ane anAja vagere paradezathI maMgAvavAnI jarUra AvIne UbhI rahI che. AnA karatAM paNa vadhAre vizeSatA te gAmaDAMnI saMskRtinI che.. rAjya sAme koI paNa prakAranuM AMdolana nyAya mATe upADe tyAre naitika baLa joIe; satya ahiMsA joIe. te gAmaDAMmAMthI ja maLI zake. gAMdhIjIe sAmudAyika ahiMsAnA prayAsa karyA te bhAratIya janatAnA sahArAthI gAmaDAMmAM je prayogo thayA temAM gAmaDAMe pUrepUro sAtha, Ape. bAraDolImAM, yU. pI. mAM, kheDA jillAmAM, mIThAnI laDatamAM gAmaDAo mokhare rahIne madada karI che; svayaMsevakone pi khyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 Ama joI zakAya che ke gAmaDAmAM eka tA . janasa MkhyA vadhAre che ( 2 ) te jIvana--upayAgI cIjonu utpAdaka gaurava che (4) ane saMskRtinAM tattva che. tenu vizva sAthe anusadhAna thAya te che, ( 3 ) tyAM zramanuM A badhAM kAraNeAsara jo vizva zAMti mATe mahatvanuM kAma thAya. Aje kayAMye zAMti nathI dekhAtI. khaoNMDa rasela jevA zAMtivAdIonA magajamAM mathana cAlI rahyuM che ke zuM karavuM ? yunAnA mahAmatrInu vimAnI akasmAtamAM pUjyeAjIta yeAjanA mujaba mRtyu thayuM. koMgresane cUMTaNIomAM khUba mahenata karavAnI che. (cUMTaNIe pahelAMnI A vAta che.) yUreApa, amerikA, krAMsa ane raziyA vaccenAM saMdharSoM dUra thayAM nathI. A badhAnI vacce zAMtine rastA anubaMdha vicAradhArAnA che. temAM vyaktine mahatva tenA vyaktitva pUratu ja che. paNa khAsa mahatva te samAjane apAyu che. samAja dhaDAya che saMsthAne lIdhe. e saMsthA evI hAvI joI e ke jemAM saMskRtinA aMzA hAya. eTale ja anubhadhamAM leAkasaMgaThana, rAjyasaMgaThana, leAkasevaka saMgaThana ane krAMtipriya sAdhu-sAdhvIonI saMsthA e cArenA sAthe vicAra karavAmAM Ave che. bhAratanI saMskRtimAM, ahiMsaka saMskRtimAM jemanA moTA kALA che, te che rAma, kRSNa, buddha ane mahAvIra. chellAM be yuddha ane mahAvIrane aitihAsika rIte jANI zakAya che. pahelAM ene rAma ane kRSNane rAmAyaNa ane mahAbhAratathI jANI zakAya che. bhagavAna mahAvIre saMdhanI racanA karI jethI vyavasthita rIte e yeAjanA kAma kare che--lAkAka mATe e yeAjanA Aje paNa eTalI ja mahatvanI che. yuddhane dha paradezamAM enI jIvana taraphanI madhyama mArgIya nItinA kAraNe vyApaka banyA. A cAreyane ApaNe anubaMdhakAra tarIke-tkrAMtikAra tarIke ghaTAvI zakIe. e cAreyanA lAkasaMparka kaI rIte rahyo tene vicAra karIe. gAmaDAM-ke grAma prajA sAthe temanA anubaMdha nIce pramANe hateA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 rAma yuvAna thAya che. paraNe che ane rAjyAbhiSekanA badale vanavAse javAnuM Ave che. A cauda varSanA vanavAsamAM temane sarva prathama vanavAsIone vadhu saMparka thAya che. leksevaka kahI zakAya tevA RSi-munibrAhmaNone paNa saMparka thAya che. A AdivAsIo jaMgalI avasthAmAM hatA. corI, lUMTaphATa karatA, paNa rAmanA saMparka pachI badhe sudhAro thaI thaI gayo. enuM kAraNa e ke prajAnI saraLatA hatI. saraLatA vagara dharma AvatuM nathI. dharmanA mULa siddhAMta satya ane ahiMsA che. paNa te anyAya sAme mAthuM jhUkAvIne nahIM. A vAto lokonA saMskAromAM vaNI devA mATe lokasaMgaThananI jarUra rahe che. AdivAsI ane vAnarajAtie rAvaNa sAmenA yuddhamAM rAmane madada karI che, ane saMskRtimAM moTo phALo Ape che, enuM kAraNa emane maLelI rAmanI sarakhI deravI hatI. gAmaDAmAM jema khUbIo che tema keTalIka khAmIo paNa che. eka to e ke je doranAra na hoya te te aTakI jAya. bIjuM tyAM rUDhicUstatA vadhAre hoya che eTale temane sIdhe raste laI janAra joIe, nahIM te te ude raste paNa jaI zake che. A bAbatamAM kRSNa yugamAM gAmaDAMnI saraLatA ane lokasaMgaThanane sIdhe vaLAMka na ApatAM te udhe raste jAya e banne dAkhalAo maLI zake che. kRSNane jIvADavAmAM vadhAre madada, govALiyAoe karI che. je ke madada na maLata to temane ATalo badho vikAsa na thAta. temaNe na kevaLa moTA moTA asUrone saMhAra karyo, paNa jarAsaMdha ane kaMsa jevAne mArI nAkhyAM ane duryodhananI sAme lokasaMgaThananI sthApanA karI. e badhA gAmaDAnA loko hatAM ane temanuM pIThabaLa hatuM eTale kRSNa bhagavAna gopIonAM prema joIne gAMDA thaI jatA. Ama kRSNa bhagavAnane madada maLI te nesaDAmAM rahetI ane sAmAnya gaNAtI prajAnI. A te vAta thaI lokasaMgaThanane sarakhI doravaNuM maLe to te vyaktinuM baLa banIne UbhuM rahe tenI. have eja lokasaMgaThanane doravaNa na maLe te tenI pragati aTake ane te udhe raste paNa jaI caDe ene dAkhala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 yAdanA nAza uparathI maLe che. yAda madamAM AvIne dArUDIyA, mAMsAhArI ane aMte svayaMnAzaka banI gayA. yAdavanA pratIka rUpe zaherane laI zakAya. tyAM bhapako dekhAze paNuM balidAnanI vAta Avaze, kaMIka tyAga karavAnuM Avaze tyAre te aTakI jaze. eTaluM ja nahIM, saMskRtino pravAha gAmaDAmAM, pachAta vargomAM ane nArI jAtimAM vaheto jovA maLaze tyAre zaheranA bhadra loko ene rUMdhavA prayatna karaze. bheda bhAva upara racAyela zaheranI sabhyatAmAM to emane (gAmaDAnAM lokone) mAnava rUpe gaNavAmAM paNa aziSTatA AvI jAya che. zaherI loka ema mAne ke A gAmaDIyAe te abhaNa - ajJAna che - teo zuM jANe? buddha ane mahAvIra bannee upadeza ApatAM pahelAM tapasyA karI, pharI pharI janasaMparka sAdhyo hate eTaluM ja nahIM lokone mahatva ApyuM hatuM ane temaNe potAne upadeza lokasabhAmAM A hate. Ama badhA samayamAM rAmakRSNa, buddha, mahAvIra ane gAMdhI sudhI joI zakAya che ke gAmaDAnA anabaMdha vagara koI paNa krAMtikAraanubaMdhakAra pitAnuM kArya karI zakyA nathI. gAmaDAMoe dareka kALamAM pitAne phALo lokakrAMtimAM noMdhAvyo che. vacamAM bhakitakALa Avyo te temAM paNa gAmaDAMo tallIna banyAM. paNa je eka vastu bhUlAI javA pAmI te e ke temane saMgaThita zakita rUpe koIe AgaLa na ryA. je gAmaDAM saMgaThita heta te paradezIo AvI zakyA na hota ane ahIMnI bhedabhAvanI nItine lAbha na laI zakyA hota. chatAM Aje grAmasaMgaThana-loka saMgaThanane ghaNe avakAza che. gAmaDAMomAM Aje sahakArI maMDaLIo kArya kare che; paMcAyate cAle che, harijana tarapha bhedabhAva ghaTa che; pachAta vargone AgaLa vadhavAmAM dareka zakaya madada UbhI thaI che. keTalAka gAmaDe to bhale gharamAM bhedabhAva hoya paNa samAjamAM harijane prati bhedabhAva ocho thayo che. koI sArA-mAThA prasaMge temanI jamIna-mita badhuM ye kAma Ave. gAmaDAo kAryakarone poSe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 pazu che. kAI sAdhake Ave te| namI paDe che ane badhI jarUrata pUrI pADe che. eka ja vastunI kamI che ke tyAM vyApaka dRSTi AchI che. tenI pUti prAyeAgika saMghe ( racanAtmaka kAryakaronA sathe ) karavI joI e. gAmaDAmAM je buddhizALI leAkeA gayA te kevaLa dhana ane sattA mATe gayA. temanI buddhinA upayAga, temanA utthAna mATe na thayeA. eTale pachAta vargo ane zramajIvIe pAchaLa rahI gayA. tyAM je saMkucitatA che, irSyA che tene teA dUra karI zakAze, leAkasevA AvyA ane leAkuzAhIne temaNe sthira karI. cUMTaNI AvI eTale rAjakAraNa AvyuM; sAthe rAjya saMsthA AvI. emAM upeA haze paNa tene pUrI karavA karavA mATe prayatna karavA joI e. gAmaDAMnI je cAra khUkhI che :--( 1 ) janasaMkhyA, ( 2 ) jarUratAnuM utpAdana, ( 3 ) zrama ane ( 4 ) saraLatA, ene bahAra lAvavI joI e ane tenI aMdara je bagADa thayA che tene dura karavA joI e. thoDAM varSo pahelAM amerikAthI eka kuTuMba Avelu. temane bhAratanA gAmaDAnI saMskRtine abhyAsa karavA hatA ane gAmaDAM upara gAMdhI yuganI keTalI asara che te paNa jovuM hatu. eTale pakSApakSInI asarathI para evAM eka nAnakaDAM gAmamAM tthA hatA. AnA atha e thayeA ke sAcI saMskRtanAM darzIna gAmaDAmAM ja thaI zake che. zaherAmAM nahi. i ApaNe khUkhIe vadhAravAnI che ane khAmIo dUra karavAnI che. A kAma kAI ekala-dokala vyakitanu nathI, tema ja enu kSetra paNa koI eka--e vyakita nathI. eTale sagarhananI vAta AvI che. sagaThana sivAya vyApaka samAjane asara pahoMcADI zakAya nahIM; sArAM tattvAne laI levAM ane khurI Adatene dura karavI A mATe badhA ye prayatna karavA joI e. gAmaDAmAM e khAmIo mukhya che. eka tA vyApaka dRSTinA abhAva; ane khIjI dAMDa tattvA sAme thavAnI hiMmatanI kamI. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 e bAbatamAM pUti karavI rahI. pachI A gAmaDAo koMgresanA pUraka baLa banI rahe to keTalo phAyado thaI zake te paNa agAu vicArAI gayuM che. A gAmaDAMomAM je khUbIo paDI che. enA UMDANamAM je tAva paDayuM che tene pragaTAvavAnuM che. je tema nahIM thAya te satya ahiMsAvALI lokazAhI ane sAro samAjavAda nahIM Ave, kevaLa rojIroTalI nimitte saMgharSa karatAM loko najare caDhaze; ravizaMkara mahArAja cIna gayelA. tyAM joyuM to devamUrtio upara dhULa caDelI. temaNe lokone pUchyuM : "Ama kema ?" temane javAba maLe ke buddhinI pratimA che paNa have te amArA upAsya deva rahyA nathI. have A kodALI-pAvaDe amArA upAsya devo che. A gAmaDAmAM rahela khAmIo dUra na karavAnuM pariNAma ! tyAre bhAratanA gAmaDAMomAM gAMdhIyugamAM tenI khAmIo dura karI, khUbIo pragaTAvavAnA ghaNuM kAryakramo thayA che. eTale ja pelA amerikanane bhAratanA gAmaDAMmAMthI keTalAMka suMdara to maLyA te enI vizeSatA che. Aje jyAre vizvayuddha phATI nIkaLe tevAM saMyoge ubhA thayA che tyAre ahiMsaka Dhabe tene nivAravAnA upAya jAya e jarUrI che. gAmaDAM upara zaheranuM je niyaMtraNa che tene ahiMsaka rIte dura karavA mATe vicAravAnuM che. A mATe rAjya saMsthA pAse madadanI AzA rAkhavI vadhAre paDatI che. te mATe janatA dvArA krAMti karavI hoya te kasaMgaThananA mukhya bhAga rUpe grAma saMgaThananI khAsa jarUra che. mane zraddhA che ke gAmaDAmAM A badhA baLane anubaMdha thAya te bhAratanuM gAmaDuM vizvanuM preraNAsthAna banI jaze ane koMgresa ghaDAze, nahIM to tenuM rUpAMtara thaI jaze. e rIte ahiMsaka samAja racanA zakya banaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne AsapAsanI zibiramAM Aga che te dara carcA-vicAraNuM yurepanI nagara saMskRtine vAraso: AjanI carcA upADatAM zrI mATaliyAe kahyuM: bhAlaparA bAjumAM ame je bhUgoLa dazamA dheraNamAM calAvIe chIe; temAM yUropa ane eziyAnAM gAmaDAMnI sarakhAmaNuM karIe chIe. mAre kahevuM joIe ke yUropane vikAsa nagarone keMdramAM rAkhIne thayo che. tyAM je nagara heya enI AsapAsa bhale gAmaDAM hoya paNa tenuM keMdra zahera rahevAnuM. remanA ItihAsamAM, zibiramAM paNa evuM sAMbhaLyuM che. durbhAgye briTIzarane e vAraso ApaNane maLyo che te haju paNa moTebhAge che. muMbaI, amadAvAda jevAM kaeNraporezanane je adhikAra che te gAmaDAne maLyA nathI. gAmaDuM svAvalaMbI : nahIM te, sana 1861 sudhI koIpaNa gAmaDuM potAnA nyAya mATe rAjya pAse na jatuM. hA, mogalakALamAM hiMduo ke musalamAnonI jyAM jaMgI bahumatI hoya tyAM laghumatIne anyAya na thAya te mATe rAjya sAme jotuM thayeluM paNa, murilama rAjAo jyAM taTasthapaNuM lAge te gAmaDAne ja A nyAya karavAnuM soMpI detA. jAnamAlanI rakSA mATe paNa gAmaDuM moTAbhAge svAvalaMbI hatuM. zikSaNanuM paNa tevuM ja hatuM. baMgALanA ItihAsamAM, nevuM TakA zikSaNa brAhmaNa gurUonA hAthamAM hatuM ane te aMge gAmaDuM svAvalaMbI hatuM. duSkALa paDe tyAre rAjAo ane zrImate sAmethI madada karavA bhale Ave, bAkI anAja aMge svAvalaMbana ane sAvacetI rahetAM. anAja- geLa vi.mAM saDo na pese tema tene sAcavI rAkhavAmAM AvatAM. avarajavaranAM vadhu sAdhane nahIM, tema vadhu svArtha nahIM eTale sAdharmikone jamADavAnuM; annakSetre, ane dharmasthaLamAM yAtrIjamaNu vagere cAlu ja hatAM. gujarAtamAM Aje paNa keTalI jagyAe, bhagatanI jagyAe anna kSetranAM sthAna che. .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 Ajano bagADa: jo ke emAM Aje bagADa ghaNe pravezI gayo che. varSa pahelAM eTale bagADa na hato. Ama zakra, Na, yavana, mogala vagerenAM . AkramaNe ane AvA gamana chatAM grAma-saMskRti AbAda hatI. jyArathI aMgrejoe kheDUtonI jamIna para kabajA haka vecI nAkhavAne, gire mUkvAna, japta karI zakavAne, kAyade karyo tyArathI rAjyane hAthe zAhukAra banyA. hajAro kheDUte jelamAM gayA; vyAja upara kAbU na rahyo; jamIna jAya teye rAjya kheDUtane rakSaNa na Ape. pariNAme gAmaDAM bhayabhIta banyAM. grAma saMskRti jamIna vecANa, vyAja, kuka ane jelanA trAsamAM pIMkhAI gaI. tyArabAda thayuM ke aMgrejI bhaNe tene nekarI, rAjyanA pasAyatonI cakI vagere kAraNuM gAmaDuM rAjyAzrita banatuM gayuM. 1857nA baLavA pachI aMgrejo bInA, AthI jJAti ane dharmane temaNe hAtha na lagAvyo paNa jyAM abhimAna ane bhaya Ave tyAM dharma ane jJAti Take zI rIte ? ane Take to kAMTArUpa bhoMkAya; te svAbhAvika hatuM. A rIte pAMca hajAra varSa kheDUta-grAma-samAja tUTI gayo. saHbhAgye haju dharmabhAvanAnAM mULiyAM ane khetInI paristhitine kAraNe samAdhAna priyapaNuM che. ApaNe e banne pakaDIne grAmasaMskRtine pharI beThI karIe. saMta vinebAnA "jamIna paranI vyaktigata mAlikI javI joIe !" te sUtrane "jamIna vecI vecAya nahIM" ane koI kAraNe badalo karavo paDe to naitika grAma saMgaThana dvArA thaI zake, te rIte ghaTAvAya to kheDUta; nItithI saMgaThita ane AjIvikA mATe naciMta tathA nirbhaya banI jAya." lekhasaMgaThananI anokhI zakti : devajIbhAI kaheH "ame anubaMdha vicAradhArAnA anvaye bhacAu tAlukAmAM kacchamAM kheDUta maMDaLo karyA temanA anubhava ghaNuM sukhada Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 thayA che. gAmaDAnAM khamIramAM bApuzAhI vaNAI hatI. bApu sapheda kapaDAM paherIne phare. temanAM hAthA "kATiyA varaNa" kahevAya che tevA loko bane. AvA lokone paNa ame 50-60 nI AjIvikAo bAMdhI ApI. samAjamAM temane prema ane satsaMga maLyA pratiSThA maLI. AthI bApu ke ThAkara DhIlA paDyA. teo paNa zramajIvI banI khetI karavA lAgyA. nAnAM amaladAro DhIlA paDyA. teo paNa zramajIvI banI khetI karavA lAgyA. nAnA amaladAro paNa AvAM tattvone jere lAMca, johukamI karatA, te paNa DhIlA paDyA. hamaNa patra Ave che temAM lakhe che: "guMDAonuM jora have tUTI ja gayuM che. kAraNa ke samAjamAM jAgRti AvI che. AthI kAMto temane sudharavuM paDaze ane kAM to bhAgavuM paDaze." Ama saMgaThana sAcuM hoya ane yogya mArgadarzana maLe to badhAM gAmaDAMnuM saMgaThana jagatabharamAM anekhI bhAta pADaze." cAreyane anubaMdha : pachInI praznAvalImAM e sAra nIkaLyo : "Aje cAreya aMge anubaMdha nathI. saMghabaLa vagara bhalabhalA vyaktine TakavuM paNa durlabha che chatAM pratiSThA, prANa ane parigrahane homanArAM sAdhuo saMkaTa samaye TakI zake te samAjane ahiMsAnI dizAmAM ghaNuM AgaLa vadhavAnuM nimitta UbhuM thaI jAya. eka samAja na AvakAre to bIje samAja AvA sAdhusAdhvIone maLI ja rahevAne. bhagavAna mahAvIra to cAlI calAvIne anArya dezamAM gayA hatA. emanA anuyAyIo paNa eja cIle cAle to ghaNuM thaI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArA ane grAmasaMgaThita munizrI saMtabAlajI] [ 29-9-61 anubaMdha vicAradhArAmAM lokasaMgaThananuM sthAna, enA anvaye gAmaDuM ane grAmasaMgaThana aMge prAraMbhika vicAra thaI cUkyo che. gAmaDAmAM khUbIo kyAM che. ane khAmIo kyAM che tenI paNa vicAraNuM thaI cUkI che. Aje grAmasaMgaThane karavAmAM kaI kaI vastu jeze ane kA masalo tyAM che te joIe grAmasaMgaThana zA mATe? e aMge gAMdhIvicAra pramANe ApaNe joI zakyA ke lokazAhI samAjavAda mATe je pAyo che te gAmaDuM che. tenI aMdara ApaNI saMskRtinAM UMDA mULa paDayAM che. gAmaDAnuM mahattva cAra bAbatone lIdhe che -(1) janasaMkhyA (2) jarUratanuM utpAdana (3) zramane AnaMda (4) saraLatA. A cAreya bAbato zaheramAM jovA nahIM maLe. Aje zahera vijJAna ane AdhunikatAmAM tema ja keTalIka bIjI bAbatamAM AgaLa che paNa svarAjaya AvyAnA paMdara varSa pachI paNa tyAM pazcimano pavana vadhAre jorathI phUMkAI rahyo che. gAmaDAMmAM paNa che ke enI thoDI ghaNI asara pahoMcI che paNa haju tyAM pUrvanI asara UMDI che. janasaMkhyAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 daSTie mahA naciMtapaNuM ke pIThabaLa tenuM saddhara gaNI zakAya. jIvananI jarUratane mAla te ja banAve che. loko saraLa che ane zramajIvIo che. eTale lokazAhI samAjavAdane TakAvI rAkhavo hoya te gAmaDAnA saMgaThano naitika bhUmikAe thAya e jarUrI che. A gAmaDAnuM anusa dhAna rAjya saMsthA sAthe karavAnuM che. eTale rAjya saMsthA tarIke koMgresane lIdhI che. ane vizvanA prazno mATe "yUne ne. levAmAM AvI che. have A anubaMdha vicAradhArA pramANe bannene lokasaMgaThana ane rAjya saMsthAne--anubaMdha joDavAne che, te e kAryane gati koNa Ape ? eno sIdho uttara e ja che ke lokazAhImAM te loko ja gati Ape. loko vadhAre paDatA gAmaDAMomAM che. eTale gAmaDAM ja tene gatizIlatA ApI zakaze. paNa khUbInI vAta e che ke tema banatuM nathI. enuM kAraNa e che ke lokonI saMkhyA vadhAre che; paNa te saMgaThita na hoIne tenI asara paDatI nathI. eTale ja grAmasaMgaThane UbhAM karavAnI jarUra che. pAMca vadhAre ke hajAra? eka dAkhalo ApuM! A te samajavA mATe che. ekavAra savAla Avyo ke pAMca vadhAre ke soLase vadhAre? Ama te saMkhyAnI daSTie soLaso vadhAre lAge che paNa vAstavamAM pAMca vadhI jAya che. ekavAra soLaso mANasanI vasativALA gAmamAM dhADa paDI. AkhA gAmane pAMca luMTArAo tUTI gayA. emanI pAse zastro hatAM te karatAM gAmamAM vadhAre hatAM. saMkhyA vadhAre, zo vadhAre te chatAM ya teo hAryA, enuM kAraNa zuM! kayuM tattva khUTayuM ? tenI kaDI maLI gaI ke pelA pAMca kaDI banIne AvyA hatA. pAMca ekaDA bhegA thAya eTale 11111 agyAra hajAra ekaso agyAra thAya. pelA grAmavALA badhA judA judA hatA. bolo koNu vadhe? bIjI vAta e hatI ke pelA pAMcamAMthI eka upara ghA paDe te bIje jhIle. gAmaDAvALAmAM koI para ghA paDe te bIjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 bhAgI jAya. eTale pelAomAM hiMmata ane saMgaThana vadhu, jyAre ahIM kAyaratA ane bhAgalA ! A dAkhalo Ape paNa A ja khAmIonA kAraNe gAmaDAM AgaLa AvI zakatAM nathI. Aje gAmaDAMne dora saMcAra jovA jaIe te kenA hAthamAM che ? zaheronI pachavADe kaccha (nagara) cAle che. nagaranI pAchaLa gAmaDAM cAle che ane gAmaDAM paNa amUka dAMDa to kahe tema cAle che. jyAM sudhI lokasaMkhyA saMgaThita nahIM hoya tyAM sudhI koMgresa upara vajana nahIM paDe. kadAca koI bIjI rIte lAvavA mAgatuM hoya to paNa te jUthe bAjI karIne sattA dvArA lAvI zake che. paNa janatA dvArA krAMti karavI hoya to badho vicAra karavAnuM rahe che. . e mATe gAmaDAMnA naitika pAyA upara saMgaThano karI temanuM anusaMdhAna vizva sAthe karavuM paDaze. jo tema na thAya te gAmaDuM alaga paDI javAnuM ane aMte te paDI bhAMgavAnuM, ItihAsanA pAne evuM paNa jovA maLe che ke jyAre AkramaNakArIo AvyA tyAre dareka gAmaDAMvALAoe ema kahyuM; "amArU gAma na lUTaze. AgaLa jAva !" teNe Ama pitAne bacAva karyo AkhA dezane nahIM. darekane ne coka-rasoDuM. bIje game te thAya paNa A cakA-cokaThAmAM kaMI nahIM. huM to zuddha ja rahuM chuM. Ama gAmaDuM pote salAmata rahevA gayuM ane dezamAM bhaMga paDato gayo. chevaTe enI asara gAmaDIne thayA vagara na rahI. agAu nyAyanuM kAma bAdazAhe gAmaDAMne ja sepatA. keLavaNI kevI ApavI te paNa temane ja nakkI karavA detA paNa Aje vicitra paristhiti che. pilisa paTela gAmane; paNa nekara sarakArane, mahesula paTela paNa sarakArI, talATI tolamAM Ubhe rahenAra, te paNa have -sarakArI. A badhA agAu gAmamAMthI ja nyAyapUrvakanuM vaLatara pAmatA, paNa have e badho prabaMdha rAjya hAthamAM lIdhe eTale rAjya temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 pagAra cukave che. eTale agAu je potAnA gAmanI bhAvanA hatI te rAjyanI aMdara jatAM, sarakArI nokarazAhImAM badalAI gaI che. Aje pharI gAmaDAmAM prAraMbhanI "eka moTA kuTuMba" jevI bhAvanA UbhI karavI paDaze ane te emanA naitika saMgaThana vagara nahIM Ave. Aje loko bUmo pADe che ke rAjya Ama kare che? rAjya tema kare che. hiMdanI saMskRti cAlI gaI. paNa e buma pADavAthI zuM artha saravAne che? koI paNa praznanuM mULa jevuM joIe. prathatha nadI kayAM jAya ! nadI maLe nadane, nada maLe akhAtane ane akhAta maLe samudrane. Ama tabakkAvAra kAma thavuM joIe. tabakkA UbhA thavA joIe. ene pahelo tabakako gAmaDuM che. tyAM haju paNa saMskRtinAM UMDA mULa paDayAM che, tyAM atithi satkAra paDayo che. duSaNee UMDA mULa nAkhyAM nathI. zaheramAM te badhuM relAI gayuM che. eTalI hade gAmaDuM gayuM nathI. te tenI bAjI sudhArI levI joIe. e sudharaze eTale zaherI buddhizALI che. te to tarata sudharI jaze. gAMdhIjIe eka ThekANe e ullekha karyo che ke: "svarAjyamAM dilhInuM taMtra kheDuta calAvaze. e raheze gAmaDAMmAM, haLa calAvatAM, calAvatAM rAjya calAvaze." enI vyAkhyA e karI ke paDitajI enAM maMtrI tarIke kAma karaze. Ane artha ema karI zakAya ke gharamAM beThelI mAtA evA ahiMsaka prayogo kare ke AMtarakhaMDIya zastro (keTa) jema dhArela nizAne pahoMcI jAya che tema eno lAkaDI tAra dareka ThekANe pahoMcI jAya te dezamAM ane vizvamAM tenI asara kare. bharavADa lekone gujarAtanI vAta khAnadezamAM pahoMcADavI hoya te pisTanA tAra karatAM temane lAkaDIo tAra jaladI pahoMcI jAya che. tenuM saMdhAna evuM kareluM hoya che. evI ja rIte gAmaDAMnuM saMdhAna bhAratamAM, ane bhAratanuM saMdhAna vizva sAthe evI rIte levuM joIe ke eka mAtA, ke eka haLa hAMkate kheDUta teo AvA koI lAkaDIyA tAra jevA saMdhAnathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saMdhAI jAya ane tenI asara vizvamAM pahecADI zakAya. A bAbatamAM jarA paNa zaMkA nathI. ApaNe je koI paNa paradezanAM sArA gAmaDAMnI vAta ahIM sAMbhaLI zakIe te bhAratanAM gAmaDAMnuM saMdhAna paNa vizva sAthe zA mATe na thaI zake. paNa A saMdhAnanuM kArya tabakkA vAra thavuM joIe? nadI nadane, nada akhAtane ane akhAta samudrane maLe ema gAmaDanuM anusaMdhAna keMgresa sAthe koMgresanuM AkhA bhArata sAthe ane bhAratanuM vizva sAthe anusaMdhAna thatAM eka gAmaDuM vizva sAthe anusaMdhAna sAdhI zake. vizvanA anusaMdhAna mATe koMgresane ja mAdhyama : koMgresa mATe lokone ghaNuM kahevAnuM che e saDI gaI che; bagaDI gaI che. e aMge anubaMdha vicAra dhArAmAM rAjakIya saMsthA saMbaMdhamAM laMbANathI carcA-vicAraNA karatI vakhate tenuM mahatva samajAvavAmAM AvyuM che. Aje vizva sAthe anusaMdhAna karavuM hoya to bIjI evI kaI saMsthA che. je e kAma karI zake ? koI dharma saMsthA paNa evI nathI ke je. yUmAM prabhAva pADI zake eTale jene koI Adarza che, jene lokazAhInI tamannA che vizvahitanI daSTi che tevI koMgresaja najara sAme Ave che. eka cUMTaNI vakhate jayaprakAzajI AvelA. tyAre ravizaMkara mahArAje pUcheluM ke 'prajAsamAjavAdI pakSane sarakAra soMpI devAmAM Ave te tame calAvaze?" te temaNe javAba Apyo : "amArI pAse kayAM eTalA badhA mANaso che?" je prajA samAjavAdI pakSa pAse eTalA badhA mANaso nathI. zakti nathI te janatA kevI rIte temanA upara vizvAsa mUkI zake. krAMti karavI hoya te te sattA dvArA ke janatA dvArA te nakkI karI levuM joIe. sattAo dvArA thatI krAMtimAM loka-parivartana thatuM nathI tyAre jana jAgRtie thatI janatA vaDenI krAMtimAM sukha zAMti ane samAdhAna Ave che. paNa have, koMgresa paNa sattA dvArA krAMtimAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 mAnatI thaI che; e duHkhada che. lokazAhIne mULa pAyo loko-gAmaDAM che e bhUlAI javAya che. rAjya calAvavAno adhikAra pratinidhiono AdhAra te joze ne? mAtra janatA janatA karavAthI janatA AvI jatI nathI. e janatA mATe lokasaMgaThana jarUrI che. enI upekSA karavAthI te dhe mArge doravAI jAya ene hamezAM bhaya rahelo ja che. gAMdhIjInI doravaNuM ane pasaMdagI : - saMta kabIre keTaluM kAma karI batAvyuM ? pratyakSa AcarIne batAvyuM batAvyuM paNa e vAta AgaLa cAlI nahIM. tenuM kAraNa saMgaThane thayAM nathI. eTale je kArya loko sudhI pahoMcavuM joIe te aTakI jAya; athavA thAya to te eka nAnA vADhA rUpe cAle. AnAthI juduM kAma gAMdhIjIe karyuM. temaNe vaDe na banAvyo paNa vizALa dhyeyavALI koMgresa saMsthAne mAdhyama banAvI ane pitAnA kAryane samasta bhArata sudhI laMbAvyuM. temaNe prANa, pratiSThA ane parigraha choDyAM; dharmanuM saMzodhana karyuM ane e badhAno sAra, temaNe koMgresane sabaLa mAdhyama banAvI; tenI pragati karI, dezane saMbhaLAvyo. gAMdhIjInA jIvanamAM samULI sakriya krAMti mATenAM maMthane Thera Thera jovA maLe che. emanI mukhya vAta ahiMsA dvArA kAMti karavAnI hatI ane Aje paNa teno jagata upara prabhAva che ke bhale aNuzastro banAvyA hoya. avakAze jatAM hoya chatAM loko-jagatanAM baLo-zAMtimaya vATAghATamAM mAne che. guru nAnake ghaNI suMdara vAto karI paNa temaNe pitAne vADa karI lIdhe. pariNAme e vAta e vADAmAM ja aTavAI gaI. kabIre navo vADa na banAvyo. paNuM vyApakatA pAme e rIte temaNe kAryakSetra na phelAyuM eTale TUMkA kSetramAM ja krAMti aTakI gaI. dUdhapAka game teTalo mITho hoya paNa temAM thoDuMka mIThuM paDe te bagaDI jAya, evuM ja 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 vADAbaMdhImAM thAya che ane dudhapAka game teTalo sAro hoya paNa tene pInAra na hoIne te vyaktivizeSa sudhI ja svAda-lAbha Ape che. dayAnaMda sarasvatIe tyArabAda kArya AgaLa dhapAvyuM. temaNe mAdhyama rUpe na samAja-(saMsthA) racyo. paNuM gAMdhIjI ane temanAmAM phera che. dayAnaMde kahyuM: "mane jhera Ape te huM sahI lauM paNa samAja e nahIM calAvI zake teNe te hiMsaka rIte paNa sAmano karavo ja joIe." AmAM ahiMsaka rIte ghaDAyela samAja karatAM, "ITano javAba paththarathI" evI pratihiMsAnI bhAvanAvALA samAjanI jhalaka jovA maLe che. pariNAme temaNe je ugra sudhAra karelo te Aje temanA anuyAyI pUrato ja Adara pAme che. A anuyAyIoe paNa tene vADAmAM bAMdhI lIdhuM che. tyAre dayAnaMda sarasvatI karatAM gAMdhIjIe judI ja vAta karelI. temaNe ahiMsAthI kAma levAnI vAta karI hatI. temaNe kaheluM: "hAkala paDI che mAtanI" e mAtA koNa? emaNe hidanI janatAne mAtA rUpe rajU karI ane lokomAM, eka ja dezanA vAsIomAM paraspara saddabhAva, prema rahevAM joIe, ema kahyuM. deze emano nAda jhIlyo. loko potAnuM duHkha dUra karavA kaTibaddha thayA. koMgresanA mAdhyama vaDe gAMdhIjI temane tabakakAvAra cakAsatA gayA. e saMsthA hatI eTale badhuM thayuM. gAMdhIjI ekalA hota te A badhuM thAta ? bIjAnI jema temanA gayA pachI badhuM cAlyuM gayuM hota. paNa rahyuM che tenuM kAraNa saMsthA che. e saMsthA-kegresamAM doSa nathI, ema to na kahI zakAya paNa e doSone dUra karavA mATe te grAmasaMgaThana ane prAyogika saMghonI racanAnI vAta che. dharma ane dhArmika saMsthAonI Aje vadhAre paDatI javAbadArI che. eka tarapha vijJAna vadhI rahyuM che. jo temAM dharma na bhaLe te e vinAzane notaraze. Ajano yuga vijJAnane che ane tevA samaye dharmanI mahattA batAvyA sivAya dharmane TakI rahevuM muzkela che. bIjI tarapha lokonA dilamAM dharma prati divase divase zraddhA osaratI jaI rahI che. paM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 javAharalAla neharu mATe paNa evuM kahevAya che ke, emanI AgaLa dharmanI vAta kare ke e nArAja thaze paNa temanAM dareka kAryamAM anaMta dharmazraddhA ane mAnavahita rahelAM haze. DhebarabhAI kahetA hatA ke temanA potAnA khaMDamAM be chabio che eka gAMdhIjInI ane bIjI kamaLA neharunI. teo satata e bannenuM ciMtana kare che. gAMdhIjIne te kasturabAne sahavAsa cheka chelle sudhI hato paNa javAharalAne e paNa nahIM. te chatAM tenuM (kamaLA) raTaNa teo rAtadivasa kare, ane tenI chAyA rUpe iMdirAne sAthe ja rAkhe che. gAMdhIjInI vAta yAda kare paNa dharmanI vAta AvatAM nArAjagI batAve. Ama sArA mANasone dharma prati roSa thavAnuM kAraNa jevA jazuM te jaNAze ke so varSa dharmanA nAme ra7 dharmayudhdho (Da) thayAM. "allAha akabara" nuM nAma le ane ene nAme churI hulAve. dharmane nAme bhAratanA bhAgalA thAya. paisA laIne svarganI ciThThIo kapAvAya dharmaguruo paNa "God Save the King' jevI rAjAne mahatva ApatI prArthanA kare. hiMdu loko achUtone aDe nahIM. A badhAnI asara paMDitajI upara paDI che eTale keI dharmaguru maLavA Ave te darathI namaskAra kare che. koI mANasa temane page paDe te gusse thaI jAya che. badhA ja mANasa che pachI page paDavAnuM kevuM ? A badhI vAta gAmaDAnA anusaMdhAnamAM thaI che. Aje paMDitajInI netAgIrI che. e netAgIrI vakhate ja gAmaDAnuM kegresa sAthe anusaMdhAna thai jAya, e jarUrI che. dharmanA nAme ApaNe chuTA paDyA chIe paNa have badhAe bhegA maLavAnuM che. gAmaDAnuM anusaMdhAna je koMgresa sAthe thAya to te duniyAnA anusaMdhAna mATe asarakAraka baLa banI zake. paNa ene artha e nathI ke jyAM jene prathama mahatva apAyuM joIe te paNa bhUlAI javAya !" hamaNuM banAsa kAMThAnA bhAIo AvelA. tyAre carcA cAlI ke keMgresa niSThA pahelI ke kheDUta maMDaLaniSThA pahela? tyAre meM kaheluM ke "A viSayamAM (praznanA saMdarbhamAM) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 tamAre kogresa karatAM kheDUtamaMDaLanI nikAne prathama gaNavI" eka bAju vizvamAM koMgresa jevI 60 varSanI ghaDAyelI ajoDa saMsthA che ane bIjI bAju navAja dazeka varSanI sthApanA vALA kheDUta maMDaLo che, temAM paNa banAsa kAMThA kheDUta maMDaLa te navuM ja che. eTale temane samajAvyA ke "kheDUta maMDaLanA baMdhAraNamAM spaSTa lakhyuM che ke rAjakIya bAbatamAM koMgresanuM mArgadarzana ane sAmAjika-Arthika sAMskRtika ane zaikSaNika kSetre naitika mArgadarzana prAyogika saMghanuM svIkAravuM joIe. koMgresI bhAIo mAnaze ke nahIM te ApaNe jovAnuM nathI. bhale eka mANasa hoya paNa naitika mArgadarzana prAyogika saMghanuM ja raheze." kahevAne bhAva e che ke koMgresa sAthe anusaMdhAna karavAnuM che ane sAthe rUpAMtara paNa karavAnuM che. A vAte be pAMca jaNa kare eTale kAma kema thaze ema koI kaheze; paNa anusaMdhAne raste sApha che ane te thatAM badhe asara thaze ja. gaNotadhArA aMge koMgresa sarakAra sAme zuddhi prayoga zarU karyo. amarelInI be paMcAyatoe TharAva karI Teko Ape. bhUdAna samitie paNa Teko Apyo. koMgresa jillA samiti bIju te kAMI na karI zakI, paNa koMgresIoe bhAga na levo joIe evI vAta karI. AvuM te thaze paNa tethI koMgresa sAthe anusaMdhAna te baMdha nahIM ja thAya. gAmaDAmAM dAMDa ta bharAyA che. tenuM mULa kAraNa tapAsatAM jaNAze ke sAmaMtazAhI ane mUDIvAda tyAM Avela che ane zeSaNa thAya che eTale gAMdhIjIe zoSaNa mukti mATe reMTiyo Apyo hato. paNa e kAryanuM saMgaThana ApI zake te pahelAM teo cAlyA gayA. have e kAma ApaNe AgaLa calAvavuM joIe. gAma saMgaThana ane takedArI: gAmaDAnAM saMgaThanamAM sahakArI pravRttine mukhya banAvavI paDaze. zoSaNa ne maTADavA mATe e bahu ja jarUrI che. te uparAMta temAM kheDUta maMDaLa vagerenuM cokkasa pratinidhitva hevuM joIe. nAnAM nAnAM leka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 saMgaThanenA avAjane paDadhe sahakArI pravRtti ane grAmapaMcAyate va.mAM pADa joIe. bhAla naLa kAMThA pradezamAM sahakArI pravRtti cAle che temAM A navI prakriyA cAlU karavAmAM AvI che. tyAMnI sahakArI maMDaLIomAM kheDUtamaMDaLanuM pratinidhitva rAkhavAmAM Avela che. jo tema na thAya te mUDIvAdI ane sattAvAdI baLo temAM ghara karI javAnAM, tene bhaya satata rahe che. A naitika pratinidhitva eTale ke gopAlakamaMDaLa, kheDUtamaMDaLa ke majuramaMDaLa ja. grAmasaMgaThananA vividha aMgenA sabhyonuM sahakArI maMDaLI sahakArI jInapresa va.mAM pratinidhitva hovuM joIe, jethI AmAM Arthika goTALA, lAMcarUzvata, ke pakSapAta va. dUSaNe na pesI jAya. sadabhAgye vaikuMThabhAI mahetA sahakArI maMDaLIomAM AvuM naitika pratinidhitva hevuM joIe te aMge sAro sahakAra Ape che. surata jillAmAM jugatarAmabhAInA prayatnathI jaMgala sahakArI maMDaLIomAM tyAMnI sevAsabhAnuM pratinidhitva svIkAryuM che. je Ama na karIe to sahakArI maMDaLIo ane paMcAyata mUDIdAro ane dAMDAi karanArAonA hAthamAM cAlI jaze. jene namUne Aje jovA maLe che. zaheranAM pUraka: bIjI vAta che , zaheronAM pUrakanI. gAMdhIjIe zaherane zayatAnanA kArakhAnA kahyAM che. emAM zaherone deSa nathI paNa paristhiti evI banI che ke tyAM ja badhuM kendrIkaraNa thayuM che. jyAM kendrIkaraNa thAya tyAM doSa AvyA vagara raheto nathI. eTale zahere grAmanA pUraka banI zake che, ane enA dUSaNe ochA thAya, te mATe vizva vAtsalya prAyogika saMghanI racanA zaheramAM karI che. enA kAyamI maMtrI tarIke bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA maMtrI rahe tevI jogavAI enA baMdhAraNamAM karavAmAM AvI che. AnI pAchaLa uddeza che sAMskRtika kSetre naitika mAtatva grAmya prAyogika saMghane ApavuM. have sAmAjika Arthika kSetre mAtatva kone ApavuM ? gAmaDAnA loko saraLa che paNa buddhinI temane jarUra paDavAnI. eTale zaherone temanA pUraka banAvIne zaheranA vi. vA-prAyogika saMgha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150. dvArA A kAma levuM paDaze. A badhI vAta samajavA mATe ghaNuM prayogo karavA paDaze. jene prAraMbha have karavAnuM che, Aje rAmasaMgaThane aMge A bAbate vicAravAmAM AvI che - (1) gAmaDAM sAthe vizvanuM anusaMdhAna saMdhAya te mATe temanuM koMgresa sAthe joDANa (2) jIvanamAM dhArmika tatva umeravuM paDaze. e mATe nIcethI (gAmaDethI) prakriyA UbhI karavI paDaze. (3) zeSaNa nAbudI mATe sahakArI pravRtti vikasAvavI paDaze. (4) zahero sAthenA saMbaMdha jeDI zaherane gAmaDAnAM pUraka banAvavA paDaze. e mATe zaheramAM vi. vA. prAyogika saMdhanI racanA che. - cIna ane jApAna bauddha dharmo che paNa tyAM saMskRtinAM ta