________________
૧૮
..
ગાંધીજીએ કોંગ્રેસને ઘડીને એક પ્રકારની પ્રતિષ્ઠા અપાવી હતી એટલે લેાકેા તેની પાસે અમૂક પ્રકારની અપેક્ષા રાખે છે. લોકોએ એકવાર આવીને મને કહ્યું : કોંગ્રેસના રાજ્યમાં ગોળીબાર ડ્રાય? ’ મે કહ્યું ઃ “ કાંગ્રેસના બંધારણમાં કયાં છે કે લોકો તૈફાન અને ભાંગફાડ કરતા હોય તેા ગેાળીભાર ન કરવા ? એના બંધારણમાં સત્ય, અહિંસા શબ્દ છે જ નહીં. માત્ર શાંતિમય ખંધારણીય રીતે એણે આગળ વધવાનું છે.”
તેમણે કહ્યું : “ ગાંધીજી એની પાછળ હતા.”
એટલે જ કાંગ્રેસે સત્ય – અહિંસાની દિશામાં વિકાસ કર્યો હતા. લોકા તેવી તપત્યાગના કાર્યક્રમવાળી કાંગ્રેસથી ટેવાઈ ગયા હાઈ તે આમ મેલે છે.
આજે કોંગ્રેસ જે સ્વરૂપમાં હતી, તેથીયે દિવસે દિવસે નીચે ઉતરતી જાય છે. પણ તે માટે અનુબંધકારે, જેના માટે જગત સંતાનરૂપે છે—તેણે શુ આખી દુનિયાના રાજકારણરૂપ એક અંગ જેવી એ સંસ્થાથી દૂર રહેવું જોઇએ? શું તેની ગંદકી દૂર કરતાં અચકાવું જોઇએ ? શું ઉચ્ચસાધક એવી ધડતર પામેલી સંતતિ રૂપ કાંગ્રેસને તરછેડશે કે તેની શુદ્ધિ કરશે ?
બાળક ગંદુ હાય તા માતા તેને તરહેતી નથી. બાળક ગ ચશે તે ટાપલી મારીને પશુ તેને સાફ કરશે. એટલે જ ખાસ કહેવાનુ એ જ છે કે સાધુ–સન્યાસીઓએ સવ પહેલાં માનવજાતિની ગંદકી દૂર કરવાની છે; અને તેને સાફ સુથરી બનાવવાની છે. તેથી ખીજા પ્રાણીઓની હિંસા ઓછી થશે, તેમણે સર્વપ્રથમ માણસને પ્રેરણા આપવાની છે, જેથી તે મેાક્ષમાગ માં આગળ વધી શકે.
અત્યારસુધી ત્રણ શબ્દો આપણી આગળ રજૂ થયા છે:—રાજ્ય, લેાક (જન) અને જિન (સાધક) એ ત્રણેનાં શાસને આમાંથી જે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
