________________
૨૩૧
ખાસ કરીને ઈસાઈ સાધુઓનું જે સંગઠન છે અને તેઓ શિક્ષણ, મેવા તેમજ રાહતનાં જે પ્રચંડ કાર્યો આખી દુનિયામાં કરે છે અને મિશનરી સેવક તરીકે ફરજ બજાવી રહ્યા છે તેને ઉદારતાથી જોવાની જરૂર છે. એવી જ રીતે બૌદ્ધ ભિક્ષુઓનાં જે સંગઠને છે. તેઓ ધર્મ–પ્રચાર માટે કેટલું વ્યવસ્થિત કાર્ય કરે છે તે પણ જાણવું જોઈએ. એમ સંપર્ક સધાતાં તે લોકો પણ જાણુ શકશે કે સૂક્ષ્મ અહિંસા-દર્શન અને ભારતની અહિંસક સમાજ રચનામાં અનુબંધનું કેટલું મહત્વ છે ? સંપર્ક અને વિચારોનું આદાન પ્રદાન એવી જબર્દસ્ત શક્તિ છે કે આજે ધર્મના નામે જે ઝનૂન છે તેને એ તેડી શકશે અને માનવ જીવનનાં સાચાં મૂલ્યની સાચી સમજણ દરેક ધર્મના સાધુઓમાં આવી શકશે. સાધુ સંસ્થાને લોકસેવકો સાથે અનુબંધ બંધાય એ પહેલાં દરેક સાધુસંસ્થા વટાળવૃત્તિને બાજુએ મૂકી પરસ્પરનો સંપર્ક સાધે જેથી તેનું મૂલ્યાંકન વધે એવું જોવું જરૂરી છે. જો કે દરેક જાતિના લોકોમાં ધર્મગુરુઓ, ભલે તે ગમે તે ધર્મ કહેતા હોય. તેમનું સ્થાન સર્વોપરિ છે પણ તેમણે યુગ પ્રમાણે દૃષ્ટિ બદલી માનવસમાજ પરસ્પર કઈ રીતે સંકળાઈને ચાલે તે પ્રમાણે માન પ્રતિષ્ઠાનો થડે ભોગ આપી, બીજાએ શું કહે છે તે જાણવા માટે ઘટતું કરવું પડશે. એકાંત આત્મ સાધન કે નિક્રિયતા હવે કોઈપણ સાધુસમાજના મહત્વને ટકાવી રાખે એમ માનવું વધારે પડતુ છે. નવા બ્રાહ્મણે લેકસેવકે
અત્યાર સુધી સાધુ અને બ્રાહ્મણોના અનુબંધની વાત રજૂ કરવાનું કારણ એટલું જ છે કે આજે રચનાત્મક કાર્યકરો જે રીતે લોકોની સેવા બજાવે છે એ કામ અગાઉ બ્રાહ્મણો હસ્તક હતું. ધર્મસ્થાનની દેખરેખ, ધાર્મિક વિધિ વિધાને, સંસ્કારો જ્ઞાન–દાન, યજ્ઞયાગ વગેરે તેઓ કરાવતા અને ભિક્ષા માગી, દક્ષિણ પામી તેઓ જીવન નિર્વાહ ચલાવતા. આજે પણ ઘણું બ્રાહ્મણે જૂની પરંપરા પ્રમાણે ગામમાં લોટ માગવા નીકળે છે, ગોરજીનું કામ કરે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