gAmaDA sudhI pahecA nahIM eTale sAmyavAda pesI gayo. ApaNAM gAmaDAMo e sthitie na pahoMcI jAya te mATe AgaLathI kAme lAgavuM joIe. e mATe asarakAraka sAdhane emanAM naitika saMgaThane banAvIne ApIe te ja gAmaDAM badhI daSTie saddhara banIne bhAratane ja nahi, vizvane preranArA ane naitika pUrti karanArAM banI zakaze. carcA-vicAraNuM rabArI ke rAhabarI zrI pUMjAbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "jUnA vakhatamAM bhAratamAM jaMgalo hatA. tyAre pazupAlakoe e sApha karyA heya tema jaNAya che. rabArInI vyAkhyA je "rAhabarI" karIe te jaMgalI pazuo sAme laDI laDIne jaMgalomAM e pitAnAM jAnavara sAthe vasyA ane pachI kheDUta; vepArI, vasavAyAM vagere badhuM maLIne gAma thayuM. badhA sArA mAThA prasaMge eka bIjAne upayogI thatA. AkhuM gAma kuTuMbanI jema rahetuM, gAmane bhANeja gAmanI dIkarI evAM sagapaNa duHkhamAM paNa sAcavI rAkhe. prAraMbhamAM nadI kinAre, taLAva kinAre gAma vasatAM paNa jema jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 vAva, kuvA, pAtALakuvA maLatAM gayAM tema tema temane vikAsa paNa sadhAto gayo. comera pazupAlana ane khetI paNa vadhyAM, tyAre gAmaDAnuM pitAnuM saMgaThana ane pitAnuM paMca, gAmaDAnAM prazno gAmaDAM utte, e vAto thaI. krAMtimAM paNa gAmaDAM mokhare. gAMdhIjInI hAkala paDe ke loko homAvA taiyAra thAya. dArUbaMdhI jevA badhA kAryakrama grAma saMgaThana-saMgaThaneja saphaLa banAvI zake. atyAre te gAmaDAM bhAMgIne zahera vasyAM ane khIlyAM che. sagavaDa vadhI ane gAmaDAM AkarSAyAM tethI gAmaDAMnuM zeSaNa zarU thayuM. gRhaudyoga paDI bhAMgyA. rAta divasa sevA karanArA vasavAyA loko nIcA manAyA, gAmaDAnI kaDIo tUTI. pachI tAlukadAro ane adhikArIonI dAMDAI paNa vadhavA lAgI. tenI sAthe dAMDatAnuM paNa jora vadhavA lAgyuM. dhaMdhukA tAlukAnA eka gAmanI vAta che ke tyAM jAna AvI. gAma kAThIonuM che. saune mAMDave jamADayA chatAM bahArathI AvelI jAnana varagheDe na nIkaLavA de. nIkaLe te paththarAo mAre. janane vaLoTAvI. gADAMmAM ucALA bharIne te vepArIo hajArenI ugharANuM chatAM cAlyA gayA, vasavAyAM, nItimAna vepArI vagerene dhaMdhe maLe, ane sau saMgaThanene nItimaya anubaMdha thAya te gAmaDuM gokuLa thAya. gAmaDAM uMce Ave ane temanuM vizva sAthe anusaMdhAna thatA bhAratIya saMskRtinAM suMdara tavenuM jagatamAM AcaraNa thatAM zAMti zAMti thaI jAya. badhAnuM anusaMdhAna thavuM joIe baLavaMtabhAI racanAtmaka kAryakaranuM naitika grAmasaMgaThana sAthe anusaMdhAna thavuM joIe. temane krAMtipriya sAdhu sAdhvIonuM mArgadarzana maLavuM joIe tethI sAruM kArya vyApaka bane. calAlA gAmane dAkhale ApI zakAya ke tyAM nAgaradAsabhAI ukAbhAI temaja narsasaMhabhAI jevA ghaDAyelA ane khaDatala kAryakare maLyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15ra che, temanA dareka kAryakramomAM gAmane sahayoga ane saMsthAonuM anusaMdhAna che. AvAM gAmanuM anusaMdhAna vizva sAthe thAya te jarUra asara paDe. nyAyI saMgaThanane namana devajIbhAI naitika saMgaThana majabuta hoya to saunI zuddhi thAya. ene eka dAkhalo ApuM. amAre bhacAumAM gAmanA TilAda tAlukadArane dIkaro ucchakhala thayo. tenA gharavALAM kaNabI bahena, bIjA nI sAthe eka kuMbhAranA khetaramAMthI bhArA bAMdhI AvyA. kaNabI tAlukadAra pAse gayA paNa bhacubhAI (tAlukadAre)e dAda na ApI. kaNabIe kheDUtamaMDaLano Azraya mAMgyo bhacubhAI tenA paNa AgevAna hatA. zarUAtamAM jarA virodha thaye paNa aMte bhUla tarIke temaNe gAmanA dharmAdAmAM prAyazcita rUpe daMDa bharyo. rAhata kAMtine na thAbhAve! zrepha: je rAhanuM krAMtine bhAve tenA kAmamAM ApaNe na paDavuM joIe. dA. ta. reDakrosa sosAyaTInuM kAma ghAyalane sevA ApavI e che. paNa je laDAI baMdha thavA sAthe tenuM anusaMdhAna na hoya te te kyAreka te kAma laDAI cAlu rAkhavA jevuM paNa banI jAya che. evI ja rIte dAna denAranA zeSaNamAM pharka na paDe te te kAryazeSaNanuM DhAMkaNa banI jAya che. huM ghaDiyALanA kAmamAMthI aMbara carakhAnA kAma upara eTalA mATe Avyo. pAyAnAM kAme sAthe AdhyAtmika anubaMdha rahevo joIe je saMtabAlajI, muni naimicaMdrajI va.nA kAryomAM che. e ja ApaNane preraNArUpa banI agAu na thayelAM kAryo karavA mATe kaTibaddha karaze; paNa bhullaka bAbatane mahatva ApI samaya bagADavA na joIe. badhAM kAryone yogya mahatva ApavuM. pU. nemimuni H "raMTiyA ane zrophe kahyuM che te barAbara che. paNa tenI sAthe bApue harijana sevA, nyAya, Arogya, regInI sevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 e badhAM kAryo paNa kahyAM che. eTale amUka mANasa amUka kSetramAM, amUka kAryamAM bhale ekAgra thAya, paNa eka ja kAryane mukhya mAnI bIjA kAmone gauNa ke halakAM na gaNuM kADhe te jovuM rahyuM. bIjI cekhavaTa e karavAnI ke bApue jema zaheramAM majUramahAjananuM saMsthAkIya baLa UbhuM karyuM tema zaheramAM haju paNa mAtasamAje, madhyamavargIya lokonAM naitika saMgaThano ane gAmaDAomAM kheDUta, gopAlako, zramajIvI majUronAM saMgaThana mukhyatve UbhAM karavAM joIze. AvA saMgaThanane AdhyAtmika doravaNI kAyama rAkhI temanA kAryakSetra sAthe reMTiye, khAdI, aspRzyatA nivAraNa dArU niSedha vagerene joDavAM paDaze. trIjI cokhavaTa e karavAnI ke je saMgaThana ke vyaktio A anubaMdha vicAradhArAmAM ADakhIlI rUpe haze temane ApaNe mAnyatA nahIM ApIe ane ahiMsaka pragothI jana jAgRti karIne samAjamAM tene apratiSThita karavI paDaze. dA. ta. dAMDato , zeSaNavAdI, sattAvAdI tema ja sAmyavAdanI sAthe sIdhI ke ADakatarI rIte saMbaMdha rAkhanArane pratiSThA nahIM ApIe. zibira praznottarI AjanA viSaya uparanI praznottarImAM A praznottara mukhya hatA - prazna : (1) "saurASTranA racanAtmaka kAryakare khAsa karIne ghaDAyelA hoya che. teo prasaMgopAta jAte nyAya apAvavA prayAsa kare che ane temAM rAjyasaMsthA ke rAjyAdhikArIonI madada meLave che. teo pote nispRhI hoIne bIjo saDo pesato nathI chatAM paNa, rAjya saMsthAne gAmaDAM pachIno naMbara ane rAjya saMsthA karatAM rAjyo pachI naMbara lAvavAno che te kema Avato nathI ?" uttara : "saurASTranA racanAtmaka kAryakare ghaDAyelA che. saddabhAgye mATaliyA jevA samanvayakAra paNa te saMsthAnI (saurASTra racanAtmaka samitinI) mukhya kamiTimAM che. rAjya ane rAjya saMsthA sAthe e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 saMsthAnA mIThA saMbaMdhe che. bhAlanaLakAMThA prayoganA preraka tarapha temane Adara bhakti che ane kAryakaro sAthe mIThA saMbaMdhe che. eTaluM ja nahIM, pitAnA kAryakarane vetana ApIne paNa evI pravRttio karavAnI taka te saMsthA ApI zakI che. hamaNunI sabhAmAM mATaliyAe tene suMdara lAMbe eka patra lakhyo che eTale sarva sevAsaMdha karatAM bhAla naLakAMThA prAyogika saMgha te saMsthAnI vadhu najIka che. tethI naitika grAma saMgaThane ane krAMtipriya sAdhu-sAdhvIonA anubaMdhe, te bhAlanaLakAMThA paganI pravRttione saMpUrNa rIte apanAvI dIpAve evI AzA rahe che. AkhI anubaMdha vicAradhArA apanAvyA sivAya ekAda aMgane apanAvI levAthI pUrUM saphaLatAbharyuM kAma na thAya te dekhItuM che. ApaNe sAmethI Agraha na karatAM, te saMsthA jAte AgrahathI mAge tyAre ApavuM e sAruM che. upasaMhAra sarvAgI krAMti saMsthA sivAya ekalI asAdhAraNa vibhUtithI paNa nahIM thAya e vAta sAcI che. saMsthAne baMdhAraNa ane niyamo Ave, eTale tene lIdhe niyaMtraNa Ave. anubaMdha vicAradhArAmAM eka nahIM paNa mukhyapaNe cAra saMsthAne anubaMdha Ave che : (1) gAmaDAM ane zaheranAM pachAta ane madhyamavagIya saMgaThane. (2) ghaDAyelAM rAjya saMgaThano (dezamAM kegresa ane vizvamAM yune) (3) duniyAbharanA lokasevakonI saMsthAo tathA (4) duniyAbharanI sAdhu saMsthAnA kAMti priya sAdhu-sAdhvIo. Ane laIne anubaMdha kAryamAM virodha Dagale ane pagale avazya Avaze paNa kAryakrama AcaranArAM jijJAsu evAM ekeeka kSetranAM naranArIone AmAM avakAza heI vADAne toDanArAM nimitta banaze, paNa te jAte vADo nahIM bane ke nahi banAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAradhArAmAM naitika grAmasaMgaThana [10] munizrI saMtabAlajI] [3-10-61 anubaMdha vicAradhArAmAM janasaMgane aMge vicAra cAlI rahyo che. lokasaMgaThanane pramukha bhAga bhAratanAM gAmaDAMmAM thavAne hAIne gAmaDAMnuM pitAnuM AgavuM sthAna che. enI cAra vizeSatAo (1) janasaMkhyA (2) jarUratanuM utpAdana keMdra (3) saraLatA (4) zramajIvitA aMge paNa vicAra karavAmAM AvyuM che. e badhI daSTie gAmaDAnAM anusaMdhAna aMge vadhAre vicAra karavAno che. gAMdhIjIe hiMdane vadhAre cAhyuM che ane temaNe svadezI vratane vega Apyo. e svadezI pAchaLa koI saMkucita bhAvanA nahatI paNa bhAratanuM sAMskRtika citra hatuM. bhAratanI kharI saMskRtinAM darzana gAmaDAmAM ja thaI zake che. gAMdhIjI je ke gAmaDAmAM vadhu rahyA nathI paNa temaNe gAmaDAnuM anusaMdhAna haMmezAM rAkhyuM hatuM. reMTiye ane saphAI yajJa e be gAmaDAnAM pratIka rUpe hatA ane gADImAM saphara karatI vakhate paNa temaNe reMTiyAne cAlu rAkhyo hato. temaNe kocaraba, sAbaramatI, segAMva vagere sthaLe Azramo bAMdhyA te gAmaDAM pAse hatAM. temanA ciMtana manana ane sAhityamAM dareka sthaLe gAmaDAMne sparzatI vAta Ave che. gAmaDAnAM uddhAra sivAya dezane uddhAra nathI ema teo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mAnatA; paNa e vakhate tAtkAlika prazna bhAratanI AjhAdIne hatuM eTale temaNe ene mahatva ApyuM ane kadAca jIvatAta to jarUra gAmaDAMnA uddhAranuM kArya AgaLa dhapAvata. emanA racanAtmaka kAryakramonAM samAM, reTiye, svadezI, khAdI grAmoddhAra vagere gAmaDAMne ja vadhAre sparze che. Aje e gAmaDAMne pharI khaDAM karavAnAM che. te ekalAM na TakI zake. temaNe vizvamAM pahoMcavuM paDaze. nadI, nada ane akhAta dvArA samudrane maLe tema gAmaDAM rAjakIya saMsthA koMgresa dvArA vizvamAM pahoMcI zakaze. - atyAra sudhI gAmaDAMnI vizeSatAo upara ApaNe vicAra karI gayA chIe. have sAMskRtika rIte gAmaDAmAM kyAM kyAM to paDyAM che tene vicAra karIe. Aje duniyAmAM mukhya cAra dharmo che; hindu, IslAma, khristI ane bauddha. badhA dharmone mukhya saMbaMdha mAnava-samAja sAthe hoya che. kayAMka vyakti sAthe te saMkaLAyelA apavAde najare caDhe che. hindudharmane vikAsa hindamAM thayo che. temAM hindamAM utpanna thayelA dharmo ane bahArathI AvelA dharmonuM mizraNa che. islAma, khristI, pArasI badhAMnI saMskRti emAM bhaLI che. zake, dUNe, yavane badhAnuM ahIM saMgama thayuM che. samuccaya ke saMgraha enuM ja nAma hindu dharma che. eTale ja gAMdhIjIe kahyuM che ke huM pahelAM hindu chuM. hindI bAdamAM chuM. AjanI hindu-saMskRti eTale cAra mukhya dharmonA samanvayano sAra che. che. teNe, jaina bauddha, hindu dharmanA sidhdhAMte te pacAvyA ja che paNa chelle chelle yavane ane IsAIo AvyA te tenA paNa Adarzone apanAvI lIdhA che. gAmaDAomAM hindu saMskRti ke bhAratanI saMskRtinAM darzana thaI zake che ane je to bAkI rahyAM hoya tevuM vAvetara paNa thaI zake che. A aMge ApaNe thoDAka dAkhalAo joI jaIe. sarva prathama gAmaDAmAM nyAtajAtanA varNabheda hotA nathI. thoDAM varSo upara huM saurASTramAM gayelo tyAre eka vAta sAMbhaLI ke eka bhaMgI kuTuMba karAMcImAM rahetuM hatuM. tenI dIkarI pitAnA bImAra patine sAthe laI pitAnA piyaranA gAmane pAdarethI nIkaLI. ahIM te tenuM koI na hatuM. paNa, gAmanA paTele tenuM gADuM joyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa7 - teNe kahyuM : "dIkarI! Ama gAmane choDIne javAya?" chokarI kaheH "bApA ! ahIM have koI mArUM saguM nathI." paTele kahyuM ke A gAma tAruM ja che ne? tArAthI ema javAya !" ema kahI teNe ene pAchI vALI, premathI jamADI ane kapaDAM anAja va. thoDIka jarUranI vastuo ApI. A vAta nAnI che. paNa gAmanI vaccene kauTuMbika prema, gAmane paTela A rIte eka bhaMgI bAInuM svAgata kare te sAmAnya vAta nathI. alabatta, haju gAmaDAmAMthI aspRzyatA sada tara nAza pAmI nathI paNa tenuM mahatva ghasAtuM jaI rahyuM che, eTaluM ja nahIM gAmaDAMnAM hRdayamAM praveze to jaNAze ke tyAM aDhaLaka prema paDyo che. aspRzyatA-nivAraNamAM moTAmAM moTI ADe AvanArI vAta che rAjakIya netAgIrI mAnava-praznane mAnavatAnI rIte ukelavo joIe. tene rAjanaitika rUpe ApavAmAM Ave to tenuM mUlyAMkana ochuM thaI jAya che. mahArASTranA keTalAka gAmomAM hamaNuM javAnuM thayuM. harijanone pUchyuM: "tame harijana cho?" javAba maLe? amane harijana nA kaheze, ame te navA bauddho chIe." e bAjunA gAmomAM e tatva khUba prasarI rahyuM che. mULa te AMbeDakaranA savarNa taraphanA khoTA pratyAghAtanI A asara hatI. bauddha dharmamAM bhedabhAva nathI; azokacakra tenuM pratIka che. A badhA kAraNosara ane khAsa karIne savarNoe temanA tarapha batAvelI upekSAe teo baudhdha banavA lalacAya che paNa A vaTALavRtti che. te eka jAti taraphanI dhUNamAMthI pedA thayela che jene bauddha dharmanA mAdhyastha samabhAva sAthe meLa khAte nathI. AvA navA bauddhothI mAnavajAtinA sArA saMbaMdha sudharI na zake. - eka ThekANe harijanavAsamAM javAnuM thayuM. tyAM temaNe buddhanI mUrti batAvI temane kahyuM, gAMdhIjIe tamArA uddhAra mATe ghaNe prayatna karyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 | che temanA Adarzone na bhUlaze. buddhane mAne tenI sAthe kaMI paNa virodha nathI paNa paraMparAgata je dharma cAlyo Ave che tene na badalavo joIe." - gAmaDe gAmaDe jaIne AvI je vaTALavRtti cAle che tene naSTa karavI paDaze. kAraNa ke AnI pAchaLa AMtararASTrIya rAjakAraNa kAma kare che, te ApaNuM saMskRtine bharakhI jaze. mUDIvAdanA kAraNe bhedabhAva UbhA thayA. savarNa halakA varNanA bheda thayA ane tene "dharma nA AdhAre vadhAravAmAM AvyA. pariNAme bhAratamAM pachAta ane AdivAsI jAtiomAM isAio banavAnuM; harijanene navA bauddha banavAnuM ane jemane koI paNa dharma nathI temane sAmyavAdI banavAnuM Aje jorazorathI cAlu che. sAbarakAMThAmAM joyuM ke tyAM moTI saMkhyAmAM AdivAsIo khristI thaI gayA che ane thAya che. lusaDiyAmAM eka mizanarI davAkhAnuM joyuM. tyAMnA mukhya DekaTara vaTalAyelA AdivAsI che. temane vilAyata mokalI bhaNavI ane yuropiyana bAI sAthe lagna karAvelAM che. Ama banavAnuM kAraNa ekaja che ke tyAM e loko pAse nokarIvadhe zikSaNa ane sahRdayatA maLe che prema maLe che. ApaNe Ane vicAra karavo joIe. navalabhAI gAmaDAmAM gayA tyAM temaNe chAtrAlaya zarU karyuM. temAM prathama bhaMgI-bALakane levAnuM zarU karyuM. have savarNo kayAMthI Ave? paNa, kALu paTela nAmanA eka koLI AgevAne pitAnA kuTuMbanA pAMca chokarAM mokalyAM. Ama savarNo AvavA zarU thayA. suMdara zikSaNa maLe, ghaDatara maLe, rahevAnuM maLe, bALako hoMziyAra thAya eTale dhIme dhIme saMkhyA vadhatI gaI ane AbhaDacheTa gaI. Ama gAmaDAmAMthI jUnI ane svAthI lokonI AgevAnI badalAI jAya te AbhaDacheTa jAya. evI ja vAta musalamAnI che. haju harijane sAthe meLa paDe paNa musalamAno sAthe meLa paDave muzkela bane che. A hiMdu-muslima ekatAnA bI gAmaDAMmAM vAvavAM jarUrI che. amArI saMsthAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 (bhA. na. kAMThA prAyogika saMdhamAM) karazIbhAI AvyA. temanI sAthe kAryakarene khAvA-khAvA vahevAra thayA. nAnacaMdabhAI nAmanA eka kAryakaranA gaLe A vAta na UtarI. eTale judI judI dalIla karI ke mane nahIM phAve. temane samajAvyA te kahe. "je mAMsahArI haze temane tyAMthI nahIM lauM." temane kahyuM: "bahu sArU! paNa, hiMdu mAMsAhArI hoya te tyAMthI paNa nahIM lo ne ! paNa evA hiMdune tyAM jamatA hoya te A vAM na levuM joIe !" bhAla naLa kAMThA pradezamAM meTAM samelana thAya temAM badhI kemanA le Ave ane A badhA sAthe ja jamavA bese. samUhamAM koIne kAMI vAMdho Avato nathI. mAMsAhArIne tyAM na jamavAnuM nakakI kare te e kasaTI badhe ja lAgu pADe. paNa, ApaNane khAvA karatAM loka TIkAne vadhAre Dara hoya che. eTale mAMsAhArI brAhmaNane tyAM jamavA vAMdho Avato nathI paNa bina mAMsAhArI harijana, islAmI ke IsAIne tyAM jamavAmAM vAMdho Ave che. hamezAM saMbaMdha siddhAMta sAthe have joIe; koI varga sAthe nahIM. Ama karavA jatAM ghaNI muzkelIo Avaze paNa vizvane lakSyamAM rAkhIne cAlavA mATe e jarUrI che ane AvI bAbatamAM viveka paNa Avazyaka che. have gAmaDAmAM kevA sneha saMbaMdha hatA te aMge jarA vicAra karIe. ravizaMkara mahArAja ekavAra kahetA hatA ke eka kuTuMbamAM eka bAI nA chokare mUkIne marI gaI te chokare pADezanI bharavADaNane dhAvIne meTa the. tenI mA bharavADaNa thaI. te para kharo paNa e bharavADaNa mA pAse gayA vagara tene na cAle. tenA bApa ghaNuM kahe, sArI vastuo laI Ave paNa tene mA vagara cena na paDe. AvA vAtsalya saMbaMdhe gAmaDAmAM paDayAM che. tyAMnuM lagna jIvana paNa samajapUrvakanuM. zaheramAM te lagna pAchaLa 25nuM, dhananuM ke pachI bhaNataranuM AkarSaNa hoya che. araNejamAM eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oDa kuTuMba rahetuM tyAM eka vakhata vizvavAsalya ciMtaka varga rAkhela temAM ravizaMkara mahArAja paNa AvelA. te vakhate varganA sabhyo te eDane tyAM nAsto levA gayelA. te eDanI strI ane page laMgaDI hatI. mahArAje eDane pUchyuM : "zAthI laMgaDA thayA? tame evI laMgaDIbAIne zuM kAma parA?" oDa kahe: "mahArAja ! huM jANIne paraNyo chuM. nAnapaNathI e laMgaDI hatI. e bIcArIne kaNa paraNata ?" AnuM nAma premalagna. strI puruSane upayogI thAya ane puruSa strIne upayogI thAya tyAM ja khare prema thAya. Aje moTA bhAge thatAM AMtarjAtIya lagno pAchaLa rU5, dhana, vikAra ke koI paNa prakAranI lAlasA vadhAre jovAmAM Ave che. eka jainanA muslima kanyA sAthe lagna thayA. saMtAnanA nAma pADavAnI vAta AvI tyAre mane pUchatAM meM kahyuM "koI IslAmI nAma Apa te sAruM, AtmIyatA vadhaze." saddabhAgye saMta vinobAjIe paNa e vAtane Teko Ape. eka jaina AgevAnanI dIkarI khristIne paraNI. samAjamAM dhaDAko thayA. paNa, je e khristIne sAcA jaina banAvavAmAM Ave to tethI samAjane phAyado ja thAya. "tArA saMgane raMga na lAge te tuM vaiSNava kAca" hiMdu dharmamAM eTalI udAratA haya, sAmA mANasane pacAvavAnI tAkAta hoya to sAme mANasa dharmiSTha kema nA bane ? mAMsAhAra kema na cheDe? kuvyasane kema na choDe? akabare hiMdudharma svIkAryo kAraNa ke tene sAre saMga maLyo. te AvAM tatte gAmaDAmAM tarata upasI Ave tevuM tenuM kheDANa che. mAtra tene sAro vaLAMka maLa jaIe. janamuslima lagna vakhate saubhAgyamalajI mahArAja te gAma gayA ane te vakhate samAje te kuTuMbane apanAvI lIdhuM. rU5, dhana ke bIjI lAlasAnA kAraNe AvAM lagna thayAM hoya te tene mahatva ochuM apAvavuM joie ane vAtAvaraNa evuM sarjavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 joIe ke IsAI athavA musalamAnene ema na lAge ke ame judA chIe. eka bAI ke bhAI jaina thAya eTale te mAMsAhAra choDe, satya ahiMsA pALe. vyApaka arthamAM e barAbara che paNa kriyAkAMDe ja pALe evuM na hovuM joIe. emAMthI viSamatA UbhI thAya che. itihAsamAM ghaNuM evA dAkhalA maLe che ke sAsu jena haya, vahu vaiSNava heya. sAsu-vahunA jhaghaDA paNa thayA haze. chatAM koIe ema nathI kahyuM ke tame jaina thaI jAva ke tame vaiSNava thaI jAva! jene je zAMtikara lAge te pALe. parasparamAMthI guNagrAhI thatAM zIkhavuM joIe. hemacaMdrAcArya sAcA jaina hatA tema ja sAcI rIte zaiva hatA. jyAre mANasa kharA zabdomAM sAro mANasa bane che tyAre te badhAne thaI jAya che. vizvamAnava banI jAya che. gAmaDAmAM haju bhedabhAvo che, paNa tyAM AvAM vizvamAnava nirmANa karavAnI sAmagrI paDI che. tyAMnA bhedabhAvo teDavA mATe navI netAgIrI UbhI karavI paDaze. te mATe grAmasaMgaThane AgaLa "naitika" zabda mukavAmAM Avyo che. jethI nAtanA jAtanA ke dharmanA bhedabhAva naDatararUpa na bane. nItiniyame game tevA karI zakAya che paNa temAM udAra banavuM joIe. jene je dharma pALa hoya te pALe; evI chUTa rahevI joIe. enAthI vargabhedo ane dharmabhedone dUra karavAmAM saraLatA thaze. lokomAM jAgRti ANavAnI che, paNa te naitika rIte ane lokazAhI Dhabe. Aje AphrikAmAM ke bIje prajAmAM je jAgRti AvI che; te sAce mArge Ave tenI kALajI rAkhavI jarUrI che. ema na thAya te lokazAhI tUTaze ane pakSApakSIvALI saramukhatyArazAhI ke lazkarI saramukhatyArazAhI Avaze athavA lokone ApasamAM athaDAvI temanAM lohI vahetAM thaze. eTale ja ApaNe janatAne vicAra karyo tema janatAnAM saMgaThanene vicAra karavo joIe. saMsthA ( saMgaThana) sivAya prajAkIya ghaDatara 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 162 thaI zake nahIM. A mATe loko vadhAre gAmaDAMmAM heIne gAmaDAM pahelAM levAM paDaze; kAraNa ke gAmaDAMo haju paNa saMskRtimAM AgaLa che ane e rIte temanuM vizvamAM mahatvanuM sthAna che. bIjuM e che ke temanuM nitika ghaDatara karavAnuM che eTale ke dharma je rAjyaAzrita banI rahyo che tene badale rAjyane dharma-Azrita karavuM paDaze. e mATe paNa lokasaMgaThane jarUrI banaze. zaheranAM saMgaThane Aje kAM te Arthika pAyA upara, kAM te komavAdI, kAM te rAjakIya pAyA upara moTA bhAge racAyelAM che. kayAMka jJAtionAM paNa saMgaThane che. AvAM saMgaThane kevaLa saMkucita vartuLa banAvavAmAM ja madadarUpa thaI zake; je temAM bIjI jJAti, dharma, koma tarapha udAratAnuM dRSTibiMdu rAkhavAmAM Ave te ja temanI upayogitA thaI zake. tyAre dharma ane saMskRtinI daSTie gAmaDAnAM saMgaThana thAya to te sarvakAraNabhUta, sarvahitakArI ane upayogI thaze. cAre dharmonA samanvayanI bhUmikA paNa gAmaDAnAM saMgaThane dvArA UbhI karI zakAze. A uparAMta gAmaDAnAM saMgaThanomAM bIjA keTalAMka ta jarUrI che tene vicAra have pachI karazuM. carcA-vicAraNuM gAmaDAM saMskRtithI sabhara che balavaMtabhAIe "anubaMdha vicAradhArAmAM grAmasaMgaThanonuM sthAna" e bIjA muddA upara carcA zarU karatAM kahyuM : "grAmasaMgaThananAM naitika niyame temaja reTI-beTI vahevAramAM ektA Ave te aMge udAra banavAnI ane AtmIyatA pragaTAvavAnI vAta mane gamI che. arUMdhatI RSipatnI banyAM, hiDaMbA rAkSasIne vivAha pAMDava sAthe thaye, zAMtanuM rAjA masyagaMdhA sAthe paraNyAM, AvA aneka dAkhalAo varNabheda, jAtibheda ane dharmabhedane apramANa karAra karatAM jovA maLe che. dareka dharmoe guNane ja pradhAnatA ApI che te pachI zudro ane isAI ke muslimo sAthe varNabhedanA kAraNe zA mATe roTI-beTIno bhedabhAva pADavo joIe? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 calAlA khAdI bhaMDAramAM gayA bAda meM AvA bheda rAkhyA nathI. alabatta zudro ke Itara dharmIoe mAMsAhAra choDa ane svacchatA rAkhavI joIe paNa te mATe koI pUrvagraha na rAkhavo joIe. emAM paNa kevaLa e loko ja mAMsAhArI ke dArUDiyA che, evuM nathI keTalAka ucca gaNutA hiMduo ane Ajane zikSita varga paNa dArU-mAMsanuM sevana kare che. te temanI sAthe paNa e vartAva rAkhavo joIe. A aMge mArA mAtuzrI sAthe thayela saMgharSanI vAta karuM. meM kahyuM ke kutarAM - bilADAM paNa mAMsAhArI che-te vAsaNa cATI jAya te cAle, te harijane mATe zA mATe vAMdho levo ? mAre e aMge ghaNuM sAMbhaLavuM paDyuM paNa huM sthira rahyo. eTale have sahune virodha ocho thaI gaye che, eTaluM ja nahIM, mArA mAjI have samUhabhejanamAM bhaLyA che - mAre tyAM harijana Ave che. A vAta pratyakSa che ane eTale gurudeva saMtabAlajIe kharuM kahyuM che ke gAmaDAM saMskRti - sabhara ane saraLa che. kevaLa tene sAcI netAgIrI maLavI joIe. to te dvArA dezamAM saheje dhArmika ane sAmAjika ektA thaI jAya ane bhAlanaLakAMThAnA prayogo AkhA bhAratanA kSetramAM levAya to duniyAmAM vAtsalya sthApavAmAM anubaMdha vicAradhArA ajaba kArya karI zake. AMtajAtIya lagna : eka keyaDo mIrAbene sabhyonI khAsa rajA laIne AMtajAtIya lagna aMge eka dAkhalo TAMkatA vAta rajU karI :- eka jaina bhAIe saMta vinabAnA AzIrvAda meLavI islAmI bahena sAthe lagna to karyA paNa e prema lagna thayelAM. have AvAM lagnane deha-lagna kahevAM ke AdhyAtmika e Apa sahu vicAraje. bahenane alaga mUkIne bhAI thelo bheravIne pharavA lAgyA. e bahena jaina kuTuMbamAM bhaLI na zakyA ke peluM kuTuMba emane na apanAvI zakayuM. A lagnane vinobAjInA AzIrvAda hatA eTale saMtabAlajIe paNa AvakAryuM; eTale saMtabAlajInA AzIrvAda paNa hatA. ame mahArASTramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAM tyAre e kuTuMba amArI pAse AvyuM te vakhate bahena je chAtI phATa rUdana kare ane "bakarAM kApe e rIte mane kApe" evI bhASA vApare. e joIne mane thayuM ke AvA lagnanuM zuM prayojana ! AvezamAM AvIne A rIte lagna thAya, chokarAMo thAya ane kaleza ke viSamatA vadhe e rItanuM milana koI kAmanuM kharuM ? e ja rIte saurASTramAM keralanI eka harijana kanyA sAthe eka kAryakaranAM lagna thayAM. te kuTuMba paNa maLeluM. temAM bhAI ghaNuM sahana kare paNa meLa na maLe. A vAta uparathI evuM lAge che ke bhale hRdayathI eka gaNIe paNa lagna jevI bAbatamAM nAtamAM paraspara thAya te ja sAruM che. jamavAne prazna jUda che ke game te nirAmiSAhArIne tyAM jamI zakAya paNa lagna-vahevAramAM ghaNo vadhe Ave che. lagna aMge vadhumAM vadhu udAra eTale hada sudhI ja thavuM joIe ke eka saMskRti ane eka rivAjavALAmAM lagna thAya te jIvana vahevAra sukhathI cAlI zake. alabatta gurudeva kahe che tema banne pitAne dharma pALe ane bALakanuM nAma strI uparathI ane bAlikAnuM nAma purUSa uparathI pADavAmAM Ave te AgaLa jatAM AtmIyatA AvI zake paNa vacalA gALAnI avadazAnuM zuM ? e mizra bALakonA reTI-beTI vahevAranuM zuM? vaLI je jAtinA e kanyA ane muratiyA hoya te jAtinA bIjA naranArIone, temanI kanyA ke muratiyAnI taMgI paDe te temanuM zuM? A uparathI mane lAge che ke beTI vahevAranI vAta barAbara nathI." upasaMhAra uparokta prazna paratve khUbaja carcA cAlelI ane aMte tAraNa e nIkaLeluM ke banne kuTuMbanI sammatithI AvAM lagna thAya ane temAM paNa saMyama ane saguNa mukhya hoya te sArUM. sAdhu sAdhvIo ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 saMtanA AzIrvAda kevaLa saMyama saguNa vRddhi mATeja gRhasthAzramI daMpatine hoI zake. te uparAMta "sarvadharma samanvaya" aMge javAbI kAraNa e hatuM - Aje vijJAne anAyAse duniyAnI mAnavajAtane najIka lAvI mUkI che ke reTI-beTI-vahevAranI ekatA anAyAse thAya che. te saMyama ane saguNanu lakSya mukhya bane ane lAlasA ke bhautika sukha gauNa bane e tattva AdhyAtmikatA vyApaka thayA vinA mAnavajAtamAM dAkhala na thaI zake - saune nyAya ane AjIvikAnAM sAdhane maLI rahe, vikAsanI samAna - taka maLe, dharmanuM ja aMtaHkaraNa dvArA kudaratI dabANa sau para thAya temAM rAjya, dAMDato , sattA, dhana ke buddhinuM dabANa na rahe, bhaya ke lAlacathI dharmAtara na thAya, ema karavuM hoya to jema hAtha, paga, mAthuM ane hRdaya judAM hovAM chatAM eka caitanyane lIdhe badhA potapotAna sthaLe rahIne karmo bajAve che ane ekarasa rahe che, tema dhameM karavuM joIe. jaina dharmamAMthI AvAM tatta, (sarvadharma sevAnAM ) jarUra maLI raheze. enuM kheDANa mukhyatve eja rIte thayuM che. matalaba ke gAmaDAMmAM naitika saMgaThano hoya te nAtajAtanA bheda ane vividha dharmone lIdhe paraspara thate bhinna vyavahAra maTIne badhA ekarasa thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmasa gaThananI Arthika ane sAmAjika sthiti [11] munizrI saMtabAlajI ] [ 10-10-61 leAkasaMgaThanAnA eka mahattvanA bhAgarUpe grAmasaMgaThana zA mATe : tenA vicAra atyAra sudhI thaI cUkayo che. have e leAkasaMgaThananA eka mukhya aMgarUpa grAmasaMgaThaneAnI Arthika ane sAmAjika nItine vicAra karavAne che. Arthika nIti upara vicAra karatA pahelAM jagatanA arthataMtranI dizA ane tenA pratyAdhAtA upara paNa vicAra karave paDaze. AjanA jagatanuM aMtaMtra ' kema vadhAre karavuM ane kema vadhAre vAparavu ?' enA upara ja cAlI rahyuM che. A vyakitagata svArtha upara racAyelI bhAvanA che ane tenI asara gAmaDAMo upara paNa thaI che. sAmAnya rIte gAmaDAMnI anItite AdhAra yeAgya utpAdana ane ceAgya vinimaya e e muddAo upara rahelA che. Aje jo ke gAmaDAMnAM utpAdananAM sAdhaneAmAM vaijJAnika sahAyanI apekSA rahe che. temAM vyApakatA nathI teA te paNa lAvavI paDaze. gAmaDAMnI arthanIti sAmUhika che. samUha - kalyANa enI pAchaLanI bhAvanA che. ApaNe ekalA potAnA mATe khetI karatA nathI, paNa Akhu gAma che te mATe kahIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 eTale jyAre bI vAvavA jAya che tyAre sau prathama gaNapatine yAda kare che ane pachI bole che :-"A vAvuM chuM temAM saMtane bhAga, satIno bhAga, jegIne bhAga, jatine bhAga, pazune bhAga, paMkhIne bhAga." AmAM saune bhAga che evI bhAvanAthI e kArya thAya che.. AnAM be kAraNe che:-(1) kudarata badhAne Ape che; tema ja (1) mArA jIvanane TakAvI rAkhavA badhAne puruSArtha bhege che tema AmAM paNa bhege che. AvI sAmUhika sahaastitvanI bhAvanA che. varasAda varase che tyAre koI eka mATe varasata nathI - "annad mayaMti mUtAna, nyAjha haMmavA thazIr mata paco, zaNamumavA " -eTale ke vizvanA prANImAtra yajJa kare che, purUSArtha kare che. e badhAne purUSArtha bhegA thaIne varasAda varase che. e na varase te anAja thAya nahIM; ghAsa paNa thAya nahIM. Ama to vAdaLAM varase ane pANI maLe ema uparathI lAge che, paNa aMtarathI vicArIe to jaNAze ke jyAM lIlotarI hoya, parvato hoya, nadIo heya, suMdara lIlI vanarAjI khIlI hoya tyAM aMtaHkaraNamAM eka ane bhAva pedA thAya che. Atma unnata bane che, tema ja jagatanAM cetanAno AvirbhAva thAya che. tyAre tenI icchAne sakriya paDagho paDe che. varasAda na varase tyAre loko prArthanA kare che. muslima ane isAio paNa varasAda mATe prArthanA kare che. bama loko te ene utsava manAve che. zuM kharekhara aMtaramAM cetanane AvirbhAva thAya che ane tenA paDaghA rUpe varasAda paDe! ene khyAla karatA ghaNAM acakAze. paNa, sAyalA pAsenA sejakapura gAmanA eka prasaMga che. tyAM zrIjI mahArAjanA eka bhakta rahetA hatA. teo berakha rAkhIne mALA pherave. eka divasa teo snAna karavA beThelA. garama pANI AveluM paNa ThaMDu pANuM nahotuM AvyuM. tyAMthI odhavajI kalu nAmanA zrAvaka nIkaLyA. temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 majAka karatAM kahyuM : "berakhe te meTo rAkhe che. bhagavAna upara zraddhA hoya te tene pANI mekalavA kaho. bhagatane lAgI gayuM dilamAM ane bolyA: "A berakhe amasta nathI rAkhyo. mane mArA zrIjI upara zraddhA che. te pANI mokalaze." temaNe saMkalpa karyo. uparathI nAtha pANI na mokale tyAM sudhI UThavAne nathI; khAvA-pIvAnuM paNa nathI. gAma sAMbhaLIne chaka thaI gayuM. odhavajI bhAInA patnIe Thapako Apo. odhavajI bhAIe bhagatane AjIjI karI ke pratijJA cheDe. paNa bhagata rahyA makakama ! bhagavAnanA dhyAnamAM lIna! kalpanAmAM na Ave e rIte vAdaLAM gherAvA lAgyA ane varasAda varasyo. hamaNunA samayamAM vijJAnathI varasAda varasAvI zakAya che tevI ja rIte Atmazakita, AtmAnuM vijJAna paNa kArya kare che. gAmaDAmAM kahevAya che ke varasAda nA varase te badhAnAM pApa bhegAM thayAM haze. evI ja rIte dharatI anna core che ema saMbhaLAya che. teno artha e ke ApaNI mAnasika asaro badhA cetana upara thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke gAmaDAMomAM je utpanna karAya che tenI pAchaLa te badhA mATe che; badhAne kAma Ave evI sahiyArI sAmUhika kalyANa bhAvanA rahelI hoya che. e ja rIte anAja pAke pachI vinimaya kaI rIte karavuM? eTale vANI tene tene mahenatANAmAM anAja maLe. suthAre haLa va. banAvyAM te tene paNa bhAga, kuMbhAra, vALaMda, sAje, luhAra, mocI, vaNakara, camAra e badhAnAM kAma ane sevA badala kheDUta anAjane vaLatara rUpe Ape. Aje paNa e prathA ghaNuM gAmaDAMomAM cAlu che. gAmaDuM AkhuM eka kuTuMba hoya e rIte varte che. A badhAne ApatA anAja vadhe tyAre satI saMta, paMkhI badhAne poSe che. banAsakAThAmAM joyelI ane sAMbhaLelI A vAta che. tyAM Dhorane khANamAM anAja khavaDAvatA, vasavAyAne ApatA, pitAne bAra mAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAle teTaluM rAkhatA, bI mATe bacAvatA bAkI vadhe te anAjane loko khetaramAM cheDI detA, e loko ema mAnatA ke bhagavAne ApyuM che, te jIvavA mATe; bharI rAkhavA mATe nahIM. bIje varSe pAcho eja ApavAno che. eTale sAthI saMgIone ApavAne hakka khare. paNa saMdharavAne nahIM. anAja sivAya kApaDa joIe te kapAsa vAve ane sutara kAMte. gheraja zALa rAkhI, vaNI le. makAna oDa pAse mATInuM banAvI le. pote majUrI kare. Ama tyAM gAmaDuM anna, vastra, makAna mATe svAvalaMbI hatuM. AvI gAmaDAnI Arthika nItimAM kuTuMba-bhAvanA hatI eTale ja bhaMgI kanyAne paNa gAmanA paTela pitAnI dIkarI gaNuM zakato ane gAmanI dIkarI ane bhAInAM sagapaNa TakI rahetAM. AmAM paraspara bhedabhAva vagara upayogI thavAnI bhAvanA hatI jene sAmAjika nIti paNa kahI zakAya. sahunuM pipitAnuM sthAna ane potapotAnI upayogitA; ane te pramANe tene vaLatara. eka rIte temAM sAMskRtika nIti paNa AvI jAya che. gAmaDAnA vAra tahevAra sahunA, meLA-parva sahunA emAM bhedabhAva nahIM. Ama je nIti-niyamo pramANe gAmaDAMnA saMskAra paDyA hatA temAM eka kuTuMbanI sAmAjika ane sAMskRtika nIti jaNAtI hatI ane sAmUhika sarvopayogI Arthika nIti hatI. eTale, jyAre vyApaka dharmane manamAM vicAra Avyo tyAre gAmaDuM sahuthI AdhArabhUta lAgyuM. gAmaDAMne prathama khyAla gAMdhIjIe Apyo. te vakhate huM samauna ekAMta vAsamAM hatuM ane mAruM vacana cAlatuM hatuM. pachI vadhAre vicAra karatAM lAgyuM ke gAmaDAMne sthAna ApavuM jarUrI che paNa enAthI vizeSa ane prathama te AjanI sAmAjika ane Arthika nIti badalavAnI jarUra che. vAhanavahevAra