________________
અમૂક વસ્તુનું નિયમન કરે તે એ રાજ્ય તથા આ બધા સમાજને -શુદ્ધ રાખવા વૈજ્ઞાનિક ઢબની નૈતિક સંગઠનેની વાત અસ્વાભાવિક કેમ લાગવી જોઈએ?
મારા વિનમ્ર મત પ્રમાણે અનુબંધ વિચારધારાની વાત ભારતની ધરતી સાથે વધુમાં વધુ સુસંગત જ છે. દેશ અને જગતની રાજ્ય સંસ્થા તરીકે કેસ
દેવજીભાઈએ કહ્યું : “દેશ અને દુનિયામાં રાજ્ય સંસ્થા તરીકે કેંગ્રેસ જ એકમાત્ર આશા છે, તે એની શુદ્ધિ અને પુષ્ટિ માટે પ્રયત્ન કરવા જ રહ્યા. કારણ કે વિશ્વની દૃષ્ટિએ જોતાં રાજ્યક્ષેત્રે સત્ય અને અહિંસાના માર્ગે એ જ બળ નજીકનું બને છે. તે જ વિશ્વની (રાજકીય ક્ષેત્રે) પ્રતિનિધિ સંસ્થા છે, અહિંસક મધ્યસ્થબળ તરીકે આંતરાષ્ટ્રિય ક્ષેત્રે અહિંસક પ્રેરણા આપી શકે છે.
હમણાં સ્વતંત્ર પક્ષના એક આગેવાન સાથે ભારે ચર્ચા થઈ હતી. એક ભાઈએ તેમને મારો પરિચય આપતાં કહ્યું: “આ ભાઈ, કચ્છના એક તાલુકામાં સંતબાલજીની અનુબંધ વિચારધારા પ્રમાણે એક ખેડૂતમંડળ ચલાવે છે. તે મુજબ તેઓ કોંગ્રેસને સદ્ધર ટેકે આપે છે. કોંગ્રેસ ગમે તેવા દાંડ કે મૂડીવાદી ઉમેદવારને ઊભે કરશે તો યે તેને મત અપાવશે. મહાન કોંગ્રેસી કરતાં પણ કેડ બાંધીને વધુ દઢતાથી કોંગ્રેસને જિતાડશે.”
આવી ઓળખાણ પછી એ આગેવાને મને પૂછ્યું: “કેમ, આ ભાઈ કહે છે તે સાચું છે ?”
મેં એમને પૂછયું : “જે દેશ અને દુનિયામાં આજ બળ રાજ્યક્ષેત્રે અનુકૂળ હોય તો આખા દેશે એને બચાવવું ન જોઈએ ? તમે પણ એમાં હતાજ ને ? આજે તેમાં જે સડે છે તેને આપણે કાઢો હેય તે તેના દેને આપણું ગણને સુધારવા જોઈએ ન કે જુદા વાડા કરીને બેસી જવું જોઈએ. સાથે રહીને જ આપણે તેને સુધારી શકશું એમ તમને નથી લાગતું?”
તેમણે એ સ્વીકાર્યું કે “અમે બધા દંભી છીએ. ખુરશી માટે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
