________________
સર્વપ્રથમ એ છે કે ગેસની અત્યાર સુધીની નીતિનું મોટું ભયસ્થાન છે તેની સામ્યવાદ તરફ લેખાતી કુણી નજર. આ કૂણી નજરનું એક કારણ એ છે કે માનવજીવનના પ્રાથમિક તબકકે તે દરેક માનવને રેટ, ઓટલો અને માવજત આપવાનું સ્વીકારે છે. એટલે પછાત દેશના લોકો તે તરફ આકર્ષાય તેમ તે તરફ આકર્ષણ રહી શકે. સામ્યવાદને ભય એ છે કે તેના પાયામાં વ્યક્તિને ભેગસુખે આપવાનું છે. તેના વિકાસને બાંધી લેવામાં આવ્યો છે. સ્વતંત્ર વિચારને ત્યાં સ્થાન નથી, તેમજ ભૂતકાળની કે વર્તમાનની કોઈ પણ મહત્વની વ્યક્તિની કારકિર્દીનું ફોઈ મૂલ્યાંકન નથી. આપણે ત્યાં ખૂશ્રેવ સાથે પ્રમુખ બુલ્ગાનીને આવ્યા હતા. આજે એ બુલ્ગાનીને કયાં છે તેની કોઈને ખબર નથી. જે સ્ટાલિને રશિયાને લેખંડી સંરક્ષણતા આપી તેના મડદાંને પણ ફેંકી દેવા જેટલી પૂછતા ત્યાં થઈ શકે છે. મરેલાને બધા માફ કરે છે પણ સામ્યવાદમાં એ માફ નથી. જો કે કહેવાય તો એ જ છે કે “ વ્યક્તિ માટે, વ્યક્તિ વડે વ્યક્તિઓનું શાસન” પણ તેમાં વ્યક્તિના સ્વતંત્ર વિકાસને, સ્વતંત્ર વિચારને કે સ્વતંત્ર વિરોધને જરા પણ સ્થાન નથી. હજારે અને લાખોની સંખ્યામાં વિરોધીઓની માનવ-હત્યા કરી નાખવી એ ત્યાં શક્ય છે. એટલે જ અનુબંધ વિચારધારામાં એને વિરોધ છે. આ તે લોકોનું એક સમૂહ મળીને સરમુખત્યારશાહી ભગવે છે અને બધાને બંધનમાં જકડે છે ત્યારે મૂડીવાદમાં એક વ્યક્તિ પિતાના ભોગ-સુખો માટે બીજાની અવગણના કરે છે એટલે તેને પણ અનુબંધ વિચારધારામાં સ્વીકાર કરવામાં આવ્યા નથી. એવી જ રીતે કોમવાદી પક્ષે માનવ-માનવ વચ્ચે ઝેર-વેર રડે છે, ભેદો ઊભા કરે છે, ભારતીય સંસ્કૃતિ માટે એ કલંકસમા છે, એટલે તેમને પણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું નથી.
પણું, સામ્યવાદ તરફ કહેવાતી કુણી નજર રાખનાર કોંગ્રેસને ધ્યેય સમાજવાદનું છે; અને જે કે હગેરીના પ્રશ્નમાં તેની સહેજ વિલાસ પયેલી, પણ કોંગેના પ્રશ્નમાં તે એણે મક્કમતા દાખવી છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
