________________
૧૯૪
વિહારક શ્રી મહાવીર
ધૂસરા પ્રમાણુ દષ્ટિ રાખીને વિહાર કરતાં શ્રી મહાવીરે ઇસમિતિનું યથાર્થ પાલન કરેલું, દીક્ષા કાળથી તે કેવળજ્ઞાન સુધીનો લાંબો સમય મૌનમાં વ્યતીત કરવા શ્રી વીરે પ્રસંગ ઊભો થયે પણ કાઈને કટુ વચન કર્યું નથી ને ભાષાસમિતિનું પૂરું પાલન કર્યું છે. એષણું સમિતિ એટલે દેષ રહિત આહાર ગ્રહણ કરે. શ્રી વીરે કંઈ પણ પ્રસંગે દોષિત ખોરાક લીધો જ નથી. છ માસના ઉપવાસને અંતે અન્ન વહેરવા ગયેલા ત્યારે સંગમદેવે ખોરાકને દોષિત કરેલ તે જાણીને તેઓ ત્યાંથી પણ પાછા ફરેલા અને એષણા સમિતિના પાલન વડે ચરિત્ર ક્યારામાં શુદ્ધ અમીરસ છાંટેલો. આદાનભંડ મત્તનિલેપણ સમિતિ એટલે પાત્રો પ્રમુખ ઉપકરણો જેને જયણાપૂર્વક ગ્રહણ કરે તેમ કરતાં જીવમાત્રને બાધા ન પહોંચાડે, પરંતુ શ્રી વીર કરપાત્રને જ ઉપયોગ કરતા હતા અને તેથી તેમને પાત્રો કે ઉપકરણોનો પ્રશ્ન સ્પશતાજ નથી. પરિઝાપનિકા સમિતિ એટલે થંડી –માત્રુ વગેરે નિર્જીવ સ્થાન પરઠવવું (મૂકવું). શ્રી વીર મહાપુરૂષ હતા. તેમને આહાર-વિહાર પણ ચરમ ચયી અદશ્ય હતો. એટલે તેમના માટે તે પ્રશ્ન રહેતું જ નથી. પણ સાધુસાધ્વીઓને લાગુ પડે છે. ઉk પાંચેય સમિતિમાં સદા જાગૃત તેમજ મન-વચન અને કાયાના દોષોથી નિમુંકત શ્રી વિરે અષ્ટ પ્રવચનમાતાને સંપૂર્ણ આદર વડે એવો સિદ્ધાન્ત જીવતો કર્યો છે કે, “ આત્મા માટે શરીરને આત્માના અફાટ. પ્રકાશ–જળમાં વહેતું મૂકી દેવું જોઇએ અને આત્મા વડે વિશ્વાત્માના વ્યાપક સંગીતસૂરમાં મળી જવું જોઈએ.'
સંસારીને ચાલવા માટે અનેક રાજમાર્ગો અને સડકે મેજુદ છે. સાધુજનોને ચાલવાનો માર્ગ ઘણોજ ઝીણો અને તંબૂરાના તાર જેવો સીધો છે. એક નટ જે રીતે દોરડા ઉપર એક નજરે સમતોલપણે કામ કરીને વિજય પામે છે, તેથી શતગણો આકરે માર્ગ છે, સાધુજનના વિજયદુર્ગને. નજર સામે મુકિતના ધવલ બિન્દુને સ્થિત કરી, તાર
