________________
૧૦૮
વિશ્વોદ્ધારક શ્રી મહાવીર સુધીના ગાળા વચ્ચે તીર્થકર કે મુનિરાજને સહન કરવાં પડતાં વિવિધ શૂન્યઘર, સ્મશાનાદિક, સર્પબલિ, સિંહ ગુફાદિકને વિષે કાત્સગે રહ્યાં થકાં નાના પ્રકારના ઉપસર્ગનાં સદ્દભાવે પણ અશિષ્ટ ચેષ્ટાનો નિષેધ કર જોઈએ.
(૧૧) શયા પરિષહ – શય્યા એટલે પથારી. ઉપાશ્રયમાં ઉચી નીચી ભૂમિ હોય, અથવા ઘણી ધૂળ, ઘણી ઠંડી, ઘણી ઉષ્ણતા અને કાંકરાવાળી ખરાબ જગ હોય. તેમાં સુકામલ અથવા કઠીન આસનના યોગે તેને સારું અથવા માઠું કહેવું નહિ, તેમ ઉગ ધાર નહિ તે.
(૧૨) આકાશ પરિષહ-ક્રોધ ન કરવો, અન્યને ક્રોધ સહન કરે તે.
(૧૩) વધુ પરિષહ-ઢીંક-પાટૂ-લાકડી કે શસ્ત્રના ઘાવને સમભાવ ઝીલવા, મારનાર તરફ મૈત્રીભાવ દાખવવે તેને વધુ પરિષહ કહે છે.
(૧૪) યાચના પરિષહ શુભાશુભ પરિણામની લેશ પણ ચિન્તા સિવાય યાચના કરવી તે આ પરિષહનું તાત્પર્ય.
(૧૫) અલાભ પરિષહ – મુનિને કઈ વસ્તુની જરૂર હોય, ગૃહસ્થના ઘરમાં તે મોટા પ્રમાણમાં હોય, મુનિ ત્યાં જાય, ગૃહસ્થ તેને તે વસ્તુ ન આપે; આવા અલાભને સમતાપૂર્વક સહન કરવાથી આ પરિષહનું મૂલ્ય અંકાય.
(૧૬) રિાગ પરિષહ-સાધુને જ્યારે જ્વર, શ્વાસ, અતિસારાદિક લાગુ પડે ને તે જે જિનકલ્પી સાધુ હોય તે ચિકિત્સા કરવાની લેશ ઈચ્છા કરે નહિ ને સ્થવિર કલ્પી સાધુ પણ આગમોક્ત વિધિ પ્રમાણે દવા કરાવે, ગભરાય નહિ, ગમે તેવી વેદના થતી હોય છતાં ખરાબ ધ્યાન ધ્યાવે નહિં, પણ શુભ ભાવે વેદના ખમે.
(૧૭) તૃણસ્પર્શ પરિષહ––જિનક૯પી સાધુને તે તૃણને જ
