________________
દાક્ષિણ્યનિધિ સુa
અને આ સર્વે મુસીબતે ગભરાવા સાટે નથી બતાવી. જ્યારે પ્રાણું જોર કરે છે, માત્મવીર્ય ફરે છે, અનંત સત્તાગત શક્તિને બહાર કાઢે છે, ત્યારે તેને માટે કોઈ વાત મુશ્કેલ નથી. કેઈ માર્ગ આકરે નથી, કાઈ પંઘ વિકટ નથી. અનંત શક્તિનો આત્મા ગમે તેટલી મુશ્કેલી પર સામ્રાજ્ય મેળવી પોતાનું સાધ્ય સાધે છે અને આકરાં કર્મો તેડી સર્વથા મુક્તિ મેળવે છે. સ્વાધીન વિષને ત્યાગ કરે છે તે ખરી જ છે, વસ્તુ ન હય, ન મળવાની હૈય, અગમ્ય હેાય અને ત્યાગ થાય તેમાં બલિહારી નથી. બાંધેલ પરાધીને અશ્વ બ્રહ્મચર્ય પાળે તેમા ખાસ મહત્તા નથી. સામે વહુ. પડી હોય, ખવરાવનારને આગ્રહ હોય, પિતાના દાંત સાબૂત હોય, વૈદ્યને તબિયતને અંગે તેને પ્રતિબંધ ન હોય, અને છતાં મારે એ ખપતી નથી એમ કહેવામાં જે આનંદ છે તેને મહિમા અનુપમેય છે. એમાં આમ તેજ છે, આંતર સત્ત્વ છે, મહા મનસ્વીતાને ઝળકાર છે. જરાપણ સંકોચ વગર આ ત્યાગ માગ સ્વીકારવા જેવો છે. એમાં પ્રાણીની મુક્તિ છે, સંસાર યાત્રાનું પર્યાવસાન છે અને દૈહિક અને માનસિક ઉપાધિઓને છેડે છે.'
અને આ ઇન્દ્રિય જન્ય સુખ માટે કે પૌગલિક વસ્તુઓના ત્યાગ ને અંગે એક વાત ખાસ ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે. એ સુખ અને એ વસ્તુઓને અંતે તો છેડવી જ પડે છે, વૃદ્ધ ઉંમર થાય ત્યારે ઇક્રિય રસે છેડવા પડે, વેપાર ધંધે નબળો પડે ત્યારે ધન જાય, શરીર પ્રકૃતિ બગડે અને વસ્તુઓ છોડવી પડે, અને માત આવે ત્યારે ઉધાડે હાથે જમાવેલી છે પકડી રાખેલી આખી રિયાસત છેડી જવું પડે–પણ એવા ત્યાગમા જ નથી, એમાં આનદ નથી, એમાં ઉચ્ચ ગ્રહ નથી. ત્યાગ તે સ્વાધીન દશામાં થાય, વિચારણને પરિણામે થાય,' વસ્તુની પિછાનને પરિણામે થય–એમાં આ દરનું અપરંપાર સુખ છે, અંતરનો પ્રમોદ છે, માત્મ વીર્યને ઉલ્લાસ છે.
