________________
કયે એ સમજાતું ન હતું. ગાંધીજીએ આ બધાને નિષ્કામ કર્મયોગ સમજાવ્યો અને બધાને યથા સ્થાને ગોઠવ્યા.
તેમણે સંન્યાસને ન અર્થ બધાને સમજાવ્યો – “પાનાં ચાસં સંસ્થા કયો વિદુઃ”
–બધાં કામ્ય (આસક્તિજન્ય) કર્મોનો ત્યાગ કરે, એજ ખરો સંન્યાસ છે. એટલે કે અમુક કામ પ્રત્યેની આસકિતને ત્યાગ એ જ સાચું સાધુત્વ છે. ગાંધીજીએ એ ઉપરાંત સાધુસંતને મહત્વ આપ્યું અને બધા રાષ્ટ્ર સંતને સમાજની સાથે અનુબંધ જોડો. આમ તેઓ સમાજની જરેજર વાતથી માહિતગાર રહેવા લાગ્યા. ઈશ્વરને સર્વજ્ઞ કહેવામાં આવે છે. એવું જ સિદ્ધ પુરુષોનું છે. તેઓ સિદ્ધશિલામાં રહીને જગતની ઘટઘટની વાત જ્ઞાન દ્વારા જાણે છે. આ સિદ્ધ અને ઇશ્વર અવ્યક્ત છે. પણ અરિહંત, અવતાર કે મસીહા વ્યક્ત છે-તેઓ સર્વજ્ઞ કહેવાય છે. એનું કારણ એ છે કે તેઓ સમાજને ઘડે છે એટલે તેઓ સમાજની ઝીણામાં ઝીણી વાતથી બરાબર માહિતગાર રહે છે. એટલે સિદ્ધ ઈશ્વર કરતાં અરિહંત કે અવતારનું મૂલ્યાંકન વધારે ગણવામાં આવે છે.
વિનેબાજીએ એક વખત એક વાત કરી હતી કે “ઈશ્વર ભલે વ્યાપક હેય પણ તે અવ્યક્ત છે. એટલે તેના વ્યક્તિ સ્વરૂપને લાવવું પડશે અને તે છે સાધુ-સંન્યાસીઓના રૂપમાં.”ઈશ્વર જેમ નિષ્પક્ષભાવે, બધાને, પાપી, પીડિત, દુઃખી, પદદલિત, રાય અને રંક બધાને સરખી રીતે અપનાવે છે અને યથા યોગ્ય ન્યાય આપે છે તેમ જ દરેક ક્ષેત્રમાં કાર્ય કરનારને તેની પ્રેરણું મળ્યા કરે છે તેમ જ આ વ્યક્ત ઈશ્વરએસાધુસંન્યાસીઓએ કાર્ય કરવું જોઈએ.
જેનસમાં પણ “ માવંતો “Hવા' વગેરે કહીને સ્થવિરકહપી સાધુઓને ભગવાન અને ધર્મદેવ તરીકે બતાવ્યા છે, કારણકે તેઓ સમાજની વચ્ચે રહીને પોતાની સાધના કરે છે એટલે તેમણે સમાજની
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
