________________
૬૮
દાક્ષિણ્યનિધિ સુઘર
વધારે ચાલવા લાગી અને અનેક જાતની અતિશયોક્તિથી વાતનું, વિતેસર થતું ચાલ્યું. “
સમૃદ્ધિ મહામત્રોને દોને કામમાં ચાલતી વાતે આવ્યા કરતી હતી. એને પણ અનેક જાતના વિચારો આવતા હતા, પણ એ વાતનું મૂળ કયાં છે તેને પોતે નિર્ણય કરી શક્યા નહોતા. એમણે રાજાના જન્મદિવસે બનેલા બનાવ પર નિગાહ રાખી અમુક વિચારધારા બાંધી હતી, પણ તે વાતનો નિર્ણય કરવા પહેલ વધારે હકીકત મેળવવાની પિતાને જરૂર લાગી હતી, અને અધૂરી હકીકત કે અપૂર્ણ તપાસે કામ લેવાની તેને ટેવ ન હોવાથી એ તો હજુ માર્ગ પ્રતીક્ષા કરી રહ્યા હતા, અને કોઈ પણ સારું કે ઉપાય લેવા પહેલા વાત શી છે તેને નિર્ણય કરવાને અંબે, જરૂરી બાતમી મેળવવાના કામમાં રોકાઇ ગયા હતા. રાજાની માનસિક વિષ્ફળતા વધતી જતી હતી અને એના ચહેરાપર અને શરીર પર કંટાળાનાં અને ચિંતાનાં ચિહ્નો સ્પષ્ટ થતાં જતાં હતાં. મહારાણી તે લગભગ કિર્તવ્યતા મૂઢ થઈ ગઈ હતી અને સુબુદ્ધિ મહાસત્રિીને વાત કરી દીધી એટલેએના મગજ પરથી બેજો હલ થઈ ગયા હતા. છતાં એ જાણતી હતી કે મંત્રી ઘણે કુશળ હોવા છતાં કામ લેવામાં ઘણો ધીરે હતે રાણી પતે રાજાની દરરોજની ચિંતાગ્રસ્ત દશા અને વિચિત્ર વર્તન જોઈ મૂઝાઈ ગઈ હતી અને હવે કેમ કામ લેવું અને - કેની સલાહ લેવી એને નિર્ણય કરી શકી નહેાતી.
ત્રીજે દિવસે મહારાણીએ રાવને બોલાવ્યા. વૈદ્યરાજ મહામતિ અત્યંત કુશળ વહ્ય હતા. મેટા રાજરોગથી માંડીને અએ તેવા વ્યાધિની બાબતમાં નિદાન અને ચિકિત્સા ભારે પ્રવીણ હતા અને અમુક અનુભવોમાંથી પસાર થયેલા હોવાને કારણે અને અભ્યાસ પણ જીવનભરને હેવાને લઇને, માનસ વિદ્યામાં પણ ભારે વિચક્ષણ થઈ ગયા હતા. વંદાની બાબતમાં અનુભવ ઘણું મહત્ત્વનું સ્થાન ધરાવે છે.
