________________
અનુબંધ વિચાર ધારામાં નગર-લોકસંગઠન
મુનિશ્રી સંતબાલજી]
[૨૪–૧૦–૬૨ ગ્રામસંગઠન પછી નગરના લોકસંગઠનનો વિચાર કરવાનો છે. નગર શું છે ? અને તેના લોકોનું સંગઠન શા માટે ? એ ઉપર ઊંડાણથી વિચારવાનું છે. આજના નગરો વિષે ગાંધીજીએ કહ્યું છે કે તે
શેતાનના ચરખા છે” “જ્યાં કર નથી તે નગર , એ જુની વ્યાખ્યા છે. અગાઉ લોકો નગરમાં જવા રાજી ન થતા, પણ આંતરરાષ્ટ્રિય સંબંધે વધતા અને પરદેશ ખેડવા જવાનો મેહ વધતા ગામડાના લોકો બહાર ખેંચાતા ગયા. માલબહાર જાય અને બહારથી માલ આવે. એ માટે દરિયા મુખ્ય હતા, અગર તે નદીને પ્રવાહ આધારભૂત હતા. તેથી દરિયાકાંઠે શહેરો વસ્યાં, નદીકાંઠે પણ નગર વસ્યા. સૌરાષ્ટ્રમાં જામનગર, પિોરબંદર, ભાવનગર ઓખા વગેરે શહેરો વસ્યા તેનું કારણ સાગર કાંઠે છે. સુરત પણ તેમજ વસ્યું. મોટા ભાગે હિંદના પ્રાંતની રાજધાની કે મુખ્ય શહેર, રાજસ્થાનને બાદ કરતાં કોઈને કોઈ નદીકાંઠે કે દરિયા કાંઠે વસ્યા છે. - નગર એટલે આયાત-નિકાસનું સ્થળ. વધારાને માલ બહાર મોકલે
અને ખુટતો માલ મંગાવે. ત્યાંને વહીવટ નાના કોણે કરે. તેમણે લોકોને આકર્ષવા કહ્યું કે તમે ડરો નહી, તમારી ઉપર કોઈ જાતનો કાર લેવાશે નહીં; તેમજ બીજી સવવ પણ કરી આપીશું. તમારા ધંધા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
