________________
૯૬
વિશ્વોદ્ધારક શ્રી મહાવીર
શરીરને ડંખ દેવા લાગ્યા. પરંતુ શ્રી મહાવીરની આંખોમાં કરૂણારસ ઊભરાતે હતે. જગતના જીવમાત્ર પ્રત્યે તેમની એક નજર હતી. સૂર્ય પશ્ચિમે ઢળતું હતું, પ્રભુ શ્રી મહાવીર કો” મહામલ્લની જેમ કલંકવાળી ભૂમિ પર પગ ટેકવતા આગળ વધતા હતા લગભગ બેવડી દીવસ બાકી રહ્યો, તે સમયે તેઓ કુમાર નામે સંનવેશ (ઉઘાડું મેદાન કે જ્યાં લશ્કર પડાવ નાંખી શકે તેવું વિશાળ મેદાન)માં આવી પહોંચ્યા. થોડીવારમાં સૂરજ આથમી ગયો. રાત પડી. શ્રી મહાવીર તેજ ગામમાં ધ્યાનસ્થ દશામાં ઊભા રહ્યા. તે સમયે એક ગેવાળ ત્યાં આવ્યો. ખડતલ તેનું શરીર હતું, ખભે કામળે ને કરમાં લાકડી હતી. તે પોતાના બળદે શ્રી મહાવીર ઊભા હતા ત્યાં મૂકીને ગામમાં ગાયો દોહવા ગયો. તે એમ સમજીને કે આ મહાત્મા બળદોની ખબર રાખશે, પરંતુ શ્રી વીર ધ્યાનમાં હતા, તેમની દૃષ્ટિ આત્મામાં હતી. તેમને ગોવાળ કે બળદોને લેશ પણ ખ્યાલ જ ન હતું. નિરંકુશ બળદો ચરતા ચરતા દૂર નીકળી ગયા. થોડીવારે ગોવાળ ત્યાં આવ્યો, તેણે ત્યાં બળદ ન જોયા, ગુસ્સે થઈને તે ધીર શ્રીવીરને તત્સંબંધી પ્રશ્નો પૂછવા મંડ, પ્રભુ અવા રહ્યા. તેથી તે શોધમાં નીકળ્યો, મધરાત થઈ હતી. બળદે ન મળ્યા. તે પાછો શ્રી મહાવીર ઊભા હતા ત્યાં આવ્યો તે બળદો ચરી આવીને ઊભા હતા, વાળને શ્રી મહાવીર પર શક ગયો, તે તેમને મારવા દોડો પણ તેને કોઈ અકળ શક્તિએ થંભાવી દીધો. દિવસ થયે, અજવાળાં ફેલાયાં. પ્રભુએ કાર્યોત્સર્ગ * પાળે ને અતૂલ શકિતના આકારમાં પોતાની સમીપ ઊભેલા શક્રેન્દ્રને કહ્યું, “તીર્થકરે અંતરંગ
* કાત્સર્ગ કરતી વખતે આત્મા, કાયાનું ભાન છોડી દઈને અંતરાત્મભાવમાં પ્રવેશ કરે છે અને અંતર ત્મભાવમાં રહીને જ્યારે પરમાત્માનું સ્મરણ કરે છે ત્યારે અંતર માને ભૂલીને પરમાત્મામાં તલ્લીન થ ય છે. એથી આત્મપ્રદેશમાં વ્યાપેલા અશુભ કર્મોની નિર્ધાતના થાય છે.
