________________
વૈધરાજનું નિદાન
મતઃપુરમાં આશકા. હેાય, પુચક્રના ભય હાય, પ્રજનાં અસ તેાષની મણુતરી હાય, અથવા રાજાના મનમાં કાષ્ટ અંગત કારણુ હાય, અને પ્રિય વસ્તુ કે ભાણુસની ઇચ્છા હૈાય તે પૂરતી ન હેાય, અને કાઇ તરફ દ્વેષ હેય છતાં તે દુ' હૈય—આવાં આવાં અનેક કારણ હે છે. એની વિગત સાંપડે તે તેના ઉપચાર પણ થઈ શકે, -સૂચનથી પશુ માનસિક વ્યાધિ મટાડી શકાય છે. હવે તમારે કાંઇ પૂછવું હાય તે પૂછેા. વધારે હકીકત મેળવવાની જરૂર છે, વ્યાધિના ઉપચાર જરૂર ડાય છે. પણ વ્યાધિનાં નિદાનના આધાર વ્યક્તિગત કૅસના ઇતિહાસના જ્ઞાન ઉપર અવલ એ છે અને નિદાન થયા વગર ચિકિત્સા યચાયાગ્ય થઈ શકતી નથી.
19
,
૧૩
રાણીએ કહ્યું: “હકીકત જણાવી તેટલીજ છે. જન્મદિવસના મહીરસવના પ્રસંગ પછી મહારાજા તદ્દન બદલાઇ ગયા છે, વિચિત્ર વર્તન જૅરી રહ્યા છે અને ન સમજાય તેવા માનસિક ક્ષેાભ અનુભવી રહ્યા છે. આ સિવાય કાંઇ હકીકત જણાવી શકાય તેવી મારી પાસે નથી.
"
વૈદ્યરાજ મહામતિએ જવાબમાં કહ્યું “ તમે ખરાખર માહિતી મેળવા, વાતાના મૂળ પર જાઓ, તપાસ કરી અત્યારે દવા આપવી ડાય તે મળ શુદ્ધિની અપાય, પણ તેને કાંઇ અશ્વ નથી. માનસિક વ્યાધિના ઉપચાર માટે તે હકીકતની જરૂર છે અને તેના ઉપાય જેમ જલ્દી થાય. તેમ વધારે ઠીક. એવા માસિક વ્યાધિને સચયની સ્થિતિમાંજ અટકાવવાથી ખૂબ લાભ થાય છે. એક વખત એને પ્રકાપ થઇ જાય ત્યાર પછી એના પર કાબૂ મેળવવા વધારે મુશ્કેલ પડે છે, આપ ફરી મેલાવશે ત્યારે હું આવીશ. હકીકતમાં ઊંડા ઊતરી કાંઈ ચેાખી વાત દ્વરા તે ચેસ ઉપચાર થઇ શકશે ”
રાણીની દૃષ્ટિ પરથી હવે વધારે વાતની ઇચ્છા ન જણાતા વઘરાજે રજા લીધી. રાણીને લાગ્યું કે વૈદ્યરાજને પૂછવાથી કાંઇ ખાસ લાભ ન કરી શકાય.. એને આશા હતી કે મહામંત્રી કાંઇ સલાહ ન આપી ઝુકયા તે! વૈજ્રરાજ કાંષ્ટ ઉપાય બતાવશે, પણ તેમાં પણુ તે નિષ્ફળ થઈ.
'
