________________
૨૧ર
દક્ષિનિષિ ક્ષુલ્લક
રાજએ બહાર રાહ જોતાં ખાસદારને બોલાવ્યો અને હીરજી હજૂરિયાને જલ્દી બોલાવી લાવવા હુકમ કર્યો. દરમ્યાન પ્રધાનને જણાવ્યું કે પોતે યશભદ્રા પર મોહી ગયો હતો એટલે ભાઈ થડે વખત દૂર હોય તે પિતાનું કામ થાય એટલા વાતે તેને દૂર કર્યો હતો અને તેના પર તદારી રાખવા હીરજીને મોકલ્યો હતો. એને મારી નાખવામાં પોતાને હાથ નહોને કે પિતાને તે વાતની ખબર નહતી કે પોતે તેવા પ્રકારને હુકમ આયે નહોતો. આ વાત ચાલતી હતી ત્યાં હીરજી આવી પહોંચ્યા. મહાઅમાત્યે બેચાર સવાલ પૂછ્યા. એના સમજવામાં આવી ગયું કે મહારાજાનો રમાબેન હુમ હીરજીએ ઉથલાવી નાખ્યો હતો. પિતાના પ્રેમમાર્ગમાં આડખીલી રૂપે નડતાં પિતાના ભાઇને દૂર રાખવાના હુકમનો અવળે અર્થ હજારિયાએ પિતાનો સ્વાર્થ સાધવા અને મહારાજાની મહેરબાની મેળવવા અંગે સનમાં ઉપજાવી કાઢો હતો અને ભય કર કાર્ય એણે જાણી સમજીને કર્યું હતું. આખી તપાસ કરવામાં અને મહારાજાના શબ્દો સમજવાસ અને હજૂરિયાના કારસ્તાનમાં છુપાયેલુ આખું વિકૃત માનસ સમજવામાં એને ખત ન લાગ્યો. એણે રાજાની હાજરીમાં હીરજીને દેશની હદ ચોવીસ કલાકમાં છેડી જવા કરાવી દીધું અને આવા હલકા વર્ણના નીચ રવભાવના માણસો રાજ્યની હદમાં ન રહેવા જઇએ એવી સજાવટ કરી દીધી.
રાજ પતે તે ભાઈના અકાળ ખૂનને લગતી આખી વાત જાણી છાભી બની ગએ, એના ખ્યાલમાં ભાઈનું ખૂન સ્વપ્ન પણ હતું નહિ, એનું કારણ આડકતરી રીતે પોતે બની ગયો એટલે એના ખેદનો પાર રહ્યો નહિ. એને તો અત્યારે જાણે આખી દુનિયા ચકળ . વકળ ફરતી હોય એમ લાગવા માડયુ. આ અ તરના તાપમાં એ માભદાની આખી વાત ભૂલી ગયો. એને ભેળા ઉત્સાહી બળવાન ભાઈની સ્મૃતિ તાજી થઈ. એની સાથે યી, રખડ્યા, રમ્યા, ખાર,