vadhatAM, yaMtra AvatAM, moTA udyoga vikasatAM gAmaDAM tUTatAM gayA che ane zahera vikasatA gayA che. Aje zaheranuM arthataMtra mUDIvAda ane svArtha upara AdhArita che. mUDIvAda vyaktivAdanuM pratIka che tyAM kuTuMba bhAvanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo nathI. tene AjanuM rAjataMtra piSe che. e baMnene samAja upara kevaLa kaje nathI paNa vyApaka prabhAva paNa che. pariNAme moTA zaheromAM sahu kevaLa pitAnuM ja vicAratA hoya che. sAmAjika rIte vicAravAnuM bahu ochAne sUjhe che. rAjya taraphathI paNa udyoga-dhaMdhAnA vikAsa mATe zahere ke tenA upanagaro pasaMda karavAmAM Ave che. pariNAme muMbaI, kalakattA dilhI jevA zahero ane lAkhanI vastIvALA moTA nagaronI vastI paNa bamaNI thaI gaI che. ane gAmaDAM tUTI rahyAM che. zaheranA AkarSaNe bhANasane gAmaDAthI dUra karI mUke che. sAmAnya gaNatarI e che ke zaheranI dara lAkha mANasanI vadhatI jatI vastI pAchaLa 400 gAmaDAM tUTe che, ane tenAthI vadhAre gAmaDAM vastI vagara ke ardhI vastInA kAraNe nakAmA bane che. Ama gAmaDAnuM arthataMtra paDI bhAMgyuM che eTale ahiMsaka samAjanI racanA agara te dharmamaya samAjaracanA karavA mATe sarva prathama mUDIvAda ane rAjyataMtra bannene kaje gAmaDAM uparathI. dUra karavo joIze eTaluM ja nahIM zaheranAM pralobhane aTakAvavAM joIze. matalaba ke AjanI sAmAjika-Arthika nIti badalavI paDaze. A mATe huM sarva prathama gAmaDAomAM gayo. tyAM sAdI sIdhI vAta karI. temane kahyuM ke tame anAja vAva cho tyAre te satI, jati, pazu-paMkhI badhAne emAM bhAga che ema bele che; pachI A paMkhIone mAravA gophaNa kema le che ? tame to jagatanA tAta kahevAva ! pazupaMkhIo kyAMthI khAze ? temanI vAto sAMbhaLI. temane paravaDatuM nathI. bhAve pichAtA nathI ane aneka prakAre temanuM zeSaNa thAya che. tene IlAja eka ja che ke nItinA pAyA upara temanuM saMgaThana UbhuM karavuM. gAmaDAmAM mukhya traNa varga che : (1) kheDUta, (2) khetaramAM majUrI karanAra ane vasavAyAM, (3) govALo ke bharavADo. vinimaya karanAra je sAEkAra varga che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 mUDI upara Ubho thayo che. teo (vahepArIo) je nyAyanIti pramANe eka kuTuMbanA vAlI tarIke AvavA Icche te jarUra temane sthAna ApavuM. paNa mUDInuM varcasva ghaTe e jovuM joIe. khAvA mATe anAjanI jarUra che paNa loko paiso-paise evI ciMtA karatA thaI gayA che ema AkhuM arthataMtra Aje badalAI gayuM che. enuM eka kAraNa duniyAnI vartamAna paristhiti paNa che; te chatAM ye gAmaDAmAMthI mUDIno prabhAva ocho thaI zakaze. kAraNake upara jaNAvI gayA te mujaba haju gAmaDAmAM kuTuMba bhAvanA che e uparAMta haju tyAM mUDIne eTalI badhI pradhAnatA maLI nathI. gAmaDAmAM haju ghaNu baheno bALakone kahe che : " tArA bApanuM zuM dATayuM hatuM ?" e mUDI tarapha aNagamo ja vyakta kare che. A bhUmikAe gAmaDAmAM lokasaMgaThane UbhA karavAnuM kArya AgaLa dhapAvavuM zarU karyuM. kheDUtone bhAva na poSAtA heIne, kaMTrola nIkaLI gayA bAda khAnAra ane kheDanArane poSAya tevA bhAvo nakkI thAya te ja pharI kaTrela na Ave evuM ame nakkI karyuM. A bAbata lokoe jAte upADavI joIe ane te mujabanuM taMtra goThavavuM joIe. eTale sANaMdamAM lokasevakonI eka pariSada jI. narahari parIkha, babalabhAI mahetA, ravizaMkara mahArAja, jugatarAma dave, parIkSitalAla majhamudAra, lakSmIdAsa Asara vagere bhegA thayA. meM temane pUchayuM ke have zuM karavuM?" kheDUto kahe che ke sarakAranA bAMdhelA bhAva amane pizAtA nathI, temaja joItI vastuo kaMTrola bhAve maLatI nathI." vicAraNA bAda kheDUtenI vAta sAcI lAgI. eTale lakSmIdAsabhAInA prayatnathI ghauM ane DAMgaramAM be rUpiyA bhAva vadhyo chatAM poSAtuM nahatuM eTale naitika bhAvo nakkI karyA. vepArIo ne bolAvyA paNa teo lobhane kAraNe na mAnyA. kheDUtanI sabhA belAvI ravizaMkara mahArAja ane Asara hAjara hatA. kheDUtone pUchayuM tamane zuM bhAve anAja poSAze ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 temaNe kahyuM: "nava rUpiyA basa thaze !" "nava nahi, daza . paNa pachI bajAramAM paMdara thAya toye tamAre dazathI vadhu na levA." meM kahyuM. kadAca mArAthI saMkoca pAmatA hoya eTale AsaranI sUcanAthI huM bahAra gaye. dAdAnI hAjarImAM A bhAve ApavA kevaLa soLa jaNA ja rAjI thayA. mane navAI lAgI paNa temAMthI kheDUtasaMgaThananI racanA thaI. pachI sabhya vadhavA lAgyA. bharatI ane oTa AvI paNa maMDaLa TakI rahyuM che. gAmaDAMnI Arthika-sAmAjika nIti kevI hoya te aMge A prasaMge ane siddhAMto mUkavAmAM AvyA che. gAmaDAMnAM arthataMtrane sthira karavA mATe bIjI je vastu vicAravAnI che te e ke eka mANase eka ja dha karavo joIe. je nokarI kare te khetI na kare ane khetI kare te vepAra na kare. AthI bekArInuM nivAraNa thaze ane saune zAMtithI roTalo maLI jaze. keTalAka peTA dhaMdhA karavA paDaze paNa gAmanI vastI pramANe te nakkI karI zakAze. A badhuM kheDUtasaMgaThane ke grAmasaMgaThana dvArA thavuM joIe. naitika pAyA paranAM grAmasaMgaThane ke grAmanA naitika lokasaMgaThane traNa vargana_kheDUta, majUra ane gopAlako-thavAM joIe. emAM dareka TakA jeTalA sabhya, prAmANika vepArI ane madhyamavarganA mANasomAMthI laI zakAze. vepArIone A vAtamAM rasa jAge che. teo gya vyAja jarUra le paNa vyAja vaTAva upara ja jiMdagI na kADhe. pitAnI mUDImAMthI teo gAmamAM udyogone pagabhara karavA vicAre, e icchanIya che. kheDUta maMDaLa amUka TakA vyAja levAya te aMge prayatnazIla che. temAM keTalAka vepArIone paNa Teke che. vepArIo je ATaluM kare te teo gAmanA sAcA zabdamAM zAhukAra ke draTI banI zakaze. ane vepArI temaja kheDUta vacce sumeLa sAdhI zakAze. evI ja rIte pazupAlako ane kheDUta vaccenA saMgharSo maTADavA mATe pazupAlakone khetI tarapha vALavA; jethI khetImAM paNa keTaluM jokhama che tene temane khyAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 Ave. eTale bhelANa na kare; temaja bIjI tarapha teo svAvalaMbI bane. evI ja rIte kheDUtane gopAlana tarapha vALavA; jethI temane gopAlananI muzkelIno khyAla Ave ane temane baLada maLe eTale rAhata thAya. kheDUtamaMDaLanI A dRSTi che. majUrane piSaka majUrI maLe ane kheDUtone poSAya tevA bhAva maLe. Ama gAmaDuM eka bane ane rasamaya bane. A uparAMta zaheranuM je zoSaNa che, tenAthI gAmaDAne mukti apAvavAnI che. kheDUtamaMDaLa jyAM rojagArI kema apAvavI tenI ciMtA kare che tyAM yaMtro Avyo che ane hariphAI jAgI che. eTale siMha-bakarA jevI sthiti thaI che. bakarAne siMha sAme besADo. pachI khAya khAya toye te na vadhe. zahero siMha jevA thaI gayAM che. gAmaDAM temane jIvADavA mATe, anAja, kapAsa, zAka va. vastuo laIne tyAM ApavA jAya tyAre sAmethI kara levAmAM Ave che. ra para man tat nAra" -jyAM kara na hoya te nagara. e kahevata bhulAI che. agAu to mahAjanone vasAvavA mATe ThAkura kahetA " tame nagaramAM Ave" teo vinimaya karatA. paNa have ulaTI rIta cAlI che. gAmaDAMnI Arthika nItimAM vinimaya ane rUpAMtaranuM kAma gAmaDAmAM thavuM joIe tethI kedrIkaraNanI badIo dUra thaze; zaheronuM zoSaNa aTakaze ane teo gAmaDAMnA piSaka banaze. cInamAM hAthalorIvALAoe phariyAda karI ke khaTArA thavAthI amArA dhaMdhA paDI bhAMgyA che eTale amuka rUTa upara bhADAnI Traka baMdha karAvI. tyAM to e saramukhatyArIthI thayuM. paNa ApaNe ahIM te prItathI karavuM che. grAmasaMgaThanane koMgresa sAthe joDAIne, grAmalakSI sAmAjika, Arthika nItinI vAto karIe chIe te A kAraNe. ethI koMgresane paNuM pIThabaLa maLaze ane gAmaDAMne paNa svAvalaMbI banavAmAM madada maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 TUMkamAM grAmINa arthataMtramAM ATalI vastuone vicAra thavo joIe. tenI arthanIti grAmalakSI heya. yaMtra ane udyoge bhale tyAM pagabhara thAya paNa te sahakArI dhoraNe. yaMtra upara vyakitagata mAlikInI chUTa na maLavI joIe. eka vyakitane eka ja ghadhe have joIe. gAmanI ciMtA gAme karavI joIe. khetI utpAdananA piSaka bhAva, rojI-roTInA prazno vagerene ukela sahakAra ane saMgaThana vaDe thavo joIe. Ama gAmaDuM pagabhara thatAM gAmaDAMnuM pratinidhitva gAmaDuM kare, enA prazno enA pratinidhione pUchAya, pAya ane vicArAya evI paristhiti pedA thaze. jema cheDA majUre hovA chatAM, majUranA prazno majUramaMDaLa vaDe ukelAya che tema gAmaDAnuM thaze. e mATe lokasaMgaThananA eka aMga rUpe grAmasaMgaThanane vadhAre majabUta karavA paDaze. jethI temanAM saMgaThita avAjano paDaghe sarakArI arthanIti upara paDe ane gAmaDAMne kacaDI nAkhatA yaMtranI vyakitagata mAlikI ke dhaMdhAo baMdha thAya. vyAja amuka TakA ja levAya, A badhA prayatna bhAla naLakAMThA pradezamAM kheDUta maMDaLa karI rahyuM che. prasaMga Ave tyAM te bIjA pradezanA kheDUtonI ciMtA kare che. relasaMkaTa hoya, bhUkaMpa hoya, agara te bIjI koI Aphata UtarI AvI hoya tyAre bhAlanaLakAMThA kheDUtamaMDaLa yathAzakti madada kare ja che. gAmanI sAmAjika nIti te spaSTa ja che. kheDUta, majUra, gopAlaka ane vinimayakAra sahu nyAya-nItithI haLImaLI eka kuTuMbanI jema rahe. nAtajAtanA bheda nahIM paNa nyAyanIti upara badhA aDaga. gAmane mANasa e mAro saMbaMdhI-kuTumbI e bhAvanA sAmAjika nItinI hevI joIe, te aMge eka dAkhalo TAMku : bhAlanA eka gAmamAM paTela bhojana karavA beThA; ke koIe khabara ApI ke eka kuTuMba be divasathI bhUkhyuM beThuM che. paTele hAtha dhoI nAkhyA ane gAmane bheguM karI kahyuM ke, bele zuM karavuM che? lokala beDanA kAma cAlavAnAM hatAM paNa majUrI amuka vakhate maLe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 eTale gAme ghaune phALe karyo ane AvAM je kuTuMbe hatA teone ghare ghauM pahoMcADyA. pachI to bhAla naLakAMThA prAyogika saMdhane khabara paDI eTale emaNe tAtkAlika judA judA kAma zarU karyA. anAja, goLa, maracAM vi. ne paNa prabaMdha thayuM. pachI to sarakAre paNa prabaMdha karyo. Ama gAmaDAmAM eka gAmanA loko vacce haju AtmIyatA che ane e ja kauTuMbika bhAvanA gAmaDAnI sAmAjika nItine AdhAra rahevuM joIe. temAM nAta, jAta ke dharmanA vargabhedo samajapUrvaka ukelAya e vadhu IcchanIya che. carcA vicAraNuM grAmya arthataMtra svAvalaMbI bane! pU. daMDI svAmIe prazna karyo "kheDUtone poSAtA bhAva ke kALI majUrInuM pUruM vaLatara maLatuM nathI te phariyAda joradAra che. tema bIjI bAju svarAjya bAda kheDUto khUba mAladAra thatA jAya che te vAta paNa saMbhaLAya che. te sAcuM zuM?" nemimuni : "kheDUta bacatathI ane samAja tathA sarakAranI madadathI pagabhara na thAya tyAM lagI Arthika muzkelI temane rahevAnI. mUDIvAdI artha racanAmAM emane cUsAvAnuM che. anAjanI moMdhavArI AvA mUDIvAdI vargane ja AbhArI che. kheDUtenA gharamAM to bhAva ochoja pahece che. eTale ja mahArAjazrI grAmasaMgaThananuM arthataMtra svAvalaMbI bane te mATe asarakAraka mArgadarzana ApI bhAla naLakAMThA prAga bhArata bhagIratha prayatna karI rahyA che. baLavaMtabhAI: "briTIzare hatA, te pahelAM gAmaDAM svAvalaMbI, sukhI ane paragaju hatAM. briTIzaranI zoSaka arthanIti ane zaherane pradhAnatAthI laIne Aja sudhI dAMDato, amaladAre vigerenuM abAdhita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 varcasva grAmasaMgaThano thavA devAmAM bAdhaka bane che. tenI viruddha anubaMdhavicAradhArA pramANe grAmasaMgaThane UbhAM thAya. sahakArI-sogI arthanIti bane te gAmaDAM jarUra naMdanavana bane. gAmaDAnA cerA paNa niMdA-kUthalI, cA-bIDInAM sthAnakonA badale grAmanI unnati viSe vicAraNAM karavAnAM ke bhajana vagerenAM sthaLo bane. devajIbhAI: "nItithI DagAvavA mATe comera ghero che temAMthI A kheDUtane-gAmaDAMvALAone bacAvI levA joIe. ane te temanI hamaNunI nIti chaka karI mUke che." baLavaMtabhAI: "temAM paNa mAra mArIne Dhera pAse kAma levAnI, vadhu dehavAnI ane dharmaghelachAnA nAme thatAM kRtyo dUra karavAnI jarUra che. daMDIsvAmI: "mane te badhAne nikAla anubaMdha vicAradhArA pramANe naitika grAmasaMgaThane ubhA karI temane rAjya upara prabhAva pADavAmAM jaNAya che. karapAtrIjI vagere rAjakIya sattA laIne tenA dvArA sudhArA karavAnI vAta kare che te pAyAthI ja vAta khoTI che. gAMdhIjIe dezane gADyo ane gAmaDAMne jagADavA mATe naitika grAmasaMgaThane jarUrI che. bhAratanI potAnI arthanIti nemimuni: AjanI sarakArI arthanIti raziyA, cIna, jApAna, amerikA va.ne joIne nakkI karAya che, paNa jagatanA arthataMtrane pAyo Aje yaMtra che, te pramANe bhAratamAM na cAlI zake. kAraNa ke bhAratamAM janasaMkhyA vadhAre hoI mAtra yaMtrathI to bekArI ja vadhe. eTale bhArata mATe tenI pitAnI ja grAmone (ke jyAM bahusaMkhyAka leko che) anulakSIne, mAnavatA ane nItinA pAyA upara artharacanA goThavavI paDaze. emAM yaMtro ane vijJAna paNa raheze, paNa e raheze nItinI sAthe ja. nIti ane mAnavatA vinAnuM vijJAna te rAvaNanI pAse paNa hatuM. paraMtu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 tethI bhagavRtti ja vadhI ane Akhare patana thayuM. eTale nIti sAthe vijJAnane jeTalo meLa khAya teTaluM ja utpAdana vadhAravuM ane utpAdanane paNa yogya vinimaya thAya, evI vyavasthA goThavavI, utpAdana vadhAro ane bhegane vadhAro" evI amerikAnI arthanIti paNa bekArInA praznanuM nirAkaraNa karI zakI nathI. eTale bhAratamAM tyAga, sahayoga ane dharma-nIti pradhAna artharacanA karavI paDaze. pachI tenA anusaMdhAnamAM moTA udyoga ke yaMtra sahakArI dhoraNe cAlaze te vAMdho nahi Ave. gAmaDAMmAM e vastu zakaya che tyAM kuTuMba bhAvanA che eTale gAmaDAthI arthanIti badalavAnuM kArya karavuM paDaze. AvI grAmalakSI ne AgaLa vadhAravA zaheromAM paNa grAmalakSI lokonAM vyavasthita saMgaThane ane pracAra jUtho vadhAravA paDaze jethI zahero grAmapUraka ane grAmalakSI arthanItine anurUpa banI zake. dhArAsabhAmAM paNa grAmalakSI vadhu umedavAre cUMTAya te jovuM paDaze. eja grAmalakSI arthanIti che, jene sAmUhika kalyANakArI utpAdana-vinimaya bhAvanA gaNAvI zakAya. tene jagatamAM pracAra karavo paDaze. e mATe koMgresa sivAya, AjanA saMgamAM bIjA upara najara karatI nathI. grAmasaMgaThane koMgresanA pUrakabaLa bane ane koMgresa vaDe AkhA jagatamAM paNa bhAratanI grAmalakSI arthanItinuM anusaMdhAna saMdhAya te vizvazAMti Avaze. TUMkamAM, mAnavazakti ane pazuzaktine khyAla rAkhIne, dharmane mokhare rAkhI jagatanI arthanIti ane sAmAjika nIti khIlavavI paDaze. pUjAbhAI : "jyArathI mAnavabaMdhutAnA badale svArtha ane svArthI parigraha Avyo tyArathI gAmaDAmAM jAgIradArI, zAhukArI, bhikhArI 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ane amaladArI AvI. pariNAme, nAdArI, lAcArI, ane bekArI AvI. have zirajorI na Ave te jovuM rahyuM." baLavaMtabhAIe ghaNu dAkhalA dalIle sAthe jaNAvyuM: "Aje paMcAyatomAM AgevAnI Ave che te vaNaghaDAyelAM gAmaDAM hoIne dAMDatanI Ave che. AvA cAritrya vagaranA, dAMDa ke jJAtizAhImAM mAnanArAM sarapaMca ke nyAyapaMca zI bhalIvAra karavAnA hatA ?" daMDI svAmI : "vAta sAcI che. tethI ja AvAM badhAM kAryomAM mArgadarzana nispRhI ane sarvAgI daSTivALA krAMtipriya sAdhu purUSone ApavuM ja paDaze!" zropha : "A aMge pAMgaLI ahiMsA nahIM paNa yogAnurUpa kArya karavuM paDaze. jagatane pravAha jotAM grAmodyoga bAda gRha-udyoga ane pachI yaMtrane paNa pUraka rUpe levAM te paDaze. grAmasaMgaThanathI vizvasaMgaThana eja jagatanI bega pradhAna arthanItine pheravavA mATe upAya dekhAya che. upasaMhAra pachI sAmudAyika ahiMsA aMge kevA prayoganI carcA cAlelI teno sAra A pramANe che - jema gAmaDAMmAM dAMData che tema zaheramAM paNa che. teo dArU gALe che, pIe che, vece che ane chAkaTA thaI sajajanene herAna kare che. bahenone pajave che ane paisA TakA paDAve che. temanI sAthe gUMDAo hemagArDa ane polisavALA paNa ghaNIvAra maLI jAya che. lAMcanI nAbUdImAM te lAMcanI UMDI tapAsa karavI paDe, kAnUnI muddAo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17, paNuM UbhA thayA paNa gAmaDAM ane zaheronAM dAMDatonI nAbudI mATe A kAryakramanuM mUlya AvuM hoI zake - (1) zakaya teTale samAjane sAtha meLavI zakAya. (2) Akruti ApavA taiyAra rahevuM paNa sAcavIne-bane te samajAvaTa patAvaTathI kAma levuM. kAraNake nI mAravI, esika va. bAbatomAM dAMDato rIDhA thaI gayA hoya che. (3) saMsthAgata rIte dezavyApI ane AmaraNAMta balidAne mAge e A kAryakrama che. (4) sanAtana mUlyo sAthe anubaMdhita A kAryakrama heIne bhAratIya saMskRtine vikAsa tathA janajAgRti ane lokazuddhine paNa A kAryakrama che. - Ama vyApaka ane vyApaka sahAga maLe tevo A kAryakrama che. temAM prathama tabakake mAtra upavAsanI haLavI chatAM nakkara bhUmikAmAM lokasevake ane dharmasaMsthAnA sabhyone pUre sakriya sAtha bhaLa joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] grAmasaMgaThana vaDe mUlya parivartananI prakriyA munizrI saMtabAlajI] [17-10-61 | vizvamAM ahiMsaka krAMti karavA mATe gAmaDAne ane temAM paNa bhAratanAM gAmaDAne vicAra karavo paDaze. ahiMsaka krAMtinA vAhana mATe ApaNI daSTie traNa yogya cheH (1) gAmaDuM, (2) pachAtavarga, (3) nArI samAja. emAM gAmaDAMne vadhAre mahatva ApIe chIe. agAunA samayamAM nagara "nakarAyasmita tatvanagara e vyutpatti pramANe kara vagaranAM vinimayanA sthaLo hatAM; gAmaDAnA piSaka hatA. ane emane e rIte mahatva apAtuM paNa have zahere gAmaDAMnA poSaka banavAnA badale zoSaka thaI rahyA che. ItihAsanA pAne amUka krAMtikAroe paNa zaherane mukhya madhyabiMdu rAkhIne zaheranI saMskRtinA vakhANa karyAnuM najare caDhe che, te na-kara vALA vinimaya sthaLa tarIke ThIka hatuM. paNa briTIzaro AvyA bAda je zaherI saMskRti vikasI rahI che tenA kAraNe gAmaDAMne maMdabuddhi ane nakAmA gaNavAmAM Ave che. gAmaDuM eTale jANe kAMi nahIM, abhaNa, ajJAna, halakuM. A ke che te kahevAya gAmaDI che. rAMce che. koI vastune mUlavavI hoya te paNa kahevata paDI gaI ke A vastu kevI che? te kahevAya kanTrI-meDa (gAmamAM banelI). dezamAM banelI vastu; eTale ke gaI gujarI. ema samajavAmAM moTAmAM moTuM nukazAna je thAya che te svadezIbhAvanA ane svAbhimAnano nAza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 eTale AvAM mUlyonuM parivartana karavA mATe bhagIratha prayatna karavo paDaze. e prayatnomAM ahiMsaka prayatna tarIke ApaNuM"dezamAM upavAsa ane AmaraNata anazana aMge ApaNe tyAM thoDo vicAra thaye che. traNa anazana : gAMdhIjIe AmaraNAMta anazana karIne AkhA samAjane jAgRta kare eTaluM ja nahIM, prabaLa zaktizALI briTiza saltanatane paNa hacamacAvI mUkI hatI. gAMdhIjIne pAMca AmaraNAMta anazana thayAM. tema A anubaMdha vicAradhArAmAM mane (saMtabAlane) traNa AmaraNAMta anazana AvI gayAM che; e mATe mAre vinamra nivedana karavuM joIe. pahelIvAra ghATakoparamAM cAturmAsa hatuM tyAre gAmaDAnAM eka kheDUte mATe. aMjAramAM eka kisAnanI vADI kAyadAnA kAraNe levAI gaI, e vADI enuM eka mAtra gujarAnanuM sAdhana; tethI te nirAdhAra thaI gaye. mane thayuM ke jyAre eka sainikanI bharatI karavAmAM Ave che tyAre tene roTalAnI ane maraNa bAda kuTuMbanA pAlana-poSaNanI khAtrI ApavAmAM Ave che. te je ahiMsaka krAMtine vAhaka che. je badhAne, e siniko sudhdhAne jIvavA mATenuM sAdhana utpanna kare che te kheDUtane roTale kamAvavAnA sAdhananI paNa nizciMtatA nahIM ? to ene e ja jamIna maLe ke bIjI maLe, paNa roTalAnuM sAdhana to joIe ne ? e mATenI prabhu prArthanA karavA anazana karyuM. te praznane sukhada ukela AvI gaye. bIjI vAra bhAvanagaramAM saMkalpa-bhaMga mATe anazana karavuM paDayuM. khasa mukAme mAruM comAsuM hatuM. te vakhate mArI hAjarImAM gujarAtabhUdAna-samitinI mITiMga maLI, temAM bhUdAna-kavoTAnuM nakkI thayA. saurASTranA bhAIonI gerahAjarImAM 50 hajAra ekarane kavoTA saurASTra mATe nakakI thayA. vajubhAI zAha vageree tene vadhAvI lIdhe. huM te vakhate saurASTramAM hatA. koTA pUrA thavAne samaya AvI rahyo hate. mane lAgyuM ke vyaktigata saMkalpa tUTe te kadAca samajAya paNa sAmAjika loka-saMkalpa na tUTa joIe. pUrNa puruSArtha pachI saMka95 jeTalI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamIna na maLe te e judI vAta che; paNa puruSArthanA abhAve saMkalpa tUTe te saMskRtine hAsa gaNo joIe. eTale meM anazana karyuM. te vakhate sarakAra, je paNa eka saMsthA ja che. madade AvI ane kaTA pUro thayo. trIju anazana thayuM nyAyanAM navAM mUlyo mATe pAlanapuramAM tyAM eka kumArikA sAthe eka DokaTaranA anaitika vahevAra mATe paMca nImAyuM. paMce pheMsalo Ape ke gunegAre amuka mudata sudhI gAma choDIne cAlyA javuM. pAMca varSa sudhI pratiSThAnAM sthAne choDI devA. teNe e phesalAne svIkAra paNa karyo, paraMtu ghare gayA pachI amuka tatvonI bhaMbheraNIthI te na mAne. have paMce ke samAje potAnI tAkAta batAvavI joIe. nyAyanAM navAM mUlya mATe samAje vyakti upara naitika dabANa lAvI nyAya paLAvavo joIe. je tema na thAya to aniSTonI sAme mahAjana kaMI karI zakatuM nathI. sarakAra ane koTaeNnI maryAdA che. pariNAme khUnAmarakI thAya kAM samasamIne besI rahevuM paDe. tyAre eka dharmagurUnA nAte ane sAdhunI pharaja rUpe samAjane jAgRta karavA mATe anazana thayuM. samAja jAgRta thAya ane anazana chUTI gayuM. te ja divase ja gunegAra paNa prAyazcita svIkAravA taiyAra thaI gayo hato. mUlyaparivartana : A traNeya prasaMgomAM koMgresanA gAMdhIlakSI tatvoe ane gAmaDAMoe mukhya phALo Apyo hato. A prasaMge mUkavAnuM kAraNa e che ke ahiMsaka krAMtinA je vAhane che te aMge khyAla AvI zake. gAmaDAM aMge te vicarAI gayuM che. tenA traNa varga che. kheDUta, majAra ane gopAlaka. (emAM badhA pazu pALanArAo AvI jAya che.) emAM kheDUta, majUro ane gopAlaka darekanA alaga saMgaThananI himAyata karavAmAM AvI che. tethI darekanuM potAnuM vyakitatva khIle ane bIje ApasaApasamAM e vargo vacce athaDAmaNa na jAge; ane gAmaDuM eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 thAya. te eka na thAya to vizvamAM je bhagIratha kArya teNe karavuM che te na thAya. eTale AvA naitika jokasaMgaThanone arasaparasa pUraka banAvavA joIe. gAmaDAMne bIjo prazna che yaMtra ane mUDInuM jora. tenA upara kAbu Ave tevI paristhiti sarjavI joIe. e mATe A badhA saMgaThananuM eka alaga sUtrasaMcAlaka saMgaThana goThavavuM joIe. mUDInI taMgI nivAravA mATe sahakArI kSetra vadhAravuM joIe; ane beMka jema lena meLave che tema A saMgaThana paNa game tyAMthI lona meLavI zake tevI sthiti UbhI karavI joIe. Aje vepAra duniyAnI paristhiti pramANe cAle che. pariNAme gAmaDAMnuM meM kasbA tarapha, karakhAnuM zahera tarapha ane zahere vizvanA bajAre upara AdhAra rAkhe che. eTale jIvananI jarUriyAta pramANe vepAra thato nathI paNa mUDIvAdI pakaDanA dezanI uthalapAthala pramANe thAya che. mUlya parivartananI prakriyA e thavI joIe ke AkhI paristhiti badalAya, zahere gAmaDA tarapha jotAM thAya ane gAmaDAMnuM prabhutva vepArIo upara Ave e mATe naitika grAmasaMgaThane UbhA karavAM joIe. kadAca koIne zaMkA hoya ke zuM ema thaI zake kharuM ? tene uttara e ja che ke evo prayoga bhAla naLakAMThAmAM thaI rahyA che. AvA naitika grAmasaMgaThananI cekI prAyogika saMgha kare ane jhaghaDA thAya te zuddhiprayoga dvArA dabANa Ave. bhAla naLakAMThAmAM gAmaDAMnI ekatA mATe bahu vyavasthita rIte prayoga thaI rahyo che. haju majUra maMDaLo UbhAM karavAnAM bAkI che. mUlya parivartananI prakriyA : mUlya parivatananI A prakriyA kyAM ane kevI rIte cAle che te aMge keTalAMka pramANe ApI vadhAre samajaNa pADavAnI che. ApaNuM (dharmadaSTie samAjaracanAnA) prayoga pAchaLa je spaSTa bhUmikA che tethI te cokkasa che. dareka pravRtti AgaLa naitika zabda vAparavAmAM Ave che kAraNa ke pravRtti mukhya nathI, paNa tenI pAchaLane naitiktAne pracAra mukhya che. jemake naitika bhAva eTale ke khAnAra ane kheDanAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMnene paravaDe tevA bhAva, rAjya ane samAje kheDUtone e khAtrI ApavI joIe ke te je kaMI mahenata kare tene megya badale maLe. dUdhamAM pANI na meLavatAM, gopAlakone paravaDatA bhAva maLe e paNa jevuM joIe. amadAvAda zaheramAM gAyanA dUdhane vadhumAM vadhu khyAla je ApavAmAM Avyo hoya te te bhAlanaLakAMThA gopAlaka maMDaLane AbhArI che. zikSaNa kAryamAM, sahakArI maMDaLImAM, grAmapaMcAyatamAM grAmasaMgaThananuM "naitika pratinidhitva" nahIM hoya to gAmaDuM AgaLa nahIM vadhI zake. naitika pratinidhitva eTale zuM? bhAlanaLakAMTha kheDUta maMDaLanuM baMdhAraNa jeze te jaNAze ke temAM tenA sabhyoe sahakArI maMDaLImAM pharajIyAta bacata karavI ane jhaghaDe thAya te lavAdI svIkAravI, evI kalama che. lavAjama paNa samAjavAdI samAjaracanAne anukULa caDhautara rAkhyuM che. majUra mATe ATha AnA, kheDUte mATe baLade rUpiya; be baLade be rUpiyA rAkhavAmAM AvyAM che. bIje sthaLe umarA pramANe paisA levAya che. lAkhavALAnA umaroya sara ane garIbane paNa sarakho. jyAre ahIM zakti ane paristhiti pramANe rAkhavAmAM AvyuM che ane lAbha badhAne sarakhe che. sahakArI maMDaLImAM kheDUta maMDaLanuM pratinidhitva hovAnA kAraNe tenuM saMcAlana pakSapAtarahita kAryakSama rIte cAle che. AthI maMDaLanA saMcAlana taLenI sahakArI maMDaLIo khUba moTuM bhaMDoLa ekatra karI zakI che. javArajanI sahakArI maMDaLInI pragati gujarAtamAM namUnedAra che. te mATe vepAra kare che; majUrone paNa rUpiyA dhIre che. ghaNA lokone A naitika pratinidhitvanI vAta gaLe utaratI nathI. eTale teo virodha karyA kare che. keTalAka ema mAne che ke lokazAhImAM bIjI saMsthAonI Dakhala nahi joIe. ghaNA deSathI paNa virodha kare che. sadbhAgye zrI. vaikuMThabhAI mahetA A pravRttione jANe che eTale teo sArI evI madada kare che. kheDUta maMDaLane Teko Ape che. naitika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 pratinidhitva nA hoya te e pravRtti mUDIvAdIo agara te sthApita hitenA hAthamAM cAlI javAno saMbhava che. surata jillAmAM tyAMnI rAnIparaja saMsthAnuM pratinidhitva che. eTale jaMgala - maMDaLIo sArI pragati karI rahI che. kheDUta maMDaLa sahakArI beMkamAM pitAnA sabhya UbhA rAkhe che paNa temanI sAme koMgresIo ane sthApita hitavALAM jhaghaDe che. A vakhate tyAM pratinidhi tarIke phalajIbhAI gayA che. teo beMkanI nIti ghaDavAmAM sAro bhAga bhajave che. dhIrANa kevI rIte karavuM ? kayA lokone karavuM? vasavAyAne keTaluM dhIravuM, e badhuM kare che. paMcAyatamAM kheDUta maMDaLanuM naitika pratinidhitva dAkhala karavAmAM kAyado naDe che. emAM lokazAhI paddhatithI cUMTaNI thAya che. tyAM pheraphAra thAya tema nathI. pradhAne maukhika rUpe to svIkAryuM che ke jyAM sArAM saMgaThana haze tyAM temane kAma karavA dezuM. have pradhAna badalAya te judI vAta che. kharI rIte te lavAdI maMDaLomAMthI grAmapaMcAyatamAM pratinidhio Ave te jarUrI che. zikSaNanA kSetramAM sarvodaya - janA cAle che. tenA saMcAlana nIce nai - tAlimanI zALAo cAle che. saghana kSetra yojanA dvArA grAma udyoganuM kAma cAle che. zALAmAM kayA zikSaka rAkhavA, kone kADhavA, kene bhaNavA mokalavA te badhuM zALAmaMDaLa sAthe vicArIne AgaLa vadhAya che. mUlya parivartanane bIje muddo che, grAmasaMgaThana mATe rAjakIya mAtRtvane. enuM rahasya e che ke gAmaDAMo e AMtararASTrIya kSetre javuM paDaze; te ja teo pitAne Adarza jagata samakSa upasthita karI zakaze. ane AMtararASTrIya kSetre javA mATe teNe "Inka" ke koMgresane vAhana athavA mAdhyama banAvavA paDaze. hAlanA tabakake susaMgaThita ane ghaDAcelI rAjakIya saMsthA tarIke koMgresa ja che. eTale sAmAjika Arthika kSetre svataMtra rahIne mAtra rAjakIya kSetre A grAmasaMgaThanane rAjakIya mAtRtva saMbaMdhathI koMgresathI joDAyelAM rahe, e jarUrI che. je koMgresane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 harAvavA ke haphAvavA virodhI pakSe be virodha ke aMTa karaze te te vakhate grAmasaMgaThane tenI madade Avaze. bhaviSyamAM kadAca kesa cuMTAIne sattA para na Ave te ya te daramyAna grAmasaMgaThana jAte ja majabUta thatAM ApoApa bhaviSyamAM AMtararASTrIya kSetramAM kAma karI zakaze. koMgresane AMdhaLuM mahatva ApavAnI A vAta nathI. je ema hoya te tenI sAme zuddhipaga na thAta. paNa eka bAju grAmasaMgaThana jyAM koMgresa upara Aphata Ave che, tyAre tenuM pUraka bane che, tenI puSTi kare che, jayAre te cUke che tyAre grAmasaMgaThana tenI zuddhi paNa kare che. eTale rAjakIya mAtRtvathI grAmasaMgaThanane ane khuda kegresane paNa phAyado che, kogresa dvArA vizvanA rAjakAraNanI zuddhi karAvavI hoya te grAmasaMgaThanee A rIte ja karavuM joize. evI ja rIte sAmAjika ane Arthika kSetre grAmasaMgaThananA svataMtra rahevAne muddo paNa samajavA jevuM che. pitAnA pagabhara thavA mATe ane badhAne banne eka upara na paDe e rIte Arthika kSetre svAvalaMbI ane svataMtra banavAnuM che. e ja rIte sAmAjika kSetre paNa koIne avarodha ke dabANa na rahevuM joIe. paNa sAmAjika kSetramAM gAmaDAMne avAja mokhare rahevuM joIe, kAraNa samAjane bahALo bhAga (Aje bhAratamAM) gAmaDAmAM vase che. eTale sarakAra kAyadA lAdIne nahi, paNa grAmasaMgaThanenA mAdhyamathI sudhAro kare. kheDUta maMDaLa sAMskRtika bAbatomAM paNa svataMtra che. hamaNuM eka pratinidhi mahAsamitimAM gayelA. tyAM cUMTaNI DhaMDherA mATe belAtuM hatuM. temaNe vizva vAtsalyanuM kaTiga mUkyuM. kahyuM ke "sAmAnya lekhaka nathI paNa gujarAtanA jANItA saMta che. temaNe saMtati niyamana mATe eka koleja kanyAne dAkhalo Ape che. ane saMtati niyamananAM sAdhanathI keTaluM nukazAna thAya che te batAvyuM che. bApue kRtrima saMtati niyamana mATe zuM kahyuM che tene vicAra kare." tyAre keTalAke kahyuM : "kaI sadImAM vase che?" kahyuM - "A sadImAM. paNa, vicAra karaje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 ke AnAthI zuM pariNAma Avaze." vAta saMbhaLAya ke na saMbhaLAya paNa mUkavI te joIe. DhebarabhAInA kAna saLavaLyA paNa teo jAheramAM bolyA nahIM. mane lAgyuM ke emane Teko bhale nA maLyA paNa vAta havAmAM jatI nathI. lAkho nirAzAmAM amara AzA chupAyela che. anubaMdha vicAradhArAne mukhya hetu gyane yogya sthAna maLe te che. te pramANe sarvaprathama sthAna dharmasa sthAne-krAMtipriya sAdhu saMsthAne ApavAmAM Avela che. bIjuM sthAna lokasevake (racanAtmaka kAryakare)ne, trIjuM sthAna lokasaMgaThana (grAma ane nagaranAM naitika saMgaThane)ne ane cothuM sthAna koMgresane ApavAmAM AveluM che. dezanuM arthataMtra gAmaDAMoe saMbhALavuM paDaze kAraNa ke teja jIvananI jarUriAta pUrI pADe che. sAMskRtika kSetra racanAtmaka kAryakaro saMbhALaze kAraNake kajIvanane ghaDavAmAM temano anubhava ane mArgadarzana sahuthI vadhAre upayogI thAya tema che gresane rAjakIya kSetra sivAya bAkInA kSetramAMthI alaga karavI joIze ane tene AMtararASTrIya kSetre kAma karatI karavI joIze. koMgresa saiddhAMtika bAbatamAM nabaLI na paDe, mUDIvAdIo, sAmyavAdIo ke takavAdIo emAM na ghUse ke emanI sAthe hAtha nA meLave te mATe grAmasaMgaThananI ene madada maLe, e. daSTie rAjakIya kSetre grAmasaMgaThana kegresanI nIti svIkAraze. vizvasaMsthA tarIke "yuno " che ja paNa tenA upara "yUnesko "tuM prabhutva thAya tevI paristhiti sarjAya e jovAnuM che. "yunesko"nuM baMdhAraNa juduM che. temAM rAjakIya pakSa vagaranA mANase jaI zake che. yunesko dvArA zAMti sainikone ke tevI yojanAne AMtararASTrIya kSetre mUkI zakIe. 