________________
વિદ્ધારક શ્રી મહાવીર રમવા લાગ્યો. સુવર્ણખલ સંનિવેશથી શ્રી વીર બ્રાહ્મણગામ આવ્યા. ત્યાં ખાસ ન થતાં તેમણે વિહાર આગળ લંબાબેને પવનની જેમ નિલેપ રીતે જુદા-જુદા ગામોમાં થઈને ચંપાનગરીએ પધાર્યા.
ત્રીજું ચોમાસું:-ચંપાનગરીને પુનરૂદ્ધાર કાણિક વસાવી કરાશે હતો. કણિક શ્રેણિક રાજાને પુત્ર હતો. ચંપાનગરીમાં* શ્રી મહાવીરે
* વર્તમાન કાળે અંગદેશ અને તેની રાજધાની ચંપાનગરીનાં સ્થાન બંગાળ પ્રાંતમાં જ્યાં ગંગા નદી વહેતી વળાંક લઈને દક્ષિણ તરફ વહેવા માંડે છે તેના ખૂણે ભાગલપુર જીલ્લે છે તેમાં હોવાનું બતાવ્યું છે. જૈનોના તીર્થકર વાસુપૂજ્ય સ્વામીની કલ્યાણકભૂમિ તરીકે, તે સ્થાને જે ચંપાનાલા નામનું નાનું ગામડું આવેલું છે તેને લેખે છે પણ આ માન્યતાને કોઈ શાસ્ત્રીય આધાર નથી, કેવળ પરંપરાથી માન્યતા ઉતરી આવેલી છે. તેવી જ રીતે ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ કલ્યાણકની ભૂમિ મધ્યમ અપાપા-પાવાપુરી વિશે બનવા પામ્યું છે. આ પાવાપુરીને પણ બંગાળ પ્રાંતમાં આવેલી હોવાની વર્તમાન માન્યતા છે. આ બન્ને નગરોનાં નામ સાચાં છે પણ તેમનાં સ્થાન તે નથી જ. કેઈને શાસ્ત્રીય આધાર નથી. આ આખોય પ્રશ્ન એક નિબંધદ્વારા અમે શાસ્ત્રીય ને આગમન) તેમજ ઈતર સંશોધન પ્રમાણીત આધારે આપીને પુરવાર કરી આપ્યું છે. ( જુઓ ભાગ બીજો પ્રકરણ નવમું ) એટલે અંગદેશને વર્તમાનને મધ્ય પ્રાંત જેને પ્રાચીન સમયે મહાકેશલ તેમજ ચેદિદેશ કહેવામાં આવતે તે છે અને ચંપાનગરી તે જબલપુરથી ઈશાન ખૂણે થડે છેટે આવેલ છે, જ્યાં દેવાનાં પ્રિય પ્રિયદર્શી (ઉફ સંપ્રતિ મહારાજ ) ને રૂપનાથનો શિલાલેખ ઊભે કરાય છે તેજ સ્થાન છે; તથા મધ્યમ અપાપા નગરી અવંતિના પ્રદેશમાં જ્યાં વર્તમાન કાળે ભિલ્લા–સાંચીનો પ્રદેશ છે કે જ્યાં લગભગ ૭૦-૭૫ સ્તૂપો (નાના મેટા) ઊભા છે એ સ્થળે આવેલ હતી. એટલે કે ચંપા-અંગ અને પાવાપુરી બધાં સ્થાનની માન્યતા પરિવર્તન માગે છે.
