________________
મહામુનિ શ્રી મહાવીર
૧૧૩
પિતા સાથે ઝઘડીને તે એકલે પડી ગયો અને ચિત્રનું એક ફલક આલેખાવી, ગામેગામના જનેને તે બતાવતે પેટ ભરતો તે ભમવા લાગ્યો. એક દિવસ તે શ્રી મહાવીર ઊભા હતા ત્યાં આવી પહોંચે. શ્રી મહાવીરની કાતિ અને મુખમુદ્રા જોઈ તેને તરફ તે આકર્ષાયો, ચિત્રકલક ત્યજી તે તેમની સાથે-સાથે ફરવા લાગે.
વિહાર સ્થળો સંબંધી સત્યઃ–દીક્ષા લઈને શ્રી મહાવીર જ્ઞાતખંડ ઉદ્યાનથી ઉત્તર-પૂર્વે કુમારગ્રામે ગયેલા, ત્યાંથી કેલ્લાગ સંનિવેશ તરફ ગયેલા ને ત્યાંથી અસ્થિકગ્રામમાં ગયા ને ત્યાં પ્રથમ ચોમાસું કર્યું ને ત્યાંથી આગળ કનખલ આશ્રમમાં ગયા ને ત્યાં ચંડકૌશિકને શાન્ત કરીને ઉત્તરવાચાલ થઈને શ્વેતામ્બી તરફ ગયેલા. ત્યાથી સુરભિપુરને ગુણાક થઈને રાજગૃહમાં ગયેલા અને તેની નજીકના નાલંદા નામે ઉપનગરમાં બીજું ચોમાસું વીતાવેલું.
“આજે કેટલાક ઈતિહાસકારે માને છે કે પ્રભુ શ્રી મહાવીરને લપાણિ યક્ષને ઉપસર્ગ કાઠિયાવાડમાં આવેલા વઢવાણ ગામમાં નડેલે. તેમજ કનકપલ આશ્રમ તે આજે પણ આબુ ઉપર તે નામે ઓળખાતું તીર્થ છે. તેથી શ્રી વીર આબુ ઉપર પણ આવેલા. પરંતુ સાચાં ઐતિહાસિક પ્રમાણેના પવન સામે આ મને કલ્પિત હકીકત પૂરવાર થઈ શકે તેમ નથી. કારણ કે કનકખલ આશ્રમ એ કાંઈ આવ્યું ઉપરનું કનખલ તીર્થ નથી. એ ઉત્તર હિંદમાં અયોધ્યા જતા રસ્તામાં આશ્રમ પૂર્વ હિંદને એક સુપ્રસિદ્ધ આશ્રમ હતો. ભગવાન પ્રથમ ચાતુર્માસ બાદ શ્વેતામ્બી જતા હતા ત્યારે તેમના વિહારમાં એ આશ્રમ આવ્યા હતા. કનખલ આશ્રમ પતામ્બીની પાસે હતા એ નિમ્ન પ્રમાણેથી જાણી શકાય છે.* જે કનખલ આશ્રમને કનખલતીર્થ, અસ્થિકગામને વઢવાણુ વગેરે માની લઈએ તે પ્રભુનું પાંચમું ચોમાસું
* “તરસ ચ મ વેવિયા નામ નારી ' (આવશ્યક ચૂર્ણ પૂર્વભાગ પૃ. ૨૭૮ )