1. koMgresa je bIjI cUMTaNImAM na Ave, te paNa enuM sthAna AMtararASTrIya kSetramAM evuM jAmI gayuM haze ke te hameza mATe rahI jaze. 2. rASTrIya kSetre, sarva sevA saMgha jevI saMsthAo sAthe saMbaMdha rAkhavo joIe. chellA cUMTaNI DhaMDherAmAM (kegresanAM) kheDUta maMDaLe keTalAka prazno Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mUkyA hatA. tene svIkAra thayuM che. e ja rIte te vakhatanA akhila bhAratIya koMgresanA mahAmaMtrI zrImana nArAyaNa agravAla traNa divasa mATe bhAla naLakAMThAnI pravRttionAM nirIkSaNa mATe AvI gayA hatA. temaNe eka patra lakhI ke gresa pArlameMTarI borDa pasAra karela TharAva makalI AnaMda vyakta karyo. patrano sAra A che - '...sahakArI samiti ke saMbaMdhameM hamane e AI sI sI. kI orase eka paripatra jArI kara diyA hai. jisakI pratilipi sAthameM nathI hai, Isa saMbaMdhame maine eka noTa kedrIya pArlameMTarI beDa ke sAmane zikiyA thA aura use bene svIkAra kiyA. usI AdhAra para yaha paripatra sabhI koMgresa kamiTi meM ko bheja diyA gayA hai. hameM khuzI hai ki ApakI sUcanA anusAra yaha eka mahatvapUrNa nirNaya liyA gayA. Apa lAge ke Isa bArema kAphI parezAnI te huI kintu saMtoSa yahI hai ki Isapara akhila bhAratIya stara para nirNaya hamezAM ke liye he gayA hai. - ola inDIyA koMgresa kamiTinA paripatrano sAra gujarAtImAM nIce pramANe che :paripatra naM. 34 tA. 24 okaTebara 1957 ... kAMgresanA baMdhAraNanI jogavAIo ane tAjetaramAM sudhArelI kalamone AdhAre, koMgresanI samitiomAM, judI judI sapATIe keTalAka sabhyone pitAnA pradezamAM, sahakArI saMsthAonuM saMcAlana karatAM ekamo, racanAtmaka kAmo, keLavaNI, saMskRti ane sAmAjika pravRttimAM kAma karatAM saMgaThano ane saMsthAomAMthI cUMTavAmAM Avaze athavA ko-opTa karavAmAM Avaze." koMgresane vizALa pAyAvAhI ane judA judA junA lekenuM pratinidhitva dharAvatI karavAne koMgresanA baMdhAraNamAM A jogavAIone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 pahelI ja vAra dAkhala karavAmAM AvI che. ane evI apekSA rAkhavAmAM Ave che ke koMgresamena AvI saMsthAo sAthe potAnI jAtane khUba sakriyatAthI joDaze. have prazna e Ubhe thAya che ke AvI saMsthAonI AMtarika cUMTaNIomAM koMgresa samitie pitAnA ophisIyala pratinidhio UbhA rAkhavA ke kema ? pArlAmenTarI borDe A praznane badhI bAjuethI cho che ane te evA nirNaya upara AvI che ke AvI zaikSaNika, sAMskRtika, ane khAsa karIne sahakArI maMDaLIonI cUMTaNIomAM koMgresasaMgaThane saMsthAgata rIte bhAga le e hitakara nahIM gaNAya, kAraNa ke e rIte karavA jatAM je te saMsthAone pakSIya rAjakAraNamAM kheMcavAthI aneka jAtanA guMcavADA UbhA thaze ane pariNAme jenA mATe e saMsthAo banI che te uddeza ja mAryo jaze. keMgresIo vaccenI aMdara aMdaranI hariphAI TALavA mATe kesa samitioe potAnI lAgavaga vAparavI. e saMbaMdhamAM badhI samitione spaSTa karavuM joIe ke temaNe AvI saMsthAonI cUMTaNIomAM kogresa saMsthA taraphathI umedavAra Ubho karavA joIe nahIM." pramukha zrImana nArAyaNa ola inDIyA koMgresa kamiTi janarala sekreTarI. -A TharAva upara 7-11-pa7 nA "gujarAta samAcAra"mAM suMdara noMdha AvI hatI. tenI upara saue vicAravA jevuM che. tene sAra A pramANe che : ... akhila bhAratIya koMgresa samitinA mahAmaMtrI zrI zrImana nArAyaNe tamAma pradeza samitio para paripatra pAThavIne, sahakArI maMDaLIo, racanAtmaka kAryo, sAMskRtika ane keLavaNI viSayaka saMsthAonI cuMTaNImAM koMgresa pakSa tarIke, sattAvAra koI umedavAra UbhA karavA nahIM;" evo je A deza mokalyo che te bahu paigya samaye levAyele Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirNaya che. gresIo badhI ja saMsthAomAM pitAnuM varcasva jamAvavA prayatna kare, e ISTa nathI evI phariyAda UThayA kare che ane have kegresanA sudhArelA baMdhAraNa mujaba AvI saMsthAonA pratinidhione paNa kesanI samitiomAM sthAna maLavAnuM che. e rIte leka pratinidhitva pAye vizALa banavAne che. tethI koMgresane sattAvAra umedavAra Ubho nahIM karavAnI, nirNaya yogya ja che.. " A uparathI kalpanA karI zakAya che ke grAma saMgaThananA ke gresanI sAthe rAjakIya bhAvanA kAraNe keTalA lAbha maLe che. jo ke sthAnika koMgresane laDe che ane kogresa pArlameMTarI borDanA TharAvane amala karatA nathI paNa, ApaNe hakkapUrvaka kahI zakIe tema chIe ke sAmAjikaArthika bAbatomAM grAma saMgaThana svataMtra nItivALAM rahe ane rAjakIya rIte koMgresa sAthe joDAyelA rahe, temAM koMgresane Teko che. carcA-vicAraNA mUlya parivartana prakriyAnuM e dazya ! zrI puMjAbhAIe AjanI carcAno prAraMbha karatAM kahyuM : "1948mAM bhAlamAM je mahAdukALa paDyo tyAre manane thAka na Ave ane lokonuM hAsya na sUkAya e mATe pU mahArAjazrInI hAjarImAM je kArya thayuM; te dazya adbhuta hatuM. bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanI mahAzakitanuM bhAna tyAre thayuM. mUlya parivartananI te mahAna prakriyA AvA kaparA samaye paNa cAlatI. te joIne sahu daMga thaI jatA. samAja ane sarakAre paNa pUrA Adara ane svataMtratA sAthe madada karelI. te ja arasAmAM "anAja vAve."nI jhuMbeza cAlavAthI kheDUtoe jamIna AMtarI lIdhI. gopAlakonI muMjhavaNa vadhI. te vakhate grAmya ektAnA pratIka rUpe kheDUta maMDaLe ane gopAlakamaMDaLoe jambara ekatAnuM kArya karyuM. zarUAtamAM to maMDaLanuM niyaMtraNa na hatuM paNa dhIme dhIme vargo calAvI, saMmelana cha, samajaNa pADatAM, bheLANu vagere baMdha thayAM. gopAlakone sahakArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 saMsAyaTIo ane khANa-dANanI dukAne karI dhIrANa ane vecANuM tathA kharIdInuM kAma goThavyuM. temane khetI tarapha vALyA. kheDUtone gAya tarapha vALyA. gopAlaka maMDaLanuM kAma surAbhAI bharavADe hAthamAM laI lIdhuM. dhIre dhIre sarakAre paNa sattAvIsa lAkhanI yojanA banAvI. gopAlako mATe vizeSa adhikArI nImAyA. paDatara jamIna temane maLavA lAgI. kheDUta ane gopAlakonA jhaghaDA patavA lAgyA. AthI sthApita hitavALo varga vacce roDAM nAkhavA lAgyo. te vakhate amane A anubaMdha vicAradhArAne pUre khyAla nahIM; sthApita hitavALAnI vAta mIThI lAgatI ane amane paNa teo moTAbhA banAvI detA. paNa, pU. mahArAjazrInI dharmamaya samAjaracanA mATenI cakI ane prAyogika saMghanI sAvadhAnI bharI doravaNue amane bacAvI lIdhA. Aje te badhuM dIvA jevuM spaSTa dekhAya che. gujarAta samagramAM atyAre te prAyogika saMghanI pravRtti vistaratI jAya che. tenA pariNAme gujarAta gopAlaka maMDaLa racAyuM che. ane sahakArI maMDaLIone eka gujarAta vyApI gopAlaka saMdha paNa racAya che. pAyaloTa DerI yojanA paNa hastImAM AvI che ane amadAvAdamAM 200-225 bhaNu dUdha sahakArI saMgha vaDe jAya che. 213 khetInI sahakArI maMDaLI ane 58 uparAMta vividha kAryakArI maMDaLIo thaI che. sahakArI tAlIma mATe vargo paNa rakhAya che. TUMkamAM kheDUta, gopAlaka ane grAmodyoga - majUro prAyogika saMdhanI doravaNI nIce saMgaThita thAya to gAmaDAnuM pU. mahArAjazrI kahe che tema vizva sAthe anusaMdhAna jarUra thaI zake. eTale koMgresanuM rAjakIya mAtatva ghaNuM agatyanuM che. Aje ApaNe sAmAjika krAMtimAM dharmane puTa ane te aMge gAMdhIjIe je sarvAgI krAMtinA masAle Avyo che. te upara bhAla naLakAMThA prayoganuM kArya gaNAvI zakIe." e prayAga vizvamAM prakAza phelAvaze : zrI devajIbhAI : "kacchanuM kAma meM te sakriya chellAM be -varSathI upADyuM che. prathama te huM dharmadaSTie na paraMparAmAM ucharelo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 huM pU. mahArAjazrIne vicArathI samajavA lAgyA ane tene badhA sAthIo sAthe carcate rahyo. paNa have tene AcaraNamAM mUkatAM mane khAtarI thaI che ke bhAla naLakAMThAnuM kArya AkhA dezamAM phelAI zake tema che. vigatemAM pradezavAra sAmAnya pheraphAro bhale thAya paNa maulika tattva te sarakhuM ja rahevAnuM. ane je te dezamAM phelAI zake te tene prakAza vizvamAM phelAze ja. . grAma arthataMtra goThavavuM jarUrI che. zrI. baLavaMtabhAI: "dareka sthaLe sarakArI Dakhala te che ja. sarakAra, yaMtro ane mUDI maLIne lokonI pAyamAlI thaI rahI che. AthI sarakAra ane madhyamavarga je naitika grAmasaMgaThanane pale pitAnuM baLa nAkhe tathA Arthika sAmAjika kAryakramo temane ja soMpAya te jarUra A kArya ajoDa thaze. Aje te kheDUta ane gAmaDAMo pITha AgaLa parAdhIna thaI jAya che. pitAnA parizrame pedA karela mAlane pANInA mUle ApI de che. Ama jotAM keTalAka loko kahe che ke gAmaDAM mAladAra thayAM che te kharUM nathI. kharI rIte te thoDAMka mAthAbhAre ke mUDIvAdIo athavA dAMDa tanA hAthA banyA hoya evA loko mAladAra banyA che. paNa tevA keTalA TakA? eTale ja samagra gAmaDAnuM utyAna ane emanI rojIraTIne prazna ukelavA AkhuM grAmalakSI arthataMtra goThavavAnI jarUra che. A rIte jotAM koMgresanA rAjakIya mAtRtvanI vAta paNa samajAya che; temaja prAyogika saMghanI naitika daravaNa ane cekInI vAta paNa dIvA jevI spaSTa lAge che. zrI zropha : mArA mate badhA vargonuM jAtinA dhoraNe saMgaThana karavuM paDaze. kArAkendramAM jema mUelA DhoranA dareka aMgane upayoga thAya, che tema gAmaDAnAM dareka aMganuM saMgaThana karavuM paDaze, ane tene - yathAyogya upayoga kare paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 vinimayakAre (dalAla)ne paNa pUraka dhaMdhe nemi muni : sahakArI pravRttinA kAraNe utpAdaka, ane grAhakane no saMbaMdha sthApita thaze. savAre pU. mahArAjazrIe kahyuM tema vinimayakArane paNa naitika kAryakara tarIke athavA pUraka dhaMdhe ApI temanI rojI roTIne savAla ukelavo paDaze. jema gopAlakone sthApita hitenA hAthA banatA aTakAvyA tema vinimayakArone mUDIvAdanA hAthA banatA aTakAvavA paDaze. te, ApoApa gAmaDAMnAM dAMDa tanuM jera saheje narama thaI jaze ane gAmaDuM vizvanuM anusaMdhAna pAmaze, eTaluM ja nahIM rAjaya paNa, janatAnA hAtha taLe Avaze." upasaMhAra munizrI saMtabAlajIe A carcA- vicAraNAne upasaMhAra karatA kahyuM : "ApaNe "ITuka sAthe naitika grAmasaMgaThano ane mAtRsamAjeno anubaMdha rAkhavA mAgIe chIe. kAraNa ke Arthika ane navIna prakAranA samAjane AMtararASTriya saMbaMdha bAMdhavAmAM e AMtararASTriya saMbaMdha dharAvatuM saMgaThana inka (InDIyana nezanala TreDa yunIyana) upayogI thaze. 5. javAharalAla neharu sAMskRtika rIte AMtararASTriya saMbaMdhamAM upayogI thaze. dharmanI vyApakapaNAnI khAtrI gAMdhIjIe potAnA yuge karAvelI tema sAmudAyika ahiMsAnA prayogo dvArA ApaNe karAvavI paDaze. te sAthe barDenTa rasela jevA zAMtivAdIonAM saMgaThane sAthe ahIMnA prAyogika saMghanAM joDANa karAvI, "yUne " upara prabhAva paDe tevI "yuneskonI zaktine khIlavavI paDaze. je AMtararASTriya kSetre sahakArI saMsthAo tayA te te rASTranI prajAo sAthe saMbaMdhe mIThA thAya te, ahIMnI saMsthAo mATe jarUrI moTI sahAyatA ke lone maLI zake. Ama bhagIratha prayAsa cemerathI karavAnA che. 13 . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAra dhArAmAM nagara-lokasaMgaThana munizrI saMtabAlajI] [24-10-62 grAmasaMgaThana pachI nagaranA lokasaMgaThanano vicAra karavAno che. nagara zuM che ? ane tenA lokonuM saMgaThana zA mATe ? e upara UMDANathI vicAravAnuM che. AjanA nagaro viSe gAMdhIjIe kahyuM che ke te zetAnanA carakhA che" "jyAM kara nathI te nagara , e junI vyAkhyA che. agAu loko nagaramAM javA rAjI na thatA, paNa AMtararASTriya saMbaMdhe vadhatA ane paradeza kheDavA javAno meha vadhatA gAmaDAnA loko bahAra kheMcAtA gayA. mAlabahAra jAya ane bahArathI mAla Ave. e mATe dariyA mukhya hatA, agara te nadIne pravAha AdhArabhUta hatA. tethI dariyAkAMThe zahero vasyAM, nadIkAMThe paNa nagara vasyA. saurASTramAM jAmanagara, piorabaMdara, bhAvanagara okhA vagere zahero vasyA tenuM kAraNa sAgara kAMThe che. surata paNa temaja vasyuM. moTA bhAge hiMdanA prAMtanI rAjadhAnI ke mukhya zahera, rAjasthAnane bAda karatAM koIne koI nadIkAMThe ke dariyA kAMThe vasyA che. - nagara eTale AyAta-nikAsanuM sthaLa. vadhArAne mAla bahAra mokale ane khuTato mAla maMgAve. tyAMne vahIvaTa nAnA koNe kare. temaNe lokone AkarSavA kahyuM ke tame Daro nahI, tamArI upara koI jAtano kAra levAze nahIM; temaja bIjI savava paNa karI ApIzuM. tamArA dhaMdhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAro cAlaze. Ama vaizya nagara pratye kheMcAyA. dhIme dhIme vastI vadhatI cAlI. yaMtravAda AvatAM tyAM meTA udhoge vadhyA ane kendrIkaraNane kAraNe aneka kharAbIo dAkhala thaI eTale ja gAMdhIjIe tene zetAnanAM kArakhAnAM kahyAM. je vaizyo tyAM gayA temAM ane gAmaDAMnA vaizya emanI vae be bhAga paDayA. eka khetI karanAra ane bIje vepAra karanAra temane bheda vadhato cAlyo ane banne vacce taphAvatanI eka bhIMta UbhI thaI. teno eka prasaMga che. jAmanagaramAM savAlo eka saMgha gaye. te tyAM zaheranA lokoe emane jamavA mATe judA besADayA. banne eka ja jJAtinA, paNa eka vepAra vyAja-vaTAva kare ane jhINAM kapaDAM pahere, tyAre bIjo khetI kare eTale jADAM kapaDAM pahere. vaLI khetIvADInA kAraNe kapaDAM ujaLAM nahIM. eTale zaheravALAoe kahyuM ke ame jADA kapaDAMvALA sAthe nahIM besIe. mane evo cekasa khyAla che ke zaheravALA gAmaDAMvALAnI kanyA paNa letA nahotA. koIvAra garIbInA kAraNe koI le te paNa meNadeNuM mAre ke A to gAmaDIyaNa che-abudha che. pAraDI tarapha meM joyuM ke tyAM pATIdAro vacce paNa AvA be bhAgo che. eka jADI pacheDIvALA ane bIjA jhINI pacheDIvALA vyAja - vepAra kare te jhINI pacheDIvALA ane khetI kare te jADI pachaDIvALA. jhINI pacheDIvALA jADI pacheDIvALAne kanyA Ape nahIM; le kharA, paisA paNa ghaNA le. A te sAva ulaTAkrama thaI gayA che. jyAM gAmavALAne AjIjI karIne nagaravALA bolAvatA, tenA badale nagaranA vikAsa sAthe nagaravALA gAmavALAne utaratI najare jovA lAgyA. zaheramAM jyArathI yaMtro AvyA ane yothI rUpAMtaranI kriyAo thaI tyArathI dhanavAne paisA kheMcavA lAgyA ane sAthe abhimAna paNa paSavA lAgyA. yuropamAM nagaro thayA te gAmaDAM sAMdhIne thayA paNa ApaNe tyAM je nagare thayAM te gAmaDAne zoSIne thayAM che. gAmaDAnuM . zeSaNa karIne teo mAlane bahAra nikAsa kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale A zaherAne palaTavAM kaI rIte? anubaMdha vicAradhArA pramANe e loko paNa dharmamaya samAja racanAnAM aMga kevI rIte bane ? e vicAravAnuM che. emane hArdika palaTe na thAya te zoSaka ane zeSita e banne vargo vacce saMdharSa jame. e saMdharSa TALIne ane pakSe haLImaLIne rahe e jovAnuM che. cInamAM A saMgharSanuM nirAkaraNa na thayuM. eTale meMDA sAmyavAdIoe gAmaDAMne taiyAra karyA. pachI e ja gAmavALA bIje gAma jAya ane bIjethI trIje gAma. Ama sAmyavAda cInamAM phelAI gaye. paNa zeSa rahI gayelo. eTale ravizaMkara mahArAja jyAre cInamAM gayA tyAre temaNe sAMbhaLyuM ke jamInadAre ane mUDIdArone jAheramAM goLIthI mArI nAkhavAmAM AvyA. lokonAM ToLAM AnaMdathI kikiyArIo pADe ! kevI karuNatA ! AkhI paristhiti palaTAI gaI cAMgakAIkane te tyAMthI bhAgavuM paDyuM. eTale AjanAM zaherone palaTIzuM nahi te hiMsaka paristhiti sarjAtAM vAra nahi lAge. cInanA jevuM hiMdamAM na thAya te mATe ahIMnA zaherone palaTavAM jeze. ApaNA dejamAM dharmaguruo, krAMtikAro, netAo pAkyA che. teo lokono A saMdharSa TALIne bane vacce prema-saMbaMdhe joDIne kAma karatA AvyA che, ane kare che. gAMdhIjIe eTalA mATe sarva prathama gAmaDuM pasaMda karyuM. teo prathama kocaraba-pAlaDImAM beThA, pachI sAbaramatImAM beThA. zaheramAM gayA te paNa zaherathI dUra ane gAmaDAnI pAse. vardhAthI dUra zegAMvamAM Azrama banAvyo. temanI IcchA hatI zetAnanA carakhA rUpe A zaherone devane carakha banAvavAnI hatI. zahera ane gAmaDAMnA saMbaMdhe premamaya banAvavA hatA. paNa e kArya karI zake te pahelAM teo cAlyA gayA. gAMdhIjIe joyuM ke mekAle va.e lakheluM sAhitya bhAratanI saMskRtine nAza karanAra che tenA uparathI hiMdanA loko mUrkha che evI chApa upasatI hatI. bIjI bAju temanA dvArA zeSaNa cAlu hatuM. lokonA mananI sthiti paNa DAmADela hatI. gAMdhIjI yugadraSTA hatA. temaNe A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhuM ye vAtAvaraNa badalavA prayatna karyo. paNa, darekanI maryAdA hoya che. te pramANe temaNe je satyAgraha karyo te prAraMbhamAM, bAraDolI, berasada tAluko, 1. pI. ane bihAramAM caMpAraNanA prasaMge bAda karIe te zaheramAM thayA. pariNAme zaherene netAgIrI AvI. Aje kevaLa netAgIrI ja nathI, paNa jIvananuM AMdhaLuM anukaraNa zaherathI thaI rahyuM che. tyAM dareka paLe kema vadhAre kamAI lauM; tenI ja khaTapaTa cAle che ane zetAnane carakho vadhAre jorathI pharI rahyo che. tyAM DokaTaro che; vakIlo che, vepArIo che, ke TrAkaTare che ane kahevAte buddhivAdI varga paNa che. A badhAne eka sarakhI dhUna vadhu kamAvAnI ane vadhu vAparavAnI lAgI che. eTale, anubaMdha vicAradhArA AgaLa jabara kArya paDayuM che. eka tarapha zaheranA lokone badalavAM che, bIjI tarapha koMgresanuM paNuM rUpAMtara karavAnuM che. te mATe anubaMdhane AgaLa mUkAya che ane saMgaThanane mahatva apAya che. gAMdhIjIe jyAre zahera sudhAravA mATe prayAsa karyo tyAre sarva prathama temaNe mIlanA majuranuM saMgaThana karyuM. temAMthI majura-mahAjana UbhuM thayuM. pachI vikasatAM-vikasatAM Induka banyuM. gAMdhIjIe A saMgaThananA pAyAmAM nItinI vAta mUkI ane saMcAlana evA mANasane seMpyuM ke gAMdhI-vicAra bhulAya nahi. pariNAme naitikatA keLavAtI gai ane majUra mahAjana gAMdhI-vicAra pramANe cAle che. svarAjyanI laData vakhate TaMkanuM paNa khAvAnuM na hoya tevA mANaso e divasenA divase svecchAe mIle baMdha rAkhI. divaso sudhI svecchAthI vetana choDavuM e kAMI nAnIsUnI vAta nathI. asahakAra AMdolanamAM mIlamajuronA A kAryanuM paNa potAnuM mUlyAMkana che. aMte mAlikone kahevuM paDyuM ke tame haDatALa kheMce tyAre mIlo zarU thaI. muMbaI prAMtanA dvibhASI rAjyanA bhAgalA thatA majuronA be pakSa thayA ane je kaMI kacAzA hatI te cheDe bhAga alaga thaya. AvA loko takavAdI hoya che ane temane jyAM phAyado dekhAya tyAM deDe che. sAmyavAdIo evAne sAtha Ape che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 phAve che. paNa tevA takavAdI lokonuM naitika mUlya ochuM rahe che. majura mahAjananA kAryakartAo tarIke, anasuyAbena zaMkaralAla beMkara, vasAvaDA, naMdAjI, khaMDubhAI desAI vagerenuM sahagImaMDaLa sAre che. Ama chatAM paNa, koIpaNa saMgaThanamAM prerakabaLa kayuM tenA upara mukhya AdhAra che. eka bAju rAjakIya dRSTi hoya. bIjI bAju Arthika lAlaca hoya AmAMthI koIpaNa kAraNe saMgaThana thAya che. eTale dibhASIno tephAne vakhate grAmasaMgaThanonI TukaDI nIkaLI tema majUronI nIkaLe te mATe vATAghATo karI paNa te loko taiyAra na thayA. ahIM huM majUra mahAjananA amUka varganI, jemane anya preraNA hatI temanI vAta karuM chuM. teo kevaLa Arthika lAbha mATe joDAyA hatA. jyAre majUra-mahAjananuM kharuM preraka baLa te gAMdhIjInA pAyAnA naitika siddhAMta che. eTale ene na mAnanAro varga sAthe na thayo. kurezabhAInA upavAsa vakhate sahAnubhUti batAvavAthI vadhAre kaI paNa na karI zakayA. Ama jovA jaIe te saMgano pAchaLa naitika preraka baLa hovuM joIe, jethI Arthika bAju karatAM naitika bAbatone vadhAre mahatva ApI zakAya. emanI sAthe saMbaMdha jALavavA che eTale kheDUta maMDaLanA baMdhAraNamAM majUra mahAjananA be pratinidhio salAhakAra tarIke, keMgresanI jema lIdhA che. saddabhAgye kheDUta maMDaLanA adhivezanamAM jema morArajIbhAI AvI gayA tema khaMDubhAI paNa AvI gayA. majUra mahAjane eka moTI siddhi (thoDA vakhata pahelAM madhyabhAratamAM koMgresa sAthe saMdhi karavAmAM prApta karI che. ITuka ane keMgresanA kAryakaronI ApasanI athaDAmaNe vakhate tyAranA koMgresa maMtrI zrImad nArAyaNe kAmanI vaheMcaNI karI ApI...pachI koMgresa sAthe Indukane saMdhi thaI temAM nakkI thayuM ke IkanA kAmamAM koMgresIoe javuM hoya te Induka mAraphata ja javuM; sIdhuM kAma na karavuM. koMgresane majUra ane kisAna vALa ke zramajIvIovALI banAvavI hoya, vakIlo, DekaTare, mUDIdAro ke sAmyavAdIothI bacAvavI hoya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te Aja rasto che ke preraka-pUraka baLo UbhAM karI devA joIe: emane game ke na game chatAM karavAM joIe. je meTI siddhi Ikane maLI che tenuM kAraNa majuranuM saMgaThana che ane tene je netAgIrI maLI che te gAMdhIvAdI vicArasaraNane lIdhe che. tenuM kArya eTalA mATeja vegabharyuM cAle che. A aMge je be karA thayA te saMgaThananA kAraNeja thayA che. evI ja rIte gAmaDA mATe paNa koMgrese je TharAva karyo tene hetu paNa e che ke kogresIone gAmaDAMmAM kAma karavuM hoya to jyAM grAma-saMgaThano hoya tyAM temanI mAraphate te jAya temaja zaheramAM kAma karavuM hoya te Induka mAraphata javuM joIe. keTalAka koMgresI-mitrone A gamatuM nathI. temanA manamAM bIka che ke Arthika kAma nahIM karIe te loko mata Apaze nahIM; temaja A netAo Aje che ane kAle naheAya tyAre saMgaThane kAMgresane mAnaze ke nahIM e paNa eka savAla che. paNa, A mAnyatA bhrAmaka che. ulaTuM te ( kAMgresa ) sidhI gAmaDAMnA praznamAM paDe che eTale mUDIvAda ane gUMDA va. tane pratiSThA maLI javAno Dara rahe che, tene badale gAmaDAM ane Induka vaDe kAma levAya te sArAM to upara Avaze. ane navaracanA suMdara banaze. nagaranuM naitika lokasaMgaThana paNa naitika grAmasaMgaThana jeTaluM jarUrI che. tenI upekSA karavAthI nahIM cAle. e sivAya e saMgaThanenI netAgIrI naitika tanA hAthamAM rahevI joIe. tema na thatAM zaheramAM kaMIka paNa kAraNa maLatAM saMyukta mahArASTranAM tephAnanI jema tephAnI ane guMDAto je upadrava macAve che tethI ghaNuM saMskRti jAnamAlanuM nukasAna thAya che, te koI paNa lekazAhI mATe bhAspada nathI. eTale milanA majuronuM naitika saMgaThana hovuM joIe. milomAM majUrone bhAga maLe te paNa tevuM joIe. te chatAM AvAM saMgaThananI netAgIrI Induka jevI saMsthA hastaka hevI joIe. kevaLa milenuM ja nahIM, zaheranA kAmadAra ke zramajIvIonAM paNa saMgaThana naitikatAnA pAyAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 racAvA joIe ane temanI netAgIrI naitika tanA hAthamAM haze te zAMti ane samAdhAnathI ghaNA prazno ukelAI jaze. naitika prazno mATe muMbaImAM vidhavAtsalya prAyogika saMghanI racanA thaI che evI racanA karavI joIe. enuM dhyeya satyaprema ane nyAyanI pratiSThA keLavAya evAM kAryo karavAnuM che. e mUlo sthApavA mATe nagaramAM bahene, majUra ane madhyamavarganAM alaga-alaga saMgaThane karavAM joIe. A saMgaThane thatAM mUDIvAdanI samAja uparathI asara ochI thaze. kadAca mUDIvAdIno khepha paNa varase te sahevo paDaze. ataDA rahevAthI kAma cAlaze nahIM temane paNa saMparka rAkhavuM paDaze. prathama teo ochA bhaLaze. ane bhaLaze te kaMIka khAvA mATe ja. vizva vAtsalya prAyogika saMghanI racanAnI vAta karI tyAre madhyamavargaja mukhyatve AgaLa Avyo. sadabhAgye enA hAlanA pramukha naitiktAvALA ane madhyamavarganA che khAsa to e jovAnuM ke nIti ane nyAyanA to karato Arthika ta jera na karI jAya. e mATe ahIMnA prAyogika saMdhamAM bhAlanaLakAMThA temaja bIjA zetruMjIkAMThA kaccha va. prAyogika saMghanA pratinidhio paNa che. zaheranAM lokasaMgaThane aMge evI kalpanA che ke te jema jema vadhatA jaze ane temAM paNa khAsa karIne mAtRsamAje sthapAtAM jaze tema tema vikAsa thate jaze. audyogika zAMti mATe vikendrIkaraNa vicAravuM paDaze. je kheDUtonI jamIna chUTI gaI ane teo zaheramAM jaI mImAM joDAyA eTale e gAmaDAMvALAne saMgaThita karavA paDaze. bahenane-madhyamavarganI bahenone saMgaThita karavI paDaze. navarAzane upayoga karatA zIkhe, te batAvavuM paDaze. rAma joIe, rasa joIe, matalaba ke kAma na karavuM paDe tevuM joIe. pariNAme navarAM heya. tyAre sArI vAto thAya te sAruM nahIMtara niMdA-kuthalI te cAlu ja heya. te uparAMta dekhAdekhIne roga paNa vyApaka paNe phelAya che. navI kharIdInA nAme bahAra pharavA ane paisA kharca temaja kharIdI na hoya te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 nATaka-sinemAmAM cAlyA javAne pracAra thayo che. temAM paNa saMtatiniyamananAM sAdhanane pracAra vadhI rahyo che, tethI ghaNuMye bahene anaitika paMthe jai rahI che. A badhAmAMthI bahenone bahAra kADhavAnI che. bahenane navarAzanA samayamAM pramANikapaNe rojI meLavatAM zIkhavavAnuM che. teo jAte na kamAya tyAMsudhI paiso gADAnA paiDA jevaDe nahIM lAge. nAnA gRhadyoganA yaMtra ghera vasAvIne jApAna, svITajharaleMDa va. dezamAM kAma apAya che tema strIone paNa ApI zakAya che. AvAM kAryo mATe mAtRsamAje sthapAya, baheno saMgaThita thAya te deza samRddha thAya ane bahenenA sAmAjika sAMskRtika prazno paNa ukelAya. eka bAjathI gAmaDAMmAM nahera vaDe pANI maLe, khetInI samRddhi thAya, ane e ja pANIthI IlekaTrIka pedA karIne hunnare calAvAya. A badhuM navI daSTithI vicArI samayanI sAthe kuca karI pazupAlana, khetI ane udyogo UbhAM thAya te zaheromAM yaMtrono bojo ghaTe ane pachI majUra paNa bhAga mAgI zakaze. Ama ahiMsaka-samAja-racanA dhIre dhIre thatI jaze. mAtRsamAjonI vAta karatAM, ghATakopara mAtRsamAjanI vAta karuM. ene sthapAye traNa varSa thayAM. te daramyAna ghera ghera ane Thera Thera pharIne teNe je kAma karyuM che, te yAda karIe to AnaMda thAya. benoe hamaNAM 14 thI 15 hajAranI khAdI huMDIo vecI. cUMTaNImAM paNa AgaLa rahI. tephAne sAme 2700 upavAsa ApyA. temane saMgaThita karI dhArmika puTa ApavAmAM Ave te uttama kAma thAya tevI zakayatA che. eka to zaheramAM lokasaMgaThana vadhe sAthe ja teo grAmasaMgaThananAM pUraka banI zake. je mAtRsamAjanI sabhya baheno "yunesko"nI aMdara jAya to moTuM kAma thaI zake. nagaranAM A lokasaMgaThane paNa Arthika ane sAmAjika rIte svataMtra rahevAM joIe. rAjakIya rIte koMgresane ja temaNe Teko Apavo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ra. joIe. ghaNAne rAjakIya sadhAnanI vAta gaLe UtaratI nathI; paNa tenA upara naitika dabANa na AvatAM te badhA kSetra upara varcasva jamAvI besaze ane herAnagatine pAra nahIM rahe. nagaramAM gumAstAonuM saMgaThana thavuM kaThaNa che. kAraNa ke nekare karatAM dukAne vadhAre che. eTale jarAka vera thAya te temane kADhI mUke. paNa, madhyama varganAM saMgaThanamAM emane AgaLa vadhAravAM joIe. ethI dhamiya samAja racanAmAM sakriya sahAyatA maLaze. uttama khetI, madhyama vepAra, ane kaniSTa nokarI, e pramANe uttama grAmasaMgaThana, madhyama nagarasaMgaThana ane chelle rAjya e rIte goThavavAnuM che. A kAma anubaMdhe ane saMgaThanee karavAnuM che. carcA-vicAraNa naitikatAnA pAye saMgaThana; eka bhagIratha kArya zrI puMjAbhAIe AjanI carcA zarU karatAM kahyuM : "AjanA nagaromAM Arthika dRSTie ke pitAnA vartuLanA saMkucita mAnasavALA meTA bhAge dhaMdhAdArI saMgaThane thayAM che. keTalAMka sAmAjika saMgaThano che tema ja dharma-saMpradAyanA paNa saMgaThana che. paNa A saMgane bhale pitAnA vartuLamAM kAma kare. chatAM je te bIjI prati sahiSaNu ane sahayogI na banI zake te teno koI artha sarato nathI. A maMdiramAM lAMbI katAre jovA maLaze. dharmakathA ke bhajana samAraMbhamAM paNa ToLeToLAM jovA maLaze paNa tyAM kAM te sAMpradAyikavRttinI saMkacitatA che athavA tene paNa eka phezana banAvI devAmAM AvI che. sva. parano kalyANakArI dharma ke enA AdhAre racAyele udAra dharmamaya samAja kyAMya jovA maLatA nathI. Ama eka tarapha nirAzA thAya che. tyAre, bIjI tarapha dAdAbhAI navarojIe pitAnI DAyarImAM eka nAnuM satra lakhyuM temAMthI rASTrIya mahAsabhAnuM saMgaThana thatAM, Aje e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 koMgresanuM vizvavyApI saMgaThana thaI gayuM. teNe AkhA dezanuM ahiMsaka paddhatie parivartana karavAmAM preraNA ApI. svasa bAda tenAmAM paNuM khAmIe AvI gaI che. bhAlanaLakAMTho prayAganuM saMgaThana sArA nazIbe suMdara kArya karI rahyuM che paNa tenI vyApaka asara phelAvavAnI jarUra che. sAvarakuMDalAmAM grAmasevAmaMDaLanuM kArya ghaNuM thayuM chatAM tyAM anaitika baLoe aDo jamAvI dIdhuM ane sudharAinI cUMTaNI mAM e vistAra jude ja raMga batAvyo. haju e judAI maTI nathI. e uparathI ema lAge che ke jyAM sudhI anubaMdha-vicAra pramANe pahelAMne paheluM sthAna na ApavAmAM Ave tyAM sudhI koi paNa kAryanI saphaLatA aMge ciMtA ja rahevAnI. e mATe anubaMdha vicAradhArA sAcI che ane tene naitiktAno pA pAko che. te eka bAju naitika vicArane mahatva Ape che sAthe ja te sarvakSetrane sparze che. chatAM, je loko varSothI anIti ke anyAyano bhoga banIne TevAI gayA che temanA saunA dilamAM A vAta utarAvavA mATe keTalA badhA kAryakare joIe ? huM to bhAla naLakAMThAnA pAlaka maMDaLamAM varSothI kArya karI rahyo chuM. tyAM gopAlakone junI Teva bhUlAvavA keTalo athAga parizrama thaI rahyo che ? chatAM gepAlakone ATaATalA dudhanA bhAve apAvavA chatAM ye, koI vAra dUdhamAM pANI nAkhI de che. eTale ghaNuM anubhave uparathI A vAta te sAcI lAge che. paraMtu te vizvavyApI jyAre ane kema bane ? e eka vicAraNIya prazna ane mUMjhavaNa banI jAya che, A te mATImAMthI sonuM kADhavA jevI vAta che. baLavaMtabhAI : "zaheramAM mAta samAje, tathA majura madhyamavargIya saMgaThane, tathA prAyogika saMghe tema ja gAmaDAmAM naitika grAma saMgaThane, temanuM inTaka koMgresa ane racanAtmaka kAryakaronI sAthe anusaMdhAna krAMtipriya sAdhuonI deravaNa. A badhAnA kAraNe A saMgaThananAM kramika ane vyavasthita ane anubaMdhapUrvakanA kAryathI A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - kArya jaladI ane sAcesAca vyApaka banaze evuM mane mArA anubhave ane maMthana uparathI lAge che. pUMjAbhAI: "ema te mane ghaNI pratIti thaI che paNa, Arthika praznomAM nIti parovatAM ghaNI muzIbata paDI che ane paDe che. tethI keTalAye kAryakare ane gopAlakane badalavAM paDe che. kAraNa ke pAse ja amadAvAdanuM svAthI ane mUDIvAdI ke ekAMgI valaNa dekhAya eTale vaLI bhUlo kare. Ama AjubAjunA zaheronuM vAyumaMDaLa paNa pratikULamAMthI anukULa banAvavuM rahyuM, eTale pUjya mahArAjazrI zaheronA vAtAvaraNane badalavA chellA keTalAye varSothI kAme lAgyA che. nagaramAM lokasaMgaThane A rIte ghaNuM ja upayogI che. paNa, pUjya mahArAjazrI jevA sAdhuo ane sAcA sarvAgI dRSTivALA racanAtmaka kAryakare A deza ane duniyAmAM keTalA maLe? kyAreka dUrathI koI saMsthA aMge ghaNuM sAruM saMbhaLAtuM hoya che, paNa aMdarakhAnethI goTALAo hoya che. kAThiyAvADanI meTI mAraDanI sahakArI maMDaLI aMge amArA maganabhAI-sarakArI adhikArI AgaLa phariyAda AvelI temAM moTuM tathya hatuM. mAnavInI aMdara DhIlA che. te nimitta maLatAM upara AvI jAya che. A te gurudeva jevA samartha puruSa che ane bhAlanaLakAMThA prAyogika saMdha jevuM moTuM saMsthAkIya naitika baLa che. jenI asara gujarAta upara UMDI che, tethI sAruM che. chatAM muzIbata Ave che tyAre AkhA deza ane vizvane lakSyamAM rAkhatA keTaluM naitika baLa joIe ?" zropha -have zaherane gAmaDAM tarapha vALavAnA saMyogo UbhA thayA che. satya upara sonAnuM DhAMkaNuM che; te anubaMdha puruSArthathI jarUra khasI jaze. e kArya siddha thaze : - baLavaMtabhAi: "mArA namramane dhaNIvAra te ema lAge che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 ApaNe bahAranI beTI TIkAothI vadhAre paDatA akaLAI jaIe chIe. nahIMtara be ane be cAra enA jevI A vAtanI pratIti ApaNane thayelI che pachI agharApaNuM lAgavAnuM zuM che? deza ane duniyAmAM Thera Thera zubha to pahelAM ja che. mAtra temane anubaMdha thayo nathI. te thato duniyAmAM A kAma dIpI UThaze. gAMdhIjI vakhate kyAM anyAya ane anaitikatA na hatAM? paNa, te dabAI gayAM ane nyAya tathA nItine samAjavyApI pratiSThA maLI. tema ApaNA dezanI karoDanI vastImAM ochAmAM ochI daza TakA te suyogya mANasa che; ema duniyAmAM paNa che ja. " devajIbhAI: mane mApha karajo, paNa mArA jevAnA kSetramAM anubhava thayA che te addabhuta ane preraka banyA che. paNa, je ApaNI zraddhAmAM UDe UMDe paNa kacAza raheze to gayA ja samajaje. bAkI jo zraddhAnI vATa haze te janatA ane avyakta jagatamAM sarvatra dIvela paDyuM che te khUTavAnuM nathI. daza TakA sajajana ane daza TakA durjano dareka sthaLe rahevAnA. sajjanone pratiSThA maLI te eMsI TakA varga jemAM pacAsa TakA sAmAnya janatA che ane trIsa TakA rAjyajano che; te A bAju kheMcAvAnA ane dasa TakA durjana ta apratiSThita thatAM dabAI javAnA. mArA thaDA pragathI mane khAtarI thaI che ke aneka zubha tane anubaMdha thatAM vizvAsvaya jagatamAM saphaLa thaze. mArA ane mArA sAthIonA vinamra prayAsa vaDe Akho kacchamAM nItinI pratiSThA thaI zakaze eTalI have zraddhA AvI che. ane Thera Thera aneka zubha tAnAM joDANathI anubaMdha vicAradhArA vizvavijayI bane temAM zI navAI che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAgI anubaMdha draSTivALuM lokasevaka saMgaThana [14] munizrI saMtabAlajI] [tA. 31-10-1 anubaMdha vicAradhArAnAM cAra aMge (1) janasaMgaThane (2) rAjya saMgaThana (koMgresa) (3) lokasevaka saMgaThana (4) krAMtipriya sAdhusaMnyAsIo e paikI lokasaMgaThana aMge vicAra thaI cUkyo che. grAmasaMgaThana ane nagara lokasaMgaThana temaja rAjayasaMsthA tarIke koMgresanuM mahatva e paNa vicArI javAyuM che. ahIM have lokasevaka saMgaThana aMge chaNavaTa karazuM. emAM sarvAgI daSTivALA racanAtmaka kAryakartAonI saMsthAo aMge vicAravAnuM che. lokasaMgaThano banAvavA mATe naitikapreraka ane saMcAlaka baLa rUpe ane krAMtipriya sAdhuo dharmasaMgaThananA mukhya vAhana rUpe lokasevakonuM pitAnuM AgavuM sthAna che. sAdhu-saMtone pitAnI amUka maryAdAo hoya che. keTalAMka kAryomAM teo sIdho bhAga na laI zake paNa temAM preraNArUpa-mArgadarzaka rUpe teo rahI zake. samAja sAthe temanI tAdAmyatA hoIne eka bAjuthI teo pitAnI deravaNI racanAtmaka kAryakarone Apaze; ane A kAryakaro te mujaba samAjanI saMgaThita zaktio lokasaMgaThanene deravaze. eTale lekasevake kevA hovA joIe. temanAmAM kayA kayA guNe havA joIe te sarva prathama joI jatAM saraLatA raheze. anubaMdha vicAradhArA pramANe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 lokasaMgaThana ane lokasevaka saMkhanI saMdhi thaI javI joIe jethI te banne upara sIdhI asara nAkhI zake ane tethI ahiMsA dvArA vizvazAMti zakaya bane. lokasevake kevA hovA joIe te aMge gAMdhIjIe khAsa karIne daza guNo batAvyA che : tyArabAda vinobAjIe je kAryakrama mUkyA bhUdAna, grAmadAna, jIvanadAna, zAMtisenA vagere tenA kAraNe paNa keTalAka guNono vikAsa tha. e badhAM tane laIne bhAlanaLakAMThA prAyogika saMdha (racanAtmaka kAryakara sagaThana)mAM lokasevakonI je AcArasaMhitA hevI joIe tenI eka rUparekhA banAvavAmAM AvI che. te pramANe dareka lokasevakamAM nIcenA ATha guNa to hevA joIe. (1) sarvAgI savakSetrIya darazana : A guNa sarva prathama hovo joIe ghaNIvAra prANa pratiSThA ane parigraha hemavAnI balidAnanI bhAvanA lekasevakamAM hoya che paNa sagI darzananI khAmI enAmAM rahe che. e khAmI sarvAgI mArgadarzaka maLatAM dUra thaI zakaze. paNa bIjI je Avazyaka vastu che te sarvakSetranA sparzanI teNe badhAM kSetre levAM paDaze ane teNe koI paNa kSetrathI ataDAM rahevuM na joIe; rAjakIya kSetrathI paNa sattA upara javuM ke na javuM e judI vAta che. tevIja rIte rAjyane vikAsa thayo ke na thaye e judI vAta che, paNa rAjya naitika kSetrathI alaga rahevAno InkAra karaze nahIM. evI ja rIte sAmAjika ane Arthika badhA kSetramAM te rasa leze. gAMdhIjI kadi kaMTALyA nahatA. game tevA saMyogo heya, to paNa teo badhAmAM rasa letA. eka bAju rAjakAraNuM cAlatuM hoya; bIjI