________________
ક્ષુલ્લકનું બાલ્યદાક્ષિણ્યનો વિકાસ
૨૪૯
કિરસા કે એની ધન્નાશાલિભદ્રની વાર્તા, નૈમનાથના વિવાહ કે પાર્શ્વનાથ અને કમઠના કિસ્સા સાભળે, કે આદીશ્વર ભગવાન હાથીની અંબાડી પર બેસી હાંડલું ઘડી આપે કે મહાવીર સ્વામીને વરડો વર્ણવે–ત્યારે બાળકો તો એક ચિત્ત થઈ ડાહ્યાડમરા બની સામે બેસી જતા અને એને સર્વથી વધારે લાભ ક્ષુલ્લકને મળતો.
અને શેરીના છોકરાઓમાં સુલક ધીમે ધીમે સરદાર બની ગયે. એના સ્વભાવમાં કુદરતી મીઠાશ હતી અને એનામાં છોકરાઓ વચ્ચેના કજિયા પતાવવાની ઠાવકાશ હતી. એની રમતમાં નિર્દોષતા હતી અને એના આચરણમાં કુમાશ હતી. દાદા પાસે વાત કહેવરાવવાને અંગે એણે મેટાની ખુશામત કરવાનો ગુણ ખીલવ્યો અને જ્યારે ત્યારે દાદા ! વાર્તા કહો ' એ પદ્ધતિને પરિણામે દાદા કહે તે કરવું, દાદાને રાજી રાખવા અને દાદાનુ વચન ઉત્થાપવું નહિ એ ગુણ એણે નાનપણથી ખીલવ્યો, એનામાં એ પદ્ધતિથી સભ્યતા ઘણી આવી, પણ અત્યારે જેને “સ્વાત વ્ય' કહેવામા આવે છે તેની તેનામાં ખામી રહી ગઈ. અને શેઠને ત્યાં રહેવામાં ઓશિયાળાપણું -લાગે તેવું કાંઈ હતું નહિ અને તેવા બનવાનું તેને કારણ પણ હતું - નહિ, છતાં મોટા શેઠ ધનાવાની ગભીરતા અને એની સાથેનો સર્વને
સબ ધ જે પ્રકારને હતો તેના અનુકરણને લઈને સુકલક કુમારે પિતાનામાં દાક્ષિણ્યને ગુણ ખીલાવ્યો. એ ગુણમ સભ્યતા વિનય વિવેક ખૂબ ખીલે છે, પણ એમાં મેરખાપણુ પણ આવે છે. સામા માણસને ચડને ભડ કહેવાની તાકાત એમા આવતી નથી, પણ એમાં મોટા માણસની મોટાઈ તરફ માન, વકીલનું સન્માન અને વડીલ તરફ પૂજ્યભાવ જામે છે અને પિતાથી કોઈપણ વાત એમને કેમ કહેવાય કે પૂછાય એવી એક જાતની છાપ પિવાપર પડી જાય છે. એ દાક્ષિણ્ય' પણ મેટો ગુણ છે અને પ્રાણુને મર્યાદામાં રાખનાર છે. શ્રાવકના એકવીસ ગુણ પિકા
