________________
४२
વિદ્ધારક શ્રી મહાવીર ફરવા લાગ્યા. પ્રતિપળે તેમનું મુખારવિંદ–“શિવમસ્તુ સર્વ જગતઃ”ની સર્વોચ્ચ નિર્મલ ભાવનાથી ઝળકતું રહેતું. તેમની આસપાસ અશુભનું લેશ ધ્યાન ન પડયું, તેઓ પોતે અશુભ ધ્યાનથી ઘણે ઊંચે ઊડતા રહેતા.
થાનના પ્રકાર –ધ્યાનના ચાર પ્રકાર, આર્તધ્યાન, રૌદ્રધ્યાન, ધર્મધ્યાનને શુકલધ્યાન. તેમાં પ્રથમનાં બે અહિતકર અને અશુભ છે. આધ્યાન * આત્માની સંયમ શિલાને ડગમગતી કરી મૂકે છે, રૌદ્રધ્યાન અહિંસાના વિશ્વવ્યાપી શાન્ત પારાવારમાં કાંકરે નાંખી અશાંતિની ઉમિઓ પેદા કરે છે. જ્યારે ધર્મધ્યાન સત્યપન્થથી ગબડતા માનવીને આંગળી ઝાલી બચાવી રાખે છે, અને શુકલધ્યાન તે માનવશરીરની અંદર અને આસપાસ એકજ નિર્મલ જ્ઞાનપ્રકાશનું અખંડ ઝરણું જન્માવે છે. ધ્યાન એટલે થાવું તે. ધર્મને ધ્યાવીએ તે ધર્મ ધ્યાન. દ્ધ સ્વરૂપમાં રમતા થઈએ તે રૌદ્રધ્યાન. સર્વોચ્ચ ને શુભ્રવણું" ધ્યાન શુકલ ધ્યાન છે. પ્રતિપળે અખિલાનંદે તરતે ભવ્યાત્મા તે ધ્યાને ઉત્તમ શિખરે જઈ શકે છે. નંદનમુનિ સદા ઉકત શુકલધ્યાનમાં વર્તતા. તેમની દષ્ટિ સદા નાસિકાગ્રે સ્થિર રહેતી. તેમની ચાલમાંથી અહિંસાને રિસ ઝરતો. બેલતા ત્યારે આત્માનંદના અજવાળાં ફેલાતાં. ક્રમશઃ તેઓ તપમાં આગળ વધ્યા. વીશ સ્થાનક પદનું આરાધન કર્યું. તેનું સ્વરૂપ નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) અરિહંતપદ-- એટલે શ્રી અરિહંત ભગવંતની સર્વ પ્રકારે નિર્મળ ચિત્તપૂર્વક ભકિત કરવી, તેમજ સર્વકાળમાં તેમના સ્વરૂપમાં રમમાણ રહેવું. આ પહેલું પદ. એક એક પદે પગ ટેકવતાં આત્માની અમૃત– પિયણીઓ ઊઘડતી થાય. (૨) સિદ્ધપદ–સકલ કર્મના ક્ષયના અંતે સિદ્ધ બનેલા પરમા એક શેક દર્શાવતું; ષ વૈર દર્શાવતું.
