________________
અને રૂપાંતર કરવા જતાં કયારેક દરેકને ખોફ વહેર પડે છે. જો કે બધાનું પરિણામ તે અંતે સારૂં જ આવ્યું છે કે આજે દેશમાં એને આદર ધીમે ધીમે વધતે જઈ રહ્યો છે.
ગાંધીજીએ સ્વરાજ્ય પછી પણ સામુદાયિક અહિંસાના પ્રયોગોનો ચીલો જાને ને આખલી જઈ ચાલુ રાખી બતાવ્યો જ છે. તેમની હૈયાતીમાં ખ્રિસ્તી, મુસ્લિમો વગેરે બધા ધર્મોનાં અનુયાયીઓ ભળ્યાં. તેમણે જે પ્રયોગ કર્યા તેમાં જેમ સાધુ સંસ્થાના સભ્ય ભળ્યા તેમ શરૂમાં વિરોધ પણ કર્યો. છતાં લોકે એ મહાત્મા પુરૂષ ગાંધીજીની પડખે હતા એટલે સૌને ખેચાવું પડ્યું.
ગાંધીજી કહેતાઃ “હું ધર્મ અને ધર્મગ્રંથો બંનેને માનું છું. પણ જે પ્રત્યક્ષ અનુભવની સાથે ન મળે ત્યાં તેનું સંશોધન કરવામાં પણ માનું છું.” આમાં ગાંધીજીની હૈયાતીમાં સાધુઓ સંસ્થારૂપે અલિપ્ત રહી ગયા. ગાંધી નિર્વાણ બાદ લોકસેવકો પણ સંસ્થાગત રીતે અલગ રહ્યા, એટલું જ નહીં પણ સામ્યવાદ, કોમવાદ. મૂડીવાદ, દાંડાઈવાદ અને ભ્રષ્ટાચાર વધતા ગયા તે ન રોકી શક્યા કે ન કોગ્રેસને શુદ્ધ, સંગીન અને રાજકીય ક્ષેત્રની મર્યાદાવાળી બનાવવામાં રસ લઈ શક્યા. હવે માત્ર અવ્યવસ્થિત લોકો શું કરી શકે?
અવ્યવસ્થિત લોકો તો “ટોળાંને ગાડરિયા પ્રવાહ જેવા છે. તેમને રાજકીય પક્ષો અને પૂછવાદી હિતેનાં સંગઠને હાથા બનાવે તેમાં શી નવાઈ છે. સદ્ભાગ્યે શહેરી મજૂરોનાં સંગઠનને નાને દીવડો મજૂર-મહાજન રૂપે બાપુ મૂકી ગયા છે. પણ તેનેયે અનુબંધમાં જોડવાની જરૂરિયાત આવીને ઊભી છે. એટલે લોક સંગઠનની વાતને સ્થાન આપવામાં આવેલ છે.
સુસાધુઓ પ્રવૃત્તિથી અલિપ્ત રહેવામાં માનતા થયા છે, અને તે પણ જે સદ્દપ્રવૃત્તિના સંઘ નિર્માતા ભગવાન મહાવીર સ્વામીના નામે ! એ પણ કેટલું વિચિત્ર ગણાય. સદ્દભાગ્યે શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીએ રાજ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
