________________
મહામુનિ શ્રી મહાવીર
૧૦૫
આ સર્પ ઝેરી હો, નિશા અંધારી હતી, જંગલ નિર્જન હતું. આ હકીકત જાણવા છતાં સ્વપરહિતકારી શ્રી મહાવીર ઝેરમાં અમૃત પ્રગટાવવા તે જ માગે ગયેલા. તેમને રેમમે રનેહનું અખંડ સંગીત હતું, તેમનું તે સંગીત તેમણે સર્ષમાં પ્રગટાવ્યું ને સર્પને દિવ્ય-પન્થ બતાવ્યો, ડંખ સમયે જે ધવલ રૂધિર ધારા પ્રગટેલ તે શ્રી મહાવીરને સર્પની અણસમજ પ્રત્યેને વાત્સલ્યભાવ હતા. પુત્રની ભૂલથી જે રીતે પિતાનું અંતર લેવાય તે રીતે શ્રી વિરનું હૈયું સર્પની સ્કૂલના પ્રત્યે પીગળેલું ને તેમાંથી ધવલ સ્નેહસંગીત રૂધિર સ્વરૂપે પ્રગટેલું. ઝેરના દરિયા જેવા સાપના અંતરમાં જે મહાપુરુષે અમૃત પ્રગટાવ્યું, તે ક્રોધી હતો. તેથી તેનું નામ ચંડકૌશિક પડયું. તેના પિતાના મરણ બાદ તે તાપસીને કુલપતિ બન્યો. તેને તપોવન ઉપર બહુ મોહ હતે. કઈ નકામું પડેલું પાંદડું કે કેલું ફળ લે તેના ઉપર પણ તે ગુસ્સે ભરાતે. તેના એવા ત્રાસથી તાપસ બીજે સ્થળે ચાલ્યા ગયા. તે વનમાં તે એકલો જ રહ્યો. એક દિવસ કેટલાક રાજકુમારે શ્વેતામ્બી નગરીથી ત્યાં ક્રીડા કરવા માટે આવ્યા, તે તેનાથી બીલકુલ સહન થયું નહિ. અને કુહાડો લઈને તે તેમને મારવા તેમની પાછળ પડયો. દેડતાં-દોડતાં રસ્તામાંના એક કૂવામાં તે ગબડી પડે. ક્રોધના અંધારામાં તેને કુવા જેવી મોટી વસ્તુ પણ ન દેખાઈ. ક્રોધમાં માણસ પિતાને પણ નથી દેખી શકતો. ક્રોધાવેશમાં મૃત્યુ પામેલે તે ચંડકૌશિક તાપસ આ વનમાં તે દષ્ટિવિષ સર્પ થયો હતે. જ્ઞાનીઓએ ક્રોધને હળાહળ વિષની જે ઉપમા આપી છે, તે સર્વ રીતે જોતાં યોગ્ય જ જણાય છે. કેવળ ક્રોધના જ કારણે એક સાધુ મુનિરાજની સ્થિતિ સર્પના રૂપમાં પલટાય છે ત્યારે આપણે સામાન્ય સંસારી જનેને ક્રોધને પરિણામે કેવાં કડવાં ફળ ચાખવાં પડે છે તેને ઊંડો ખ્યાલ કરતાં ક્રોધ તરફ ક્રોધ જ વછૂટે છે. ક્રોધ જે આપણને બાળવાનો પ્રયાસ કરે તે, આપણે તેને બાળવાનો પ્રયાસ કરે અને તે પ્રયાસમાંથી તસુ માત્ર ડગવું નહિ.
