________________
૧૧૧
મહામુનિ શ્રી મહાવીર લેકના જીવમાં જીવ આવ્યો. ક્ષેમીલના શબ્દો સાચા પડયા. નાવ કિનારે આવતાં સર્વે ઉતારૂઓ સર્વ પ્રથમ શ્રી મહાવીરને ચરણે પડયા અને પિતાને પ્રાણ બચાવવા બદલ તેમને અંત:કરણપૂર્વક આભાર માન્ય. પણ શ્રી મહાવીર નિરહંકારી હતા, પોતે આ વિષયમાં કંઈ જ ન કર્યું , હોય એવા ભાવપૂર્વક તેઓ હોડીમાંથી નીચે ઊતર્યા અને ‘ઈર્યાપથિકી પ્રતિક્રમીને* ત્યાંથી સીધા રાજગૃહના માર્ગે પળ્યા. રસ્તામાં ગુણાકસંનિવેશમાં તેઓ રહેલા અને આગળ વિહાર કરીને રાજગૃહ નગર પહોંચેલા.
મનભાવ શ્રી મહાવીરના નિષ્કપ હતા, વ્રતસ્નેહ તેમને અડગ હત, વિશ્વ સ્નેહભીની તેમની નજરમાં જીવ માત્ર સમાન હતે ઉપસર્ગ પળે તેઓ બેવડા આનંદમાં રાચતા. એક તે પોતાને ઉપસર્ગ થાય છે તે અને બીજે, ઉપસર્ગ કરનાર માનવી પિતાને મુક્તિમાર્ગમાં કેટલે બધો સહાયક નીવડે છે તે વિચારે ! તેઓ જ્યાં જતા ત્યાં આત્માનાં દિવ્ય કવિતા ગૂજતાં, જ્યાં ઊભતા ત્યાં પ્રકાશ વર્તી છે | * ઈર્યાપથિકી એટલે એક સ્થાનકેથી બીજે સ્થાનકે જતાં આવતાં જે જીવોને પીડા ઉપજાવી હોય કે પ્રાણ રહિત કર્યા હોય તત્સંબંધી પાપ અંગે ક્ષમાપના યાચવી તે.
x પ્રતિક્રમણ એટલે કરેલા પાપમાંથી પાછા ફરવા માટે અને ફરીથી એવાં પાપ નહિ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લેવા માટે જેને સવાર-સાંજ બને સમય જે ધર્મક્રિયા કરે છે તેને પ્રતિક્રમણ કહેવાય. પ્રતિક્રમણ આત્માને વ્યાયામ છે. સર્વ પાપને તે દૂર કરે છે, નવાં પાપ કરતાં તે આપણને વારે છે અને ધર્મના આત્મા સાથેના આપણે સંબંધ દિનપ્રતિદિન દઢ કરે છે. વૈજ્ઞાનિક તેમજ આધ્યાત્મિક ઉભય દષ્ટિએ પ્રતિક્રમણ હિતકર્તા પૂરવાર થયું છે. વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ શરીરને કસરત આપે છે અને આધ્યાત્મિક દષ્ટિએ જોતાં નસેનસમાં સમતા ને મૈત્રીનું સંગીત જગાવે છે.
