________________
૧૭૪
ટૂંકમાં ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં આટલી વસ્તુઓને વિચાર થવો જોઈએ. તેની અર્થનીતિ ગ્રામલક્ષી હેય. યંત્ર અને ઉદ્યોગે ભલે ત્યાં પગભર થાય પણ તે સહકારી ધોરણે. યંત્ર ઉપર વ્યકિતગત માલિકીની છૂટ ન મળવી જોઈએ. એક વ્યકિતને એક જ ઘધે હવે જોઈએ. ગામની ચિંતા ગામે કરવી જોઈએ. ખેતી ઉત્પાદનના પિષક ભાવ, રોજી-રોટીના પ્રશ્નો વગેરેને ઉકેલ સહકાર અને સંગઠન વડે થવો જોઈએ. આમ ગામડું પગભર થતાં ગામડાંનું પ્રતિનિધિત્વ ગામડું કરે, એના પ્રશ્નો એના પ્રતિનિધિઓને પૂછાય, પાય અને વિચારાય એવી પરિસ્થિતિ પેદા થશે. જેમ છેડા મજૂરે હોવા છતાં, મજૂરના પ્રશ્નો મજૂરમંડળ વડે ઉકેલાય છે તેમ ગામડાનું થશે. એ માટે લોકસંગઠનના એક અંગ રૂપે ગ્રામસંગઠનને વધારે મજબૂત કરવા પડશે. જેથી તેમનાં સંગઠિત અવાજનો પડઘે સરકારી અર્થનીતિ ઉપર પડે અને ગામડાંને કચડી નાખતા યંત્રની વ્યકિતગત માલિકી કે ધંધાઓ બંધ થાય. વ્યાજ અમુક ટકા જ લેવાય, આ બધા પ્રયત્ન ભાલ નળકાંઠા પ્રદેશમાં ખેડૂત મંડળ કરી રહ્યું છે. પ્રસંગ આવે ત્યાં તે બીજા પ્રદેશના ખેડૂતોની ચિંતા કરે છે. રેલસંકટ હોય, ભૂકંપ હોય, અગર તે બીજી કોઈ આફત ઊતરી આવી હોય ત્યારે ભાલનળકાંઠા ખેડૂતમંડળ યથાશક્તિ મદદ કરે જ છે.
ગામની સામાજિક નીતિ તે સ્પષ્ટ જ છે. ખેડૂત, મજૂર, ગોપાલક અને વિનિમયકાર સહુ ન્યાય-નીતિથી હળીમળી એક કુટુંબની જેમ રહે. નાતજાતના ભેદ નહીં પણ ન્યાયનીતિ ઉપર બધા અડગ. ગામને માણસ એ મારો સંબંધી-કુટુમ્બી એ ભાવના સામાજિક નીતિની હેવી જોઈએ, તે અંગે એક દાખલો ટાંકુ :
ભાલના એક ગામમાં પટેલ ભોજન કરવા બેઠા; કે કોઈએ ખબર આપી કે એક કુટુંબ બે દિવસથી ભૂખ્યું બેઠું છે. પટેલે હાથ ધોઈ નાખ્યા અને ગામને ભેગું કરી કહ્યું કે, બેલે શું કરવું છે? લોકલ બેડના કામ ચાલવાનાં હતાં પણ મજૂરી અમુક વખતે મળે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
