________________
૨૧૬
દાક્ષિણ્યનિધિ શુલઝ
એણે પશ્ચાત્તાપને પોતાનું કામ કરવા દીધું. ત્રીજે દિવસે આવીને એણે મહારાજાને ખૂબ દિલાસો આપ્યો, સંસારસંબંધની અસ્થિર તાની વાત કરી અને વાતવાતમાં જણાવી દીધું કે યશોભદ્રાની ચારે તરફ સરહદ સુધી તપાસ કરાવી, પણ પત્તો મળ્યા નથી અને માંડલીક ગુણવર્માને ત્યાં મોકલેલ ખાસ પિયે પણ પાછો આવી ગયો હતો. એ દિશા તરફ પણ દેવી મચેલ લાગતા નથી. અંતે સામાન્ય માન્યતા એવી થઈ કે કેાઈ કૂવામાં પડીને કે એવી કોઈ રીતે દેવીએ જીવનને અંત આણ્યો હશે. એને માટે મહારાજાને લાગણી થઈ આવી. તેમાં હવે વિયેગ આસકિત કે લંપટપણાની ગંધ નહોતી, પણ માત્ર ભકિન, પ્રશંસા, ચારિત્ર મહિમા અને કુળવાન વધૂના આદર્શના સાક્ષાત્કારની પ્રતિભા હતી અને ભાવનામય સતીત્વનું એમ પ્રકટ દૃષ્ટાંત મહારાજા સ્વીકારી રહ્યા હતા. ગમે તે કારણે, શરમથી કે શકથી મહારાજા થશોભદ્રા માટે બહુ તપાસ કરતા નહોતા કે થતી તપાસમાં ખાસ ઉઘાડે રસ લેતા નહોતા.
મહામંત્રી આમ રાજાનું માનસ બરાબર સમજી ગયા હતા. દેવી યશોધરા માનસબિલ્લામાં કાચી હોવાથી એને આ વાતમાં રહેલ રહસ્ય સમજાતું નહોતું, પણ એને મહાઅમાત્યની બુદ્ધિશક્તિ પર પૂરો ભરોસો હતો. આ રીતે દિવસે પસાર થતા ચાલ્યા, રાજા ધીમે ધીમે રાજકાર્યમાં ભાગ લેતા થઈ ગયા અને કંડરીક થશેભદ્રાનું આખું પ્રકરણુ ખતમ થઈ ગયું અને એક રીતે તેના પર પ્રાદો પડી ગયા. - સાતપુરના લોકોએ ચાર પાંચ દિવસ તો ખૂબ વાતો કરી. કેઈએ રાજાને લંપટ કહ્યો, કોઈએ થશભદ્રા માટે તર્કવિતર્કો કર્યા, તેજ સાજે હજૂરિયે ગામ છોડી ગયો ત્યારે વળી વાતોએ નવું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું. પાંચ પંદર દિવસ વાત થઈ. યશોભદ્રાનું શું થયું તે કાંઈ સમજાયું નહિ અને થોડા દિવસ પછી લોકો ધીમે ધીમે ક ડરીક યશોભદ્રાનું પ્રકરણ ભૂલી ગયા, નામ પણ વિસારે પડવા લાગ્યું અને સૂરત પણ ભૂલાઈ જવા માંડી.
