________________
યશોભદ્રાનું મનોમંથન અને પલાયન
१७
મંદિરે એકવાર આંવી ગયા હતા, ત્યાંથી માંડીને હજૂરિયે આજે સાંજે રાજાને નિર્ણય સંભળાવી ગયે તે બધી વાત કહી દીધી. મહાઅમાત્યે પોતેજ કંડરીકને લકરમાં જવાને હુકમ લખી તે ઉપર મહોર છાપ મારી હતી તે વાત તેને પણ યાદ આવી. શહેરમાં ચાલતી વાતોની સણસણાટી મહાઅમાત્યને પણ આવી હતી, બધી વાત સાંભળી એણે તો એટલું જ કહ્યું કે હું કાલે સવારે મહારાજાને મળીશ અને આવા કામથી બે આબરૂ ન થવાને સમજાવીશ. વાત દરમ્યાન એને યશોભદ્રાની મક્કમતા ભારે આશ્ચર્યથી ભરપૂર લાગી. એ સાચી સલાહ આપનાર પવિત્ર મંત્રી હતા, છતાં રાજદરબારમાં તે આવા અનેક ગોટાળા ચાલે એના જાણકાર હતા. એને આ વાતમાં કેઈ બહુ નવાઈ ન લાગી, પણ યશોભદ્રાની મક્કમતાએ એના મગજ પર તેને માટે ઉત્તમ છાપ પાડી. બાકી એ જમાનાના ખાધેલ હાઈ એને આ વાતમાં ખાસ ગ મીરતા ન લાગી. મંત્રીશ્વર તો ધીરજની બે વાત કરી ચાલ્યા ગયા. રાતના નવ વાગ જેટલો સમય થઈ ગયો. તે વખતે દાસી પણ ઝોકાં ખાવા લાગી. હવે યશોભદ્રાને પોતાની અસહાય દશાને બરાબર ખ્યાલ આવ્યો. એણે વિચાર્યું કે મહાઅમાત્ય ગમે તેટલું સમજાવે પણ ઈદ્રિયને પરવશ પડેલ પ્રાણું ગમે તેવું અપકૃત્ય કરી બેસે, એટલે મહાઅમાત્યના દિલાસા પર આધાર રાખવો બેટ છે અને રાજા પિતાની સમક્ષ આવ્યા ત્યારે તેનાં દેદાર અને વિકારી આંખો અને હજૂરિયા સાથે તેણે કહેવરાવેલ શબ્દો એને આખરી જામ બતાવનાર છે. પછી તેણે વિચાર્યું કે, બારે કે રાજા પિતે અમાત્યની સલાહ અવગણ અહીં જાતે આવે તો તે ટાણે પિતાનું, કેશુ? હરજીની છેલ્લી ધમકીના આકરા શબ્દો તેના મનમાં હજુ ધમધમી રહ્યા હતા. રાજા કોઈ જાતને બળાત્કાર કરે તો આવા ભર્યાભાદર્યા રાજમહેલમાં તેની મદદે આવનાર કેશુ? અને તે તો બધા રાજાને સારૂં લગાડવા જાય અને ઉન્મત્ત રાજા એક વખત ન કરવાનું કરી બેસે તો પિતાને
