________________
પ્રકરણ પાંચમું સાર-વિહાર, ત્રીજું ચોમાસું. વિવિધ ઉપસર્ગોને સમભાવ. ચોથું ચોમાસું, તપશ્ચર્યા અનાર્યભૂમિમાં સહન કરેલા તીરદુ:ખે. આન-અનાર્યની તુલના, અહિંસાનું બળ. આધુનિક અહિંસા. કર્મોનાં પ્રકાર સ્વરૂપ, રહસ્ય. શ્રી મહાવીરે સહન કરેલા વિવિધ પ્રકારના ઉપસર્ગોની પાછળ કનુ જ તંત્ર હતું. વિહાર-સ્થળેની એતિહાસિક દૃષ્ટિએ સમાલોચના.
વિહાર –બીજું ચોમાસું નાલંદામાં પૂરું કરીને શ્રી મહાવીરે આગળ વિહાર આદર્યો, પ્રતિષ્ઠાયાની જેમ ગોશાલક તેમની પાછળ પાછળ ભમવા લાગે. સુવર્ણખલ સંનિવેશના માર્ગમાં કેટલાક માણસો હાંડીમાં ખીર રાંધતા હતા, તેમને જોઈને ગોશાલકે શ્રી વીરને પૂછ્યું.
આ હાંડી ફૂટશે કે નહિ?” પ્રભુએ કહ્યું, “ફૂટશે' ને સાચેજ તેઓ ત્યાંથી બે ડગલાં આગળ વધ્યા હશે તેટલામાં હાંડી ચીરાઈ ગઈ. ચીરાવાનું મૂળ કારણ ખીરમાંના એખા પ્રમાણથી વધારે હોવાથી તે ફૂલ્લા ને તેમાં સ્થાન ન મેળવી શક્યા એટલે ચેખાની શક્તિથી હાંડી ફૂટી ગઈ. પણ આ જોતાં ગોશાલકના મનમાં જુદાજ તરંગો જાગૃત થયા. તે એમ માનવા લાગ્યા કે થવાનું હોય છે તે થાય છે, આમ માનીને તેણે પુરુષાથવાદની અવગણના કરી અને નિયતિવાતમાં