bAja arthakAraNuM cAlatuM heya. trIjI bAju sAmAjika prazno heya, cothI bAju prArthanA hoya, ane naitika-dhArmika prazno cAlatA heya. A badhAmAM emanuM jIvana vikAsa pAmatuM vahetuM gayuM che. enI sAthe ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra08 racanAtmaka kAryakare je emanA vArasadAro che temane paNa emaNe bhArgadarzana ApyuM che. lokasevake hamezAM emanA jevI sarvAgI daSTi ane sarvakSetrIyadazana Adarza rUpe rAkhavAM joIe. (4) krAMta daSTi : lokasevakane bIje guNa e hovuM joIe ke te kAMtadaSTivALo heya. bhaviSyamAM zuM banavAnuM che tenI sUjha tenAmAM ugavI joIe. ApaNe tyAM RSionAM varNana Ave che emAM prAraMbhika "Sayo maMtra dRSTAH" e vAkaya Ave che. eTale ke RSio pahelAMthI sarvakSetranA vicAre joI letA. vinAbAjI kahe che ke krAMti vyakitathI thaze. eTale vyaktinI daSTi krAMta nahIM hoya te krAMti thaI zakaze nahIM. racanAtmaka kAryakartAonI keTalIka maryAdAo heya che. temane kuTuMba haze; saMsthA haze enA kAraNe keTalIka vastu naDatara rUpa paNa banI zake. chatAM paNa vyApaka dRSTi haze to bhaviSyamAM zuM thaze tenI tene sUjha raheze. gAMdhIjI pAse A krAMta daSTi hatI. chatAM paNa teo paMDitajI vagere sAthe vicAra vinimaya karI letA. bhaviSyamAM kAryakrama Apo ? zuM karavuM ? te racanAtmaka kAryakare javuM paDaze. nahIMtara rUDhicustatA AvI javAnI ane kArya aTakI paDavAnuM. racanAtmaka kAryakaro kevA hovA joIe tenI eka bhUmikA che, paNa temAM bhaviSyanI krAMta daSTi jarUrI che. zuM karavuM, ema je kirtavya mUDha banI jaze te racanAtmaka kAryanI dizA thaMbhI jaze. (3) javAbadArInuM sakriya bhAnaH racanAtmaka kAryakarane pitAnI javAbadArInuM sakriya bhAna hovuM joIe. rAjyanA AgevAne chaTake, sAmAjika kAryakare ke, kadAca badhAye chaTake te chatAM teNe "e jAne re...." jema TakIne AgaLa vadhatA rahevAnuM che. vicArapUrvaka eka vAta lIdhA pachI tene AgrahapUrvaka vaLagI raheze. te kadi ema nahI' kahe ke joIe teTale sAtha maLato nathI ke saphaLatA varatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mATe A kArya choDI dauM. te alabatta saMzAdhana jarUra karaze ke kema sAtha nathI maLato? sAtha meLavavA mATe puruSArtha paNa karaze, te chatAM nahIM maLe toye nirAza nahIM thatAM te vadhu majabUta thaze. (4) prakhara niSThA: tenAmAM avyakta baLa saMsthA ane samAja pratye prakhara niSThA haze. kharekhara te A guNane paheluM sthAna ApavuM joIe paNa cothuM sthAna ApavAnuM kAraNa eTaluM ja che ke anubaMdha vicAradhArAmAM racanAtmaka kAryakare karatAM paNa vadhAre-sahuthI vadhAre AzA ApaNe krAMtipriya sAdhusAdhvIo pAse rAkhIe chIe. badhA kAryomAM niSThA hevI to jarUrI che. avyakata baLa upara niSThA haze to badhA thAkI jaze paNa eka baLa evuM che je madadamAM Avaze. te " maiyA" che jenA aMge vicAra thaI gayo che. A baLa aMtaramAM rahela tapa-tyAganI bhAvanAmAM tIvratA ANaze. enA upara sarva prathama vizvAsa jaze. bIje vizvAsa saMsthAne hovo joIe. ghaNA kAryakaro tejasvI hoya che paNa saMsthA sAthe meLa nathI rAkhatA te temanuM kAma dIpatuM nathI. saMsthAmAM kaI bhaLe ke na bhaLe te samajAya tevI vAta che paNa bhaLyA bAda tenA prati Adara ane zuddhabhAva hovA joIe. gAMdhIjIe koMgresane chevaTa sudhI baLa ApyA karyuM; pratiSThA ApI. pote tenAthI alaga rahyA paNa, jyAre jyAre dezavyApI koI prazna levo hoya tyAre saMsthA ( koMgresa) vaDeja ene letA. eTale ke teo saMsthAnA ghaDataramAM mAnatA. temaNe kesamAM vizvAsa mUko. tA. 30mI jAnevArI 1848nA temanuM avasAna thayuM. e pahelAM tA. 28 ke 29 mIe temaNe pravacanamAM kogresa mATe AvA zabdo vAparyA che -"huM nIkaLI gaye, saradAra nIkaLI jAya ke paMDitajI nIkaLI jAya te paNa gresa kadi maranAra nathI." saMsthA taraphane vizvAsa ane saMsthA dvArA ja vyakita ke samAjanuM dhaDatara thaI zake tene A zreSTha namUno che. ApaNe ema mAnatA ke vyakita ja kevaLa dharma-niyama-niSThA pALI zake, samAja nahIM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa gAMdhIjIe batAvI ApyuM ke je vyakti mATe zakya che te samAja mATe paNa zakya banI zake che. eTaluM kharuM ke samAjane doranAra khAsa to ( ! te ! ! ) dhULa-dhoyAnI jema kAryakare edhIne no phAla Ave che. (5) akhUTa dhIraja: kAryakaranA jIvanamAM ghaNIvAra dhIrajane aMta Ave che. kavAM sudhI emane ema DhasaDavuM ? enI zaMkA jAge che. tenA javAbamAM eTaluM ja jaNAvavAnuM ke dhIraja te kadiye na khUTavI joIe. jagatamAM je satya upara vizvAsa hoya, kAkAsAhebanA zabdomAM mAMgalya upara vizvAsa rAkhatA he te e satya-mAMgalyamAM amAMgalya TakI zake ja nahIM. dhIrajathI ja AgaLa vadhI zakAya che. enA abhAvamAM to badhuM kAma aTakI paDavAnuM che. gAMdhIjIe lokasevaka saMghanI kalpanA karI hatI paNa e pahelAM gAMdhI sevA saMgha temaNe sthApyo hato. paNa ene vicAra temane pherave paDyo hato. tenuM kAraNa e hatuM ke enA sabhyomAM aneka jAtanI prakRtivALA hatA. saradAra hatA te svataMtra-muktapaNe mAnanArA hatA jyAre mazarUvALA hatA te vataniyamamAM mAnanArA hatA. gAMdhIjI kahetA ke bIjI zakitaone upayoga kare hoya te dhIraja dharavI joIe. naitika nabaLAIne na calAvI laIe paNa vyakitanI kakSAno paNa vicAra karavo joIe. mazarUvALAne gaLe A vAta na UtarI ane temaNe rAjInAmuM ApI dIdhuM. bApune to badhAne samanvaya karIne A maMDaLa mAraphata kAma levAnuM hatuM. temAM bhaMgANa paDatuM joIne vilinIkaraNa karavuM sAruM che ema mAnI tenuM vilinIkaraNa karI nAkhyuM. emanI dhIraja apUrva hatI. eTale ja teo svarAjya sudhI cUpa rahyA paNa pachI temaNe kahyuM ke have ke grese lokasevaka saMghanA rUpamAM palaTAi javuM joIe. AvI atUTa dhIraja kArya mATe kAryakaromAM hovI joIe. dhIraja mATe zraddhA-kAryamAM zraddhA hovI joIe. te na hoya te kAryakaro TakI na zake. gAMdhIjIne to dezanA ane vizvanA badhA rAjakIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 prazno upara dhyAna ApavAnuM hatuM. eTale temaNe te vakhate vicAra karyo ke koMgresa temaja loka sevaka saMgaThana bane jarUrI che; paNa vadhAre jarUrI keMgresa hei, temaNe lokasevaka saMgaThananuM visarjana karI nAkhyuM; ane saMgaThanane vadhAre mahatva ApyuM. racanAtmaka kAryakara ke sevakane AvA praznomAM dhIraja rAkhI, zraddhApUrvaka je vadhAre upayogI hoya tene mahatva ApatAM AvaDavuM joIe. () avirata purUSArtha : "thAke na thAke chatAMya he mAnavI! nA leje visAmo!" e paMkti pramANe ghaNuM cAle paNa thAke nahIM evuM mAnasa kAryakaranuM hovuM joIe. avirata kAma karyA pachI rAtanA sUvAnuM thayuM-bAra vAgyA. paNa, kaI kAma AvyuM ke te tarata beTho thaI jAya evI kAma kAma ane kAmanI satata jAgRti ane purUSArtha dareka kAryakaramAM hovAM joIe. ghaNAne ema thaze ke evI pracaMDa zakti darekamAM kayAMthI hoya? jo dhIraja haze; zraddhA haze to ApoApa purUSArthanI A zakti pedA thaze. gAMdhIjI AgaLa vadhyA tenuM kAraNa temanI satya uparanI zraddhA hatI. huM sAce chuM te mane vAMdho na hoI zake ! sUrya-caMdra gati karyA kare che. kadAca sUrya vAdaLAMthI DhaMkAI jAya paNa jenAmAM aneka sUrya paDayA che tevA samartha Atmatattvane vizvAsu vaNathaMbhe avirata purUSArtha karatA ja raheze. (7) leka zraddheya cAritrya : A kama vizvadaSTie lIdhe che. je vyApakatAnuM darzana nahIM hoya te bIjA guNa haze te paNa mANasa niSphaLa jaze. eTale leka zradhyeya cAritryane sAtamuM sthAna ApyuM che. cAritryanA be bhAga che (1) Arthika ane (2) zAririka cAritrya. strIone vizvAsa hoya ke AnI pAse jazuM te jarAya vAMdho nahIM hoya, evI lokazraddhA hoya e te zAririka cAritrya thayuM. tevI ja rIte pramANikatA, hisAbI cokhavaTa, nAnI bAbatamAM paNa golamAla nahIM e Arthika cAritrya - vizvAsa thaye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kasturabAe ekavAra pAMca rUpiyA eka khAtAnA badale bIjA khAtAmAM lIdhA te gAMdhIjIe temanI jhATakaNI karI nAkhI. eka pAIne paNa goTALo kAryakare na karavo joIe. e gAMdhIjIe karIne batAvyuM. pramANiktA e jAhera jIvanane mukhya guNa che. evI ja rIte cAritrya paNa nirmaLa hovuM joIe. gRhasthI kAryakara hoya te teNe saMtAna maryAdA upara vicAra karavo joIe. A maryAdA brahmacarya dvArA paLAya nahi ke saMtati niyamananA kRtrima-sAdhane vaDe-e spaSTa kahI dauM. ema nahIM thAya to loke kAryakaro upara vizvAsa nahIM mUke. kadAca bhUla thaI jAya te eno ekarAra ane khulAse karavo joIe. hamaNAM sAvarakuMDalAne eka prazna Avyo che. tyAM sahakArI maMDaLImAM goTALo thaye che. nAne nahIM paNa 35 hajAra rUpiyAne. guMdImAM paNa eka bhAIe cAra-pAMca hajArane goTALe karyo hate. AvA badhA prazna, Arthika bAju letAM Avaze paNa tenAthI hArI javAnuM nathI. jema jema vizALa kAryakrama hAtha upara levAmAM Ave tema tema gaMdakI upara AvavAnI ane tene sApha karavAnuM kArya, kAryakaroe karavAnuM hoya che. pANImAM paga mUkatAM kAdava upara Ave eTale pANI levuM hoya te kALajIpUrvaka paga mUkavA paDe; ema deSo dUra karatAM AgaLa vadhavAnuM che. gAMdhIjInA jIvanamAM, temanA AzramamAM dhaNI bhUlo thatI. TaoNlsaToya phormamAM eka bahene bhUla karI. prasaMga banI gayA pachI gAMdhIjIne jANa thatAM temaNe sAta divasanA upavAsa kheMcI kADhayA. eTale bhayasthAne te che paNa tenAthI kaMTALyA vagara, bhUla sudhAratAM AgaLa vadhatA javAnuM che. jo tema nahIM thAya te ataDA paDI javAze ane koI paNa sAmAjika kArya thaI zakaze nahIM. kevaLa vikArathI ja mANasa jIvato nathI. evuM heta to eka ja mAnA peTe janmelA bhAI-bahene jIMdagI sudhI sAthe rahI zake che tema na thAta. e batAve che ke vikAra mukhya nathI, kAryakara mATe evuM tevuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 joIe ke tenA nirmaLa cAritrya AgaLa dareka strIne pitAnI salAmatI lAge. hajAranI rakamane vahIvaTa heya paNa kadi avizvAsa na janme. eTaluM kharuM ke mukhya netAe jAgRti rAkhavI joIe ke sAthIo jyAM jAya che, kevuM varte che. A tenI ceka karavA mATe nahIM paNa jAgRti mATe thavuM jarUrI che. lekaheya cAritryane artha TuMkamAM kahIe te pramANikatA, hisAbI-cekhavaTa, kAryadakSatA, dekharekha, saMtAna-maryAdA ane nArIvizvAsa. e guNe kAryakaramAM hevA joIe. (8) cAra tripuTI : te uparAMta nimna guNonI tripuTIo paNa kAryakaromAM hovI joIe - (1) saccAI, vIratA ane aguptatA - (2) niyamitatA, vyavasthitatA ane upayogitA (3) satya, prema ane nyAya (4) prArthanA, saphAI ane reMTiye. eka rIte A tripuTIonA guNone sarvaprathama sthAna ApavuM joIe. kAraNa ke jemanA jIvanamAM A tripuTIo nahIM hoya teo bIjA guNe vikasAvI zakaze nahIM. temanI AgaLa vizva vAtsalyane Adarza, he joIe. A cAra tripuTIe vizva vAtsalya dhodhanI pUrti mATe che. - jemanAmAM upara batAvela ATha guNa hoya evA kAryakaranuM saMgaThana ja meTuM ke pahoLuM nahIM thAya; e samajI zakAya tema che. emAM krame ma AgaLa vadhelA, cakAsaNI karelA loke ja Avaze. e saMgaThanane kAMtipriya sAdhu-sAdhvIonuM mArgadarzana haze, eTale te saraLatAthI cAlaze. emAM aneka prakRtinA leka Avaze. aneka matabhedanA prazno Avaze. koI kaheze ke "huM AgaLa chuM!" te koI kaheze ke "tuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vediye che; udAra thaI zakato nathI. AMkhamAM AvI jAya che." javAba evo paNa maLaze ke game tevuM te paNa pavitra chuM. tame goTALe karIne AvyA cho!" Ama aneka matabhedane nIvAravAnuM kAma mArgadarzakonuM raheze. eTale mArgadarzake paNa temane saMbhALIne cAlI zakAya evA thavAnuM raheze. "bhAbhAi bhAramAM te vahujI lAjamAM" evuM nahIM hoya te evA mArgadarzakane kAryakare pheMkI deze; samAja paNa pheMkI deze. eTale thoDAka paNa krAMtipriya sAdhu sAdhvIo taiyAra thaze te A darzana-mUDhatA, dharma-mUDhatA, guru-mUDhatA je samAjamAM vyApI che te ApoApa dUra thaI jaze. rekhA AgaLa maTI rekhA mUko te ApoApa pelI nAnI thaI jaze. kizorabhAI mazarUvALAnuM kahevuM che ke "sajajanonuM saMgaThana thavuM muzkela che; durjananuM tarata thaI jAya che." eTale A agharuM kAma che. vItarAga de uparanI zraddhAvALA niHspRhI saMtonuM mArgadarzana maLe te thoDA adhUrA kAryakare haze te paNa vyavasthita thaI jaze. te chatAMye je mArgadarzakone nahIM anusaraze teo janatA dvArA phekAI jaze. ghaNIvAra kAryakara vadhate vadhatA AgaLa gayo heya paNa pAchI bhUla thAya te nIce paTakAya che. jaina dharmamAM agyAramA guNasthAnaka sudhI pahoMcela jIva bhUla thatAM pahele guNasthAnake AvIne Ubho rahe che. AvA lokasevakanuM saMgaThananuM kAma govardhana parvata upADavA jevuM bhagIratha che. te chatAM e karavuM jarUrI che. jo e na thAya te rAjya upara janatAne aMkuza lAvavAnI vAta banaze nahIM. eTale eka hoya ke be hoya teTalAthI zarU karavuM paDaze. cAra guNa-tripuTInI vAta karI tevA AcAravALA sevakonuM saMgaThana thaze te paNa ghaNuM kAma thaI zakaze. temane mArgadarzaka paNa sArA maLyA haze te temanI pUrti karaze. mArgadarzaka bIjI rIte pUrNa haze paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 vahevAramAM te kAcA haze te sAthIo dvArA ghaDAtA jaze. arasaparasa . preraka-pUraka banI zakaze. gAMdhIjIe sAthIo pAsethI paNa ghaNuM meLavyuM che. teo vizvAsu hatA. sAthIo mATe koinI vAta na mAne. pitAne pratIti thAya tyAreja mAnatA. ethI kadAca nukazAna thaI zake paNa vizvAsu sAthIo aMge kAcA kAna karIne cAlavAthI vadhu nukazAna thaze. jagatamAM badhAM tattvone sAthe laine kAma karavuM haze te subhASa, khare, narImAna va. ne tajavA paDe to tajavA paDaze. keTalAkane saMgharavA paDaze ane keTalAka navAne jeDavA paDaze. racanAtmaka kAryakaronI saMsthAomAM bhAlanaLa kAMThA prAyogika saMdha ane vizva vAtsalya prAthamika saMdha A daSTie kAma kare che. enI zarUAta che paNa enI daSTi ane dhyeya vizALa che. A u9lekha prAsaMgika karyo che. gAMdhIjI pAsethI ghaNuM zIkhavAnuM che. emaNe sAmAjika, Arthika, rAjakIya ane dhArmika kSetre je anubhava karyA navasamAjanI racanA karI te badhuM navI racanAmAM khUba upayogI thaze eTaluM ja nahIM temaNe ApelA racanAtmaka kAryakaronA phAlamAM, ravizaMkara mahArAja, kurezI bhAI va. jevA karmaTha kAryakaronuM mArgadarzana paNa upayogI thaze, krAMtipriya sAdhusaMtono Teka maLaze te dharmamaya samAjaracanAnuM kArya saraLa thaze. e mATe e tenI preraNAnA vAhana rUpe ke mAdhyamarUpe lokasevaka saMgaThana kArya karaze ane te lokasaMgaThanene saMcAlita karaze. carcA-vicAraNuM satyadarzana jarUrI - AjanI carcAne prAraMbha karatAM devajIbhAIe kahyuM: "savAre lokasevakasaMgaThanenAM guNa aMge darzana, draSTi temaja niSThA vagere upara vadhu bhAra mUkAye te yathA yogya ja che. darzana cokakhuM thayA vagara mukita nathI ema jaina tatvajJAna bhArapUrvaka kahe che. darzana vagaranuM cAritrya pAchuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 paDavAnuM. jyAre dana cAkhuM thaze te kyAMyathI pAchA paDavAnuM nahI rahe." zreNika zrI kRSNa vagere te grahaNa na karavA chatAM sarvAMgI tIrthaMkara zAthI thaze e jaina tattvajJAnamAM vAMceluM. paNa Aje vamAM pratyakSa anubhavane tALe maLatAM anere Anada upare che. sarvAMgI dRSTinA ukela ekalAM zAstrothI na maLe tethI zrImad rAjadre satsaMgane mahimA ajoDa vaLyeA che. saMkINa tAnA kAraNe vizvavizALa ane sarvocca udAtta hovA chatAM jainadhama kheATI pakaDamAM pUrAI gayA che. jainadhama jevI mahAna zakitanA sadupayoga nathI tenuM kAraNa dRSTi sApha nathI. navA kAryakaro pUjAbhAi : " siddharAje sahasraliMga taLAva banAvyuM temAM evI karAmata hatI ke eka jagyAe vAge ane hajAra sthaLethI raNake. savAranA pravacanamAM kahevAmAM AvyuM che tema tamAguNInu saMgaThana te che ja, roguNInu paNa sulabha che. satva guNInuM saMgaThana karavAnu che ane te dohyaluM che. triguNAtIta sAdhu sanyAsInuM mArgadarzana heAya te| sattvaguNI bhegA rahI zake nahIMtara veravikhera thai javAnA sabhava che. khApu gayA pachI badhA vikherAi gayA hatA te? vinAkhAjIne bhUdAna kAkrama maLyA tyAre badhA bhegA thatA jaNAyA paNa, e sa Mkalana lAMkhe samaya na cAlyu. enuM kAraNa e ke sevAnA nave! a karavAnI jarUra che. rAhata ke bAhya suzruSA karatAM paNa ahiMsA vaDe krAMtikArI paristhiti parivartana lAvavuM ene sAcI sevA gaNavI joie. bhAlanaLa kAMThA prAyeAgika sa Mghanu` lokasevaka sa MgaThana nAnu chatAM ghaNA moTAM kAme kare che. hamaNA sahakArI kSetramAM sarakArI hastakSepa thatAM teNe khulada nAda kADhayA hatA. kutrima sAdhanA vaDe saMtatinirAdha, hiMdI bhASA, prAMtika bhASAnA mAdhmaya vaDe zikSaNa, vagere aneka savAlo kAya karAne muMjhave che. jANe ke svataMtrAnI laDatanuM khamIra kheAi kheThA hoie ema lAge che. eTale ja mane te vinamrapaNe jaNAya che ke : : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 ' "saheje kheMcAtA hoya te judI vAta che, nahIM to gAMdhIyuganA racanAtmaka kAryakarone kheMcavAno prayAsa na karatAM gAmaDAM ane zaheranA kasaMgaThanomAMthI navAyuganA navA kAryakaro pedA thaI rahyA che ane tethI saMtoSa mAna rahyo." devajIbhAI: mAruM paNa evuM ja vinamra mAnavuM che ke gAmaDAMnAM ane pachAtavarganA satvaguNuonuM saMgaThana vadhu zakaya che. kAraNa ke temanAmAM zraddhA vadhAre che. bAkI buddhizALI evA satvaguNuone jhaTa bhegA karavAnuM kAma kaThaNa che. lekasevakanI vizeSatAo pU. nemimuni : "lokasevakanA ATha guNe savAre batAvavAmAM AvyA che. emAM badhuM AvI jAya che chatAM thoDuMka bIjI rIte vicArIe. e che lokasevakone kema TakAvI rAkhavA? sAmAnya rIte kaSTo, prahAra ke pralobhanothI lokasevako keTalIka vAra nirAza ke lAlacu banI jAya che. avyakatanI zraddhA hoya ke pariNAmanI paravAha na hoya toja prANa, pratiSThA ane parigrahane tajI zakAze. keTalAka sevako sevA-rAhatamAM mAnanArAM hoya che. te keTalAka tyAga-balidAna ApI temanArAM hoya che; paNa teo sAdhanazuddhinA AgrahI hotA nathI. sevakomAM e Agraha he joIe. keTalAka aMdarathI sApha paNa bahArathI bIjAno mela calAvI lenArA hoya che. keTalAka bIjAnI zuddhine Agraha rAkhe che paNa jAte malIna hoya che. "khAnagI jIvana na juo !" e AjanA rAjanaitika buddhi pradhAna lokonuM sUtra che. jene jAhera jIvanamAM eTalA mATe mahatva ApavAmAM AvI rahyuM che ke loko svachaMdatA tarapha ghasaDAI rahyA che. paNa lokasevako mATe e yathArtha nathI. emanuM vyaktigata ke sAmAjika bane jIvana sAva cakakhAM ane khullAM levAM joIe. temano badhA sAthe sumeLa hevo joIe temaja padamoha ke pratiSThAme ha Na na rahevuM joIe. (1) satsaMga (2) adhyayana-ciMtana manana (3) samarpaNa temanA mATe jarUrI che. Atma nirIkSaNa ane saMsthA nirIkSaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra18 baLavAna hoya te ja AgaLa vadhatA jaI zakAya. lokasevako janAdhArita ke saMsthA dhArita jIvana jIvavAvALA hovA joIe. AjanA yuge sahakArI pravRtti paradezathI temaja bhAratanA zaheromAMthI kartavyabhAve saMsthAone je maLe temAMthI kAryakaranuM jIvana cAlavuM joIe. temaNe saMtAna maryAdA saMyamapUrvaka svIkArelI hovI joIe. namratAnI sAthe daDhatApUrvakanI saMsthAnI bhakti joIe. A sevaka sevikAno pravAha, kumAra, kumArikAo temaja amuka viya lagI sajoDe brahmacarya pALanAra gRhastho vageremAMthI maLI zakaze. bhAla naLakAMTho prayoga sarvAgI heI tyAM kAryakaro ochA maLyA paNa teo tejasvI maLyA. have dezabharamAM jyAre e prayoganI vyApti karavI che tyAre ghaNuM kAryakara bhAI-bahene joize. emAMnA moTA bhAganAoe krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo sAthe rahI, sarvAgI daSTiI ane udAta tyAga ane saMyamamaya cAritryanuM ghaDatara karavuM paDaze. pUjya mahArAjazrI sAdhvIo ane sAdhikAo paNa krAMtipriya sAdhuo pAse anAyAse Ave; temaja temane ghaDavAnI vAta jAte AcarIne jagata AgaLa mUkI rahyA che. A kAma karanArAM jUthoe anekavidha kSetre kArya karavAnuM haze, eTale temanuM ghaDatara temanA kSetra pramANe thAya-e paNa jhINavaTapUrvaka vicAravAnuM rahe che. upasaMhAra pU. saMtabAlajIe upasaMhAra karatAM kahyuM : "sarakArane ApaNe cethe sthAne mUkavAnI che te harapaLe yAda rAkhavAnuM che. prathama sthAne kAMtipriya sAdhu-sAdhvIo, bIje sthAne lokasevako "racanAtmaka kAryakaro" trIje sthAne lokasaMgaThana ane cothe sthAne sarakAra, lokasaMgaThanamAM kegresane paNa sthAna ApI zakAze paNa teya vikedrIkaraNavALI grAmasane. Aje sarakAra ke sarakArI pakSa badhe yaza pitAne khAte le che te pAyAthI cheTuM che. A daSTie janasevakoe sarvAgI daSTi pAmI saMsthArUpI banI javuM joize. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] lokasevake ane krAMtipriya sAdhuvargane anubaMdha munizrI saMtabAlajI]. [7-11-1 atre anubaMdha vicAradhArAnA saMdarbhamAM "janasevako ane krAMtipriya sAdhuvargane anubaMdha" e aMge vicAra karavAnuM che. bhUtakALamAM e bannene Avo anubaMdha hatuM ke nahIM? atyAre kayAM che? kayA kayAM che ? te kevI rIte dUra thaI zake? e badhI vAne upara UMDANathI vicAravAnuM che. saMgaThana yuga : Ajano yuga saMgaThanane yuga che. vyaktigata sAdhanA sarvAgI rIte saphaLa thavAnI nathI. kAraNa ke vyaktio judI judI hoya te temanuM ghaDatara thaI zake nahi, paNa vyaktio saMkhyAbaMdha hoya te ja temanuM vyavasthita rIte ghaDatara thaI zake ane Ama AkhA samAjanuM ghaDatara paNa thAya. e rIte eka bIjI vAta samajavAnI che ke jema ekalI vyakita dvArA koI paNa savAMgI krAMti thaI. zakatI nathI, tema ekalI saMsthA dvArA paNa te Aje na thaI zake. A prasaMge ToLuM, saMgaThana, saMsthA ane susaMsthA zuM che te paNuM joI jaIe. judI judI vyakitao pravacana, utsava ke vepAra vakhate bhegI thAya tene saMgaThana na kahI zakAya. evI ja rIte vyakitaone saravALo paNa saMgaThana ke saMsthA nathI, enAthI paNa AgaLa vadhIne ema kahI zakAya ke acokkasa vicAre, saMkIrNadaSTi ke sthApita hitavAdI kAryovALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 loko bhegA thaI jAya te tene susaMsthA kahevAtI nathI. e te ToLuM kahevAya ane ToLA dvArA vyakitaonuM ghaDatara ke lokaghaDatara na thaI zake. eTale ja cakkasa prakAranuM sarva hita dharAvatI vyakitao saMsthAbaddha thAya te temanuM saMgaThana vyakitaonuM ghaDatara kare ane AvAM susaMgaThananuM joDANa thAya te ja sarvAgI ahiMsaka krAMti thai zake. ene anubaMdha vicAradhArA pramANe cAra susaMsthAone anubaMdha kahevAmAM AvyuM che. cAra susaMsthAo : e cAra susaMsthAo A pramANe che :-(1) krAMtipriya sAdhusAdhvIo, (2) lokasevaka saMgaThana, (3) loka saMgaThana. (4) rAjyasaMgaThana, Aje vijJAnanA pratApe vizva nAnuM ane eka thayuM che paNa enuM saMkalana na thAya tyAM sudhI te eka na gaNuM zakAya. pAse AvavAthI ja pAse AvI javAtuM nathI. eka thavAtuM nathI. paNa hRdayanI ekatA AvavI joIe. nahIMtara gharSaNa thayA vagara na rahe. raziyA ane amerikA pAse AvyA che. paNa hRdayanI ekatA na haIne jagatanA vinAzanI ja kalpanAmAM bane racyApacyA rahe che. A hadayanI ekatA bhagavAna pote AvIne karI deze, ema mAnavuM vadhAre paDatuM che. hRdayanI ektA ApaNuM aMtaramAM beThelA bhagavAna (zuddhAtmA)ne jagADIne ApaNe ja karavAnI che. tenI bAhya prakriyA susaMsthAo pedA karI temane joDANa karavAmAM che. koI paNa ekalI saMsthA AkhA vizvanI hRdayanI ekatA na karI zake. phAMtipriya sAdhavarga paNa ekalo mathe te ye A na karI zake, ke ekalI lokasevakanI saMsthA paNa na karI zake. ekalAM lokasaMgaThane ke ekalI rAjya saMsthA game teTaluM mathe paNa. A cAreya susaMsthAne anubaMdha na hoya tyAM sudhI e bhagIratha kArya na thaI zake. A cAra susaMsthAomAM saMgaThana) be saMsthAo lokasaMgaThana ane rAjya saMgaThana preraNA jhIlanArI eTale ke prerita saMsthAo rahe che. temane preraNAnI apekSA rahe che, tyAre krAMtipriya sAdhu saMsthA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221. lokasevaka saMgaThana preraNA ApanAra-preraka rahe che. Ama preraka ane prerita saMsthAomAM vadhAre javAbadArI prerakanI che. "choruM kachorUM thAya paNa bhAvitara kumAvitara na thAya! e pramANe preraNuM lenAra kadAca bhUla kare te te kSamya gaNAya paNa preraNuM ApanAra bhUla kare te te kSamya nathI. kadAca e preraNA lenAra saMsthA kahe ke amane preraNAnI jarUra nathI te have zuM karavuM, ema DarIne prerake khasI na javuM joIe. jema bALakane mAtA navaDAve tyAre te nA pADe che paNa mAtA samaje che ke atyAre bhale na game, pachI tene gamaze, eTale te bALakane khUba sArI peThe navaDAve che. evI ja rIte preraNA ApanAra je hitabuddhithI prerAIne preraNA pAtrane preraNA na Ape to te ToLuM bheguM thaIne svachaMda bhAge caDIne potAnuM ane pArakAnuM ahita karanArU nIvaDaze. eka jainAcArye kahyuM che ke - 'rusau vA paro bhAvA visaM vA pariyajau / bhAsiyanvA hiyA bhAsA sapakakha guNakAriyA / ' sAMbhaLanAra ke bIjo koI ruSTa hoya ke tuSTa hoya, athavA viSamarUpe te upadezane jhIlate hoya, paNa prerake te para pakSe guNakArI hitavacane kahevAM ja joIe. matalaba e ke bhale preraNApAtra saMsthAo pahelAM virodha kare ke amAre tamArI preraNuM nathI levI, te ye te ApyA kare, chaDyA kare. e rIte dhIme dhIme tene gamaze ane pachI te preraNuM jhIlyA vagara raheze nahIM. kayAreka evuM paNa bane che ke svAthI ane hisAdhaka tara pitAnuM luMTAI jaze ema mAnIne paNa preraNuM levAnI nA pADe che. koMgresamAM amAre tyAMnA keTalAka ekahaththu sattA TakAvI rAkhanAra bhAIo kahe che amane tamArUM (prAyogika saMghanuM ane saMtabAlajInuM) prerakSaNe joItuM nathI. saddabhAgya sthAnika vartuLamAMthI ja A avAja kADhavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che paNa upalI sapATI paranA koMgresI netAone te A preraNAnI vAta gamI che. temaNe A vastune svIkArI paNa che. satata preraNuM ApatA rahevAthI paththara hRdaya paNa pIgaLIne jhIlanAra-narama banI jAya che. A banne preraka saMsthAoe potapotAnI javAbadArI pramANe pitAnAmAM je mULabhUta guNe hevI joIe tene jarUra sAcavavA joIe. lokasevakanA ATha mULa guNe upara agAu vicAra thaI gayo che. e guNe sAdhuomAM te hovA ja joIe paNa tenI kakSA-dhoraNa pramANe tenA guNonuM dhoraNa ucca hovuM joIe. sAdhuonA guNa : sAdhunuM paheluM lakSaNa batAvatA uttarAdhyayana sUtramAM kahevAmAM AvyuM che - "samAi samo hodda, vaMmarena vaMmaLo -samatA hoya tyAre zramaNa kahevAya che, brahmacaryathI brAhmaNa kahevAya che. eTale zramaNa ane brAhmaNamAM samatA ane brahmacarya saMpUrNa paNe hovAM joIe. racanAtmaka kAryakaromAM kadAca samatA ochI haze te cAlaze paNa krAMtipriya sAdhuomAM te pUrepUrI samatA dareka kSetramAM hovI joIze. samatAne artha mAtra vicAromAM samabhAva eTale nathI; paNa krAMtidaSTi-vizvanuM sarvAgI darzana ane javAbadArInuM bhAna paNa che ane te nIbhAvavA jatAM je vido ane avarodhe Ave; je saMkaTa ane kaSTa Ave, je muzkelIo ane muMjhavaNe Ave te vakhate DagavuM nahIM temaja prazaMsA, siddhi vagerenA kAraNe phUlAi na javuM enuM nAma samabhAva che. AvI samatA ANavA mATe zuM karavuM joIe? e mATe zrI. araviMdanI vicAradhArAmAM batAvela traNa AdhAre levA paDaze. pahelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 sthiratA (acaMcaLa mana) bIjuM zAMti ane pachI samatA A traNe kramazaH che. uparanA manathI UMDA UtarAze tyAre divyamana sudhI pahoMcAze ane tyAMthI miyA ene UMcakIne AnaMdamaya kozamAM (parama manamAM) laI jaze. A sthiratAnuM nAma ja samatA che. krAMtipriya sAdhuo game te kSetramAM preraNA Apaze ke prazno ukelaze chatAM AvI sarvocca sthiratA nahIM gumAve. AvI akhaMDa samatAne guNa krAMtipriya sAdhuomAM te hovo ja joIe. jethI racanAtmaka kAryakaro (navA brAhmaNo)mAM paNa te AMzika rUpe Ave ? parama samatA eja racanAtmaka kAryakarane sAdhu pAse javA mATe kAraNabhUta AkarSaNa che. e bane AvA kAraNe na joDAya to pachI temane anubaMdha kevI rIte thAya ? bhUtakALamAM sAdhuo ane sevakone anubaMdha : prAgaaitihAsika ane aitihAsika kALamAM RSimunizramaNasaMnyAsIo-sAdhuo ane lokasevakone anubaMdha kaI rIte rahetA te aMge vicAra karIe. te vakhate lokasevakanuM kAma brAhmaNo karatA ane samAjanI naitika cokI karavAnuM lokomAM zikSaNa-saMskAra ApavAnuM vagere kAma karatA. teo niHspRhI ane nirlobhI rahIne ane tenA badalAmAM zuddhabhAve loko ApatA tenAthI teo pitAne nirvAha calAvatA. zramaNa brAhmaNone preratA, samAjanI naitika dhArmika cakI rAkhatA. eTale AvA brAhmaNe ane zramaNa (sAdhuo)no anubaMdha kayAM ane kevI rIte rahyo che, te joIe. ApaNe tyAM 3000 varSane itihAsa maLe che ane te pahelAMnA pAMca hajAra varSa junA mohana-jo-Dero ane haDappAnA avazeSo maLI AvyA che. rAmanyugathI saMskRti ane itihAsanI kaDIo guMthAyelI maLe che. enI pahelAM jainanA aSabhadeva prathama tIrthaMkara aMge ane pachInA 22 tIyakaro temaja vaidika paraMparA pramANe nava avatAronuM varNana maLe che. A uparathI kaMIka sAMskRtika paraMparAne itihAsa goThavI zakAya. bhagavAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mahAvIre zramaNa saMsthAne vyavasthita karavAmAM mATe phALo Ape che. te pachI buddhabhagavAne paNa saMdha-racanA karI che. kAraNa ke jaina zramaNa-saMsthA cAturyAma saMvara pALanArI, bha, pArzvanAthe vakhate agAuthI paNa hatI ja. daka sanyAsIone saMgaThita karanAra zaMkarAcArya hatA. tenI agAu sanyAsIo bahu ja ochA ane veravikhera hatA, kemake sanyAsa anivArya na hato ane icchA pramANe sanyAsa lenAra vAnaprasthI thaine RSimuni tarIke jaMgalamAM jatA ane tyAM rahetA. rAmayugamAM anubaMdha : rAmayuga tarapha najara jAya che te te vakhate traNa prakhyAta RSio hatAH (1) vaziSTha, (2) vizvAmitra (3) vAlmIki temAM vaziSTha muni janasaMparka sAdhIne ayodhyAmAM rahetA hatA. vizvAmitra badhAne sAMkaLavAnuM kAma karatA hatA. ane vAlamIkI muni moTA bhAge jaMgalamAM nirlepa rahetA hatA. Ama te sItAne temanA AzramamAM sthAna maLyA bAda, lavakuzane janma ApyA pachI emanA AzramamAM brAhmaNa-kSatriyo maLe che. vAlmIkInA AzramamAM bahu badhA brAhmaNa hatA ane lavakuza bane kSatriya hatA. A badhA RSi-munio Adeza Ape te pramANe sevake-brAhmaNo lekazAMti mATe kriyAkAMDa karatA. kRNayugamAM paNa droNAcArya-kRpAcArya vagere AcAryo (brAhANe) rAjyasaMsthAne AdhIna thAya che. e kALe kevaLa sAMdIpanI RSi ekAMta AzramavALA jaNAya che. emanA gurukuLamAM kRSNa jevA kSatriya ane sudAmA jevA brAhmaNane anubaMdha thAya che. eja rIte jAjali RSi ane tulAdhAra vaizyanuM milana paNa ulekhanIya che. jAjaline potAnA tapanuM abhimAna hoya che paNa tulAdhAra vaizyane maLyA pachI te UtarI jAya che. temaja kAmadhaMdhAmAM rahevA chatAM te anAzakita ane sthira citta rahI zake che te joIne jAjali temanA tarapha AkarSAya che ane temanI pAsethI samatAnuM rahasya samaje che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA tarapha AkarSAya che ane temanI pAsethI samatAnuM rahasya samaje che. zudra sAthe RSionA anubaMdhanI vAta te vRthurAjAnA varNana uparathI maLI Ave che. te zudra hovA chatAM RSi gaNAya che. evI ja rIte vAtamIki zudra hovA chatAM, nAradajI sAthe bheTo thaI jatAM te RSi bane che. ' Ama vyakitagata rIte te vakhate cAra varNavALA maLatA paNa saMsthAgata rIte RSio jaMgalamAM alagaja rahetA ane nagaramAM brAhmaNe alaga rahetA. eTaluM kharuM ke yajJa-yAga va. bAbatemAM RSimunione teDAvavAmAM AvatA, ane temanI salAha pramANe brAhmaNa kArya karatA. te vakhate brAhmaNa-kSatriyanuM milana joI zakAya che. ghaNu vaizya ane zudro alaga rahetA gayA e spaSTa che. zramaNayugamAM anubaMdha : tyArabAda ItihAsanA pAne 2500 varSa pahelAM bhagavAna mahAvIre anu bha, budhdha nAkhelI zramaNa paraMparA ane temane brAhmaNo sAthe anubaMdha ullekhanIya che. jo ke emanA kALamAM varNavyavasthA ane Azrama praNAlikA tUTI jatI hatI paNa temaNe junA lokasevako, paMDita ane purohito gaNAtA brAhmaNanI sAthe anubaMdha jaDe. bhagavAna mahAvIra pAse idrabhUti, vAyubhUti, maMDitaputra, mauryaputra sudharyA vagere vagere 11 zreSTha brAhmaNa paMDito Ave che. teo pitAnA mananI zaMkAnuM samAdhAna meLave che ane pAMca pAMcase ziSyo sAthe kapilapuranA nagaramAM sulasA nAmanI eka zrAvikA rahetI hatI tene aMtaH preraNA puraNuM thaIne bhagavAna mahAvIranA padArpaNanI khabara paDI jatI ekala ebaDa parivAjAnI bhagavAna prazaMsA kare che ane sAthe sulasA zrAvikAnI paNa aMbaDa parivAjAne thAya che ke e sulatA 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI kevI haze ? eTale te enI parIkSA karavA mATe jAya che ane sulasAne bhagavAna mahAvIre kahI te pramANe pAmIne saMtoSa pAme che. sulasA paNa aMbaDanI parIkSA le che ane te paNa kasoTImAM saphaLa utare che. Ama abaDane bhagavAne tene veSapalaTa na karAvyo, vaTalAvyuM paNa nahi, paNa tenI sAthe anubaMdha jaDyo ane te zramaNacaryAnuM pAlana zramaNa thayA vagara karyA karato. evI ja rIte harikezI muni janme caMDALa hovA chatAM temane anubaMdha brAhmaNe sAthe thayo. eka vakhata teo brAhmaNavADAmAM yajJasthaLe gayA. temane brAhmaNo temaja baTuoe dhUtkArI kADhayA. pachI dhIme dhIme temaNe na kevaLa brAhmaNone samajAvyA paNa yajJanI navI paribhASA samajAvI ane temane zramaNa pratine nAhakane reSa dUra karAvyo teo te vakhate bhikSAnA prajane ja nahotA gayA, paNa zramaNa sAthe brAhmaNonA tUTelA anubaMdhane joDavA gayA hatA. zramaNa-brAhmaNa banene anubaMdha te vakhate jeDAyo, paNa pAchaLathI teo zramaNonA kAryamAM-breyAnukULa pravRttimAM-sahayogI banyA heya, evo ullekha maLato nathI. bhagavAna buddha aMge paNa evo prasaMga maLe che. teo caMpAnagarI padhAryA. tyAM zeNadaMDa nAmane vidvAna, dhanika ane suzIla paMDita brAhmaNa rahetA hatA. tenI pAse seMkaDo vidyArthIo bhaNatA hatA. e vakhate bhagavAna buddhanA upadezamAM nagarInA badhA brAhmaNa jatA. zANadaMDe temane pUchayuM: "tamane buddhane upadeza kevo lAge che!" sAMbhaLavuM te ThIka paNa karatA hoIe te ja karmakAMDe ane yajJo karatAM rahevuM joIe !" brAhmaNae javAba Ape. zeNadaDe kahyuM : "ThIka tame have na.jaze ! huM ekalo ja jaIza! tame sAMbhaLo che kharA paNa kazuMye grahaNa karatA nathI." brAhmaNae pUchayuMH zuM grahaNa karavA jevuM che?" zizudaDe kahyuM: "e te huM jaIne AvIza pachI kahIza." