________________
વિષ્ણોદ્ધારક શ્રી મહાવીર વાણિજ્યગ્રામ એ બે ત્રણ ઉપનગરેનો સમાવેશ થતો હતો; જેવી રીતે આજે અમદાવાદમાં મણિનગર-સાબરમતી વગેરે ગામોને ઉપનગર તરીકે સમાવેશ થાય છે. તે કુડપુરની ઉત્તરે ક્ષત્રિયોને સંનિવેશ અને દક્ષિણે બ્રાહ્મણનો સંનિવેશ હતો. એટલે શ્રી વર્ધમાનની જન્મભૂમિ ઉત્તર ક્ષત્રિય કુડપુર સંનિવેશ નામે ઓળખાય છે, અને દક્ષિણના ઉપનગરને દક્ષિણ બ્રાહ્મણ કુંપુર સંનિવેશ નામે ઓળખવામાં આવે છે. આ બે ઉપનગરેની જગાએ તેમજ વૈશાલી નગરીની જગાએ આજના બિહારના મુજફરપુર જિલ્લામાં સાર-બાનીયા અને બસકુંડ નામે ગામ છે, બસાર વિશાલાને બદલે, બાનીયા, બ્રાહ્મણપુરને બદલે તથા બકુંડ ક્ષત્રિય કુંડને સ્થળે છે, વૈશાલી ઉપરથી વધમાનકુમાર “વેશાન લિક” તરીકે mતા થયેલા છે. વૈશાલીને સજા ચેટક હતો. આ પ્રદેશ રામસયન જનકની આણમાં કોઈ તેને વિદેહ દેશ અને ચેટકને જ ક કહી શકાય છે તેમજ જનક ઉપરથી જાનકી અને વિદેહ ઉપરથી વિહિનું ઉપનામ ત્રિફળાદેવી વૈદેહિક-વદેહિક તે નામ વર્ધમાનનું પણ યથાર્થ ગણાય. તિબેટની પરંપરામાં બુદ્ધક લિન વૈશાલીમાં સોનાના કલશવાળા ૭૦૦૦ ઘરે, રૂપાના ૧૪૦૦૦૦ તેમજ ત્રાંબાના ૨૧૦૦૦ ઘરના ઉલ્લેખ મળી આવે છે, તે વખતના રાજાએ લિવિજાતિના હતા અને લિચ્છવિ પતિને વંશ તરીકે ઉલ્લેખ ઇ. સ. ના ચોથા સકા સુધીમાં ગુપ્તવંશી ચંદ્રગુપ્તની ભાર્યા તે વંશની પુત્રી હેવાની. મળે છે. જેથી ગુપ્તવંશી સમ્રાટ સમુદ્રગુપ્ત પિતાને બહુમાનપૂર્વક * લિચ્છવિ દૌહિત્ર” તરીકે ઓળખાવે છે. અર્થાત તેની માતા કુમારદવી લિચ્છવિ રાજકુમારી હતી. આ મહાપુરુષોની જીવન મહત્તપૃથ્વી પર જ્યારે પાપાત્માઓ વધી પડે છે અને પૂણ્યાત્માઓ તેમના વેઢીડાય છે, ત્યારે પુણ્યાત્માઓને સમગ્ર હકંદનમાંથી ધસતલે માનવનું સર્જન થાય
જુઓ પૃ. ૩૪ ઉપર લેક.
