________________
૨૫૪
દા. ત. કોંગ્રેસને જ્યારે પણ સિદ્ધાંતથી વિચલિત થતી જોઈએ છીએ ત્યારે તેને આંચકા આપીએ જ છીએ. જો કે ઘણું કેંગ્રેસ જૂથના માણસને ત્યારે એમ પણ લાગે છે કે પ્રાયોગિક સંધવાળા અમારી સંસ્થાની પ્રતિષ્ઠાને ધક્કો પહોંચાડે છે.
પ્રેરક અને પૂરક બળની વાત જ્યારે કરવામાં આવે છે ત્યારે ઉપલી કક્ષાના કોંગ્રેસીઓ તેને સ્વીકારે છે પણ કેટલાક સત્તાના સ્થાપિત હિત વાળા કેગ્રેસીઓ એમ પણ કહે છે કે અમે પૂરકની વાત તે સ્વીકારીએ છીએ પણ અમને વળી પ્રેરક કોણ? રાજ્ય એ જ સર્વોપરિ છે; એની સાથે જ બીજી તરફ વિકેદ્રીકરણની ગામડાને સત્તા આપવાની વાતો પણ તેઓ જ કરે છે. ભાવને સમજતા નથી અને શબ્દોની સાઠમારી ર્યા કરે છે.
ગાંધીજીના હાથમાં કોંગ્રેસની નાડ હતી. ત્યારે બધા જ કોંગ્રેસીઓ ગાંધીજીની વાત સ્વીકારતા એટલે એક ભાઈએ ગાંધીજીને કોગ્રેસના સરમુખત્યાર કહીને સંબોધ્યા તે પણ ગાંધીજીએ દુ:ખ ન લગાડ્યું. સાચી વાત માટે તેમણે કોંગ્રેસને ઘણા આંચકા આપ્યા છે. સ્વરાજ્ય આવ્યા પછી કટેલ કાઢવાની તેમની વાત અંગે રાજેન્દ્રબાબુ અને પતિજી સુદ્ધાને ગળે ઊતરતું ન હતું. બાપુએ બધાને ખૂબ સમજાવ્યા પણ ન માન્યા ત્યારે કહ્યું : “તો હું મારે રસ્તો લઈશ.” જો કે એ વખતે સહુને આંચકો તે લાગે પણ ક ટ્રેલ કાઢયા પછી બધાને થયું કે બાપુની વાત સાચી અને હિતકારક છે.
એવી જ રીતે રાજકોટના રાજા સામે ઉપવાસ કરતી વખતે ઘણા રાજાઓને આંચકો લાગે; બાપુને મારવા માટે તૈયાર થયા અને તેનું ફળ તરત ન દેખાયું. પણ, તેની પ્રતિક્રિયા બીજા રાજાઓ ઉપર પડી. ભાવનગરના રાજાએ બાપુની પાસે આવી પાંચ મિનિટમાં જ રાજ્ય સેંપી દીધું. ત્યારે રાષ્ટ્ર એકતા માટે ભૂમિકા તૈયાર થઈ અને સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે બધા રાજ્યોનું એકીકરણનું જે એતિહાસિક કાર્ય કર્યું, તે એના કારણે થઈ શકયું.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