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 brAhmaNoe kahyuM : "ame to ThIka ! paNa Ape na javuM joIe. emAM ApanI pratiSThAne bAdha Avaze." jJAna levAmAM zene bAdha Ave?" zaNadaDe kahyuM ane te gautama buddha pAse gayA. zaNadaDe bhagavAna buddhane prazna karyo : "brAhmaNa kone kahevAya?" bhagavAna buddhe kahyuM : "rUpa, mULa, zrata, zIla ane prajJA (aMtaranI UMDI buddhi) e pAMca guNa jenAmAM hoya tene brAhmaNa kahevAya !" gaNadaDe pUchyuM: "emAMthI kayo guNa na hoya te cAle ?" jo ke AkRtithI guNonI oLakhANa thAya che, chatAM rUpa (AkRti) na heya te cAle?" budhe javAba vALyo. bAkInA cAra paikI kaye guNa na hoya to cAle!" kuLa na hoya to cAle !" "bAkInAmAMthI ke guNa na hoya te cAle !" "zrata na hoya to cAle ! paNa zIla ane prajJA na hoya te bikula na cAle !" bhagavAna buddhe kahyuM. tyArabAda zaNadaMDa ane bIjA brAhmaNe temanI pAse AvatA jatA rahyA ane temane anubaMdha baMdhAto rahyo. je ke taddana ema te na ja kahI zakAya ke brAhmaNe sAthe zramaNone anubaMdha sthAyI thaI gayo paNa eka vAta thaI ke zramaNa saMskRtinA tyAra pachInA AcAryo paikI ghaNuM brAhmaNo paNa zramaNa thaIne AcArya banyA. eTaluM ja nahIM zramaNa banyA pachI jyaSa muni, pitAnA bhAI vizeSa (brAhmaNa)ne yajJa-yAga ane brAhmaNa vagerenI navI vyAkhyA samajAvI ane tene paNa zramaNasAmAM dIkSita karyo. AcArya haribhadrasuri brAhamaNa hatA. cittoDa pAsenA rAjapurahita hatA. gRhasthAzramamAM bahu vidhAna hatA. temanI pratijJA yAkinI mahatarA nAmanI sAdhvIe pUrI karI tethI temaNe jela zamaNuM dIkSA lIdhI. evI ja rIte siddhasena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 divAkara paNa pUrvAzramamAM brAhmaNa hatA. temaNe vadhavAdIsUri pAse zramaNa dIkSA lIdhI ane AcArya padane teo pAmyA. kevaLa jaina paraMparAmAM ja nahIM, paNa bauddha paraMparAmAM paNa ghaNA brAhmaNo zramaNa-bhikSu thayA. temaNe navA brAhmaNanI vyAkhyA ApI. yajJanI navI paribhASA karI ane kevaLa bhASAvilAsa ane kriyAkAMDamAM rAcatA te vakhatanA sevaka samAjane (brAhmaNa vargane) jAgRta karyo eTaluM ja nahIM zramaNa banelA brAhmaNa AcAryo vaDe sAdhu eTale samatAdhAraka e navI vyAkhyAne pracAra karyo. bhAgavatapurANamAM buddha bhagavAnane tema ja bha. aSabhadevane avatAra tarIke samAvI lIdhA che. eTale brAhmaNoe paNa zramaNa sAthe A rItanI abhinnatA sAdhI che. Aje sAdhu tarIke kevaLa ucca koTinI paraMparAne mAnanArA sAdhuone ja yogya sanmAna maLe che tenuM kAraNa temaNe te vakhate pheravelI saMta-AcAra-vicAra praNAlikAne AbhArI che. zramaNa-brAhmaNa vacce gharSaNe ke emane e anubaMdha lAMbe na cAlI zakyo; kAraNa ke saMgaThita rIte emane anubaMdha thayo na hato. eTale kAM te brAhmaNa zramaNa thaI gayA, agara to aLagA rahyA. vacagALAmAM brAhmaNa zramaNanI niMdA karatA ke emanI pAse saMskRtabhASA nathI, e to tuccha che, emanI pAse zuM jJAna hoya ? jJAna to brAhmaNa pAse ja hoI zake. emaja je saMskRta bhASAmAM na bole, ke vicAra pragaTa na kare tene asaMskRta ane nAstika kahevA lAgyA. zramaNe sAmAnya prajAne te vakhatanI lokabhASA (prAkRta)mAM lokone pitAnA vicAro samajAvatA, te jhaDa5thI temane gaLe utarI jatA. Ama zramano prabhAva joI keTalAka brAhmaNoe zramaNothI ataDA rahI, IrSA ane niMdA karavA mAMDI. A bAju keTalAka zamaNe e paNa brAhmaNane vijAtIya, halakA rAMka kuLanA, bhikSuka (bhikhArI) gaNavA mAMDyA. brAhmaNone kSatriyane sahakAra ya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 karavA mATe maLato, tethI jAtimadamAM AvIne zramaNanI teo avagaNanA paNa karI nAkhatA. ane pitAnAM cAritrya upara paNa ochuM dhyAna ApavA lAgyA. Ama bannenuM ataDApaNuM vadhI gayuM. bhagavAna mahAvIra ane buddha bAda karIne pitapatAnI mahattA dekhADavAnuM eTaluM badhuM thayuM ke zabdonA vAda-vivAdathI laIne sAmA pakSane bhayaMkara rIte mRtyudaMDanI sajA ApavA sudhInuM jhanUna pakSamAM UbharAvA lAgyuM. pariNAme dharmasaMsthA pitAnuM mahatva gumAvavA lAgI; ane rAjyAzrita thavA lAgI. emAM zramaNe je lokahita karanArA hatA temanuM mahatva paNa bevAyuM ane brAhmaNoe paNa pitAnuM sthAna khoyuM. saMta paraMparA cAlu paNa, A badhA vivAda bAda paNa bhAratamAM, je eka vastu cAlu rahI, te saMta paraMparA. badhA vAdavivAdathI upara lokahitanI vAta raju karanAra, vAdavivAdanuM samAdhAna karAvanAra tema ja lokAcAranI zuddhi karIne navAM mUlya samajAvanAra saMte vaidika sanyAsIomAM tema ja zramaNamAM ane hiMduomAM thayA. hiMdu saMskRtine paradezI humalAo vacce paNa TakAvI rAkhavAnuM mahatvanuM kArya A satae . eTaluM ja nahIM temaNe navAM mUlyo sthApavAmAM madada ApI ane sattA, zAsana vaibhava ke dhana karatAM paNa sAdhutA zreSTha che e vAta siddha karI ane te praNAlikAne vahetI rAkhI. je ke athaDAmaNa cAlu rahI chatAM ye navAM mUlya sthapAtA jatAM eka dharmanI sArI vAta bIjA dharmamAM AvatI gaI ane AjanI dharmanI je navI vyAkhyA che. navAM mAnavInuM ja mahatva che te paNa sthapAtuM gayuM. A badhe ulekha kadAca koIne visaMgata lAgaze paNa A rajU karavAnuM kAraNuM eTaluM ke AvI rIte bhAratanI bhUmi kheDAyelI hatI ane virodha chatAM paNa ahIM anubaMdha vicAradhArA pramANe loko prathama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. saMtone, pachI sevakone, pachI prajA (ke)ne ane tyArabAda rAjyane mahatva ApatA; e bhUmikA cAlu ja hatI. eTale ja prAraMbhamAM varNa. vyavasthA ane bAdamAM zramaNa saMskRtinA prabhAvanA kAraNe tema ja A saMta paraMparAe sarjelI praNAlikAnA kAraNe gAMdhIjI ATaluM badhuM mahatvanuM kArya karI zakyA. ane bhAratanI aMdara temaNe ahiMsaka samULI lokakrAMti karI dekhADI. sAdhuone paraspara saMparka paNa, gAMdhIjI pachI have evo tabakko Avyo che ke rAjanItine vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che ane tenI sAthe bhUlanA kAraNe paisAne paNa vadhAre mahatva apAI rahyuM che. Ama sattA ane dhananI pakaDa loko uparathI haTAvavAnI che, eTale sarvaprathama badhA prakAranA sAdhu sanyAsIo vacce bhedabhAva dUra thAya te jarUrI che. e mATe pharajiyAta rIte dhama-parivartana na thavuM joIe temaja alagaalaga dharmonA sAdhuoe eka bIjAnA saMparkamAM khUba AvavuM joIe, ane ekabIjAnA dharmanI vizeSatA zuM che te samajavI joIe. te mATe sarva prathama eka bIjAne saMparka sAdhavo joIe. jene sAdhuo vaidika sanyAsIo sAthe UThe bese, eka ThekANe utare; jaina sAdhuo gocarI kare to sanyAsIe pitAnI rIte AhAra kare. Ama paraspara maLavAthI saMparka vadhaze. jaina sAdhuo udAra thaine vyApaka daSTi keLave ane sanyAsIo sAthe haLemaLe jethI e sanyAsIo paNa jaina sAdhunA cAritryanA mULabhUta to, tapa-tyAganA guNo grahaNa karI zake. ema thatAM vaidika sanyAsIo sAthe saMbaMdhita brAhmaNa varga paNa zramaNonA paricayamAM AvI zakaze. brAhmaNa ane zramaNe vacce bhedabhAva TALavA mATe paNa snehabhAva sAro upAya che. te uparAMta jaina sAdhuo ane hiMdu sanyAsIoe IsAI pAdarIo ane muslima maulavIo sAthe paNa saMparka sAdhavo joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 khAsa karIne IsAI sAdhuonuM je saMgaThana che ane teo zikSaNa, mevA temaja rAhatanAM je pracaMDa kAryo AkhI duniyAmAM kare che ane mizanarI sevaka tarIke pharaja bajAvI rahyA che tene udAratAthI jovAnI jarUra che. evI ja rIte bauddha bhikSuonAM je saMgaThane che. teo dharma-pracAra mATe keTaluM vyavasthita kArya kare che te paNa jANavuM joIe. ema saMparka sadhAtAM te loko paNa jANu zakaze ke sUkSma ahiMsA-darzana ane bhAratanI ahiMsaka samAja racanAmAM anubaMdhanuM keTaluM mahatva che ? saMparka ane vicAronuM AdAna pradAna evI jabardasta zakti che ke Aje dharmanA nAme je jhanUna che tene e teDI zakaze ane mAnava jIvananAM sAcAM mUlyanI sAcI samajaNa dareka dharmanA sAdhuomAM AvI zakaze. sAdhu saMsthAne lokasevako sAthe anubaMdha baMdhAya e pahelAM dareka sAdhusaMsthA vaTALavRttine bAjue mUkI parasparano saMparka sAdhe jethI tenuM mUlyAMkana vadhe evuM jovuM jarUrI che. jo ke dareka jAtinA lokomAM dharmaguruo, bhale te game te dharma kahetA hoya. temanuM sthAna sarvopari che paNa temaNe yuga pramANe dRSTi badalI mAnavasamAja paraspara kaI rIte saMkaLAIne cAle te pramANe mAna pratiSThAno thaDe bhoga ApI, bIjAe zuM kahe che te jANavA mATe ghaTatuM karavuM paDaze. ekAMta Atma sAdhana ke nikriyatA have koIpaNa sAdhusamAjanA mahatvane TakAvI rAkhe ema mAnavuM vadhAre paDatu che. navA brAhmaNe lekasevake atyAra sudhI sAdhu ane brAhmaNonA anubaMdhanI vAta rajU karavAnuM kAraNa eTaluM ja che ke Aje racanAtmaka kAryakaro je rIte lokonI sevA bajAve che e kAma agAu brAhmaNo hastaka hatuM. dharmasthAnanI dekharekha, dhArmika vidhi vidhAne, saMskAro jJAna-dAna, yajJayAga vagere teo karAvatA ane bhikSA mAgI, dakSiNa pAmI teo jIvana nirvAha calAvatA. Aje paNa ghaNuM brAhmaNe jUnI paraMparA pramANe gAmamAM loTa mAgavA nIkaLe che, gorajInuM kAma kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 eTale AjanA yugamAM paNa navA brAhmaNa-lokasevakono anubaMdha sAdhusaMsthA sAthe kevI rIte thAya te jovAnuM che. brAhmaNanI navI vyAkhyA te AjathI 2500 varSa upara bhagavAna mahAvIre temaja bhagavAna buddha vistArathI karI nAkhI che. gAMdhIjIe evA ja arthamAM lokasevakone navA brAhmaNa rUpe kahIne temanA mATe 11 vrato ane 18 kAryakramo mUkyA hatA. vizva vAtsalyamAM ene mATe bAra vrata mUkavAmAM AvyA che ane ATha Avazyaka guNo raju karavAmAM AvyA che. gAMdhIjIe je navA brAhmaNane phAla Ape temAM vinobAjI, kAlelakara, DhebarabhAI, dAdA dharmAdhikArI, 5. javAharalAla neharU vagere che. emAM keTalAka sattvaguNapradhAna che to keTalAka rajoguNapradhAna che. evI ja rIte emaNe satyAgrahIo rUpe navA kSatriye paNa koMgresa dvArA taiyAra karyA hatA. sAdhusaMsthA ane sevakane anubaMdha : have sAdhuo ane sevako e bannene meLa besADavAne che. Aje racanAtmaka kAryakaro ( navA brAhmaNo ) zramaNa-sanyAsIothI aLagA ja bhAge che. teo tenAM ghaNA kAraNe paNa Ape che. temAMnA thoDAMka A pramANe che -(1) sAdhuo niSkriya che (2) ane saMkucita vRttinA che. sAdhuo niSkriya che ema kahenArAo gAMdhIjIne reMTiyo AgaLa mUkIne jaNAve che ke gAMdhIjI reMTiyo kAMtatA ane mahAtmA kahevaDAvatA. havenA mahAtmAe e kyAM kare che. reTiyA pAchaLa e bhAvanA che ke dareke pitAnA utpAdanane zrama karavo joIe. havenA sAdhuo upadeza ke pAdavihAra sivAya Avo kayo zrama kare che ? ( AnI vismRta carcA sAdhusaMsthAnI upayogitA nAmanA pustakamAM pragaTa thaze eTale ahIM nathI apAI. ) bIje je muddo e kAryakaro mUke che te eka sAdhuo bahu ja saMkucita daSTinA che. emane deza ane duniyAne kAMIpaNa khyAla nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 kevaLa brahmanI vAto karyA kare che ane mane kADhe nahIM te evA sAdhuo pAse javAmAM phAyade zuM? ema AjanA janasevako sAdhusaMsthAthI ataDA rahe che. utpAdaka zramane Agraha ane saMkIrNa daSTivALA pratye dhRNu e be to temane sAdhuonI najIka jatA roke che. paNa, eka mULa vAta teo bhUle che ke gAMdhIjIe cAritra nirmAnI je vAtonI preraNA lIdhI te sAdhu pAsethI lIdhI hatI. te uparAMta bhAratamAM sAdhusamAjanI amUka maryAdAo che. ahIMnI saMskRtimAM parama dhyeya tarIke AtmaciMtana ane ekAMta Atma sAdhanAne svIkAravAmAM Avela che. utpAdana zrama karavo enA mATe jarUrI che je lokone saMsAra calAvavo hoya paNa jemaNe AtmasAdhanA ane lokahita mATe strI ane saMpattine saMsAra tyAgyo hoya ane gocarI karIne calAvavAnuM hoya tene utpAdaka zrama Avazyaka gaNavo e goLa-khaLa eka karavA jevuM che. have sAdhuonI temanA prati kevI najara che te jarA joI jaIe. teo ema mAne che ke "e to gAMdhIvALA che-rAjakAraNanA mANase che. saMta vinobAjI brAhmaNa kuLanA che, vidvAna che temanA pratye AkarSaNa paNa thAya che." keTalAka maLe che kharA paNa alagata rAkhIne. muni DuMgarasiMhajI ane muni nemicaMdrajIe sarvodaya keMdra khImelamAM comAsuM karyuM che. tyAMnA kAryakaronuM AkarSaNa khuba hatuM paNa pachIthI emaNe kahyuM : "bIjuM badhuM to ThIka che, have tamAre utpAdakazrama karavo joIe. ( reMTiyo kAMtavo joIe). ane dRSTivyApaka ane sarvadharmI che to pachI A vezane kADhI nAkhavuM joIe ane vizALadaSTi rAkhIne kAma kara !" temane sacoTa uttara ApavAmAM Avyo chatAM temanA gaLe A vAta UtaratI nahatI. anubaMdha joDavAnA zramanA mahatvanI vAta jyAM sudhI racanAtmaka kAryakaranA gaLe na Utare tyAM sudhI teo sAdhuonI najIka AvavAnA nathI. evuM ja jaina sAdhuo sarvAgI daSTine samajyA vagara sAdhuveSa tajIne sarvodaya kAryakaromAM bhaLyA; teo kaMIpaNa navuM karI zakyA hoya ema lAgatuM nathI, jainadharma kahe che ke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 "je jyAM che tyAMthI vikAsa kare." Ama bhAga-deDa karavAthI teo bannemAMthI keIna thaI zakatA nathI. | sarvodaya kAryakarone krAMtipriya sAdhusAdhvIo pratye AkarSaNa ke meLa nathI enA ghaNuM kAraNamAM eka e paNa raju karI zakAya ke, vinabAjInI sAthe rahIne ghaNA sarvodaya kAryakare eka prakAranI gauravagraMthithI pIDAtA hoya che ane teo sAdhuone, junA kAryakarone, kegresIene paNa halakI najare jovAnI vRtti keLavatA hoya che. tyAre bhAlanaLa kAMThA prayogamAM navalabhAI, aMbubhAI, phalajIbhAI haribhAI vagere ane saurASTraprAyogika saMdhanA kAryakara dulerAyabhAI e badhAne sAdhu-sAdhvIo prati bhakita ane Adara bhAva che. tenuM kAraNa e paNa che ke bhAlanaLakAMThA prayoganA pAyAmAM anubaMdha vicAra-dhArA che ane te cAreya saMsthAomAMthI ekane teDIne ke cheDIne cAlI zakato nathI. A vAta temanA gaLe UtarI che. tyAre sarvodayavALA anubaMdhanI vAta svIkAratA nathI, mAnatA nathI ane tenuM kaMI paNa mUlya AMkatA nathI. zrI. siddharAjajI DhaTTA hamaNAM hamaNuM jayAre muMbaI AvyA hatA tyAre vAta thaI. temaNe sAdhu saMsthAno saMparka khUba ja sAkhe che. koMgresamAM teo neharu-kuTuMbanI preraNAthI joDAyA. rAjasthAnamAM maMtrIpadu paNa bhogavyuM, e badhuM choDIne temaNe sarvodaya kedra sthApyuM che, bhUdAna kAryamAM joDAyA che. sarva sevAsaMghanA maMtrI rahI cUkayA che. AMtararASTrIya kSetramAM sarvodayane pracAra karavA mATe paNa gayA hatA. emane koMgresanA anubaMdhanI vAta jarAye gaLe na UtarI. A yojanA sAMbhaLIne temaNe kahyuM : "thAya to sAruM ! paNa, vizvAsa besatA nathI." sAdhu-sAdhvI zibiranI vAta sAMbhaLI temaNe ema kahyuM : "A prakAre kAma thAya to ghaNI ja prasannatA che. paNa AjanA sAdhu-sAdhvIo pratye vizvAsa besatuM nathI. badhA sAdhuo aDDo jamAvIne beThA che. bhoLA bhAI bahenone bharamAve che. e loko bIjuM kaMI paNa nahIM kare e te samajAya, paNa lAkho rUpiyA yugabAhya ane ayogya kAryomAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 kharcAve che te baMdha karAvI de to ye sArUM. eTale amArA mata pramANe sAdhue tevA ja na joIe. je sAdhuo che temanuM rUpAMtara thavuM joIe." AmAM jo ke amuka aMze palAyanavAdI mane vRtti che, tema ja thoDuM tathya paNa che. sAdhuoe sarvAgI daSTi keLavI mAnavajIvananA sarva kSetramAM nIti dharmane praveza karAvavuM paDaze; e mATe temaNe lokasevako sAthe anubaMdha rAkhavo paDaze. je samAjamAM agara to lokasaMgaThanenA pratyakSa ghaDataranuM kArya karavA mATe sAdhuone janasevakonI jarUra rahevAnI. lokasevako e samAja ke lokasaMgaThananAM ghaDataranuM pratyakSa kArya che. tenI preraNuM krAMtipriya sAdhu sAdhvIo pAsethI meLavI; pratyakSamAM sAdhuoe te vyApaka daSTi rahe, mArgadarzana maLatuM rahe tema ja naitika dhArmika cokI sarvakSetranAM e badhA kAryo upara rahe eTaluM jovAnuM che, te uparAMta samaya Ave tapa-tyAga-balidAnanAM kAryo karavAnAM raheze. zramaNa saMghamAM sAdhuvarga ane gRhasthavarga bannene anubaMdha rAkhavAmAM Avyo che tenuM kAraNa e ja hatuM ke zramaNopAsaka gRhasthane zramaNa prerita keTalAMka kAma pratyakSa karavAnAM hoya che. je zramaNa jAte karI zaktA nathI. evI ja rIte sAdhu-sanyAsIe potAnI sAdhu-maryAdAnA kAraNe je kAryomAM pratyakSa bhAga laI zaktA nathI te kAryomAM lokasevakonI jarUra paDavAnI. racanAtmaka kAryakaro ke sarvodayI kAryakaronuM temanA prati AkarSaNa thAya te mATe e jarUrI che ke sAdhuo vyApaka ane sarvAgI daSTi keLave. sarva kSetranA prazno ane jagatanA pravAhane jANIne temane . ukela nIti ane dharma pramANe ANe. tema ja tapa-tyAga vadhAre. bhArata hamezAM sAdhusaMtone pujArI deza rahyA che. eTale lokasaMparka ane lokonA gaLe vAta utarAvavA sAdhuo ja kAragata nIvaDe che. gAMdhIjInI vAta paNa lokoe jyAre teo 'mahAtmA'nI zreNIe pahoMcyA tyAre sAMbhaLI ane jhIlI hatI chevaTe lokasevakonA tapatyAganI paNa eka maryAdA che ne ! sarvodaya kAryakare ane janasevakoe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 samajI levAnuM che ke je vizvavyApaka daSTie kAma karavuM haze te temAM mAtra racanAtmaka kAryakaronI preraNAthI ja kAma cAlavAnuM nathI. tene mATe anubaMdha-prakriyA, zuddhi ane vyApaka pracArane mATe sarvAgI dRSTivALA krAMti priya sAdhavarganI jarUra rahevAnI. mAtra keTalAka sAdhuomAM je saMkucita dRSTi che tene vyApaka banAvavA ghaNuM karatAM prema ane Adara joIze. jaina sAdhuo pAse tapa-tyAganI sArI evI mUDI che. vaidika sanyAsIo pAse jJAna-ganI saMpatti che. IsAI pAdarIo pAse sevAkartavyanI bhavya kArakidI che. A badhA maLe ane saMkucita kSetra choDIne daSTi sarvAgI ane vizALa banAve. temanI AdhyAtmikatAne paNa vyApaka banAve che te mahatvanA preraka baLa banI zake. temanI preraNa pAmIne temanA mAdhyama rUpe lekasevaka paNa naitika preraka banI lokasaMgaThanamAM dhama-nItine praveza karAve te rAjya saMgaThana upara aMkuza Ave tema ja tene preraNA ApavAnuM ane zuddhinuM kAma paNa thaI zake. sarvodaya vicAra prerako Aje je lAcArI anubhave che tenuM kAraNa che, teo sAdhu-saMtonI upekSA kare che ane anubaMdha vicAradhArAne mAnatA nathI. je traNeya saMgaThano bhegA thai jAya te rAjayazAsana upara paNa dharma-nItine aMkuza Ave ane e vibhAga paNa sudharI jAya. Aje vizvamAM rAjakAraNa vadhu jora karI rahyuM che. tema tema sAdhusaMsthA ane lekasevakonuM kArya paNa AkarUM ane kaThaNa thaI rahyuM che. e banne preraka saMgaThanoe maLIne lokasaMgaThano dvArA rAjya saMgaThana upara aMkuza mUkAvI lokalakSI rAjya banAvavAnuM bhagIratha puruSArtha karavuM paDaze. eka rIte nIti ane dharma sattA ane zAsana upara aMkuza ANavo paDaze. tema nahIM thAya te vizva vinAzanI tarapha AgaLa vadhaze. meLa-melApa karavA mATe vizvazAMtine lakSamAM rAkhI thoDeka pitAne tyAga paNa jarUrI che. keneDI-kucevane meLa kema maLato nathI ? vizvazAMtimAM zA mATe aMtarAyo UbhA che? kAraNa ke dareke potAnI beTI mahattA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 banAvI lIdhI che. ene TakAvI rAkhavA mATe ja vizvakalyANanA badale vizvavinAzanA sAdhano sarjAya che ne ? Aje sarvasevA saMghavALA bhAIone prAyogika saMghavALA ema kahevA jAya ke "cAlo bhAI o ! ApaNe bhegA maLIne kAma karIe !" to teo ema ja kaheze ke " tame gAMdhIjInA vArasadAra kyAM che ? keMgresanI vAta choDo! " paNa, jyAre koMgresanI zuddhi ane samAjamAM aniSTone dUra karavAnuM kAma prAyogika saMgha dvArA thAya che tyAre kahe che : tamAruM kAma game che. paNa. tame koMgresane Teko Apo cho; e barAbara nathI. " Aje koI paNa praznanA lokakalyANakArI ukela mATe dareke saMyukata rIte kAma to karavuM ja paDaze. rAjya saMgaThana tarIke Aje koMgresa ja AgaLa Ave che. grAmya ane nagara lokasaMgaThane paNa levA paDaze. krAMtipriya sAdhuone paNa mAnya rAkhI temanI preraNAthI grAma saMgaThana dvArA rAjya upara dabANa lAvIne jyAre zuddhi-puSTinuM kAma prAyogika saMdha karaze tyAre kaheze ke "A to badhuM cAlyuM. rAjya saMsthA paNa preraNA le che. sarvodayanuM kAma vIMkhAI gayuM. have ApaNe banne bhegA maLIne kAma karIe. rAjya saMgaThanamAM je sArAmAM sAruM hoya to A ja-koMgresa ja che. emAM doSa che-malinatA che tenI zuddhi ApaNe karIe." jyAre TukaDIo mokalavAne kAryakrama Avyo tyAre koMgresa ja najIka AvI. bhASA praznamAM zuddhi praga-kAryakrama cAlyo tyAre racanAtmaka . kAryakaro najIka AvyA, gaNeta dhArA zuddhi prayoga vageremAM grAmasaMgaThane najIka AvyAM. A rIte be ya preraNuM pAtra saMgaThana-lokasaMgaThana ane rAjyasaMgaThana-ne preraNA ApanAra be preraka saMgaThane (krAMtipriya sAdhusAdhvI ane lekasevaka saMgaThana) no anubaMdha AjanI duniyAnA praznone ukelavA mATe anivArya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 carcA-vicAraNuM sarvAgI krAMtikAra sAdhu-sAdhavI ane lekasevake maLe te ! zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatA kahyuM "anubaMdha vicAradhArAmAM sarvAgI krAMtikAranI kalpanA krAMtipriya sAdhusAdhvIo upara ApavAmAM AvI che. paNa, yuropane ItihAsa jemaNe vAMo che temane A vAta AkAzakusumavata athavA gAMDapaNa lAgaze; kAraNake tyAM dharma ane rAjya banne laDyAM che. meM agAu jaNAvyuM hatuM tema so varSamAM sattAvIza laDAIomAM cauda varSanuM nAnuM bALaka paNa choDAyuM nathI. chevaTe saMdhi thaI to paNa rAjAe kone paraNavuM va. bAbato suddhAM dharmaguruo nakkI kare tevI zarata hatI. heleDa. pileDa, vageree kabUlyuM jyAre IMglAMDe na mAnyuM. te uparAMta keTalAye rAjAo dharmanI A DakhalanA kAraNe proTesTaMTa matavALA paNa thaI gayA. krosa cekoslovekiyA, va.mAM tAlukadAre ane vepArIo maLI gayA. temaNe dharma karatAM rASTra moTuM ema manAvI rASTra jhanUna phelAvyuM. pachI rAjAo ane dhanikoe maLIne vaijJAnikone caDhAvyA. Ama "dharmanA hastakSepa vagara rAjya cAlavu joIe; dhame kevaLa palakanI vAta karavI joIe. A lokanI nahIM," tema yurepamAM manAyuM. A itihAsa amane bhaNAvavAmAM Avelo. paNa sadbhAgye ApaNane vizALa arthamAM dharma saMskAro maLatA hoIne e khAtarI che ke jyAM zivAjIne doranAra rAmadAsa, kumArapALane deranAra hemacaMdrAcArya, kogresane doranAra gAMdhIjI maLyA che. e paraMparA rAmayugathI cAlI Ave che. jyAM rAmane deranAra vaziSTha hatA. eTale ja A dezamAM TrasTIzIpanI bhAvanA dharma ane sattAmAM dAkhala karavI hoya te te azakya nathI ja. te chatAM kevaLa dharmane nAme javAmAM jokhama che ene paNa bhAre ullekha karavo joIe. koMgresa sivAyanA pakSa dvArA sAdhuone, bhaktone, kItinakArone upayoga beTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte thavAnI AjanI rAjakIya dazAmAM pUrI saMbhAvanA che. koIpaNa prakAranA AcaraNa vagara dalAI lAmA jevA ezaArAmanuM jIvana gALanArA sAdhuo; jemaNe kadi vijJAna temaja adhyAtmikatAne meLa karyo nathI, je medAne paDaze to teonuM saMgaThana; mUDIvAdI, komavAdI ke sAdhanazuddhimAM na mAnanArAnAM saMgaThana sAthe bhaLI jaze. pariNAme jabalapura, alIgaDha jevA tephAno UtarI Avaze ane lokasevako sAdhuone virodha karatA raheze; ane ethI comera tophAnomAM ApaNe taNAI jazuM. paMdara varSanA prayatno pachI paNa huM mAnuM chuM ke gAmaDAomAM vaMzaparaMparAgata evI sAdhubhakita paDelI che ke tyAM loko mAruM kahevuM tarata nahIM mAne paNa sAdhuo kahetAM tarata mAnI leze. eTale sAdhusaMsthA Aje preraNA ApanArI jabarajasta saMsthA che. je te yuganuM bhAna rAkhIne kArya kare to ghaNuM thaI zake tema che. eTalA mATe muni zrI. saMtabAlajIe A sAdhu zibiranuM Ayojana karyuM che te samayasaranuM che ema aMtaHkaraNapUrvaka lAge che. je rAmasUrizvarajI 108 celA mUDI gaNadhara banavAnI kaTTara vAta karatA hatA te have mAnavatAnI vAta kare che. eTale sarvaprathama vaidika jaina sAdhuo ane sAdhvIoe bhegA thaI e bAju badhAne bhegA karavA paDaze. temanA mAgadarzanathI ja janasevako kAma karI zakavAnA che. eTale ApaNe A zibiramAM nimita banyA te badala mane to pArAvAra saMtoSa thAya che. Aje bhale sAdhuone prabhAva rAjya upara na hoya paNa bhAratanI saMskRtimAM sAdhuonI mahattA ApoApa svIkArAyelI che eTale loko upara to temane prabhAva rahevAnuM ja che. venarAjAe anyAya karyo to tene dUra karAya ja che. kuruvaMze RSi sattAne svIkAra na karyo to tene aMte nAza thAya che. bhAratIya saMskRtine A badhe itihAsa ApaNane e mAnavA prere che ke je leka-sevaka ane krAMtipriya sAdhusAdhvIonI ekatA thaI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 * lokasaMgaThana dvArA prayatna karavAmAM Ave ane sAthe sAthe rAjyanuM anusaMdhAna rakhAya te jarUra deza ane duniyAnAM rAjya para dharmanA asalI tatvanuM prabhutva Ave ane Ave ja. bhagIratha kArya zrI. pUMjAbhAI : sAdhusAdhvIo taiyAra thaze ja paNa temanI saMkhyA zarUAtamAM nAnI haze. sevako ane temAM paNa rAjyamAM gayelA sevako te niyaMtraNa svIkAravA ja taiyAra nathI. tyAre A bhagIratha kArya zI rIte pAra paDaze? AvuM kaIvAra manamAM thAya che. vaLI tejasvI lekhAtA lokasevako paNa ochA che e paNa muzkelI che? A badhAMnuM zuM thaze? eja prazna che." yuga potAnuM kAma kare che. zrI devajIbhAI : "yuga palaTAya che, yuvakone dharma upara zraddhA nathI. rAjya sarakArone janatA upara asIma dabANa che. eTale Aphata Ave che tema jAgRti paNa AvatI jAya che. emAM dharma upara vaLelI rAkha paNa dUra thaI jaze. saMtabAla bhale nimitta banyA paNa kharekhara te yuganI eka mAMja che. eka vastu mane lAge che ke jemAM je uDANa ja zraddhA, saMghabhakita, ahiMsA va. no vAraso che, to temAMthI lokasevako vadhu saMkhyAmAM maLI zakaze. jo ke teomAM vyApakadaSTi prAraMbhamAM nahIM maLe paNa e AvatAM have vAra nahIM lAge. mubaI, kalakattA jevA zaheramAM e saLavaLATa jAge che eTale mane zraddhA che ke ghaNAM chUpAM ne pragaTa thaze." zrI. mATaliyA : "lokasevake kyA vargamAMthI nIkaLaze e mahatvanuM kAma nathI; paNa lokasevake ane sAdhuone anubaMdha joIze, e ja anivArya mahatvanuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 pU, daMDI svAmI : "bhArata sAdhusaMdhane anubhavI chuM, emAMthI krAMtipriya sAdhuonI AzA ochI che." zrI. phalajIbhAI: "sAdhuo pitAnA saMpradAya ane vezamAM rahIne paNa mArgadarzana ApI zakaze. A viSe anubhavo pachI mArI zraddhA vadhI gaI che. comeranI jAgRti nahIM Ave tyAM lagI A kAma maMda bhale lAge paNa te vistaravAnuM nakkI che. " pU. gopAlasvAmI : "krAMtipriya sAdhusAdhvIo jAgaze to kharekhara saune prerI zakaze enI mane paNa zraddhA che. mAtra racanAtmaka kAryakaro ane temaNe bannee samajI levuM paDaze ke e bannee maLIneja , kAma karavAnuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdhakAranI yogyatA ane kAryakSetranuM pRthakakaraNa [16] munizrI saMtabAlajI] [ 14-11-61 A agAu anubaMdha vicAradhArAnAM preraka baLo kayAM che te aMge vicAra thaI cUkyo che. ahIM, anubaMdhakAra kevA heve joIe temaja tenI pAse ochAmAM ochI kAryanI apekSA zuM rAkhI zakAya te aMge vicAra karazuM. susaMgaThanene ghaDanAra ane jeDanAra: ekaladokala vyaktithI samAjanuM ghaDatara thatuM nathI. te mATe vyaktione samUharUpe ghaDavAnI jarUra che ane e kAma susaMgaThano dvArAja thaI zakaze. AvAM susaMgaThanonA pAyAmAM adhyAtmalakSI nIti hevI joIe. jethI ghaDataranI prakriyA sArI rIte cAlu rahI zake. e aMge ekaladokala saMsthAo basa nathI paNa cAra susaMsthAo (1) dharma saMsthA (sAdhusAdhvI), (2) lokasevaka saMgaThana, (3) lokasaMgaThana (4) rAjyasaMgaThana; e cArene anubaMdha hovo joIe te ja e kArya sArI rIte thaI zake. A vakhatanA nutana varSAbhinadananI zubhecchAomAM je 8 satra ApyAM che, temAM cAra susaMgaThananA badale cha susaMgaThanonA anubaMdhanI vAta rajU karI che. te zA mATe ? te eTalA mATe ke Aje jagatanI sAthe kAma levuM hoya te navAM paribaLane paNa levAM paDaze. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 lokasaMgaThananAM vadhAre bhAge karyA ane temAM mAtasamAje ane pachAta vargone paNa levAne ullekha karyo che. navAM paribaLomAM pachAta vargane khAsa karIne levAno che. emAM jhADUkAmadAro, camAra, vaNakaro, milamajUre, majUro vagerene samAveza thaI jAya che. gAmaDAmAM vaNakarInuM kAma bhAMgyuM eTale loko zaheromAM AvyA. eTale zaheramAM mAtRsamAje sAthe zramika-maMgaThane paNa UbhAM karavA paDaze. zaheromAM te uparAMta madhyama varganI sthiti paNa dayanIya che te aMge vicAravAnuM che. e loko nathI majUra vargamAM ke nathI bIjA koI vargamAM eTale e lokone koI judu saMgaThana thAya evI IcchA nathI. kAraNa ke e lokone jeTalA TakA bhAga hovAno aMdAja mAnI zakAya teTalA TakA temane levAnI jogavAI gAmaDAnA traNeya lokasaMgaThanamAM rAkhavAmAM AvI che. evI ja jogavAI zramikasaMgaThanamAM che. mAtRsamAjomAM pa0% madhyama varganA bahena ane bhAIone levAnI jogavAI rAkhI che. A jogavAI temane pagAradAra kAryakartA tarIke levA rUpe majUra-saMgaThana, mAtRsamAjomAM che ane grAmasaMgaThanamAM 10% pagAradAra pratinidhi tarIke levAnI jogavAI rAkhavAmAM AvI che. anubaMdha vicAradhArAnuM lakSya e che ke bhaviSyamAM zahere gAmaDAMnA poSaka bane ane zeSaka na rahe. zahere gAmaDAnAM pUraka bane ema karavAnuM che. gAmaDAmAM buddhi ane sUjha bane che paNa vahIvaTI tAlima nathI. tyAre madhyama vargamAM buddhi ane vahIvaTI zakti bane che. emanI pAse mAtra mUDI nathI. e mUDInI jogavAI saMgaThane dvArA ke prAyogika saMgha dvArA karavI paDaze. sAthe ja vadhatA jatA Tekanikala jJAnane lAbha gAmaDAne maLe te mATe thoDAka Tekaniziyanone gAmaDAomAM mokalavA paDaze. AthI gAmaDAmAM rUpAMtaranI prakriyA bhaviSyamAM UbhI thaI zakaze. 