________________
૨૫૩
કે સંસ્થા પાસે આવે છે ત્યારે તેની ટીકા કરી, આઘાત પહોંચાડી, ભૂલ હોય તો ટકોર કરી તેને છેટા કરવા-ભગાડવા એ હિતાવહ નથી. પણ આ વાત નવી નથી. અનુબંધકારના જીવનમાં સમૂળી ક્રાંતિ કરવા માટે માનવસમાજને આંચકો આપીને બદલવાનું કાર્ય તે ઠેઠ પ્રાચીનકાળથી થતું આવે છે. ભગવાન મહાવીરથી ગાંધીજી સુધી અને તેની પહેલાં પણ ભગવાન ઋષભદેવના સમયથી સામાજિક નીતિ ન્યાય વગેરેનાં મૂલ્યો બદલવા માટે આંચકા સમાજને અપાયા છે.
પણ, આંચકો આપવાનું રહસ્ય જે લોકોને સમજાવવામાં આવે તે જરૂર તેના પ્રત્યાઘાતો હળવા પડે. સાવરકુંડલામાં ભૂદાન કાર્યકરોને મોટો આંચકો આપવો પડ હતો. ભૂદાનના કટાને સંકલ્પ પૂરે ન થયો અને તેથી આમરણ—અનશન કરવાના મારા નિર્ણયથી આંચકે આપે. તે વખતે શ્રી. ભાટોલયાજી વગેરેએ સારું કામ કર્યું અને એ પ્રશ્ન પતાવી દીધો. તેથી ભૂદાની લોકો રાજી થયા. પણ જ્યારે એવી રીતે કોંગ્રેસના આંચકાની વાત આવે છે ત્યારે કોગ્રેસના અને તેના પ્રતિ સહાનુભૂતિ દેખાડનારા ઘણા લોકોને એ રૂચતું નથી. એવી જ રીતે કોંગ્રેસને ટેકો આપવાની વાત ઘણું રચનાત્મક કાર્યકરોને ગમતી નથી. આવા સમયે પ્રાયોગિક સંધ, માતૃસમાજે, પછાતવર્ગ સંગઠન વગેરેમાંથી થોડાક દૃષ્ટિસંપન્ન લોકોને તારવીને બહાર લાવવા પડશે. એ લોકો આંચકાનું રહસ્ય જાતે સમજી ગયા હોઈ બીજાને સમજાવી શકશે.
આંચકાના કારણે: આંચકા આપવા પાછળ બે કારણે છે –
(૧) નૈતિક લોકસંગઠનને કે લોકસેવક સંગઠનને જ્યારે રાજ્ય સંસ્થા કે તેને કોઈ માણસ અગર વગર દષ્ટિવાળા જનસેવકો તોડી પાડવા માગતા હોય કે નુકશાન પહોંચાડવા માગતા હોય ત્યારે.....
(૨) અથવા, એ ત્રણે બળો પૈકીની કોઈ સંસ્થા કે વ્યકિત ભૂલ કરે કે સિદ્ધાંતથી વિચલિત થાય ત્યારે... ?
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
