________________
ને
આસપાસની શિબિરમાં આગ છે તે દર
ચર્ચા-વિચારણું યુરેપની નગર સંસ્કૃતિને વારસો:
આજની ચર્ચા ઉપાડતાં શ્રી માટલિયાએ કહ્યું: ભાલપરા બાજુમાં અમે જે ભૂગોળ દશમા ધેરણમાં ચલાવીએ છીએ; તેમાં યૂરોપ અને એશિયાનાં ગામડાંની સરખામણું કરીએ છીએ. મારે કહેવું જોઈએ કે યૂરોપને વિકાસ નગરોને કેંદ્રમાં રાખીને થયો છે. ત્યાં જે નગર હેય એની આસપાસ ભલે ગામડાં હોય પણ તેનું કેંદ્ર શહેર રહેવાનું. રેમના ઈતિહાસમાં, શિબિરમાં પણ એવું સાંભળ્યું છે. દુર્ભાગ્યે બ્રિટીશરને એ વારસો આપણને મળ્યો છે તે હજુ પણ મોટેભાગે છે. મુંબઈ, અમદાવાદ જેવાં કૅરપોરેશનને જે અધિકાર છે તે ગામડાને મળ્યા નથી. ગામડું સ્વાવલંબી :
નહીં તે, સન ૧૮૬૧ સુધી કોઈપણ ગામડું પોતાના ન્યાય માટે રાજ્ય પાસે ન જતું. હા, મોગલકાળમાં હિંદુઓ કે મુસલમાનોની જ્યાં જંગી બહુમતી હોય ત્યાં લઘુમતીને અન્યાય ન થાય તે માટે રાજ્ય સામે જોતું થયેલું પણ, મુરિલમ રાજાઓ જ્યાં તટસ્થપણું લાગે તે ગામડાને જ આ ન્યાય કરવાનું સોંપી દેતા. જાનમાલની રક્ષા માટે પણ ગામડું મોટાભાગે સ્વાવલંબી હતું. શિક્ષણનું પણ તેવું જ હતું. બંગાળના ઈતિહાસમાં, નેવું ટકા શિક્ષણ બ્રાહ્મણ ગુરૂઓના હાથમાં હતું અને તે અંગે ગામડું સ્વાવલંબી હતું. દુષ્કાળ પડે ત્યારે રાજાઓ અને શ્રીમતે સામેથી મદદ કરવા ભલે આવે, બાકી અનાજ અંગે સ્વાવલંબન અને સાવચેતી રહેતાં. અનાજ- ગેળ વિ.માં સડો ન પેસે તેમ તેને સાચવી રાખવામાં આવતાં. અવરજવરનાં વધુ સાધને નહીં, તેમ વધુ સ્વાર્થ નહીં એટલે સાધર્મિકોને જમાડવાનું; અન્નક્ષેત્રે, અને ધર્મસ્થળમાં યાત્રીજમણુ વગેરે ચાલુ જ હતાં. ગુજરાતમાં આજે પણ કેટલી જગ્યાએ, ભગતની જગ્યાએ અન્ન ક્ષેત્રનાં સ્થાન છે. ..
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