'Ama paNa zahere kaMTALyA che. kAraNake dharmasthAnako tyAM vadhAremAM vadhAre che; meTA udyoge tyAM ja kendrita thaI rahyA che tema ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 kolejo vagere paNa tyAM ja che. A vastInA phugAvAne zaheramAMthI kADhavAnI jarUra che. eTale gAmaDAomAM chellAmAM chellI DhabanuM Tekanikala jJAna ApatI vidyApIThe UbhI karavI joIze. yaMtrane lagatI mUDI vagere joIe ene ukela paNa sahakArI paddhati vageremAMthI maLI zakaze. nAnA nAnA vijaLIthI cAlatAM gRha-udyoganI goThavaNuM gAmamAM thAya to gAmanI je prA zahera tarapha jaI rahI che te aTake. enI sAthe ja zaherane madhyama vargano mAnavI ke gAmaDAnA buddhijIvI lokone, Tekanikala tema ja vahIvaTI kAmamAM khapAvI zakAya. Ama lokonA ghaNA praznone ukela AvI zake. e sivAya zaheramAM mAtAonAM saMgaThanethI navI prajAne vaLAMka Apavo joIe. e kAma kevaLa mAtAoja eTalA mATe karI zake ke emanI pAse tapa, tyAganI zakti, sahiSNutAnI zakti paDelI che. mAtra te zakitane jAgRta karIne naitika ane sAMskRtika utthAnanA kAmomAM joDavAmAM Ave che, tAlimanuM-zikSaNa-saMskAranuM moTuM kAma mAtAe dvArA thaI zake ema che. Aje dharmaguruo ke zikSako bhale game tevI sArI tAlima Ape paNa, gharamAM mAtA je tAlima ApI zake ane saMskAra rema zake; te bIje kayAMye nahIM maLe. sAthe sAthe madhyamavarganI Arthika sthiti saddhara karavAmAM mAtAo pUraka banI zake. "strI zUdro nA dhIyAtAma" eTale ke strI ane zUdrone zAstra nabhaNAvavAnI vacagALAnI paristhiti have nathI rahI. bhagavAna mahAvIranA prayatnothI e dizAmAM parivartana thayeluM, paNa e parivartanane jAgRti rUpe pheravavAmAM gAMdhIjIe satyAgraha vakhate ghaNuM kAma karyuM hatuM. pariNAme AkhA vizvanI rASTra saMsthAnA pramukha pada sudhI strIo jaI zake evI Aje khAtarI thaI cUkI che. strI jAtine navo vaLAMka ApavAmAM Ave to ghaNuM moTuM kAma te karI zake ema che. duniyAnAM badhA pravAhane sAMkaLanAraH mAtAonA alaga saMgaThanenI vAta pramANe zaherI majUre- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 zramajIvIonAM saMgaThananI vAta karavAmAM AvI che. bAkInA cAra saMgaThanamAM krAMtipriya sAdhu sAdhvIe, lokasevako (racanAtmaka kAryakara), lokasaMgaThano ane rAjya saMgaThane Ave che. Ama cha saMgaThana dvArA duniyAnA badhA pravAhane sAMkaLavAnuM kAma anubaMdhakAranI yogyatAmAM sarvaprathama Ave che. AjanI duniyAne saMkalanAbaddha karavAnuM kAma bhAre kuneha bhAgI le che. sAmAnya mANasanuM e gajuM nathI. paNa ema mAnIne nirAzA thavAnI jarUra nathI. mahAtmA gAMdhIjIe A aMge rasto sApha karI rAkhyo che. have duniyAnI navI paristhiti ane saMge jotAM e mArgane na vaLAMka ApIne vadhAre suspaSTa ane cembe karavAnI jarUra che. eTale vizvapravAhanI pUrI samajaNa ane pUrvokta cha saMgaThane vyavasthita rIte potapotAnA sthAne kAma karatA thAya evI bhUmikA taiyAra karavAnuM kArya anubaMdhakAranI pahelI yogyatA rUpe che. siddhAMta mATe sarvasva tyAga : uparokta yogyatAnI sAthe anubaMdhakAramAM siddhAMta mATe sarvasvane-prANa pratiSThA ane parigrahanetyAga karavAnI taiyArI hevI ja joIe. anubaMdhakAra tarIke krAMtimayi sAdhu-sAdhvIo ane lekasevakone levAmAM AvyA che. eTale sAmAnya rIte temanA je guNe ane yogyatA hoya te to tevA ja joIe. dharma dRSTie badhA kSetronA prazno ukelanAra : anubaMdha vicAradhArA pramANe anubaMdhakAranA kAryakSetrano vicAra karatAM eka vastu sAme Ave che ke krAMtipriya sAdhu sAdhvIonA pradhAna guNone vicAra karatAM-e pramANe kone tAravavA? evo ja prazna anubaMdhakAra mATe paNa Ubhe thAya che ke anubaMdhakAra tarIke kone tAravavA ? evI ja rIte kAMtipriya sAdhusAdhvIone lekasevako sAthe anubaMdha joDavo joIe te enI bhUmikA kaI e vicAravuM jarUrI thaze. ApaNe tyAM prAcInakALathI brAhmaNe cAre varNone zikSaNa, saMskAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ane nItinI preraNA ApavAnuM kAma karatA AvyA che. paNa vacagALAnA samayamAM lobha ane vilAsamAM paDI teo pitAnuM kArya temaja javAbadArI bhUlI gayA ane sAthe potAnA guNone paNa. e eka rIte lekasevakanI saMsthA hatI. mahAtmA gAMdhIjIe e lokasevaka saMsthAne navArUpe sajIva karI enuM ghaDatara ane vikAsa karyo. tene racanAtmaka kAryakaro ke janasevako rUpe oLakhavAmAM Ave che. evI ja rIte bhUdAna-sarvodayanA kAryakramane pAra pADavA navA kAryakaro paNa AvyA che. emAM ghaNAkharA kAryakaro buddhizALI paNa che. paraMtu buddhinI sAthe je pAyAmAM dharmazraddhA na hoya te kayAMka ne kyAMka aNInA samaye khacakAI javAnA. dharmazraddhA eTale rUDhinI draSTie nahIM, paNa satya, ahiMsA sadAcAra vagere ta, jJAna ane sadhita kriyAonI daSTie paNa dharmano pAyo te heja joIe. saMvat 2003 mAM sANaMdamAM bhAlanaLakAMThAnA mukhya racanAtmaka kAryakara bhAIbahenone eka varga rakhAyo hato. tyAM mukhyapaNe rAmAyaNuM ane gItA e bane bhAratIya vyApaka dharmagraMtha viSe chaNAvaTa thatI hatI. varganA bhAI baheno AgaLa gAmaDAM, nagara, deza ane duniyAnA UbhA thatA prazno mUkavAmAM AvatA ane tene ukela gItA, rAmAyaNa bannemAMthI zodhavAno prayatna karAvAte. ane eTalAja Azcarya ane AnaMda vacce ghaNI samasyAonuM nirAkaraNa A be graMthomAMthI maLI AvatuM. mahAtmA gAMdhIjIne jyAre jyAre koI prazna mujhavatA tyAre teo kahetA ke "huM ekAMtamAM jaI gItA mAtAnA khoLAmAM mane muMjhavatA praznone nikAla zedhI lau chuM. matalaba e ke gItA ane rAmAyaNa e be dharmagraMtho evA che ke bemAM deza ane duniyAnA, rAjakIya, Arthika, sAmAjika, dhArmika, AdhyAtmika, sAMskRtika va. dareka kSetronA praznone moTA bhAge ukela maLI Ave che. evI ja rIte krAMtipriya sAdhu vargo temaja racanAtmaka kAryakaroe badhAya kSetranA praznone dharmadaSTie ukelavA paDaze. te mATe prArthanA ane dharmamaya jIvanane pAya te majabUta karavo ja paDaze. prArthanA ghaNA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 che. ApaNe karIe chIe; sAdhu kare che ane sahRdayI kAryAMkA paNu karatA hAya che. paNu, jyAM dharmanI vAta karavAnI Ave tyAM dharmagraMtha dvArA jIvana vahevAranI sAthe dhana meLa besADatA nathI. dharmanA puTa dareka kSetramAM ApavA paDaze. gItA, rAmAyaNu va.mAM zuM kahyuM che tenA avataraNA ApIne leAkAne dharmanI dRSTie rAjakAraNa, arthakAraNa ke samAjakAraNanI vAta gaLe utAravI paDaze. nahIM te dharmanI zuSka vAtAthI leAkeA gAmaDAmAM vizeSa rUpe, kAMtA rAjakIya netA gaNuze athavA sarakArI nAkara samajaze, ane leAkA sAthe hRdayanA meLa nahIM thAya temaja ataDA paDI. javAze. mahAtmA gAMdhIjInA vicAra| sAthe rAmAyaNanA tALA nahIM meLavA tA leAkeA gAMdhIjIne rAjakAraNI purUSa tarIke lekhaze. temaNe je mA batAvyeA che tenI sAthe anusadhAnamAM dharmatattva joDavu paDaze; nahIMtara leA e mA aMge kAMte zakA karaze; kAM jokhamabharyAM gaNIne choDI deze. bhAratanA sArA nazIbe ahIMnI sa MskRtimAM jIvananI dareka bAbatone dhArmi ka Ta yugayugathI RSimunioe ApyA che. eTale bhAratamAM dharma STie samAzuddhi, arthakAraNa ke rAjakAraNanI vAta kare te leAkAne tarata e vAta gaLe utaraze. ApaNe tyAM prAraMbhathI dharmanI sAthe badhA aMgeAne sAMkaLavAmAM AvyA che. rAjyane paNa dharmanA sAthe samAjanuM eka aMga gaNavAmAM Avyu che. evIja rIte artha temaja bIjA aMgAne paNa rAkhavAmAM AvyA che. eTaleja dharmagraMtheAmAM rAjakAraNuM, samAjakAraNa, arthakAraNa va.nI vAtA dhama dRSTie jovA maLe che. dA. ta. jUnA jamAnAmAM maMdiranA cerA upara bhajanakIrtana thatAM hatAM. te vakhate AkhA gAmanA leAkeA bhegA thaI jatA. pachI e nimitta, vAte kathAonA bahAne rAjA--prA, kuTuMba temaja vyaktinA katavyanI vAtA leAkeAnA hRdayamAM sIdhI UtarI jatI. Aje jo ke bhajana-kInA thAya che. paNa temAM sahu gA--nAcIne rahI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 AjanA yuge zuM karavuM joIe te kaI kahetuM nathI ? eTale te eka kaDhigata paraMparA jevuM thaIne rahI jAya che. parivartananI prakriyA thatI nathI. prAcInakALamAM e nimitte bhAratIya saMskRtinI dharmadaSTi TakI rahetI hatI. lokahRdaya haLavAM thatAM. zrI. mATaliyAe potAnA gAmaDAMnAM kAryonA anubhavo varNavyA che. temAM paNa A ja vAta hatI. je temaNe gAmaDAomAM dharmane pAye na ropyo hota te teo ATaluM kAma na karI zakata. evI ja rIte rASTrIya mahAsabhA (koMgresa)ne Teko zA mATe Apa joIe e vAta je rAmAyaNa, mahAbhArata ke gItA dvArA lokone kahevAmAM Avaze, te loko kaheze ke e barAbara che ane temanA hRdayamAM e vAta jAmI jaze." pU. javAharalAlajI mahArAje emane ema khAdI paheravAnI vAta jaina loko AgaLa kahI hota to teo na svIkArata. teo emaja kaheta ke Ato rAjakAraNanI vAta che ? zA mATe khAdI paheravI joIe. paNa emaNe, jainazAstro ane jainadharmanI daSTie ahiMsAnuM vivecana karI, pUNiyA zrAvakanA TiyAnuM mahatva batAvI, apAraMbhanI rIte samajAvyuM ke khAdI paheravAmAM apAraMbha che ane mahAraMbha (hiMsA)ne aTakAvavo hoya to khAdI paheravI jarUrI che, te alpAraMbhI che ane zrAvakanA mukhyaguNane anukULa che. evI ja rIte temaNe harijanoddhAra aMge paNa bahu suMdara rIte jainadaSTie rajUAta karI che. te vakhate je ke samAjane eka AMcako lAgyo kharo paNa temaNe Akha jaina samAjane samajAvyuM ke khAdI paheravI e zrAvakadharma che. emaNe pite paNa khAdI paherI. - jaina samAjamAM e vakhate bIjA sAdhuoe paNa pahela karI hatI. emAM pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAje gAMdhIjIne ghaniSTha paricaya sAdhya. temaNe khAdI, grAmeLa ane svadezInI himAyata karI ane harijanane tyAM gocarImAM bAdha na gaye. sAdhvI zrI. ujajavala kumArIjInuM vicAra-ghaDatara karanAra ane AtmArthI zrI. mohanaRSijI mahArAje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 miSTAna ane zAkAhAra, mAtIne vepAra ane khetI geApAlana ane anItimaya vepAra e judAMjudAM pAsAMothI ahiMsAnI chaNAvaTa karI, te jamAnAmAM peAtAnI maryAdAmAM rahIne gAMdhI vicAronA pracAra karanAra sAdhumAM, rAjasthAnanA trileAkacaMdrajI mahArAja paNa mukhya hatA. eTale krAMtipriya sAdhue!-sAdhvIe mATe yugAnurUpa sarvadharmanI diSTa hovI e kai navuM nathI. samaya pramANe dareka dharmavALAne potAnA vicArIne sahiSNu banAvavA paDe che. eTale anubaMdhakAranI yAgyatA tarIke e paNa Avazyaka che te sa` dharmane abhyAsa karI badhA dharmonA pramANeA ApIne dhadaSTie dareka praznone uThelavA prayatna karaze; prayAsa karaze. yeAgyatAne prazna AvI jAya che. tenI kaI bhUmikA che sAthesAtha joI javA paDe che. kSetra paNa sAthe ja vicAratu anuadhakAranu kAryakSetra : anuba dhakAranI AvavAnI sAthe tenA kAryakSetrane prazna Ape|Apa eTale ye|gyatA sAthe anubaMdhakAre zuM karavAnuM che temaja tenA bhUtakALano sabaMdha paNa eTale anubaMdhakArane karavAnAM kAryonuM gayuM che. A kArya karavAmAM pahela te krAMtipriya sAdhu-sAdhvIoe ja karavI paDaze; paNa emanI sAthe sahAyaka rUpa le:kasevakA paNa raheze; te| ja anubaMdhanuM kAma sarvAMgI dRSTie pAra paDaze. krAMtipriya sAdhu anubaMdhakAra tarIke sagaThanenI bhUmikA taiyAra karaze, jyAre racanAtmaka kAkaga-lAkasevakA e saMgaThanAnI vyavasthita racanA ane ghaDataranuM kA karaze. sAdhu Ama te ekalA ane taTastha rahI bahu bahu te tapasyA karI zake paNa sa MgaThanA sAthenA anubaMdha ane saMgaThanAnAM dhaDataranuM pratyakSa kAma karavAnuM Ave tyAre sAdhu-sAdhvIe sAthe; sAdhaka sAdhikAonI jarUra paDavAnI. te vinA sAdhu va` ekaleA sakriya kAma karI ja zakaze nahIM. e bannenA sabaMdha dhaDa ane mAthA jevA che ke eka bIjA vagara koI kArya pUrNa na ca zake. eTalA mATe ja bhagavAna mahAvIre jainadhama mAM caturvidha saMdha ( saMgaThana ) nI sthApanA karI ane emAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 sAdhu-sAdhvIo sAthe zrAvaka-zrAvikAone (sAdhaka - sAdhikA) paNa e krAMtinA kAryamAM pUraka ke sahAyaka rUpe sAthe lIdhA hatA. temaNe e cAreyane eka naukAnA musAphare kahyA che. eTaluM ja nahIM temaNe tIrthaMkara hovA chatAM "namotisa" kahIne saMghane namaskAra karI enI mahattA batAvI che; saMghanuM sthAna paccIsamA tIrtha kara jeTaluM batAvyuM che. navA leka-sevake maLI zakaze : A vAta je AjanA jaina samAjane samajAI jAya to AjanA yuge ApaNe je saMgaThane ane tenA ghaDatara temaja anubaMdhanI vAta karIe chIe temAM teo sahAyaka banatA vAra nahIM lagADe. zrI devajIbhAI kahe che tema dharmiSTha zrAvakomAMthIja sAcA lokasevaka nIkaLavAnA, jemanI daSTi sarvAgI ane vyApaka haze ane teo dharmamaya samAjanI racanAnuM kArya karaze. A vAta zakya paNa che. kAraNa ke gAMdhIjInA samaye ghaNA jaine sAcA lokasevako tarIke bahAra paDyA hatA kacchamAM te moTA bhAganA jaine kheDUta paNa che. pariNAme tyAM jainamAM ghaNI ja dharmacustatA che. jaina sAdhu-sAdhvIone saMparka paNa bahu sAdhe che. jaina sAdhuonA AhAra pANI ane anya jarUrato aMge paNa satata jAgRti rAkhe che. evI Aje tyAMnI saMgha vyavasthA che. emAM je rUDhine bAda karIne sAcA dharmane puTa ApavAmAM Ave. tapasyAne sAmudAyika upayoga thAya; dharmakriyAo ke niyamomAM yugAnurUpa saMzodhana thAya to lokasevakonI eka navI paraMparA UbhI thavAnA saMyogo jaNAya che. saMta vinobAjInA nimitte. gAMdhIjI vakhatanA babalabhAI, jugatarAmabhAI, ravizaMkara mahArAja, jayaprakAza nArAyaNa, zaMkararAvadeva, aNa sAheba, dhIredrabhAI, dAdA dharmAdhikArI vagere racanAtmaka kAryakaronuM jUthe maLI gayuM. tema vaidika sanyAsIo nimitte temanA anuyAyIomAM sAdhaka sAdhikAo maLI zake ane jaina sAdhu-sAdhvIo nimitte zrAvaka-zrAvikAomAMthI lokasevakonI hAramALA maLI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 sarvadharma samanvaya ane sarvAgI draSTi : Aje lokasevako taiyAra thAya temanAmAM sarvadharma samanvayanI bhAvanA ane jagatanA praznone samajavAnI sarvAgI daSTi hevI joIe. temaja jemanA nimitte A lokasevako thAya te dharmaguruoe A vAtanuM mahatava temanA gaLe utarAvavuM joIe sarvodayanA racanAtmaka kAryakara niyamita prArthanA karatA haze paNa sarvadharma samanvayane sakriya rUpa ApavAnI vAta Ave tyAre sarvadharmane abhyAsa bahuja ocho karatA haze. kadAca e aMge bahu ochA samaya paNa ApI zakyA haze, ema lAge che. eTalA mATe teo sAdhuonI jema sAmAnI vAta Ave tyAM sArI peThe kare paNa rAjakAraNanuM nAma paDatAM meTuM mayake DIne pitAnI javAbadArIomAMthI chaTakavAne prayatna karatA hoya che. eTale dharmaguruo ke jeo anubaMdhakAra tarIke kArya karavAnA che temaNe enuM mahatva batAvI gaLe utarAvavuM joIe to pitapotAne gRhastha anuyAyIo mAMthI lokasevakone kheMce to dezabharamAMthI racanAtmaka kArya karanArAonuM jUtha temane maLI rahe. 30 anubaMdhakAra ane 800 lekasevake : lagabhaga pAMca lAkhamAMthI eka sAro kAryakara maLe to 40 karoDanI vastImAMthI 800 lekasevako maLI rahe ane anuba dhanuM kAma dezamAM - sArI rIte goThavAI zake. sAthesAtha AjanA sAdhu vargamAMthI 25 thI 30 krAMtipriya sAdhuo maLI rahe to teo anubaMdhanuM kAma goThavavAmAM, saMgaThananI jamAvaTa sArI peThe karI bhUmikA taiyAra karavAmAM anubaMdha vicAradhArA pramANe ghaNuM saMgIna kArya karI zake. ATaluM thayA bAda caNatara ane ghaDatara karavAnuM pratyakSa kAma racanAtmaka kAryakaronuM che. jema sAdhu-sAdhvI zibira yojIne A kAmanI eka bhUmikA taiyAra kare tema zibirArthIo paNa jyAM jyAM taka maLe tyAM zibiro yojIne A vicAradhArA samajAvavAnuM kArya kare; sAdhu-sanyAsIone A rojanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra samajAve, sAdhaka-sAdhikAone A kAma mATe jAte taiyAra kare te AkhA dezamAM suMdara rIte kAma thaI zake. anubaMdhakAramAM kevaLa sarvasva homavAnI taiyArI ja nahi paNa tenI sAthe vyavasthita rIte anubaMdha joDavAnI kaLA paNa hovI joIe. jethI te rAjyanI Dakhala vakhate tene pratikAra karI zake ane rAjya upara pitAne prabhAva pADI zake. gAMdhIjIe racanAtmaka kAryakarone AzramamAM kutabaddha karI temanuM ghaDatara karyuM. teo rAjakAraNanI zuddhine paNa racanAtmaka kArya kahetA hatA. vinobAjI jevA pavanAramAM ekAMta sAdhanA karanArane paNa satyAgraha ane rAjakAraNa-zuddhimAM kheMcyA. rAjakAraNa lokone kAMtavA jevA racanAtmaka kAryamAM lagADayA; prArthanAmAM paNa kheMcA. paMDitajI jevAne prArthanAmAM bhaLavAmAM ane raTI kAMtavAmAM rasa jagADe. e vakhatanA gAMdhI sevAsaMdhamAM rAjakAraNI, arthakAraNa ane samAjakAraNuM traNeya prakAranA kAryakaronuM sAruM evuM joDANa thaI gayuM hatuM. je gAMdhIjIe ene TakAvI rAkhyA hatA ane kizoralAla mazarUvALAnA pramukhapade sthApIne rAkhyo hota te Aje temAMthI ghaDatara pAmelA sarvAgI anubaMdha daSTivALA sArA kAryakaro maLI zakta. paNa kamanazIbe ema na thayuM. e vakhate vAraMvAra Dakhala thAya ane rAjakAraNa mahatvanuM hoIne tenuM visarjana thayuM. Aje anubaMdhakAre pharI e saMgha racavAne che. ene prAyogika saMdha evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A prAyogika saMghanuM saMcAlana grAmasaMgaThananI nIcenA traNe maMDaLo upara raheze. temaja zaheranA mAtRsamAje, UbhA karI loka-zramika saMgaThana (majUra saMgaThana-ITuka)ne navo vaLAMka paNa prAgika saMgha Apaze. AMcake Apa-eka vizeSa yogyatA : anubaMdhakAranI bIjI yogyatA e hevI joIe ke jyAM AMcako ApavAnI jarUra lAge tyAM AMcako Apavo, AMcako ApavA aMge keTalAka kAryakaro virodha paNa kare che. temanuM mAnavuM che ke mAMDamAMDa kaI mANasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 ke saMsthA pAse Ave che tyAre tenI TIkA karI, AghAta pahoMcADI, bhUla hoya to Takora karI tene cheTA karavA-bhagADavA e hitAvaha nathI. paNa A vAta navI nathI. anubaMdhakAranA jIvanamAM samULI krAMti karavA mATe mAnavasamAjane AMcako ApIne badalavAnuM kArya te TheTha prAcInakALathI thatuM Ave che. bhagavAna mahAvIrathI gAMdhIjI sudhI ane tenI pahelAM paNa bhagavAna RSabhadevanA samayathI sAmAjika nIti nyAya vagerenAM mUlyo badalavA mATe AMcakA samAjane apAyA che. paNa, AMcako ApavAnuM rahasya je lokone samajAvavAmAM Ave te jarUra tenA pratyAghAto haLavA paDe. sAvarakuMDalAmAM bhUdAna kAryakarone moTo AMcako Apavo paDa hato. bhUdAnanA kaTAne saMkalpa pUre na thayo ane tethI AmaraNa--anazana karavAnA mArA nirNayathI AMcake Ape. te vakhate zrI. bhATolayAjI vageree sAruM kAma karyuM ane e prazna patAvI dIdho. tethI bhUdAnI loko rAjI thayA. paNa jyAre evI rIte koMgresanA AMcakAnI vAta Ave che tyAre kogresanA ane tenA prati sahAnubhUti dekhADanArA ghaNA lokone e rUcatuM nathI. evI ja rIte koMgresane Teko ApavAnI vAta ghaNuM racanAtmaka kAryakarone gamatI nathI. AvA samaye prAyogika saMdha, mAtRsamAje, pachAtavarga saMgaThana vageremAMthI thoDAka dRSTisaMpanna lokone tAravIne bahAra lAvavA paDaze. e loko AMcakAnuM rahasya jAte samajI gayA hoI bIjAne samajAvI zakaze. AMcakAnA kAraNe: AMcakA ApavA pAchaLa be kAraNe che - (1) naitika lokasaMgaThanane ke lokasevaka saMgaThanane jyAre rAjya saMsthA ke tene koI mANasa agara vagara daSTivALA janasevako toDI pADavA mAgatA hoya ke nukazAna pahoMcADavA mAgatA hoya tyAre..... (2) athavA, e traNe baLo paikInI koI saMsthA ke vyakita bhUla kare ke siddhAMtathI vicalita thAya tyAre... ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 dA. ta. koMgresane jyAre paNa siddhAMtathI vicalita thatI joIe chIe tyAre tene AMcakA ApIe ja chIe. jo ke ghaNuM keMgresa jUthanA mANasane tyAre ema paNa lAge che ke prAyogika saMdhavALA amArI saMsthAnI pratiSThAne dhakko pahoMcADe che. preraka ane pUraka baLanI vAta jyAre karavAmAM Ave che tyAre upalI kakSAnA koMgresIo tene svIkAre che paNa keTalAka sattAnA sthApita hita vALA kegresIo ema paNa kahe che ke ame pUrakanI vAta te svIkArIe chIe paNa amane vaLI preraka koNa? rAjya e ja sarvopari che; enI sAthe ja bIjI tarapha vikedrIkaraNanI gAmaDAne sattA ApavAnI vAto paNa teo ja kare che. bhAvane samajatA nathI ane zabdonI sAThamArI ryA kare che. gAMdhIjInA hAthamAM koMgresanI nADa hatI. tyAre badhA ja koMgresIo gAMdhIjInI vAta svIkAratA eTale eka bhAIe gAMdhIjIne kogresanA saramukhatyAra kahIne saMbodhyA te paNa gAMdhIjIe du:kha na lagADyuM. sAcI vAta mATe temaNe koMgresane ghaNA AMcakA ApyA che. svarAjya AvyA pachI kaTela kADhavAnI temanI vAta aMge rAjendrabAbu ane patijI suddhAne gaLe UtaratuM na hatuM. bApue badhAne khUba samajAvyA paNa na mAnyA tyAre kahyuM : "to huM mAre rasto laIza." jo ke e vakhate sahune AMcako te lAge paNa ka Trela kADhayA pachI badhAne thayuM ke bApunI vAta sAcI ane hitakAraka che. evI ja rIte rAjakoTanA rAjA sAme upavAsa karatI vakhate ghaNA rAjAone AMcako lAge; bApune mAravA mATe taiyAra thayA ane tenuM phaLa tarata na dekhAyuM. paNa, tenI pratikriyA bIjA rAjAo upara paDI. bhAvanagaranA rAjAe bApunI pAse AvI pAMca miniTamAM ja rAjya seMpI dIdhuM. tyAre rASTra ekatA mATe bhUmikA taiyAra thaI ane saradAra vallabhabhAI paTele badhA rAjyonuM ekIkaraNanuM je etihAsika kArya karyuM, te enA kAraNe thaI zakayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 evI ja rIte anubaMdhakAra rAjya saMsthA temaja racanAtmaka kAryakarone keTalAka AMcakA Apaze paNa te vakhate teNe ghaNuM dhIraja ane kunehathI kAma levuM paDaze. tenAmAM khUba ja zraddhA, daDhabairya ane atikuneha hevAM joIze. je te svataMtra rIte kAma upADI zake to bhale svataMtra rIte kAma kare paNa evI yogyatA, kuneha ke jokhame kheDavAnI zakti na hoya teNe koInI sAthe rahIne kArya karavuM joIe. nahIM to gothuM khAI javAne bhaya Ubheja che. pite taiyAra na thAya tyAMsudhI pAvaradhA anubaMdhakArane saMparka rAkhe ane tenA mArgadarzanathI kAma kare Ama thavAthI sarvAgI krAMtimAM banenAM saMyukta baLane moTA phALe ApI zakAze. carcA-vicAraNA krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo ane dharmadaSTie lokaghaDatara : zrI. devajIbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "tIrthakara paNa eka arthamAM anubaMdhakAra hatA paNa, AjanA vaijJAnika yugamAM duniyAnA dezo jeTalA najIka AvyA che te pramANe sarvAgI anubaMdhanI jarUra vadhAre che ane tene duniyAnA pravAhe samajIne prayogamAM lAvavo paDaze. Ama to cAra saMgaThananA anubaMdhanI vAta thAya che. paNa AjanA viziSTha saMyogomAM lokasaMgaThananA peTamAM mAtasamAjo temaja zramika saMgaThanane paNa alaga mahatva ApI cha saMgaThananI vAta paNa samayAnusAra che. mahilAo ane pachAtavargano vicAra karyA vagara Aje cAle tema nathI. sabhAgye gAMdhIjInA prayatnothI majUra-mahAjana ane I--ka jevA zramika-saMgaThane che. temaja pachAta varga tarIke vizvanI daSTie AphrikAnA dezone paNa laI zakAya che. AphrikAnI prajA sAthe anubaMdha joDAya tenI bhUmikA gAMdhIjIe taiyAra ja rAkhI che. gAMdhIjIe je ke dareka kSetramAM nIti-nyAyane pUTa ApavAne prayatna karele paNa e vakhate rAjakAraNa mukhya heI temaNe ene vadhAre mahatva ApyuM paNa have bIjA kSetranuM satya-ahiMsA-nIti-dharmanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 daSTie ghaDataranuM kArya karavAnuM che. ApaNe lokomAM UMDe A saMskAra paDyA heIne tema thavuM saraLa che. keMgresa rAjakIya saMsthA rUpe rahI che; ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthA gAMdhI sevA saMgha jevI savagI nathI banI; eTale temAM vizALa vyApatA ane uMDANane yoga maLyo nathI. ethI dareka vastune dharmanI dRSTie samajAvavAnI kaLA zIkhavAnI bAkI rahe che. e mATe dharmasaMsthAnA krAMtipriya sAdhu-sAdhvI, sanyAsIo temaja dharmajIvIoe lokonA UMDA saMparkamAM AvavuM paDaze. lokogAmaDAnA loko vizeSa rUpe, dharma prati AkarSAya che, evuM mane anubhava uparathI lAgyuM che. eTale ja bhale AjanA dharmanAyakomAM vizALa vyApaktA na hovA chatAM paNa loko bhajana-kIrtana ke pravacana nimitte AkarSAya che. je temane UMDI samajaNapUrvaka kahevAmAM Ave che teo samaje paNa che. eka dAkhalo TAMkuM -ekavAra kacchanA eka gAmaDAmAM eka bhAI e Arthika dRSTie vAcharaDAne khasI karavAnI vAta karelI. tyAre loko uzkerAIne cAlyA gayelA. huM te gAmamAM gaye ane meM dharmanI dRSTie e ja vAta temane dhIrethI kahI. "gAyane tame mAtA kahe ane tenA vAcharaDAne ekIne kADhI mUko. te AMkhalo banIne sahune raMjADato phare te e sAruM che ke kema? Aje Arthika dRSTie AkhalA pALavA muzkela che. tyAre bIjA loko ene pakaDIne enI khasI kare emAM te zrAvakanA paMdara varjita karmAdAnamAM "niSThaime" deSa lAge; paNa apavAda rUpe je ApaNe jAte karIe ane baLada banAvIe te temAM pahelA vratanA aticAra tarIke chuTa paNa rAkhI zakAya." teo vicAramAM paDI gayA. meM temane vadhArAmAM kahyuM : "jaina tatvajJAna jhINavaTabharI ahiMsAnI vAta kare che paNa te vahevAra ane siddhAMtane tALe meLavI Ape che. eTale ja teNe yaMtranI apekSA khetImAM apAraMbha kahyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 have zrAvaka khetI kare to pazu anivArya bane. ane baLadane khassI karavA jevA prazno uddabhave ja. agAu khetI karatAM gapAlana vadhAre hatuM. hajAra hajAra gAyonA dhaNa zrAvakone tyAM rahetA paNa have khetI vadhAre che ane tenA prazno e rIte ja ukelavAnA che." teo khuza thayA. je vAta mATe temaNe agAu nA pADelI te mATe rAjI thayA. TuMkamAM evIja rIte dareka vAtane dharmagra rAmAyaNa, mahAbhArata, gItA, jaina Agamo vageremAMthI ghaTADIne dharmaguruoe kahevI joIe. ema abhyAsa pADavAthI teo bIjAne paNa e rIte taiyAra karI zakaze. anubaMdhakAra eTale darekane sAMdhanAra : zrI. pUjAbhAI:-"jema badhI nadInuM pANI sAgaramAM maLavA chatAM sAgara chalakAtuM nathI evI ja rIte anubaMdhAkAre sAgaranI mAphaka dhIra gaMbhIra rahevuM paDaze. deza ane duniyAnI vAtonA eNe jANakAra rahevuM paDaze. enuM jIvana ja le konA vizvAsa ane AnaMdanuM dhAma raheze. Aje loko vadhu jAgRta, zikSita temaja jagatanA pravAhane jANakAra banyA che. tyAre sAdhuomAM e pramANamAM UMDA ane vyApaka guNo dekhAtA nathI. temaja loko kyAMka pAkhaMDa ke pila jue che eTale te badhA sAdhuone eja rIte zaMkAnI najare jue che. eTale anubaMdhakAre sarvAgI, satyazIla ane vyApaka thavuM paDaze. jema DIsamIsa ke pAnuM yaMtranA dareka bhAgane sAMdhavAnuM kAma kare che tema anubaMdhakAra deza ane duniyAnA tamAma baLone sAMdhaze. AMcakA vahAlAone ja ApavA paDaze : zrI. devajIbhAI --"savAre pU. mahArAja sAhebe kahyuM tema e mArge vahAlAMone paNa aneka AMcakA ApavA paDaze. bhacAunAM cA baMdha 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 karAvavA mATe thoDIka jANa karIne ADakhIlI karatA. tevA tattvonI sAme zuddhi prayoga zarU karyo. eTale e ta ne mArI baLadane kharasI karavAnI vAtane virodha jorazorathI zarU karyo. mane nAta bahAra kADhavA sudhI e pahoMcyA paNa meM kahyuM: "bhale tame khuzIthI bahAra kADhe je amArI vAta sAcI na hoya to." jyAM satya ane te paNa vahevAra satya hoya te loko ApameLe zAMta bane che. prAraMbhamAM khaLabhaLATa jarUra thAya che ane kyAreka "ekalo jAne re"nI paristhiti paNa AvIne UbhI rahe che. paNa satya ApaNe paDakhe haze te avyakta baLa ApaNI sAthe ja raheze. samAjanA sAthanI dRSTi ne mukhya sthAna ApavA jazuM te pAchaLa paDI jazuM. jo ke e paNa apekSanIya che cheja. kyAreka ToLAM UbharAze ane krAMtine nAda thatAM badhA vikherAI jatAM ekalA thaI javuM paDaze. gAMdhIjI paNa noAkhalImAM ekalA hatA ne? eTale avyA baLanA AdhAre AgaLa vadhanAranI pAchaLa jagata te Avaze ja te satya tarapha AkarSAyA vagara nahIM rahe. anubaMdhakArane te vAvelAM bIjanAM phaLane lAbha maLe ke na paNa maLe! tenA mATe te avirata kArya mukhya vastu che. mane eka bhAI kahe: "vargamAM jaina sAdhusAdhvIo dhAryA pramANe na AvyA; tethI saMtabAlajInA mana ane tana para asara thaI jAya che?" saMtabAlajIne jeo kaMike oLakhe che, te barAbara jANe che ke anabaMdhakAranI adAthI teo avirata cAlyA ja jAya che...cAlyA ja jAya che. temanuM rUMvADuce e rIte caLatuM nathI. keTalAka vaLI parIkSA karavA Ave che paNa teo parIkSA ApIne jAya che. ane ekavAra satya samajyo tene A mArge vaLyA vinA chUTakoja nathI. sahune anubaMdha : pU. nemimuni : gAMdhIjI kharekharA anubaMdhakAra hatA. koMgresamAM otaprota banyA ke chuTA thayA; chatAM AMcakA ApI ApIne paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 chevaTe te keMgresane ja Teko Ape. temaNe kahyuM " hu emAMthI nIkaLI gaye, saradAra nIkaLI jaze ke paMDitajI nIkaLI jaze to paNa koMgresa maravAnI nathI. e vacanaja koMgresanA majabUta pAyA viSe kahI jAya che. temAM zuddhivRddhi te karavI ja paDaze; AMcakA paNuM ApavA ja paDaze kAraNa ke anubaMdha pramANe rAjayanuM sthAna cheluM che. te AgaLa na jAya temaNe AMcakA ApavA ja paDaze. viduranI jema rAhatanAM kAmomAM racanAtmaka kAryakaro paDaze ke AMkha ADA kAna karaze te anubaMdhakAranuM kAma muzkela banI jaze. kAraNake anubaMdhakAranA mukhya sahAyako dharmanA pAyAvALA racanAtmaka kAryakaro ja haze. durbhAgye gAMdhIjInA sAthI lekhAtA kAryakaromAM paNa ghaNI vAra chIMcharI ahiMsA dekhAya che. amadAvAdamAM zrI morArajIbhAInI sabhAmAM sana 1956mAM ame sabhAmAM jatA hatA te racanAtmaka kAryakare paikInA cunaMdA gaNAya tevA bhAIoe amane rokIne kahyuM : "sabhAmAM javAthI loko uzkerAze !" zuM ame hiMsAne Teke ApavA jatA hatA ? tophAnonI hiMsAne macaka ApavA mATe ja javAnuM hatuM. je tema na karIe ane tephAnene mokaLa dora ApIe te lokonI rakSA kaI rIte thAya ? zAMtisenA ane satyAgrahanI vAta havAmAM rahI jAya ! AthI ja mane lAgyuM cheH "anubaMdhakArane ghaNuM upahAsa paNa karaze. tyAM teNe ane tenA sAthIoe aTala rahevAnuM che. racanAtmaka kAryakaree te vakhate anubaMdhakArane sAtha Apavo paDaze. Ama thAya te krAMtipriya sAdhusAdhvIo ane racanAtmaka kAryakaronA saMyukta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 prayAsathI A rekeTa yugamAM kaThaNa kArya paNa saraLa thaI paDaze. anubaMdhakAre paNa; Aje sAtha ApanArA ane kSaNa pachI virodhe caDhe te ye temanI paravAha karyA vagara AgaLa vadhavAnuM che. anubaMdhakAranI yogyatA ane saphaLatA mAtra bAhya kasoTIthI nahIM mapAya paNa tenI jAgRti, prayAsa ane kadaSTine sAthe rAkhavAnI bhAvanA chatAM mukhyapaNuM siddhAMtane apAya che ke kema te parathI jevAze. - raziyA, IMglAMDa, kAMsa va.nI audyogika krAMtimAM ApaNe joyuM ke A badhuM nahotuM. tethI tyAM ekAMgI krAMti thaI ane hiMsA-jUTha vagerene Azraya levAyo. rAjyasattA ke mUDIdhArA sarvAgI krAMti ane susaMsthAone anubaMdha thaI zake nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavatsala saMghanuM svarUpa [17] munizrI saMtabAlajI] [ 21-11-61. anubaMdha vicAradhArAnA mULa muddAnA saMdarbhamAM vizvavatsalasaMghanuM svarUpa e aMge atre vicAravAnuM che. anubaMdha vicAradhArA aMge vicAra karatA karatA sarvAgI daSTivALA lekamevako, krAMtipriya sAdhusAdhvIo, anubaMdhakAra, sarvAgI krAMtikAra e zabda AvI gayA che. paNa vizvavatsala saMgha"nI vAta karatAnI sAthe e badhAthI paNa ucca sarvocca ArAdhakanI ka95nA AkAra pAme che. vizvavAtsalyanA sarvocca ArAdhakane jene jagatanA pratyeka jIvo prati satata vAtsalyabhAva rahe ane e vAtsalyabhAva reDavA mATe je potAnI jAtane alaga vyakti tarIke maTAvI jagata AkhAne banI jAya e vizvavatsala che. tevA ArAdhakone saMdha e "vizvavatsala saMdha" che. A eka sarvocca kakSA che AtmAnI. vizvavatsala saMgha ane vizvAtsalya prAyogika saMghaH vizvavatsala saMdha zuM che ene khyAla jyAMsudhI saMpUrNa paNe na thAya tyAM sudhI bIjA baLone sAMkaLavAnuM kartavya sUjhe nahIM. ghaNIvAra loko vizva vAtsalya-prAyogika saMghane ane vizvavatsala saMghane eka samajI jAya che. paNa, vizva vAtsalya prAyogika saMdha vizvamAM vAtsalyane prayoga karanAra eka baLa che, te vizvavatsala saMghane pratyakSa pravega karavA mATenuM vAhana che. vizvavatsala saMdha grAmya prAyogika saMdha ane vizvAtsala prAyogika saMdha e bannene sAMkaLanArUM baLa che temaja mAnava jIvananA badhAM kSetramAM naitika saMgaThane dhArA dharmadaSTie samAja racanA karavAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mArgadarzaka baLa che. tenA mArgadarzanathI vizva vAtsalya prAyogika saMdha hAlamAM te zaheromAM bhAtasamAje calAve che ane bhaviSyamAM AMtararASTrIya kSetranA sAMskRtika ane sAmAjika prazno enA dvArA hAtha dharAze. vizvavatsala saMghanA mArgadarzanathI grAmya prAyogika saMdha (bhAlanaLakAMThA vagerenA prAgika saMgha) lokasaMgaThane ghaDaze ane dhIme dhIme grAmya prajAmAM naitikatA jAgRta karI, vizvanA gAmaDAMo mATe eka Adarza upasthita karaze temaja e Adarza vaDe ahiMsA ane satyanA AdhAre jIvate mAnavasamAja racavA preraNA Apaze. vidhavatsala saMghane vicAra : mArA samauna ekAMtavAsa vakhate vizvavatsalyasaMghane vicAra Avyo hato paNa te vakhate ene vicAra aspaSTa hatuM. tyArabAda bhAla naLakAMThA vageremAM dharma daSTie samAja racanAnA prayoga pachI e vicAra vadhAre spaSTa thayo. prayoga karyA bAda ja e vizvavasala-saMgha astitvamAM Ave e daSTie eka rIte te enI sthApanA thaI cUkI ema samajavuM joIe. lagabhaga 6 varSa pahelAM rAjasthAnathI munizrI DuMgarasiMhajI ane munizrI nemicaMdrajI bhAlanALa kAMThA prAga jANavA, jevA ane sAdhu jIvana sAthe eno anubaMdha samajavA mATe AvyA hatA. badhuM samajayA pachI emaNe pitAnA saMpradAya, veza, dIkSA-gurU vagere choDyA vagara e prayoga pratye temaja mArA pratye AMtarika zraddhA pragaTa karI. munizrI DuMgarasihajIne svargavAsa thayo. teo prakRtinA saraLa, jijJAsAmAM bALaka jevA hatA. temaNe munizrI nemicaMdrajIne A bAjunI zraddhA vizeSa rUpe jagADI hatI. A take emanI yAdI saheje AvI jAya che. Ama huM (saMtabAlajI), sva. DuMgarasiMhajI muni temaja munizrI nemicaMdrajI traNe te e saMghamAM AvI cUkyA samaje. savAla rahe che, A zibiramAM AvelA bIjA sanyAsIone emAM yogyatA viSe vicAra karavo joIze. daMDI sanyAsI zrI.gopAlasvAmIjI A sarvAgI vicArathI AkarSAIne ja zibiramAM AvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 emaNe parokSa rIte vizva vAtsalya vicAranuM sAhitya paNuM vAMcyuM che. tamArAmAMnA ghaNu sAdhaka ane sAdhikAone vizva vAtsalya vicAra dhArAne paricaya thaI gaye haze ema mAnuM chuM. temaja vizva vAtsalya vicAranI sarvocca ArAdhanA karanAra koNa haze e maMthana paNa kadAca mane mana cAlatuM ja haze. temane - sAdhaka - sAdhikAone eTaluM ja jaNAvavAnuM ke vizva vAtsalyanA sarvocca ArAdhakonA saMghane ja vidhavatsala saMgha kahevAne che. upara batAvyuM te pramANe A eka vicAra mAtra nathI - Adarza rUpe nathI paNa te vahevAra rUpe vyavasthita - vyApaka kyAre bane e haju cokkasa nathI. saMbhava che ke dhIme dhIme e vyavasthita rUpa pakaDe. Amate ApaNe krAMtipriya sAdhu - sanyAsI, anubaMdhakAra ane sarvAgI kriAMtikAra aMge judI judI rIte vicArI gayA chIe. eTale ke anubaMdhakAra agara krAMtipriya sAdhu - sanyAsImAM kaMIka pharaka che ke vizvavatsalamAM e badhA AvI jAya che athavA vizvavatsala ethI paNa kaMIka vizeSa che. mArA namra mate gItAmAM jema sthiti prajJa, triguNAtIta, jJAnI ane bhaktanI je vAto zrIkRSNa arjunane judI judI rIte samajAvI che ane aMte badhA eka yA bIjA prakAre eka ja che tema A badhA eka yA bIjI rIte eka ja che. vizvavatsala saMghanA 10 guNa :-vizvavatsala tarIke je vyakti hoya tenA paNa alaga alaga guNe kayA hevA joIe te ApaNe joI jaIe. A guNe je vyakitamAM hoya te vizvavatsalya saMdhamAM AvI zake che. anubaMdhakAra ke krAMtikAramAM paNa A guNo hovA joIe emAM kAMI kahevAnuM rahetuM nathI. A daza guNe A pramANe che :- (1) avyaktabaLamAM apAra zraddhA : vizvavatsalane sarva prathama apAra zraddhA avyAbaLamAM hovI joIe. e avyaktabaLane ApaNe >> maiyA" kahIe chIe. jagatamAM vAtsalya bhAva bharanArI- jIvanane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhi karanArI e zaktine ApaNe e rUpe oLakhIe chIe [ A aMge vadhu jANavA mATe zibira pravacana pustaka-1 jue.] jIvana ane jagatano te eka mahAniyama paNa che. cArebAju aMdhakAra chavAyo hoya tevA samaye vidhavatsala vyakti, prakAzanuM kiraNa joI zake che, tenuM kAraNa avyaktabaLamAM apAra zraddhA che. mane pitAne, samauna ekAMtavAsa vakhate ane jAta anubhavemAM tenI pratIti thaI che. dharmadaSTie samAja racanAno prayoga karyA pachI te mArI zraddhA aneka anubhavone aMte vadhI ja che. ghaNA zraddhALu loke jene sAkSAtkAra kahe, te sAkSAtkAra e kadAca na hoya, paNa avyakta " maiyA"nI avyakta rIte madada maLyAnA sAkSAtkAra rUpe anubhavo thayA che. gAMdhIjI e avyakta baLane "satya" kahetA. dharmanI bhASAmAM rAma" kahetA. tenA sAkSAtakAra rUpe madada maLyAnA ghaNA anubhave che. A anubhave judI judI rIte thAya evo saMbhava che. saMtabAlane ekarIte, muninamicaMdrajIne bIjI rIte te ge pAlasvAmIjIne trIjI rIte thaI zake. Ama judI judI rIte anubhavo thavAthI gabharAI jaIne zraddhA mUkavAnuM koI kAraNa nathI. te mATe apAra zraddhA rAkhIne ata sudhI aDaga rahevuM joIe. bhagavAna mahAvIrane to avyAbaLa pratyenI zraddhAnA ghaNA anubhave thayA hatA te vAta ApaNe eka vakhata temano javana prasaMga varNavatAM kahI gayA chIe. buddha bhagavAne 6 varSa lagI kaThora tapa karyuM. dehadamana karyuM ane temaNe svazarIrane hADakAnuM mALakhuM banAvI mUkayuM. chatAM AvyA baLanA sAkSAtkAranI evI ja tAlAvelI che. atUTa zraddhA sAthe teo AgaLane AgaLa vadhatA jai rahyA che. jyAM sudhI satyanAM darzana na thAya tyAM sudhI jaMpatA nathI. eka vakhata teo dhyAnamAM beThA hoya che ke temane satya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6pa darzana mATe je tattva khUTatuM hatuM te maLI jAya che. avyakta baLa temane ene sAkSAtkAra karAve che. te vakhate eka vArAMganA Ave che ane temane satya darzana thAya che. kyAM vArAMganA ane kyAM bhagavAna buddha? paNa avyakata baLa game tevA mAdhyama vaDe preraNA, anubhava ke sAkSAtkAra karAve che ema mAnavuM paDe che. bhagavAna rAmane vanavAsa vakhate avyakata baLa upara apAra zraddhA hatI. tethI ja cauda varSa lagI aneka saMkaTo vacce teo aDela rahI zakyA. aneka aparicita ja emanA madadagAra banI gayA. enI kalpanA paNa temane agAu na hatI. sugrIva ane vibhISaNanA te e vagara rAjyanA rAjA banI gayA. bhagavAna kRSNanA janma vakhate kArAgAramAM koNa sahAyaka hatuM ? evI ja rIte kaMsa, jarAsaMdha ane zizupAle temane mAravA mATe aneka upAyo ajamAvyA tyAre kaNa avyakta rIte sahAyaka hatuM? je gepa ane gopIone teo jANatA paNa na hatA te ja emanA bhakta banI jAya che. Ama avyakta baLanI madadane sAkSAtkAra zrI kRSNane thayo hato. 1943mAM gAMdhIjIe 21 upavAsa karyA hatA. te vakhatane eka prasaMga che. 