________________
૨૧૦
દાક્ષિણ્યનિધિ શુલ્લક
જાય અને જાલીનું જોર થાય. રાજ્ય તે સત્ય પર ચાલે છે, રાજાના કડક શિસન પર ચાલે છે, વિશુદ્ધ ન્યાય પાલન પર ચાલે છે, પ્રજાના જાનમાલની સલામતી પર ચાલે છે, ચોગ્યને ચોગ્ય બદલે મળે તે પર ચાલે છે, ચાર મારા બદમાસને નસિયત કરવા પર ચાલે છે, માદીકરીની આબરૂની સલામતી પર ચાલે છે. રાજા આગેવાન કે સલાહકાર કર્તવ્ય ભ્રષ્ટ થાય તે રાજ્યના પાયા ઢીલા પડી જાય છે અને અંતે રાજા રાજ્ય અને પ્રજા સર્વને ખૂબ સહન કરવું પડે છે.”
હજુ મહા અમાત્ય આગળ બોલવા જતા હતા ત્યાં પ્રતિહારી માવી રાજાના કાનમાં સંદેશો કહી ગયો. મહા અમાત્ય અને મહારાજા ' બેઠા હોય ત્યારે રાજ્યના કેાઈ નાકરથી અંદર અવાય નહિ એવા સામાન્ય નિયમ હતો તેને ચૂકી જઈ પ્રતિહારી અંદર આવ્યો એટલે ખાસ અગત્યના સમાચાર હશે એમ લાગવાથી મહા અમાત્યે સવાલ કર્યો “કેમ શું છે? કઈ ખાસ બાતમી આવી છે?' પ્રતિહારી તે સમાચાર આપી બહાર ચાલ્યો ગયે હતા. રાજાએ જવાબમાં કહ્યું
એણે જરા ગભીર વાત કરી છે. એ કહે છે કે આપણે કંડરીકની વીધવા રાણું યશોભદ્રા તેના મહેલમાં સવારથી જણાતા નથી. આ વાતની તપાસ કરવી જોઈએ.”
“અરે હા ! ” અમાન્ય વાત ઉપાડી લીધી. “હું તમને એના સંબંધમાં જ વાત કરવા આવ્યા હતા. તમે આવી ઉચે ચાહવાળા થઈને શું માંડી બેઠા છે? આપણું રાજ્ય તે અહિંસા સંયમ અને ત્યાગના સૂત્રો પર ચાલે છે. તેનો રાજા પિતે પિતાના આશ્રિત સ્વજન પર આડી નજર કરે તે તો દુનિયા રસાતાળ જાય! અને ગામમાં તો કહેવાય છે કે એના પતિના–આપના નાના ભાઇના અકાળ મરણમાં આપને હાથ હતો! આ વાતમાં એક અંશ પણ સત્ય તે આપના વંશના દાણું પાણી પુરવાયી જણાય છે. શું આપ આજે રાત્રે યોજદાના મહેલે જવાના છે?'
