________________
કંડરીક અને યશોભદ્રા
પરિવાર એની તહેનાતમાં તૈયાર હતા અને એ આરામી જીવનમાં માનનાર ફટાયાં મહારાજા અલગ સ્વતંત્ર મહેલમાં શહેરમાં વખત પસાર કરતા હતા. એને રાજકારણમાં રસ નહોતે, એને વહીવટી બાબતમાં માથું મારવુ ગમતુ નહતુ, એને ન્યાય ખાતાની ગભીરતા ગમતી નહતી, એને રમત ગમત ખૂબ ગમતી અને એને આનંદ મેત્રી વિલાસ ગપસપ્પા અને હરવાફરવામાં રસ ઘણે હતો.
દેવી ભદ્રા અતિ રૂપાળી ભારે સૌ દર્યશાળી અને સરસ અભ્યાસી હતી. મડળીકરાજા ગુણવર્માની એ પુત્રી થાય. રૂપસૌ દર્યમાં નમણાપણુમાં અને આકર્ષકપણામા એ મહારાણ યશોધરાથી ઘણી ચઢી જાય તેવી હતી. દેવી યશોધરા રૂપાળી તો હતી, પણ યશોભદ્રા તો સૌંદર્યની પૂતળી હતી એના ગૌરવર્ણ પાસે દેવી યશેરાને વર્ણશ્યામ પડી જતું હતું, એની આંખની ગંભીરતા અને સ્વચ્છતા પાસે મહારાણી આછા પડી જતા હતા. યશોભદ્રાની આખી ધાટી સ્વચ્છ સુઘટ્ટ સુનિલષ્ટ અને ભવ્ય હતી. એનામાં યૌવનનાં પૂર ઊછળી આવતાં હતાં અને એની આખમા યૌવનનું તેજ છલકાઈ જતું દેખાતું હતું. દેવી યશોધરાનું મુખ જરા લાંબું હતું, ત્યારે યશોભદ્રાનું ગોળ અને વિકસીત હાઈ ખૂબ ખેચાણ કરે તેવુ હતુ. યશોભદ્રાની પ્રગતિમા શરમાળપણું હતું, ભાષામાં સ્વચ્છતા હતી, દેખાવમાં આકર્ષકતા હતી અને નકમાં મરોડ હતા. યશોભદ્રાને કેશ કલાપ અને વેણીબધ અત્યત સુઘટ્ટ સુંદર અને મનહર • લાગતા હતો અને તેમાં જ્યારે એ મોગરાની વેણી નાખતી ત્યારે તેનું સૌંદર્ય અપ્સરાને પણ ભૂલાવે તેવું લાગતુ હતુ એની હ સગતિ, ' મૃદુ સુદર અવાજ અને આખ તથા આખું શરીર એને પશ્વિની સ્ત્રીની કક્ષામાં મૂકતુ હતુ. લગ્ન સમયથી એ પતિ સાથે મન દ ભોગવતી હતી અને પતિ જ્યારે રમવા કરવા જાય ત્યારે એ સમય એ અભ્યાસમાં ગાતી હતી. એ સ સારી હોવા છતાં અને વિલાસી
