________________
૨૪
વિદ્ધારક શ્રી મહાવીર એકલ વિકલ બની ગઈ. તપવડે મુક્તિને ભેટવાની ભાવના અધપાંગરી બની રહી. છતાંયે આત્માને કસાવાની એક શુભ તક તો મળી જ ગણાય. આ તપના પ્રભાવે માનવી સૃષ્ટિ પર સ્વર્ગને ઉતારી શકે છે. અને સૃષ્ટિથી ઉર્ધ્વ પ્રદેશમાં વિચરી શકે છે ઐહિક સ્વાર્થ કાજે તપના પ્રભાવને ઉપયોગ કરતો નિર્બળ આત્મા આલમમાં જડતા જ ખીલવે છે. જે ધ્યેયને નજર સામે રાખી, પ્રયાણ આદરવામાં આવ્યું હોય, તે ધ્યેયને ગમે તે ભોગે પામવાની સાચી હિંમત કરનાર આત્મા જ આત્મ-અર્કની ઉજ્વળતાને બધે બહુલાવી શકે છે. કિન્તુ સળંગ જીવન તપશ્ચર્યામાં તો બહુ થોડા જ આત્માઓ વિજયી નીવડ્યા છે. વિશ્વામિત્ર જેવા રાજર્ષિનું તપ પણ મેનકા વડે ભેદાયું હતું. સાચી કસોટીજ વસ્તુના મૂળ મૂલ્યને પ્રકાશમાં લાવે છે. છતાં યે કસોટીની આગમાંથી વસ્તુ જેટલે અંશે પસાર થઈ સાચી સાબીત થાય, એટલે પણ તે લાભ તો મેળવે જ.
મુનિ વિશ્વભૂતિ ભૌતિક સુખ-વૈભવથી પર બન્યા હતા. તેમણે રાજ્યલક્ષ્મી છાંડી હતી. સંસારની અસારતાને પાઠ તેમણે સગી આંખે વાંચ્યા હતા. તેઓ સંસારત્યાગી બન્યા હતા. અનેક જન્મ પહેલાં રોપાયેલા સત્કર્મના બીજને જ્ઞાનનીર પાઈ ઉછેરવા ઉત્સુક થયા હતા. ચન્દ્રની ખીલતી રૂપેરી કળાની જેમ, તેમના ઉરબાગે જ્ઞાનકુસુમને ધીમો પણ નૈસર્ગિક વિકાસ થઈ રહ્યો હતો. તે જ્ઞાનકુસુમ આજે મંદ ધ્વનિ ઝીલવાને સશક્ત બન્યું હતું ક્રોધ જનિત પ્રતિજ્ઞાના પ્રચંડ વાયુએ તે કુસુમ કળીને કંઈક ઝાંખી બનાવી, તેને ખીલવવાના વધુ પ્રયાસને આવકારી લીધે.
મૃત્યુઃ-ભો પિતાપિતાના ભાવ ભજવી રહ્યા છે. જ્યારે માનવીને જીવન તે એક ભવરૂપ લાગે અને તે જીવનને પૂરું કરવા બીજા અનેક
