________________
અર્તિનું સ્વરૂપ
૧૦૯ પ્રકારનાં તીવ્ર દુઃખે અને તેમાં સમભાવ રાખવાથી જ આત્માની વિભૂતિઓ પ્રગટ થાય છે. શ્રી મહાવીર પ્રત્યેક પરિષદમાં સમભાવી રહેતા. જે વસ્તુની શોધ માટે તેમણે રાજભવનનાં અનુપમ સુખોને સ્વેચ્છાપૂર્વક ત્યાગ કર્યો હતો, તે જ વસ્તુની પાછળ પાછળ ગમે તે ઉગ્ર પ્રકારનાં દુઃખે સહન કરતા તેઓ ચાલતા હતા. તેમની દષ્ટિ અલખમાં હતી. પક્ષોપવાસને અંતે પારણને માટે શ્રી મહાવીર વાચાલ ગામમાં નાગસેન નામે સદ્દગૃહસ્થને ઘેર ગયા. તેણે શ્રી વીરને ખીર વહેરાવી. સંથારે કહ્યો છે અને ગચ્છવાસી સાધુને સાપેક્ષ સંયમ છે માટે તે વસ્ત્રાદિક લે છે પરંતુ જ્યારે ભૂમિકા ભીની હોય કે વસ્ત્ર પૂરાણું - થયું હોય, વા ચોરે ચેરી લીધું હોય, ઈત્યાદિ કારણે, જ્યારે અઢી હાથ પ્રમાણને દર્ભને સંથારે કરવું પડે અને તે સમયે દર્ભના તીણ અગ્રભાગથી શરીરમાં પીડા થાય, તે પણ દુ ખ તે સાધુ ચિંતવે નહિ કે સમાધિને ત્યાગ કરે નહિ.
(૧૮) મલપરિષહ-શરીરે ગમે તેટલે મેલ બંધાઈ જાય, તે છતાં તેને દૂર કરવા માટે સ્નાનાદિકની ચિન્તા ન કરવી કે વસ્ત્રથી તેને દૂર ન કરે, પણ તે જ પ્રમાણે સમભાવે નભવા દેવું તેનું નામ મલપરિષહ.
(૧૯) સત્કાર પરિષહ–સ્તવન, નમન, ચરણસ્પર્શ આદિ સત્કાર વિધિ થાય કે ન થાય, તેની પરવા કર્યા સિવાય આત્મામાં દ4 રહેવું તે સત્કાર પરિષહ. .
(૨૦) પ્રજ્ઞા પરિષહ-બુદ્ધિની બાહુલ્યતાનું અભિમાન ન કરવું કે પ્રજ્ઞાને અભાવેં ઉગ ન ધર. આને પ્રજ્ઞા પરિષહ કહે છે.
(૨૧) અજ્ઞાન પરિષહ શ્રુતજ્ઞાનને અભાવ તે અજ્ઞાન પરિષહ.
(૨૨) સમ્યકત્વ પરિષહ–શુદ્ધ દેવ, ગુરુ, ધર્મ પ્રત્યે અશ્રદ્ધા નહિ બતાવવી તે. અન્ય દર્શનિની ઋદ્ધિ-દ્ધિ જોઈને સ્વધર્મથી ન ડગવું તે.
