________________
મહામુનિ શ્રી મહાવીર
૧૧૯ પચખાણ લીધું. તે સમયે તાપ વધારે પડતો હતો. વરસાદને સંભવ ઓછો હતો. બપોર સુધી અમને ઉપવાસ ખાસ આકરો ન લાગે. બપોર પછી મન આકુળવ્યાકુળ થવા લાગ્યું. બગાસાં આવવા મંડયાં. ચહાની દિશામાં સઘળી ઇન્દ્રિયો દેડવા લાગી. બીજા દિવસની કલ્પનામાં, કરેલા ઉપવાસનું સત્ત્વ ખરડાવા લાગ્યું. સાંજે પ્રતિક્રમણમાં પણ ચિત્ત સ્થિર ન રહ્યું. રાત આખી ભીનાં પાણુનાં પિતાં મૂકીને પસાર કરી. કેટલી બધી નિર્બળતા ગણાય. એક ઉપવાસને પણ સારી રીતે પાર, નહિ ઉતારવામાં અમારી ? જ્યારે શ્રી મહાવીર તે એક સાથે એક બે ત્રણ-ચાર-પાંચને છ-છ માસના ઉપવાસ કરતાં પણ સદા હસતા જ જણાતા. ઉપાસમાં પાણી લેવામાં પણ તેઓ આત્માની નિર્બળતા • માનતા, તેઓ ઈન્દ્રિયેના સ્વામી હતા આપણે સેવક છીએ. પાંચેય ઈન્દ્રિયો તેમની તેમના આત્માના અવાજને એકી સાથે માન આપતી જ્યારે આપણે તે ઇન્દ્રિયના બેલમ પયગમ્બરી સૂર માનીને સહર્ષ અનુસરીએ છીએ. શ્રી મહાવીર મનવચન કાયાના સ્વામી હતા, આપણે મન-વચન ને કાયામાં આત્માથી યે મેટાં સત્યો જોઈએ છીએ. નજર આપણી સદા-સર્વદા બહારની શોણિતભીની હવામાં દેડે છે. આત્મસિધુમાં ડૂબકી મારવાના શુભ પ્રસંગેને આપણે આવકાર દેતા જ નથી. શ્રી વીર માણસ હતા ને આપણે પણ છીએ. જે આત્મા શ્રી વીરમાં હતો એવો જ આત્મા આપણે છે. પણ અધ્યવસાયની શુભાશુભ પ્રવૃત્તિમાં આપણે ગોથાં ખાઈએ છીએ. શ્રી વીર પોતે પ્રતિપળે શુકલ અધ્યવસાયમાં જ રહેતા–તેમના અંતરકાશમાં સદા નિર્બળતાજ વિહરતી. મેલા વિચારનાં પાપભર્યા વાદળ તેમનાં ઉરાકાશે ન ટકી શતાં.
તપની બાબતમાં આજને કહેવાતે સુધરેલે જમાને બહુ જ સામાન્ય અભિપ્રાય દર્શાવે છે. સમજનારા મહાશયે એમ પણ સમજે છે કે, તપ વડે શરીરને શા માટે દમવું, છતાં ખોરાકે શા માટે ભૂખ્યા રહેવું. સ્વર્ગ-મુકિતની કલ્પનામાં મળેલાં સુખેથી શા વંચિત રહેવું ?
