________________
ર૦૮
રચનાત્મક કાર્યકરે જે એમના વારસદારો છે તેમને પણ એમણે ભાર્ગદર્શન આપ્યું છે. લોકસેવકે હમેશાં એમના જેવી સર્વાગી દષ્ટિ અને સર્વક્ષેત્રીયદશન આદર્શ રૂપે રાખવાં જોઈએ.
(૪) ક્રાંત દષ્ટિ : લોકસેવકને બીજે ગુણ એ હોવું જોઈએ કે તે કાંતદષ્ટિવાળો હેય. ભવિષ્યમાં શું બનવાનું છે તેની સૂઝ તેનામાં ઉગવી જોઈએ. આપણે ત્યાં ઋષિઓનાં વર્ણન આવે છે એમાં પ્રારંભિક “ષયો મંત્ર દૃષ્ટાઃ” એ વાકય આવે છે. એટલે કે ઋષિઓ પહેલાંથી સર્વક્ષેત્રના વિચારે જોઈ લેતા. વિનાબાજી કહે છે કે ક્રાંતિ વ્યકિતથી થશે. એટલે વ્યક્તિની દષ્ટિ ક્રાંત નહીં હોય તે ક્રાંતિ થઈ શકશે નહીં.
રચનાત્મક કાર્યકર્તાઓની કેટલીક મર્યાદાઓ હેય છે. તેમને કુટુંબ હશે; સંસ્થા હશે એના કારણે કેટલીક વસ્તુ નડતર રૂપ પણ બની શકે. છતાં પણ વ્યાપક દૃષ્ટિ હશે તો ભવિષ્યમાં શું થશે તેની તેને સૂઝ રહેશે. ગાંધીજી પાસે આ ક્રાંત દષ્ટિ હતી. છતાં પણ તેઓ પંડિતજી વગેરે સાથે વિચાર વિનિમય કરી લેતા. ભવિષ્યમાં કાર્યક્રમ આપો ? શું કરવું ? તે રચનાત્મક કાર્યકરે જવું પડશે. નહીંતર રૂઢિચુસ્તતા આવી જવાની અને કાર્ય અટકી પડવાનું. રચનાત્મક કાર્યકરો કેવા હોવા જોઈએ તેની એક ભૂમિકા છે, પણ તેમાં ભવિષ્યની ક્રાંત દષ્ટિ જરૂરી છે. શું કરવું, એમ જે કિર્તવ્ય મૂઢ બની જશે તે રચનાત્મક કાર્યની દિશા થંભી જશે.
(૩) જવાબદારીનું સક્રિય ભાનઃ રચનાત્મક કાર્યકરને પિતાની જવાબદારીનું સક્રિય ભાન હોવું જોઈએ. રાજ્યના આગેવાને છટકે, સામાજિક કાર્યકરે કે, કદાચ બધાયે છટકે તે છતાં તેણે “એ જાને રે....” જેમ ટકીને આગળ વધતા રહેવાનું છે. વિચારપૂર્વક એક વાત લીધા પછી તેને આગ્રહપૂર્વક વળગી રહેશે. તે કદિ એમ નહી’ કહે કે જોઈએ તેટલે સાથ મળતો નથી કે સફળતા વરતી નથી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
