________________
१७४
દાક્ષિણ્યનિધિ શુલ્લક
તે સારામાં સમજી જાય મે કહ્યું તે તમે ધ્યાનમાં ન લીધુ, ફરી વાર કહી દઉં છું કે કાલે રાત્રે મહારાજા અહીં પધારશે. સાળ શણ ગાર સજી તૈયાર રહેજો અને બારણું બંધ કરી માણી લેજે. એ સારે દહાડે દેખાડવા માટે બધી વાત બની બનાવી દીધી છે. હવે લહેર કરે અને એજ માણે. ગઈ તીથિ તો જોશીએ વાંચે નહિ.'
“પાપી નીચ! મારા એક પણ સવાલનો જવાબ આપતો નથી અને મનમાં આવે તેમ લાવ્યા કરે છે! જે સીધી વાતને જવાબ નહિ - આપે તો તારો ટાંટિયે ભાંગી નાખીશ તું શુરવીર રજપૂતાણની
શક્તિ સમજે છે ? હજુ છેવટ માટે પૂછી લઉં છું કે મારા દેવની -અતિમ પળો અને ઈચ્છાઓ સબંધી વાત કરી અને નહિ તો રસ્તો પકડ.’
હજૂરિયે સ્વભાવે તદ્દન નીચ હતા, ચારિત્રભ્રષ્ટ હતા, રાજાની ખુશામત ગમે તે પ્રકારે કરવાને ટેવાયેલો હતો અને સતી સ્ત્રીઓ કેવી પરાક્રમી અને વટવાળી હોય છે અને તેના તેજમાં કેટલું જોમ હોય છે તેનો ખ્યાલ વગરનો હોં. અનુભવથી એ શિયળભ્રષ્ટ અને રખડુ સ્ત્રીઓના સંબંધમાં આવેલ હતો અને સતી સ્ત્રીઓ જ્યારે અમે - બળ વાપરે ત્યારે કેટલી તેજસ્વી થાય છે તેની કલ્પના વગરને હતે.
યશોભદ્રાના જવાબમાં એને ભારે સ્પષ્ટતા લાગી. પણ મહારાજાને - મળવાની લાલચ એ જતી નહિ કરે એમ એ ધારતો હતો. એ હવે નિરાધાર બની ગઈ છે અને એને વશ કરવી એ ચપટી વગાડવાનું કામ છે એમ એ ધાર હતો, એટલે જરા ડઘાયલા સ્વરે એણે છેલ્લે - દાવ ફેકયો, “દેવિ ! ગાંડા કાઢ મા, કંડરીકની વાત ભૂલી જાઓ,
અવતાર સફળ કરે, અને કાલે રાત્રે મહારાજ પધારે ત્યારે તેની ગાદમાં માણું લે. ખાલી ઝપાટા મારશો તો અત્યારે તમારું અહીં કેઈ નથી અને બળે જબરીથી માનવું તે કરતાં સમજણ પૂર્વક ઘડી - સાચવી લેવી એમાં અક્કલ છે. બાકી ના રહેશે તે નીચા પડીને