'ranI ogasTamAM temane tathA temanA sAthIone pakaDIne jelamAM pUrI dIdhA hatA. eka bAju tephAna ane bIjI bAju damana cAlatuM hatuM. keTalAka samAjavAdI netA bhUgarbhamAM cAlyA gayA hatA. badhuM karyuM-karAvyuM dhULabheguM thatuM hatuM tyAre gAMdhIjIne mathana jAgyuM ke bhAre zuM karavuM joIe. e maMthanamAMthI 21 upavAsanI skUraNA thaI sAthe sAthe temane e vicAra paNa daDha thayo ke "mAre atyAre maravuM nathI!" paNa rASTra upara A AphatanA samaye prabhu pAse 21 upavAsa karI AtmabalidAna ApyA sivAya chUTako nathI. e upavAsamAM temaNe lIbunA pANInI chUTa rAkhI hatI. emanA upara te vakhate ghaNuM prahAra thayA, AkSepa AvyA paNuM emAMthI hemakhema pAra utarI gayA. AnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchaLa je tattva kAma karatuM hatuM te avyakata baLa pratyenI apAra zraddhA ja. kaI paNa na hoya; madade paNa na Ave, te ye A zraddhA khAlI javAnI nathI. jamavyaya gharmara trAyate mato mAt" eTale ke e dharmazraddhAne thoDo bhAga paNa mahAna bhayathI bacAve che. vizvavatsalanI zraddhA te mAtra tarka-baLa nathI paNa comera saMkaTanA vAdaLAMo vacce TakAvI rAkhatuM akhUTa pravAhabaLa che. (2) samaSTi sudhI sarvAgI prayoga karanAra vizvavasalano bIjo guNa e che ke te sarvAgI prayoga karanArA hoya che. te vyaktithI laIne samAja sudhI tema ja samaSTi sudhI eTale ke mAnava ane mAnava sivAyanA bIjA cha sudhI prayoga karato he jaIe. bhagavAna mahAvIra, bha. rAma vagerenA jIvanamAM te A vastu ApaNe joI gayA chIe. mahAtmA gAMdhIjInA jIvanamAM paNa evA ghaNuM prasaMgo banyA che jemAM vanaspati, pRthvI, pANI temaja anya jevo prati temanI keTalI AtmIyatA hatI te batAvI Ape che. eka vakhata gAMdhIjI AzramamAM prArthanAmAM beThA hatA. tyAre eka sarSa pAchaLathI AvI temanI pacheDImAM saMtAI gayuM. gAMdhIjIne kaze. khyAla nahato. jyAre sApe DekuM kADhyuM tyAre rAvajIbhAIe joyuM. teo bApu sAme vArevAre jatA hatA. bApue pUchyuM : "zuM che?" temaNe kahyuM : "sarSa che. paNa Apa jarAye halaze nahIM." prArthanA patyA pachI rAvajIbhAI pacheDI upADI, sapane ekAMtamAM choDI AvyA. te vakhate kAkA kAlelakare temane pUchayuM : "bApu! Apane AvA TANe kevA vicAro AvyA?" bApue kahyuM : zarUAtamAM to mane ema thayuM ke sarpa daMza deze eTale dehabhAna thayuM." gAMdhIjInuM dehabhAna eTale mAtra potAnuM zarIra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcavavA pUratuM nahIM, paNa A dehathI haju ghaNuM kAma karavAnuM che mATe samAja sevA mATe zarIra Take tevA prakAranuM dehabhAna hatuM. " pachI sAthe sAthe e paNa vicAra Avyo ke mAruM mRtyu sahaja AvatuM hoya te mane zA mATe vAMdho ho joIe? eka divase te A deha, paDavAne ja che. paNa bicArA sapane koI mAre nahIM. koI sApanA karaDavAthI mare te lokone tenA tarapha zeSa vadhI jAya che. tene mArI nAkhe che. mATe ene na mAravAnI bhalAmaNa karavAne vicAra Avyo hate " gAMdhIjInI sarva prati keTalI AtmIyatA hatI ? eTale je vizvavatsala hoya che te prANI mAtranuM hita citavavAne satata prayoga kare che. anAyAse AyAsa paNa kare che. je samaSTine vicAra mAnavamAM nahoya to mAnavasamAja mATe aneka nAnA prANIone bhoga levAya. alabatta emAM kone pahelAM bacAvavuM ane kone mUkavuM emAM viveka te karavuM ja joIe. jyAM aniSTa thata hoya tyAM thoDA aniSTathI patatuM hoya to te bAbata kSamya che paNa A bAbata aniSTone ghaTADavAnI dizAmAM javA mATe sUcaka thaI zake. mANasanA vyaktigata svArtha mATe e niyama lAgu na pADI zakAya. pazcimamAM eka evo siddhAMta che ke Greatest good of greatest member eTale ke ghaNA mANasonuM ghaNuM bhaluM thavuM joIe. ApaNe tyAM "bahujanahitAya, bahujana sukhAya" jevuM ja te e mULamAM che. paNa tyAMnA lokoe e rIte ghaTAvyuM che pitAnA vadhAre mANasonA hita mATe je thoDAka mANasono bhoga levAte heya te le. eTale ke garIba mANasonA bhege paisAdAra mojazokha bhogave evuM temaNe tAravyuM. A siddhAMtanA kAraNe, amerikAmAM yuropiyanee tyAMnI 80% vastIne sApha karI nAkhI; pote tyAM vasyA ane pachI lokazAhIno vicAra karavA lAgyA. eTaluM sAruM thayuM ke abrAhama liMkana, ane ziMgTana jevA mANase tyAM thayA ane temaNe lokonAM zeSaNane aTakAvavAno prayatna karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama vizvavatsala bane tyAM sudhI koIne koIne mATe bhoga na apAya e anyAyane nivAravAne prayoga karato ja hoya che. samaSTi sudhI pahoMcavAne ene A bIjo guNa che. (3) ahiMsAne sUkSmAtisUkSma vicAra : vizvavatsala trIjo guNa e hoya che ke te ahiMsAne sUkSmAtisUkSma vicAra karatA heya. Ama to samaSTi sudhInA vicAramAM A vAta eka aMze AvI jAya che paNa ahIM sukSmamAM sUkSma vicAranI rIte ahiMsAne bIje artha levAyo che. te e ke, mana, vacana ane kAyAthI hiMsA karavI nahIM, karAvavI nahIM ane karatAnuM samarthana paNa na karavuM. ahiMsAne A ekAMgI ane niSedhAtmaka artha thAya che. tyAre tenI paNa bIjI bAju niSedhAtmaka che. te e ke mana, vacana ane kAyAthI ahiMsAnuM pAlana karavuM, karAvavuM ane ahiMsA pALanAranuM samarthana karavuM. ahiMsAne Ama saMpUrNa vicAra thatAM, temAM sevA, kSamA, dayA, karUNA, prema, vAtsalya temaja sahAnubhUti, AtmIyatA sahega, nyAya vagere AvI jAya che. Aje ne Aje sUkSma ahiMsA sudhI na jaI zakAya, paNa enuM laya e hovuM joIe, A vAta thAya che tyAre jainadharmanI bhavya smRti AvI jAya che. tyAM AvI rItanI sUkSma ahiMsAne khUba vicAra karavA mAM AvyuM che. paNa agAu jaNAvavAmAM AvyuM ke ahiMsAne kevaLa ekAMgI ke niSedhAtmaka artha ghaTAvavAmAM AvatAM, te ekAMgI ane nivRtavAdI banI gaI che. emAMthI daMbha, bIjI tarapha napharata, IrSA, deSakaSTi vagere durguNa pAMgaryA che. jaina dharmanI ahiMsAmAM to eTalI jhINavaTathI ucca sAdhakane cAlavAnuM heya che ke amUkane keIe mAryo te e vAta sAMbhaLIne; mana ke vAcAthI je ema AvI jAya ke "sAruM thayuM. eja lAgane hate !te e vicAra mAnasika hiMsA thaI ane uddagAra vAcika (vacananI) hiMsA thaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 gAMdhIjI A bAbatamAM khUba jhINavaTathI anaMta nirIkSaNa karatA hatA. jyAre temaNe rAjakoTanA rAjavI sAme AmaraNAMta anazana karyuM te vakhate 21me upavAse te prazna patI gayo. saradAranI vAta sAcI TharI. rAjasthAna AMdolanane Teko maLyo. merisanvAyare Apela cUkAdo gAMdhIjInA pakSamAM Avyo paNa gAMdhIjIe emAM pAyAne deza je. "meM vIrAvALA tarapha amUka pUrvagraha rAkhIne A kAma karyuM eTale e pAyAnI bhUla che mATe cukAdo mArA pakSamAM AvyA chatAM huM ene nahIM svIkAruM. eTale ke enuM suMdara pariNAma huM nahIM bhogavuM" te cukAdAne temaNe phagAvI dIdhe. AvI rIte vidhavatsale ahiMsAnuM sUkSma ciMtana-manana ane nididhyAsana karavuM, vANI vicAra ane vartana vaDe sUkSma gaNatI hiMsAne paNa dUra karavI ane ahiMsAne vidheyAtmaka rIte prayoga karavo. evI ja rIte pANInAM biMdu, mATInAM kaNa, ane vanaspatinA aMkurane paNa IjA na pahoMce te mATe jhINavaTathI vicAra karI, teNe karakasarathI jIvavuM. karakasara ane kaMjusAImAM moTo pharka che. karakasara e guNa che; temAM saMyamanI vRtti che ane bIjI tarapha udAra thavAnI bhAvanA emAMthI jAge che. jyAre kaMjUsAI anadhara svArthavRttimAM janmela doSa che. eTaluM kharuM ke ghaNIvAra udAratAnA nAme ghaNuM loko apavyaya karatA hoya che paNuM ahiMsAne sAdhaka - vizvavatsala e aMge jhINavaTathI vicAra karaze, potAnI nAnAmAM nAnI bhUla kabUlaze ane bIjA prati kRtajJa raheze. (4) saMpUrNa AtmIyatA: vizvavatsalane sAdhaka jyAre sukSma ahiMsAnuM pAlana kare tyAre sahaje tene pratyeka jIva sAthe saMpUrNa AtmiyatA keLavavI paDaze. khAsa karIne tenA mArgadarzane cAlatI saMsthAo, kAryakaro vagere sAthe te AtmiyatA veta haze. "pelAnA doSe e mArA de cho" emaja mAnIne, tenI deSa - zuddhi mATe, tenA aMtarAtmAne jagADavA pote prAyazcita karaze. tenI guNavRddhi mATe satata prayatnazIla raheze. pitAnI upara AvatA AkSepa sahana karaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 paNa saMsthAgata beTA AkSepa haze te te kSaNamAtra paNa sahana - bhagavAna mahAvIre joyuM ke mAre nirvANa samaya najIka che ane mArA ziSya IndrabhUti gautamasvAmIne mArA pratye prazasta rAga che, mATe e dUra karavo joIe. te mATe jyAre gautama eka vakhata pUche che ke, "bhagavad ! Apa jaze pachI zuM thaze ?" tyAre teo kahe che: "naDuM nine manna hisTarDa, vahumA hissa fag | saMparU ne 3rg, samarthaM oma sI paHTyag " eTale ke pachI tamane badhAne ema thaze ke have jinezvara bhagavAna najare dekhAtA nathI paNa ghaNA puruSoe Acarelo jine padezita mArga - je anekAMta daSTivALA sarvAgI ane spaSTa che ke te jarUra dekhAze." kayAM sAkSAta jinezvara ane jyAM jinezvara kathita dharma? paNa tIrtharUpI dharma - saMghanI racanA karanAra bha. mahAvIre "namo tithisa' tIrthane - dharma - saMdhane namaskAra thAva" ema kahI vadhAre mahatva ApyuM che. tIrthane tIrthakara sudhInI upamA ApI che, kAraNa ke evI susaMsthAo dvArA ja pitAnuM temaja samAjanuM ghaDatara thAya che - guNavRddhi thAya che, samaSTi sudhInI AtmIyatA sadhAya che. paNa, jyAre saMdha upara AkSepa Ave, saMghanI avahelanA, niMdA ke avagaNanA thatI hoya tyAM e susAdhaka sahana nahIM karI zake. AmAM saMsthAone ghaDatara temaja je saMsthAmAM vadhAre guNe hoya ane ochA deSa hoya tevI saMsthAne Teko ApavAnI vAta AvI jAya che. eja vakhate bhagavAna mahAvIre je bIjI vAta karI te eka gautamasvAmInI guNavRddhi temaja mohazuddhi mATe, temane nirvANa samaye devazarmA brAhmaNane pratibodha ApavA mATe mokalI ApyA. bhagavAna mahAvIranA nirvANunA samAcAra sAMbhaLI temane moTo AMcake te lAge paNa pachI jJAnabaLe temane moha dUra thaI gaye; ane pUrNa Atma jJAna meLavI temaNe guNavRddhi karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 eno artha evo paNa nathI ke A prakAranI AtmIyatAne kAraNe game tevAne apanAvIne pharavuM. deza heya te jarUra tarata dUra karavA joIe. gAMdhIjIe samAjavAdI gRpane koMgresamAM samAvI lIdho hato. teo enuM ghaDatara paNa karatA hatA. ekavAra temaNe AcArya nareMdradevane pramukha banAvavA mATe prayatna paNa karyo ane emanI hAramAM potAnI nAmozI darzAvatI noMdha ke lekha temaNe harijanamAM lakhyo hato. svarAjya pachI jyAre deza upara aneka Aphato ekI sAthe AvI tyAre samAjavAdI gRpa alaga pakSa racavAnI vAta karavA lAge tyAre gAMdhIjIe sApha sApha kahI dIdhuM ke "Izvara paNa tamane mApha nahIM kare." ATalI badhI jhINavaTathI vizvavale dareka bAbata jevAnI raheze. te kAMtadraSTA haze ane jANato haze ke amUka baLa AgaLa vadhatAM - aniSTa vadhaze ane amUka baLathI ISTanuM samarthana thaze. pachI te yogya rIte kharA baLane preraka banaze. - deza, veza, bhASA ane saMskRtithI para vizvahita : vizvavatsalane pAMcamo guNa e haze ke te deza, veza, bhASA ane saMskRtithI para rahIne vizvahitanA prazno vicArato haze ane te mATe AcaraNa paNa karato haze. gAMdhIjI pachI A bhUmikA te sArI rIte taiyAra thayelI che; temaja anubaMdha vicAra paNa kheDAyo che eTale AcaraNamAM mUkavAnI Aje suMdara taka che. vizvavatsala eTalo badhe taiyAra hoya ke ene game teTalAM kaSTo ke pralobhane Ave e vizva vAtsalyabharyA vizvahitanA mArgathI calita thatuM nathI, paNa, e marajIvo mANasa maLaze kayAMthI? bahu anubhavanA aMte mane lAgyuM ke avasAna pahelAM zrImad rAjacaMdajI je udgAro kADhI gayA te kharA che. temaNe kahyuM :- sthiti evI AvI paDI che, thAka vadhI gayo; saharAnuM raNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7ra AvI paDayuM, huM thAkI gayA. pagamAM udayabhAvane lIdhe tyAM ja aTakavuM paDayuM." e pramANe temanI tyArapachInI kalpanA nigraMtha banavAnI hatI. paNa Amulya AvI gayuM. A nigraMtha te kevo ? " dravya bhAvamaya nigraMtha.........siddha che !" dravya ane bhAva bannethI nigraMtha hoya te samAjane vizvahitanI preraNA ApI zake. gAMdhIjImAM e guNe paDyA hatA. Aje lokomAM zraddhA paDI che. dharmane krAMtinI dizAmAM cAlanA ApanAra joIze, te kevaLa sAdhu sanyAsIo ke AtmasAdhako ja karI zakaze. gRhasthAzramIothI e nahIM thAya; kAraNa ke temanI aneka maryAdAo che. sAdhu-sanyAsIomAMthI ghaDAyela jaina sAdhusaMsthAmAMthI AvA aneka sAdhuo maLI Ave. paNa tyAM eka prakArano Dara jaNAya che. te e ke je krAMti karavA jazuM te aneka agavaDe veThavI paDaze te ? te chatAM temanAmAMthI virala rane te sAMpaDaze ja, ghaNI chUTachATa vALI sanyAsI saMsthAmAMthI paNa koIka nIkaLI Avaze. bhartuharine jema vilAsamAMthI vairAgya upajo; tema khristI sAdhuo, bauddhazramaNa, rAmakRSNa saMghanA saMnyAsIo ane gRhastha vezamAM sAdhutAne dIpAvanArAomAMthI keTalAka nIkaLI Avaze. sAdhuveza na hovA chatAM sAdhutAvALA, paM. neharU jevA paNa keTalAka haze, teo dravyathI sAdhu nathI paNa bhAvathI sAdhutAnA temanAmAM ghaNA guNe che. temanI namratA, nikhAlasatA, hamadabharyuM hRdaya ane vizvanI hitaciMtaka buddhi A badhA guNe temanAmAM sahaja rIte vaNAI gayA che, Ama chatAM temane koI sAdhu kaheze nahIM. paNa kharI rIte gAMdhI paraMparAe AvA sAdhamAnasavALA ghaNu mANase pAkyA che. kAkA kAlelakara nAthajI, maDhavALA vagere e paMkitanA che. tyAre saMta prakRti pramANe vinobAjI gAMdhIjInI mahAtmA kRtinA pratIka che. gAMdhIjInA vakhatamAM dravyabhAvane pharka karavAmAM Avyo na hate paNa Aje te baMne rIte sAdhu joIe. sAdhuveza lIdhe heya paNa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 ekAMgI ke vyaktivAdI haze, te te vizvavatsala saMghamAM nahIM cAlI zake. te mATe sarvAgI, vyApaka, vahevArU, anekAMtavALI ane saMsthA dvArA samAja ghaDatara ane saMsthA sthApanAnI daSTi haze te ja Aje tene sAdhu kahI zakAze ane te ja vizvavatsala saMdhane sabhya banI zakaze.teja vizvahitanuM kArya, deza, veza, bhASA-saMskRtinA vikArothI para rahIne karI zakaze. (6) vizvasevAmAM aharniza tatparatA : vizvasevAmAM aharniza tatparatA e vizvavatsalane chaThTho guNa che. enA mATe te mAtra rAhatanAM ja kAryo nahIM kare paNa jUnAM cheTAM mUlya jenAthI vizva pIDatuM haze tene uthApI navAM sAcAM mUlyo sthApavA mATe te prayatna karaze. zAMtisenA, zAMtisahAyaka ane zAMticAhaka e traNeya koTinA lokone e rAhabara, denAra temaja netRtva karanAra haze. UMDI AtmIyatA hevAne lIdhe, sevA tenA jIvanamAM vaNAI ane sahaja banI jaze. bALakane duHkhI , jema mAtA jAte duHkha veThI tene sukha pahoMcADe tema vizvavatsala jagatanA du:khane dUra karavA satata vAtsalya varasAvata raheze. (7) sarvadharma samanvayanI khevanA : A vizvavatsalane sAtame guNa che. je dharmo yoga-viziSTa haze temane e kakSAmAM jJAna viziSTa haze temane e kakSAmAM temaja nIti-viziSTa haze temane e kakSAmAM--ema yathAvyavasthita rAkhIne temane samanvaya vizvavasala karaze. jainadharmamAM samakitanA daza lakSaNe batAvatI vakhate kahyuM che ke "e chuM prarUpe nahIM; adakuM prarUpe nahIM temaja viparIta prarUpe nahI. temaja enAthI UlaTuM prarUpe to mithyAva." e pramANe vizvavatsala paNa sarvadharmanA satye tAravatI vakhate jAgRta raheze. badhA dharmone patIkA samajIne tenI kakSA pramANe mUkIne samanvaya karaze eTale koInI niMdA, ke raddhA karaze nahIM. alabatta te pitAnA dharmamAM saMzodhana karatA raheze. 18 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 (8) vizva vAtsalyanI saMpUrNa niSThA : AThamA guNa tarIke vizvavatsalamAM, vidhavAtsalyanI nItiniSThA, vrataniSThA ane AcAra niSThA hevI joIze. jyAM jyAM anubaMdha bagaDelA ke tUTelA joze to tene sudhAraze ane sAMdhaze. te saMgaThane UbhAM karI ghaDatara karaze, mArgadarzana Apaze, tAdAo ane tATasthayane viveka rAkhaze. " (9) pachAta temaja nArI vargane uddhAra : vizvavatsalane nava guNa e haze ke te vizvamAM pachAta rahelA deze, pachAta vargo, nArIjAti, gAmaDAM va.ne vadhAre unnata banAvavA prayatna karaze, temane ahiMsaka prayogonAM vAhana banAvaze ane pratiSThA Apaze. "sarve sarakhA che." ema nahIM kahe ane jene Aja sudhI vadhAre anyAya thayo che tene AgaLa lAvavA mATe vadhAre puruSArtha karaze. (10) vizvapraznone dareka paLe vicAra : vizvavanasalane dazamo guNa e haze ke te dareka paLe vizva praznone vicAra karaze? te kALadraSTA ane krAMtidraSTA haze. te dareka praznone dharmanItinI daSTie ukelavA prayatna karaze, jokhama kheDavA ane AkSepa sahevA taiyAra raheze. mahAtmA gAMdhIjI mATe lokoe ghaNA AkSepa karyo ke teo strone saMparka vadhAre kare che. rAjakAraNanA gaMdavADamAM paDe che, emane AdhyAtmika puruSa kaI rIte kahI zakAya ? paNa, bApue A badhA AkSepa sahIne pitAnI AdhyAtmikatA siddha karI hatI. evI ja rIte vizvavatsala saMghanA sabhya dhIrajathI sahevAnuM che. keTalAka rUDhicusta sabhyo tene DagAvavA ema paNa kaheze ke "gresa AvI saMsthA che. rAjakAraNa ne adhyAtma sAthe saMbaMdha nathI." tyAre te dhIrajathI cAlaze. keTalIka vAra asAvadhAnInA kAraNe koI bhUla thavA saMbhava che, tyAre avyAbaLa ene jAgRta rAkhaze. A vizvavatsala saMghane sAdhaka karyo ane kyAM ? e vizvavatsala saMghane sAdhaka kayA vezamAM haze? ene koI cokkasa veza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 nahIM hoya. te te upalA guNe ane cAritryasaMpanna haze ane eja enuM mUlyAMkana haze. kAMte e vibhUti haze, kAMto ghaDAyelI sAdhu saMsthAno sabhya haze ke vizvAtmasAdhaka haze. eja vizvavatsala thaI zakaze. tene koI vaDe nahIM bane, thala vADAbaMdhI ke cokaThAvALo e saMdha nahIM hoya. enA sabhyomAM Atma - niyamana (vaicchika aMkuzo) vadhAre haze. javAbadArI ane kartavyanuM bhAna sauthI vadhAre emAM haze. Aje to e saMkalanA karanAra saMdha che. bhaviSyamAM vyavasthita rIte e saMgha racAya paNa khare - nahIMtara paNa vizva vAtsalyanI prabaLa bhAvanAthI prerAyela je becAra sAdhako haze te paNa e kArya AgaLa dhapAvatA raheze. vizvavatsala saMdhanuM svarUpa ApanI samakSa raju karyuM che. enA pratyakSa sahayogI prAyogika saMghe raheze. carcA-vicAraNuM vizvavatsala ke haze? zrI. pUjAbhAie AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "savAranA mahArAjazrIe "vizvavatsala saMghanuM svarUpa" e viSaya upara khUba prakAza nAkhyo che. sAdI rIte kahuM te A saMghane sabhya nirAmiSAhArI haze. eTaluM ja nahIM balake, sAtvika khAnapAnamAM jhINavaTathI vicArI vartanAra haze. enI jarUra te ochI haze ane e meLavavAmAM paNa e nisarga parAyaNa raheze. deza, kALane anusarIne te vizvanA nAnA moTA savAla vicArIne ukelavA mathe to mahAna vIra haze ! dAdAbhAI naverAjajIe rASTrIya mahAsabhAnuM nAnuM bIja ropeluM tema bhAla naLakAMThAmAM anubaMdha vicAradhArAnuM bIja ropAyeluM. enA aMkura phUTayA pachI have e jhapATAbaMdha vikasI UThaze, evI zraddhA UbhI thaI gaI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 AgaLanA jamAnAmAM dharma saMsthApako dhArmika kSetra amUka svarUpa ane kSetramaryAdAmAM kheDatA. Aje to dareka kSetramAM sarvAgI satata kAma karavAnI bhUmikA dhamane mATe taiyAra che to vizvavatsala saMgha te mujaba kAma karaze. eka-be bALakothI Aje mAtA kaMTALe che paNa vizvavatsala te jagatanI janetA banI potAnI pharajo aviratapaNe bajAvaze. khristIdharmamAM paNa sevA guNa che. paNa tenI pAchaLa vaTALavRtti che temaja saMyama, tyAga ane tapa ochAM che. tyAre A saMdhane sabhya kazA vaLatara vinA sahajabhAve pANa-mAtramAM tadAkAra ane chatAM taTastha rahI sarve kSetre sAthe anubaMdhita haze." navuM ghaDatara: pUjya zrI nemimuni: "savAre je daza lakSaNe pUjya mahArAjazrIe batAvela che, emAM badhuM AvI jAya che. chatAM thoDuMka kahI dauM; "vizvavatsala saghane dezAgraha, vezAgraha nahIM hoya paNa enAM lakSaNo ane kAryo jotAM, lagabhaga nevuM TakA jeTalA tenA sabhya bhAratamAMthI ane bhAratanI ghaDAyelI jaina sAdhu saMsthAmAMthI ja maLI Avaze. emaNe deza-dezAMtaramAM, judA judA saMskAromAM ucharelA, sAdhu-sAdhavI ke sAdhaka-sAdhikAonA vicAra tathA AcAranuM ghaDatara karavuM paDaze. pachI temane judA judA kAryakrama aMge goThavaNa, nirdezana ane sahakAra ApavuM paDaze. sAcuM ghaDatara te kAryakrama dvArAja thavAnuM. A zibire ApaNuM darzana spaSTa karI nAkhyuM che. bAkI to bhAlanaLakAMThA jevA grAma prAyogika saMdhe, naitika grAma saMgaThane, mAtasamAje, madhyamavargIya ke majUronAM naitika janasaMgaThane, A vizvavatsala saMdhanA sabhyonI uNapa ApoApa pUrI nAkhaze, samaye samaye saMparkanA kAraNe svayaM jAgRti rakhAvaze temaja avyakta jagata sAthe anusaMdhAna vadhIne vikAsanA mArga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra77 ughADa banAvavAmAM madadagAra thaze. Ama AkhuM vizva vAtsalyanuM navuM ghaDatara thaze. vizvanA pravAhane abhyAsa? bIjuM vizvanA pravAhane abhyAsa kaI rIte karavo ? (1) arthazAstra, rAjanIti, vijJAna e badhA viSayo ane pravAhane anubaMdha vicAradhArAnI rIte kasI kasIne tAravaNI karI, AvA sabhya-sabhAo samAja AgaLa dharaze; jethI dharma daSTie samAja racanAmAM te samAja potAnI lAyakAta mujaba te te saMgaThanamAM joDAIne kAma ApI zakaze. A rIte dharmamaya samAja racanAnuM kAma pUrA vegathI AgaLa dhapaze. mArA vinamra mata pramANe ApaNane sAdhu-sAdhvI zibira dvArA e javalaMta anubhava thayo che ke dUra rahIne anumodana karanArA sAdhusAdhvIonI saMkhyA ghaNI vizALa che. to temane A mArganA anumodaka gaNI temane kAyamI saMparka rAkhavo paDaze. dUra rahIne paNa tevA sAdhu-sAdhvIo ApaNe keTalAka kAryakramomAM sakriya bhAga levAnA ane dhIre dhIre niSThA daDha banAvI pachI prANa pratiSThA ane parigrahane bhoga ApIne paNa A tarapha jAtane homavAnAM che. (2) keTalAka vaLI pAkSika eTale ke amuka kAryakramamAM bhAga levAnA, ane amuka kAryakrama gaLe nahIM Utare tyAM haLavo virodha paNa karavAnA. AvA sabhya-sabhyAo niSThAvAna thatAM ja bamaNA vegathI kAma Apaze. (3) bAkInA je naiSThika haze teo krAMtipriya (hAla thoDA ja haze) haze ane teo AjathI pUrA jozathI bhaLIne kAma ApavAnA. teo badhA kAryakramamAM bhaLaze. Ama Aje je saMkalanArUpa lAge che te vizvavatsala saMdha bhaviSyamAM vyavasthita banI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 vizvavatsala saMgha eTale sAdhu saMgha ja ! zrI devajIbhAI: "mArA namra mate te vizvavatsala saMdha eTale sAdhu saMsthA ja che. bhale koI jaina sUvamAM darzAvyA pramANe anya lige akhaMDa sanyAsI jevA virala sAdhaka jainavezamAM na hoya. vezane Agraha na hovA chatAM guNanI daSTie to e vAta AvIne UbhI ja rahe che. mArA mata pramANe : (1) naitika grAmasaMgaThana ane naitika nagarajana saMgaThana e sAmAnya rIte bhAvi athavA pAyAnI dharmalakSI mAnavatAvALA saMgha haze. (2) bhAla naLa kAMThA prAyogika saMgha jevo grAma prAyogika saMdha meTA bhAge mArgAnusArI saMgha-jaina paribhASA pramANe-haze. (3) e saMdhanA keTalAka sabhyo tathA vizvavAsalya prAyogika saMghanA keTalAka sabhyo maLIne samati lakSI zrAvaka zrAvikA saMdha jevo banaze; ane, (4) vizvavatsala saMdha eTale sAdhu saMgha. raNapuramAM pU. mahArAjazrIe je mahAciMtana karIne bhAlanaLa kAMThA pravega dvArA je AcAra (sAmAjika amalane) batAvyo, te ahIM sAdhusAdhvI zibiramAM, bhAlanaLa kAMThAnA kAryakaro tathA aneka prasaMgonA ahIMnA vividha kAryakramo anubhavIne dIvA jevo ceka dekhAI gayo che. zarUAtamAM bhale theDaka ratna bhegA thaze paNa dhIme dhIme saMkhyA vadhatA e vizvavatsala saMdha dharmadaSTie samAjaracanAnuM aneruM dazya khaDuM karI deze. vidhavatsala saMghanI vAta navIna ane samayasaranI che : zrI. mATaliyAjI: "ApaNI sAme chelle chelle mahArAjazrIe vizvavatsala saMghanI kalpanA spaSTa rIte mUkI dIdhI che. Ama te vizvabaMdhutvanA saMgha rUpe, IzvaranA sahu saMtAna tarIke bhAI-bhAInI jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 vartavAnI vAta IsAI dharmamAM Ave che. tenA lIdhe ja IsAI mizanarIo bhayaMkaramAM bhayakara sthaLe jaIne patiyala rogI ane samAjathI haDadhUta thayelAM mAnavamAM vacce kaparAmAM kaparuM kAma kare che. paNa te lokoe bina-IsAIne bhAI na ga eTalo pharaka thayo. e ja rIte IslAma dharmamAM paNa IsAnanI khidamata-sevA karavA mATe prayatna che ja, paNa temaNe khudAI khidamatagAra-musalamAna sivAya bIjAne birAdara na gaye. e ja rIte bhAratamAM sAdhu saMsthA keMdramAM rahI che paNa enuM lakSya mokSa rakhAyuM che. mokSane artha sakala karmathI ane sakala avivAthI mukta thavuM te che. ajJAnane lIdhe je saMsAra hoya te te sarva ajJAnathI mUkAI javuM tenuM nAma jJAna che, te ja mukti che. matalaba e ke AtmAnuM jJAna karavA mATe badhI pravRttimAtrathI chUTI javuM-rakhe, pravRttimAtramAM rahelo rAga vaLagI jaze ema mAnI sanyAsI-sAdhu saMsthA pravRttimAtrathI bIne dUra bhAganArI saMsthA banI gaI te sivAya IsAI vagere dharmonI dekhAdekhI dayAnaMda sarasvatIe AryasasAja, rAmakRSNa mizana, tema ja vedAMtI sanyAsIoe davAkhAnAMo karyA; hAIskUle karI. paNa A badhuM saMyamI jIvananA saMdarbhamAM athavA AdhyAtmikatAnA vikAsa mATe e paNa anivArya che ema mAnIne na karyuM. tyAre vizvavatsala saMdhamAM sarvAgI-sarvadharma samanvaya upAsanA kendramAM heIne hiMdu, jaina, IsAI, IslAmI, pArasI, yahudI - game tevA mAnavIne pitAne AtmIya kuTuMbIjana gaNavAmAM AvyA che- temaja AdhyAtmika jIvana ane sevA - rAhatanA kAryone sAMkaLavAmAM AvyA che. eTale vizvavatsala saMghanA sAdhu - carita mANase je uNapa haze tene pUravAmAM anivAryapaNe upayogI thaze. sAmo mANasa ApaNuM vAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280. svIkAre ke na svIkAre toye kazA vaLatara vinA nirmaLa, nirbhuja, nisvArtha sevAbhAvanI dRSTithI vizvavatsalasaMghanI pU. mahArAjazrInI A vAta navI ane addabhUta che. AdhyAtmika vidyAne pUTa pratyeka kSetrane ApavAnI vAta temaNe jAte ane saMsthA dvArA amalamAM mUkI - mukAvIne; AjanA yuganI daSTie jotAM, AkhIye sAdhusaMsthAne ajaba navI cAlanA ApI che. pAro paNa puTa apAya tyAre phUTI nIkaLavAne poSaka bane che. tema sAdhusaMsthA virakti sAcavIne dareka kSetrane rasa jIte laI zake che, ane rasa pUrI zake che. tIrtha kare kArya virakata thayA bAda saMghaThArA samAja ane samaSTimAM bhAvanAone vikAsa karAve che tema sAdhue prerakarUpe rahI saghane zubhavRtti karAvI zake che. Ama jaina zAsana ke jaina saMgha mATe A vastu jarAye navI nathI. mAtra ghATa na ApavAmAM Avyo che ane dareka dharmanA saMdezA lIdhA che. ApaNe jyAM UbhA chIe tyAMthI A mArgamAM kramabaddha pathiyAM zI rIte caDhIe! te vicAravAnuM che. ApaNe pravRttimAM paDayA chIe te saue nivRttinuM lakSya cUkavAnuM nathI ane sAdhu - sanyAsI - sAdhvIo jemaNe nivRtti svIkArI che temaNe sarvakSetranI sarva pravRttiomAM zumatane Teke ApI azubhata sAme ahiMsaka pratikAra karavAnI vAta paLe paLe yAda rAkhI sakriya banavAnuM che. saMsthAo ane saMghanA anusaMdhAnanI vAta, preraNA ane mArgadarzana ApavAnI vAta sAdhusaMtoe temaja racanAtmaka kAryakaronA saMghe paNa khyAlamAM rAkhavAnI che. bhautika, vaijJAnika, Arthika vagere dareka kSetrane - rAjakAraNa suddhAM, - AdhyAtmika pUTa ApavAne che. ApaNane A cAra mAsamAM bharapUra bhAtu maLyuM che. ApaNe A bhagIratha kAryamAM keTalA upayogI thaI zakazuM te ApaNe pote ja vAraMvAra vicArI, tene amalI banAvavAnuM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 no prayoga sukhada anubhava - pU. zrI daMDI svAmIjI H "vizvavatsala saMdha viSe prAthamika te "anubaMdha vicAradhArA" tathA "sAdhu- sAdhvIone" vagere pustakomAM AvI jAya che. kharekhara hindudharmanuM rahasya ane mAnavathI mAMDIne mahAtmA zI rIte banAya evuM saMpUrNa ane soLe kaLAe khilI zake tevuM svarUpa vizva vAtsalyamAM AvI jAya che. mArI draSTie A kAryamAM Adarza tarIke mahAvIra, buddha, rAma ane kRSNa to che ja paNa, chellA yugamAM gAMdhIjIne pUraka tarIke mUkIe to ApaNuM vizvavAtsalyanuM kAma A pAMcane aMdarbha letAM, pUrepUrI saphaLatAne varaze evI pratIti thAya che. ApaNe badhA sADAcAra mAsa sAthe rahyA. temAM be jaina sAdhuo ane ame be vidika sanyAsIe chIe. ame khUba AtmIyatA anubhavI, alabatta vaidiko ane jenene AvI AtmIyatA asara te karI gaI haze; paNa tenuM pariNAma lAMbe gALe dekhAze. sAmAnya rIte loko vaTALavRttithI TevAyelA hoya che ane saMkucitatA hoya che. eTale pariNAmamAM thoDuM moDuM thavAnI ciMtA lAgatI nathI. ApaNe badhA sAthe rahyA eTale svAbhAvika rIte svabhAva - saMgharSa thAya paNa, prema jaLavAI rahyo te addabhUta vastu gaNAya. sagharSa na ja thAya e to azakaya vastu che; paNa ate jenuM pariNAma sAruM te sAruM gaNAya. A no prayAga hato ane tene sukhada anubhave. hamezAM yAda raheze. zrIbalavaMtabhAI: vizva vAtsalya amArA mATe ghaNI dUranI vAta , hevAthI ja svabhAva saMdharSa thayA paNa sAdhu - sanyAsIoe amane pitAnuM mAtRvAtsalya ahIM batAvI ApyuM. amane khAtarI thaI ke paristhitinA kAraNe mAnavI hiMsaka bane che paNa tenI pravRtti te ahiMsAnI ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 bahene vizva vAtsalya batAvI zake che- e mATe pU. mahArAjazrI kahe che te sAcuM che ema meM ahIM anubhavyuM che. mane savitAbene haMpha ApIne je zikhAmaNa ApI, teNe mArA mana upara UMDI asara karI che. Izvara, dharmaguru e badhAmAM zraddhA viSe paNa mane A nimitte vadhu khyAla AvyA. mane ema paNa lAgyuM che ke AjanI keLavaNumAM dharmatatva ane mAtRvAtsalya umerAvAM joIe. najIkamAM leMpathI kIDIne saLagAvatA madrAsI bALakone huM aTakAvI vALI zakyo chuM. evI ja rIte vAtavAtamAM gALa detA kacchI yuvAnane paNa premathI samajAvatAM asara thaI ApaNe je vizvavatsala-saMgha viSe pU. gurudeva pAsethI sAMbhaLyuM temAM dhIraja, zraddhA ane niSThA temaja AcaraNa va.nI khUbaja daDhatA jarUrI che. zrI. mATaliyAjI; "premamAM ajaba tAkAta che. mAtAomAM vAtsalya bharapUra hoya che. mAre te e kahevAnuM che ke goLanA gaNapati banavA karatA rAMdalanA loTA sArA. eTale ke mAtra vAtamAM mIThAza hoya paNa kartavyamAM na hoya tenA karatAM kartavya ane vANI banemAM mIThAza hoya te sonAmAM sugaMdha jevuM paNa ekaja tatva hoya kartavyanI mIThAza ja sArI. zrI. pUjAbhAI: "sAva niSkriya karatAM sakriya, jarA kaDaka heya te paNa sArUM. A draSTie cakAsatAM ApaNe sau khUba sadabhAgI chIe. ApaNane ahIM ja ApaNI uNapanI sAthe pUrti karanArAone sukhada paricaya thaI gayo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdha vicAra - kAvya A anubaMdha vicAra jagatamAM, A anubaMdha vicAra (jagatamAM) zAzvatazAnti saune samarpa, UtAraze bhavapAra (jagatamAM) cAra aMgonI nijanijasthAna, gUthaNa goThavanAra (jagatamAM) gAmaDuM temAM agraNe TAme, annavastrAdi bhaMDAra (jagatamAM) hiMdI saMskRtinAM maulika satya, paDyAM tyAM aparaMpAra (jagatamAM) janasaMkhyA jyAM jaMgI vase che, saraLa zramika udAra (jagatamAM) naitikapAye saMgaThita thaIne, vizvamAM pahoMcI janAra (jagatamAM) bApu samayanA sevaka saghaLA, racanAkArya karanAra (jagatamAM) gAmaDA, bhakto, koMgresamAMthI, upara je UThanAra (jagatamAM) grAma prAyogika sa rUpe e, koMgresane preranAra (jagatamAM) vizva vAtsalya prAgika saMdhe, zaheramAM , bananAra (jagatamAM) indu, mAtasamAja Adi sau, tenA taLe cAlanAra (jagatamAM) gAmaDAM, iTuka, bhAtasamAje, koMgresa pUraNahAra (jagatamAM) lokazAhI baLa kogresa jaganuM, rAjyakSetra bananAra (jagatamAM) artha, samAja ne saMskRtikSetra, kere mUkIne mathanAra (jagatamAM) prema pUraka baLa thI ke gresa, zuddha saMgIna thanAra (jagatamAM) A traNane kAtipriya saMta, sau sneha thakI sAMdhanAra (jagatamAM) sAdhu sAdhvIne varga e sAru, cAturmAsika maLanAra (jagatamAM) sAmudAyika ahiMsAnA pravege, bhArata vizvane denAra (jagatamAM) vizvaprajAonA yuddhane cheDe - AvI jaga-zAnti thanAra (jagatamAM) maiyA ne saMtanI mahA kRpAthI, sadaiva jaya jayakAra (jagatamAM) lllllllllllllllllllll Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com