________________
૨૦૭
લોકસંગઠન અને લોકસેવક સંખની સંધિ થઈ જવી જોઈએ જેથી તે બન્ને ઉપર સીધી અસર નાખી શકે અને તેથી અહિંસા દ્વારા વિશ્વશાંતિ શકય બને.
લોકસેવકે કેવા હોવા જોઈએ તે અંગે ગાંધીજીએ ખાસ કરીને દશ ગુણો બતાવ્યા છે :
ત્યારબાદ વિનોબાજીએ જે કાર્યક્રમ મૂક્યા ભૂદાન, ગ્રામદાન, જીવનદાન, શાંતિસેના વગેરે તેના કારણે પણ કેટલાક ગુણોનો વિકાસ થ. એ બધાં તને લઈને ભાલનળકાંઠા પ્રાયોગિક સંધ (રચનાત્મક કાર્યકર સગઠન)માં લોકસેવકોની જે આચારસંહિતા હેવી જોઈએ તેની એક રૂપરેખા બનાવવામાં આવી છે. તે પ્રમાણે દરેક લોકસેવકમાં નીચેના આઠ ગુણ તો હેવા જોઈએ.
(૧) સર્વાગી સવક્ષેત્રીય દરશન : આ ગુણ સર્વ પ્રથમ હોવો જોઈએ ઘણીવાર પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા અને પરિગ્રહ હેમવાની બલિદાનની ભાવના લેકસેવકમાં હોય છે પણ સગી દર્શનની ખામી એનામાં રહે છે. એ ખામી સર્વાગી માર્ગદર્શક મળતાં દૂર થઈ શકશે. પણ બીજી જે આવશ્યક વસ્તુ છે તે સર્વક્ષેત્રના સ્પર્શની તેણે બધાં ક્ષેત્રે લેવાં પડશે અને તેણે કોઈ પણ ક્ષેત્રથી અતડાં રહેવું ન જોઈએ; રાજકીય ક્ષેત્રથી પણ સત્તા ઉપર જવું કે ન જવું એ જુદી વાત છે. તેવીજ રીતે રાજ્યને વિકાસ થયો કે ન થયે એ જુદી વાત છે, પણ રાજ્ય નૈતિક ક્ષેત્રથી અલગ રહેવાનો ઈન્કાર કરશે નહીં. એવી જ રીતે સામાજિક અને આર્થિક બધા ક્ષેત્રમાં તે રસ લેશે. ગાંધીજી કદિ કંટાળ્યા નહતા. ગમે તેવા સંયોગો હેય, તો પણ તેઓ બધામાં રસ લેતા. એક બાજુ રાજકારણું ચાલતું હોય; બીજી બાજ અર્થકારણું ચાલતું હેય. ત્રીજી બાજુ સામાજિક પ્રશ્નો હેય, ચોથી બાજુ પ્રાર્થના હોય, અને નૈતિક-ધાર્મિક પ્રશ્નો ચાલતા હેય. આ બધામાં એમનું જીવન વિકાસ પામતું વહેતું ગયું છે. એની સાથે જ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
