________________
જમીન ન મળે તે એ જુદી વાત છે; પણ પુરુષાર્થના અભાવે સંકલ્પ તૂટે તે સંસ્કૃતિને હાસ ગણો જોઈએ. એટલે મેં અનશન કર્યું. તે વખતે સરકાર, જે પણ એક સંસ્થા જ છે. મદદે આવી અને કટા પૂરો થયો.
ત્રીજુ અનશન થયું ન્યાયનાં નવાં મૂલ્યો માટે પાલનપુરમાં ત્યાં એક કુમારિકા સાથે એક ડોકટરના અનૈતિક વહેવાર માટે પંચ નીમાયું. પંચે ફેંસલો આપે કે ગુનેગારે અમુક મુદત સુધી ગામ છોડીને ચાલ્યા જવું. પાંચ વર્ષ સુધી પ્રતિષ્ઠાનાં સ્થાને છોડી દેવા. તેણે એ ફેસલાને સ્વીકાર પણ કર્યો, પરંતુ ઘરે ગયા પછી અમુક તત્વોની ભંભેરણીથી તે ન માને. હવે પંચે કે સમાજે પોતાની તાકાત બતાવવી જોઈએ. ન્યાયનાં નવાં મૂલ્ય માટે સમાજે વ્યક્તિ ઉપર નૈતિક દબાણ લાવી ન્યાય પળાવવો જોઈએ. જે તેમ ન થાય તો અનિષ્ટોની સામે મહાજન કંઈ કરી શકતું નથી. સરકાર અને કોટૅની મર્યાદા છે. પરિણામે ખૂનામરકી થાય કાં સમસમીને બેસી રહેવું પડે. ત્યારે એક ધર્મગુરૂના નાતે અને સાધુની ફરજ રૂપે સમાજને જાગૃત કરવા માટે અનશન થયું. સમાજ જાગૃત થાય અને અનશન છૂટી ગયું. તે જ દિવસે જ ગુનેગાર પણ પ્રાયશ્ચિત સ્વીકારવા તૈયાર થઈ ગયો હતો. મૂલ્યપરિવર્તન :
આ ત્રણેય પ્રસંગોમાં કોંગ્રેસના ગાંધીલક્ષી તત્વોએ અને ગામડાંઓએ મુખ્ય ફાળો આપ્યો હતો. આ પ્રસંગે મૂકવાનું કારણ એ છે કે અહિંસક ક્રાંતિના જે વાહને છે તે અંગે ખ્યાલ આવી શકે.
ગામડાં અંગે તે વિચરાઈ ગયું છે. તેના ત્રણ વર્ગ છે. ખેડૂત, મજાર અને ગોપાલક. (એમાં બધા પશુ પાળનારાઓ આવી જાય છે.) એમાં ખેડૂત, મજૂરો અને ગોપાલક દરેકના અલગ સંગઠનની હિમાયત કરવામાં આવી છે. તેથી દરેકનું પોતાનું વ્યકિતત્વ ખીલે અને બીજે આપસઆપસમાં એ વર્ગો વચ્ચે અથડામણ ન જાગે; અને ગામડું એક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
